De biozadenlijst is een bijlage van Seizoenen, het tweemaandelijkse tijdschrift van Velt 38ste jaargang - november/december 2010

Transcriptie

1 Zadenlijst 2010

2 2 De biozadenlijst is een bijlage van Seizoenen, het tweemaandelijkse tijdschrift van Velt 38ste jaargang - november/december 2010 Voor de verdeling van de zaden werkt Velt dit jaar opnieuw samen met Biosano Biosano is sinds 1998 actief in de import en distributie van biologische zuiderse droogwaren, wijnen en zaden. Biosano levert aan de betere natuurvoedingswinkels, dieetwinkels en restaurants en streeft hierbij naar het onderhouden van persoonlijke contacten met de producenten, van wie Biosano rechtstreeks invoert aan een eerlijke prijs. Bij voorkeur werkt Biosano met kleinere biobedrijven en coöperaties van bioboeren. De aandacht gaat ook naar projecten rond sociale tewerkstelling en naar fairtradeproducten. Biosano verdeelt het assortiment biodynamisch zaadgoed van Bingenheimer Saatgut AG, zowel voor de hobbytuinier als voor de professionele boer en tuinder. Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Redactieadres Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T F info@velt.be Lijst van afkortingen B: De Bolster (NL) CB: Carel Bouma (NL) BG: Le Biau Germe (F) BI: Bingenheimer (D) M: Mycobois (B) S: Somers (B) LS: Les S les (B) V.u.: Guy Augustijns, Dorpsstraat 124, 2960 St-Lenaarts

3 3 Hoe bestellen? Je kunt enkel zaden bestellen wanneer je lid bent van Velt. Ben je nog geen lid, kijk dan op p. 2 van Seizoenen hoe je lid kunt worden. Raadpleeg de rasbeschrijvingen in deze brochure en kies welke zaden jij wilt bestellen. Zoek in de lijst met besteladressen (p ) of jouw afdeling*, of een afdeling in de buurt, bestellingen verzamelt. Bestellen via jouw afdeling Je kan bestellen via jouw afdeling, per mail of per post. Je betaalt geen verzendkosten en haalt je zaden op bij de afdeling. Per Download de bestellijst op (Exceldocument). Vul per zaadsoort in hoeveel pakjes je ervan wil bestellen. De totale kostprijs en je 10 procent korting wordt automatisch berekend. Sla het bestand op. Per post: Haal de zadenbestellijst in het midden van deze brochure eruit en vul per zaadsoort in hoeveel pakjes je wil bestellen. Noteer telkens de totaalprijs, bereken het eindtotaal en vul dat in op de lijst. Bereken je 10 procent korting. Vergeet niet om je naam, adresgegevens en lidnummer in te vullen op de bestellijst. Stuur de ingevulde bestellijst voor 15 december naar het besteladres dat vermeld staat bij je afdeling (p ). Dit kan per of per post. Niet telefonisch. Stort het te betalen bedrag voor 15 december op het rekeningnummer dat vermeld staat bij het besteladres voor jouw afdeling. Je bestelling is pas geldig na betaling. Je afdeling laat je weten waar en wanneer je de bestelde zaden kunt ophalen. Bestellen via Je bestelt je zaden rechtstreeks bij Biosano. Dit kan enkel via de webshop:. Je betaalt verzendkosten. Ga naar de website. Geef je bestelling online in. Vergeet niet je Velt-lidnummer (zie adresetiket) in te vullen, dat geeft je recht op 10 procent korting. Als je dat niet doet, krijg je geen korting. Na het invullen van je bestelling, krijg je een overzicht van je bestelling, de kostprijs van de verzending: de totale kost. Op dat moment kun je kiezen tussen bevestigen of annuleren. Je krijgt binnen 1 werkdag een bevestiging van jouw bestelling per , met vermelding van de vermoedelijke leverdatum. Als je geen bevestiging ontvangt, dan is er iets fout en neem je het best contact op met Biosano ( ). Biosano levert de zaden via de post. De factuur wordt samen met de zaden meegestuurd. Betaal zo spoedig mogelijk het bedrag op de factuur, met vermelding van de gestructureerde mededeling. Niet vergeten! Stuur de ingevulde bestellijst (middenin) voor 15 december naar het besteladres dat vermeld staat bij je afdeling (zie p.23-27). Wat vind je in deze brochure? In deze brochure vind je een bestellijst voor biologisch zaad van groenterassen, eenjarige bloemen, kruiden, groenbemesters en kiemgroenten. Ook broed voor paddenstoelen en plant- en pootgoed kun je via deze lijst bestellen. Elk ras wordt kort beschreven. Na de naam staat tussen haakjes de afkorting van de leverancier. Wat is biologisch zaad? Biologisch zaad komt voort uit biologisch geteelde ouderplanten. Voor de zaadteelt is het belangrijk dat de velden onkruidvrij zijn, anders raken onkruidzaden vermengd met groentezaden. In de gangbare zaadteelt worden hiervoor flink wat herbiciden, plantenhormonen en ontbladeringsmiddelen gebruikt. Bij de verdere verwerking worden de zaden omhuld met middelen tegen schimmelziektes. In de biologische zaadteelt wordt onkruid verwijderd. De oogst gebeurt manueel. Er wordt twee- tot driemaal geoogst, want gelijktijdige rijping is zeldzaam in de natuur. De verdere verwerking zoals het drogen en dorsen gebeurt vaak met de hand. De biologische zaadteelt is dus erg arbeidsintensief. Daarom ligt de prijs van biologisch zaad hoger. Voor algemene teelttechnische informatie (zaaitijdstip, bemesting, plantafstand, oogsttijd e.d.) verwijzen we naar het Velt-handboek Ecologisch Tuinieren - De Moestuin (meer info op of in Seizoenen, p. 39). * Wat is de naam van mijn afdeling? Bij de besteladressen (p.23) wordt achter de afdelingsnaam telkens een code vermeld. Dit is de 4-cijfercode uit je lidnummer (te vinden op je lidkaart, of het adresvak van je Seizoenen). Ook op - in je buurt kun je via een kaartje van Vlaanderen/Nederland je afdelingsnaam terugvinden. Voor Nederlandse leden Nederlandse leden bestellen via Loet Visschers. (zie p. 27). - Leden met afdelingsnummer 6002, krijgen hun bestelling per post verstuurd. Vanwege de hoge portokosten verzoeken wij je vriendelijk om hiervoor bij je totaalbedrag 5,00 bij te tellen. - Leden met afdelingsnummers 6002, 6010, 6015, 6021, 6034, 6047, 6055, 6059 en 6066 kunnen hun bestelling via de afdeling ophalen. Je krijgt daarover bericht van je afdeling.

4 4 Radijs Eiszapfen (Guy Augustijns) Groentezaden Andijvie, breedbladige Z1 Bobi (S): Breedbladig ras met een volumineuze krop en half opstaand blad. Het hart is crèmekleurig. Grote ovale bladeren met witte ribben. Z2 Géante Maraîchère (BG): Fors groeiende, breedbladige andijvie. Goed gevuld hart. Geschikt voor de herfstteelt: zaaien in juni-juli voor oogst in de herfst. Z3 Chicorée scarole, Nummer Vijf 2 (B): Breedbladig ras met een goed gevuld hart en een zachte smaak. Geschikt voor vroege teelt onder glas en zomerteelt. Z4 Diva (BI): Breedbladig ras met snel een goed gevuld hart, en dus zeer goed zelfblekend. Ziekteresistent. Krulandijvie Z5 Grosse Pancalière (BG): Deze krulandijvie heeft een weelderige bladgroei en is een snelle groeier. Wordt ook vaak als snijandijvie geteeld waarbij de jonge blaadjes zowel rauw als gekookt gebruikt kunnen worden. De bladranden zijn lichtjes roze getint. Z6 Wallonne (B): Tamelijk fors groeiend type met ingesneden gekruld blad. Ook voor rauwkost en garnering. Aubergine Z7 Oeuf Blanc (BG): Ras van Japanse oorsprong. Produceert kleine, witte, ovale eivormige vruchten die bij het rijpen een gele kleur krijgen. Licht kruidige smaak. Ras aangepast aan teelt in potten Z8 Lange Violette (S): Basisras. Brengt gerekt peervormige, glanzende aubergines voort. Enkel geschikt onder glas. Vruchten van 225 tot 400 g. Augurk Z9 Augurk Persika (BI): Bitterstofloze, flink rankende augurk met een rijke opbrengst. De goed smakende, kort tot middellange, gladde groene vruchten moeten klein en jong worden geoogst. Kan zowel als augurk of als komkommer worden gegeten. Houdt van warmte en is gevoelig voor wind. Teelt op verhoogde bedden verhoogt de warmtewerking. Aziatische sla Z10 Aziatische sla Red Giant (BI): Spits toelopend blad dat licht getand is en rode bladnerven heeft. Meerdere malen te oogsten. Zaaien van half juni tot half september. De losse bladen of rozetten worden gebruikt. Heerlijk aroma, licht scherp, lijkt op mosterd. Kan zeer goed door salades worden gemengd. Boon Z11 Droge staakboon: Stokkievitsboon (B): Hiervan wordt enkel het droge zaad gegeten, dus niet de peul. Bij koken dunne, zachte schil. Sterk gewas, de bonen zijn net kievitseieren. Grote, rood gevlamde zaden. Staakprinses: Z12 Mechelse Tros (B): Oud ras, fijn boontje met enkele peul (plat, weinig vlezig, uitpuilende zaden), platte peulvorm, vroeg, rijkdragend. Pronkboon: Z13 Emergo (B): Oud ras, witbloeiend met 25 tot 29 cm lange, vlezige peulen. Te eten als snijboon. Windbestendig en daarom geschikt als windschut voor andere gewassen. Met 2-3 bonen per staak is één zakje genoeg voor 30 stokken. Z14 Preisgewinner (BI): Roodbloeiend met 25 to 30 cm lange, breedovalen peulen. Violet- tot zwartkleurige zaden. Oogsten van juli tot september. Z15 Snijboon: Helda (B): Hiervan eten we de hele peul met het onrijpe zaad erin. De peulen worden eerst in fijne reepjes

5 5 gesneden en dan pas gestoofd. Brede, lange, platte peul. Met 4 à 5 bonen per staak is één zakje genoeg voor 30 stokken. Rijkdragend. De hulzen niet te oud laten worden. Z16 Spekboon: Neckarkonigin (B): Grove staakprinsessen, die gegeten worden als snijbonen. Zeer lange, vlezige hulzen voor de verse pluk, erg smakelijk. Met 4 à 5 bonen per staak is één zakje genoeg voor 30 stokken. Droge struikboon Hiervan wordt enkel het droge zaad gegeten, dus niet de peul. Z17 Bruine Kogelboon (B): Kleinere, eivormige bruingekleurde boon, goed van kwaliteit. Z367 Witte Krombek (B): Niervormige, vrij grote witte boon. Blijft lang heel bij het koken. Struikprinsessen Z19 Groninger Weekschil met Draad (B): Oud ras, waarvan vooral s winters de geweekte peulen worden gegeten. Ook geschikt om vers te eten. Z20 Hinrichs Riesen (B): Sterke gezonde groeier, smakelijke boon. Witte zaden met roze vlekjes. Forse peulen, ongeveer 16 cm lang, moeten vroeg worden geplukt. Z21 Parfaco (Verbeterde Perfect) (B): Fijne boon met groene, platvormige, dunvlezige peulen met sterk uitpuilende zaden. Z22 Saxa (B): Lichtgeel gekleurd zaad, ronde, iets ruwe peul, ongeveer 13 cm lang. Sterk en snelgroeiend, kan zowel vroeg als laat worden geteeld. Verdraagt wat kouder weer tijdens de kieming. Pluk de bonen niet te oud. Z23 Dubbele witte zonder draad (B): Malse boon die lang geplukt kan worden. Uitstekende opbrengst, zeer goed van smaak. Z24 Cantare (B): Malse slanke boon die vrij lang geplukt kan worden. Heeft geen steun nodig en groeit op elke grondsoort. Resistent tegen rolmozaïek en vlekkenziekte. Z25 Marona (BI): Vroege, rondovale soort met lange hulzen. Grote planten met al vroeg een hoge opbrengst. Geeft zelfs in droge jaren een goede opbrengst. Ook geschikt voor de najaarsteelt of om te kiemen in een kiemapparaat, op watten of vliespapier. Z26 Helios (BI): Zeer groeikrachtige en robuuste gele stamslaboon met middellange tot lange (16-18 cm) lichtgele, ronde en lichtkromme bonen met zwarte zaden. Smaakvol, vroeg en met een goede opbrengst. Z368 Fructidor (S): Zeer fijne gele struikboon. Lengte van de boon: ca. 15 cm. Donkergroen gewas. Goed voor in de diepvries. Kan in volle grond, maar ook al vroeg in serre worden geteeld. Courgette Z27 Black Beauty (S): Oud ras met donkergroene langwerpige vruchten. Heel productief. Z28 Blanche de Virginie (BG): Witte vrucht, soms groen gespikkeld. Goede opbrengst. Z29 Groene van Milaan (BG): Donkergroene vrucht. Zeer goede smaak en goede opbrengst. Z30 Zucchini Elite (B): Open gewas, vroeg oogstbaar, goede opbrengst. Langwerpige vruchten, slank, grijsgroen gespikkeld. Z31 Zuboda (BI): Niet rankende soort met groene, lange en licht gemarmerde vruchten met relatief kleine kern. De oogst begint ca. 6 weken na het planten. Vroege soort met een goede opbrengst en open planten. Erwten Kapucijner: Geschikt voor vers gebruik en voor bewaring. De planten laten afrijpen en de kapucijners doppen of dorsen. Z32 Blauwschokkers (B): Het ras bij uitstek. Met zijn purperen bloemen en groene peulen die later paars verkleuren, is het op zichzelf al een attractie. Hoog ras (tot 200 cm) dat steun nodig heeft. Z33 Rozijnerwt (B): Hoogte 70 cm. Steun niet noodzakelijk. Doperwt Z34 Eerste Vroege Mei (B): Zeer vroeg, hoog ras (tot 140 cm) met gladde zaden. Steun noodzakelijk. Rechte, stompe peulen. Z35 Senator (B): Halfhoog ras ( cm) met gerimpelde zaden. Het best ondersteunen. Laat ras met spitse peulen van 9-10 cm. Z36 Kelvedon Wonder (B): Oud, laag ras (40-70 cm) met gerimpelde zaden. Hoeft geen steun. Vroeg met donkergroene rechte, spitse peulen. Sluimerwt Z37 Grijze Roodbloeiende (B): Hoog ras ( cm) met licht violetgekleurde bloemen. Steun noodzakelijk. Vroeg ras met rechte stompe peulen. Z38 Hendriks (B): Vroeg ras dat tot 200 cm hoog kan klimmen, draagt lang door. Steun noodzakelijk. Rechte, stompe peulen van 7-8 cm. Z39 Heraut (B): Vroeg ras met rechte 8-9 cm lange peulen. Kan tot 140 cm hoog worden en moet ondersteund worden. Z40 Norli (B): Algemeen geteeld laag ras (50-70 cm), matig vroeg, met iets gebogen peulen van 8-9 cm. Geen steun nodig. Z41 Ambrosia (BI): Men eet de peulen met nog niet ontwikkelde erwten. Zoet en zeer goed aroma. Vroeg ras, wordt 70 cm hoog. Asperge-erwt Z396 Asperge-erwt (BG): Geeft gele en rode bloemen. De peultjes worden geplukt als ze 3-4 cm lang zijn. 60 cm tussen de rijen, 8-10 cm in de rij. De peultjes hebben een lichte aspergesmaak. Ganzebloem, gekroonde eetbare chrysant Z42 (BG): Deze plant is afkomstig uit het Middellandse-Zeegebied. In China en Japan worden de scheuten van 15 cm hoog als bladgroente gebruikt. Jonge bladeren zijn geschikt voor salades, soepen en roerbakken. Groeit de hele winter door. Groenlof Groenlof kweek je voor het blad. De krop is groen aan de buitenkant en lichtgeel van binnen. Groenlof eet je zowel rauw als gekookt. De smaak ligt tussen die van witlof en andijvie. Oogst de kroppen vóór de eerste vorst, verwijder de beschadigde bladeren en plaats ze rechtop op een droge, vorstvrije plaats. De kroppen bleken. Ze kunnen bewaard worden tot einde maart. Als je de wortels in de grond laat, schieten ze in het voorjaar weer uit en vormen ze kleine kropjes, met een bittere smaak. Deze bittere smaak kun je verzachten door de bladeren een half uur in lauw water onder te dompelen. Z43 Zuckerhut (B): Vormt langwerpige, van boven iets open, kroppen. Hertshoornweegbree Z44 (BG): Oude bladgroente, verwant aan de smalle weegbree. Vormt bladrozet ten met langwerpige, sterk ingesneden bladeren. Jonge bladeren geven een lekkere smaak aan salades.

6 6 Kaapse kruisbes De teelt loopt gelijk met die van tomaat. De planten worden met een stok gesteund of in de serre opgebonden. Oogst van half augustus tot einde september. Z45 Physalis peruviana (BG): In het Engels ook wel Goldenberry of volgens de botanici Physalis edulis genoemd. Van Peruviaanse afkomst. De vruchten worden soms beschouwd als een van de beste uit de familie van de Nachtschaden (Solanaceae). Hoogte varieert van 50 tot 100 cm. Vaste plant in tropische en subtropische gebieden. In onze streken is een lang groeiseizoen noodzakelijk, één plant kan tot 200 g vruchten opleveren. Oranje-gele vruchten met een omhulsel. Als de vruchten rijp zijn, worden de omhulsels bruin en vallen de vruchten op de grond. Vooral voor conserven en jam, maar ze kunnen ook rauw of gedroogd gegeten worden. Z46 Physalis pruinosa (BG): Kruipplant, kleine zoete vruchtjes met een mandarijnachtige smaak. Korter groei seizoen dan de Physalis peruviana. Kardoen Z47 (B): Distelachtige plant die nauw verwant is aan artisjok. Mediterrane groente waarvan de gebleekte bladribben gekookt gegeten worden. Er bestaan verschillende rassen, maar in Nederland en België wordt de rasnaam meestal niet vermeld. Men volstaat met Kardoen of Groene. Kervel Z48 Fijne krul (B): diep ingesneden vingerspletig blad, lichtgroen van kleur, iets krullend. Z49 Verena (BI): Heel geschikt in voorjaarssoep en in slaatjes. Aanbevolen zaaitijd vanaf juni of voor oogst in voorjaar uitzaaien vanaf einde juli. Groeit goed op een losse, vochtige en onbemeste bodem in de halfschaduw. Verzorging beperkt zich tot het verwijderen van onkruid. Kervel groeit snel, de oogst is al na 8-10 weken na het zaaien. Oogst tot aan het moment dat er bloemen verschijnen, zolang blijft kervel mals en aromatisch. Een fijne anijsachtige, zoete en frisse smaak; ruikt heel lekker. Klis, grote Z50 (B): Grote klis (of klit) is een inheemse Europese plant die als medicinale plant in China en Japan belandde, waar hij populair werd als groente. Er ontstonden ook cultuurrassen. De plant is tweejarig. Het eerste jaar wordt een rozet en een penwortel gevormd. Het tweede jaar bloeit hij. Jonge scheuten en bladeren kun je eten. Wortels worden gaar gekookt of (jong) rauw gegeten. In Japan worden de wortels ingelegd in zuur. Je moet zaaien in het vroege voorjaar. Knolvenkel Z51 Fino (B): Buiten zaaien vanaf begin mei voor oogst in augustus tot half juli voor de herfstteelt. Vervroegen door in maart onder glas te zaaien. Oogst: afhankelijk van de zaaidatum vanaf juli. De knol kan vaak tot in de winter goed worden gehouden door het gewas in de herfst aan te aarden. 1 pakje voor 6 m 2. Z52 Perfektion (BI): Mooie, witte knollen. Zowel voor vroege als voor herfstteelt. Goede opbrengst. Komkommer Z369 Arola (BI): Heel lange, donkergroene komkommer, met rijke, licht-zoete smaak. Heel robuust ras, goed bestand tegen schadelijke insecten en tegen ziekten. Hierdoor kan hij tot in de herfst geoogst worden. Geschikt voor koude kas of koude tunnel. Z55 Vroege Russische (BG): Oud ras (ong. 1850) met kleine ovale, zachte vruchten, vooral gebruikt in sauzen en salades. Aangepast aan frisse weersomstandigheden en daarom ook geschikt voor de buitenteelt. Z56 Marketmore (S): Dit is een zaadvaste variëteit. De vruchten zijn cm. Ze zijn ook donkerder groen. Het vruchtvlees is wit gestreept en de plant heeft een goede ziekteresistentie. Kool Z57 Boerenkool: Westlandse Winter (B): Basisras voor de winterteelt. Middelhoog gewas, in de winter wordt het blad fijner gekroesd. Verdraagt vorst en kan dus s winters op het veld blijven staan. Z58 Broccoli: Groene Calabrese (B): Zomerbroccoli. Oud ras. Vormt veel zijknoppen. Z59 Chinese kool: Granaat (B): Een slanke, losse kool met een donkergroen buitenblad. De bladrand is gekarteld, het blad is niet gebobbeld. Gevoelig voor doorschieten, meest geschikt voor de herfstteelt. Z60 Paksoi: Taisai (B): Een snelgroeiende snijkool uit Oost-Azië met grijsgroene bladeren in een los rozet. Opvallend zijn de brede witte bladstelen en witte bladnerven. Om doorschieten te vermijden, zaai je het best tussen half juli en half augustus. Z61 Rodekool: Rodynda (BI): Kortstammige soort met krachtige beworteling. Vaste ovalen kool met goede bewaarbaarheid. Houdt van rijke bodem. Savooikool Z62 Bloemendaalse Gele (B): Een oud Hollands ras, ook wel slobberkool genoemd. Een goudgele, licht gekroesde kool, met wat spitse vorm en zacht van smaak. Oogst tijdens de herfst tot in de winter. Verdraagt lichte tot matige vorst, is vooral geschikt voor late teelt. Z63 Van Vertus (S): Donkergroene vaste kool. Lijkt op Westlandse Putjes. Kan tot laat in de herfst geoogst worden. Z64 Westlandse Putjes (B): Geschikt voor herfst- en late teelt. Een vaste, donker groene kool waarvan de bovenste bladeren niet helemaal gesloten zijn, vandaar de naam. Kan lange tijd worden geoogst, vanaf het einde van de zomer tot in de winter. Smaak lijkt op spruiten. Lange oogsttijd. Verdraagt lichte vorst. Z65 Spruitkool: Groninger (B): Spruitjes voor de late herfst en winter, zaaien half april tot half mei. Echte wintergroente, blijft zoals boerenkool s winters op het veld. Spitskool Z66 Filderkraut (B): Zachte, smakelijke spitskool voor de zomerteelt. Zeer geschikt voor zuurkool. Stelt minder eisen aan de grond dan witte, rode of savooikool. Wittekool Z67 Langedijker Bewaar (B): Middelgrote ronde kool, geroemd om haar lange houdbaarheid. Z68 Roem van Enkhuizen 2 (B): Klassiek vroeg ras, dat ook voor de vroege herfstteelt in aanmerking komt. Ronde, vrij zware kool. Oogsten in september, zeer geschikt voor zuurkool. Z69 Dottenfelder Dauer (BI): Vaste ovalen kool. Zeer goede en fijne smaak. Vroeg ras. Koolraap Z70 Friese Gele (B): Fors knolgewas, voor herfst- en wintergebruik. Ovaalronde raap

7 7 met paarse kop, tamelijk gevoelig voor barsten. Bestand tegen lichte nachtvorst. Smaakt na de eerste vorst wat zoeter. Koolrabi Z71 Delikatess Witte (B): Oud ras, geschikt voor zowel de vroege, de zomerals de herfstteelt. Bleekgroene knol met groen blad. Z72 Delikatess Blauwe (B): Oud ras, geschikt voor zowel vroege, zomer- als herfstteelt. Een blauwe knol met groenviolet blad. Heeft een iets langere teeltduur en iets meer blad dan de witte. Z73 Superschmelz (B): Een speciaal ras reuzenkoolrabi, tot 10 kg zwaar, met witte knol. De planten worden op ruime afstand gezet en vormen dan een zwaar gewas met een grote knol die niet vezelachtig wordt. Minder sterk van smaak. Z74 Witte logo (S): middelgrote, ronde knol, jong eten. Z75 Azur star (BI): De vroegste en mooiste blauwe vollegrondsoort. Geschikt voor teelt het jaar rond. Ook voor teelt onder koud glas en folie. Azur Star schiet niet snel en heeft een mooie, licht platronde, diepblauwe malse knol op een hoge stronk. Middelsterk loof met fijne stelen. Koolrabi De nu gebruikte Duitse naam voor wat men vroeger raapkool noemde geeft aan dat koolrabi bij onze oosterburen goed is ingeburgerd. Koolrabi is een verdikte stengel, die dus boven de grond groeit. De smaak is fris bloemkoolachtig wat maakt dat je koolrabi heel gemakkelijk in reepjes bij andere rauwkost kunt serveren of zo uit het vuistje kunt opsmikkelen. Maar koolrabi vindt eveneens zijn draai in soepen, stoofpotjes of zelfs gevuld met bijvoorbeeld gehakt. Koop niet te grote exemplaren, een diameter van een achttal centimeter voldoet. uit: Bijzondere groentegids, Velt, 2010 Labboon Z76 Express (B): Vrij gedrongen gewas met zwart-witte bloemen. Afhangende, vrij forse peul van ca. 15 cm. Vroeg zaaien geeft de hoogste opbrengst en minder kans op luis. Sterk gewas, ook geschikt als windschut voor andere gewassen ( cm hoog). Z77 Hangdown grünkernig (BI): Een robuste soort met 4-5 middelgrote, groene, zaden, en lange, hangende peulen. Meloen Z78 Hale s Best Jumbo (S): Dit is een middelvroege soort. De vruchten zijn ovaal, met een oranjebeige schil. Het vruchtvlees is oranje. De schil is niet glad en doet eerder aan een paddenhuid denken. Z79 Petit Gris de Rennes (BG): Vruchten van ongeveer 1 kg met oranje, smakelijk vruchtvlees, geparfumeerd. Geselecteerd voor noordelijke groeiomstandigheden. Z80 Vroege Prescott (BG): Meloen van het type Cantaloup. Oud ras. Ronde vrucht, wrat achtig. De schil is groen met donkergroene strepen. Oranje, stevig vruchtvlees, sappig. Vruchten van 800 g tot 1 kg. Nieuw-Zeelandse spinazie Z81 (B): Sterk uitgroeiende plant met liggende stengels, waarvan de blaadjes en stengeltoppen worden gegeten in de zomer en de herfst. Geen familie van de gewone spinazie. In catalogi worden geen rassen vermeld. Paprika Z82 Jubilandska, voorheen Lange Rode (B): Zoet, niet scherp. Langwerpige vruchten, eerst groen, bij rijping overgaand in rood. Laagblijvend ras dat geen steun nodig heeft. Z83 Marconi Rossi (S): Middelmatig vroeg. Grote vaste vruchten. Zacht van smaak. Stefan Jacobs Z84 Pantos (BI): Lange, spitse, roodkleurende vruchten. Zoete smaak, ook rauw erg lekker. Sterke vegetatieve groei en hoge gezondheid. Dit ras kan in de kas 1,80 m hoog worden, vandaar een driestengelsysteem toepassen (slechts drie stengels/plant overhouden en aanbinden). Paprika heeft een goede bemesting nodig (compost). Z85 Swebana (BI): Vroege soort met driehoekige, spits toelopende vruchten. Felgeel, roodafrijpend. Ongeveer 60 cm hoog. Resistent tegen TMV 0. Milde smaak.

8 8 Pastinaak Z86 Tender and True (B): Oud Engels ras (1897) dat dikke, witte wortels vormt tot 7 cm diameter breed op de kop van de wortel. Smaakvol ras, weinig vatbaar voor kanker. Z87 Halblange weisse (BI): Welgevormde kegelvormige wortel. Winterhard. Grote opbrengst. Z370 Aromata (BI): Heel zoete, aromatische, sappige, slanke boterkleurige wortel. Biologische veredeling op basis van smaak. Patisson Je zou deze tulbandpompoen die wat op een vliegende schotel lijkt niet zo meteen het neefje noemen van de komkommer maar toch behoren ze tot dezelfde familie. Andere neven en nichten zijn pompoen, courgette, augurk en meloen. Ze hebben bijna allemaal gemeen dat ze door een eerder neutrale smaak inzetbaar zijn in tientallen bereidingen. Door zijn opbollende schijfvorm leent een patisson zich perfect om gevuld te worden met couscous, rijst, kruidenkaas, gehakt en zelfs garnalen. Een versiering met wat gegrilde geraspte kaas maakt de bereiding extra feestelijk. uit: Bijzondere groentegids, Velt, 2010 Patisson Z88 Tweekleurig - Wit met groen (BG): Soms een weinig kruipende patisson. Meerkleurige vruchten in donkergroen en groenwit met een wrattige vruchthuid. Kleiner, minder gladde huid. Wit, stevig vruchtvlees, licht meelachtig. Volgroeid, zeer goed bewaarbaar. Z89 Bleekgroene van Bennings - Vert pâle de Benning (BG): Niet kruipend. Peper Z90 Corno di Toro (S): Puntige, korte vruchten. Rijpen van groen naar rood. Scherpe smaak. Matige groeikracht. Z91 Westlandse Lange Rode (B): Vrij kleine vruchten, langwerpig en puntig van vorm. Eerst groen, bij rijping wordt hij rood. Scherp van smaak. Geschikt om te drogen. Peterselie Z92 Groene Parel (S): Gekrulde peterselie. Z93 Moskrul 2 (B): Compacte groeiwijze met sterk gekroesd blad. Korte bladstelen, het blad heeft een mid den groene kleur. Z94 Peterselie Gewone (BG) Gladbladige peterselie met vrij lange bladstelen, weelderige groei. Het blad is grijsgroen en iets dof van kleur. Z371 Einfache Schnitt 3, platte peterselie (BI): Gladde soort, zeer aromatisch. Productief, geschikt voor bedden, potten en plantenbakken. Z95 Reus van Italië, platte peterselie (B): Sterker van smaak dan krulpeterselie. Bevordert de spijsvertering. Kruid om vlak voor de maaltijd even van te plukken. Gebruikt in vele gerechten, o.a. soep en wortelen, ook voor garnering. Stefan Jacobs Pompoen Z96 Gele Centenaar (syn. Dikke Gele Parijse) (B): Gele reuzenpompoen, diameter ca. 35 cm, gewicht tussen de 15 en 50 kg. Onregelmatig rond van vorm en rozegeel van kleur. Meestal ontstaat bij rijping een ruw netwerk aan de oppervlakte. Geschikt voor inmaak of verwerking tot jam. Enige maanden houdbaar. Z97 Blue de Hongrie (BG): Centraal Europees ras. De vruchten zijn blauwgroen en wegen 5 tot 8 kg. Geeloranje vast vruchtvlees. Lekkere smaak, goed te bewaren. Z98 Buttercup (BG): Goede bewaarpompoen van middelgrote afmeting (13-20 cm doorsnee), iets afgeplat rond tot iets hoekig. Donkergroene kleur met lichtgroene strepen en een tulband aan de onderzijde. Boterzacht en zoet oranje vruchtvlees. Elke plant kan 3 tot 4 vruchten van 1,5 tot 2,5 kg dragen. Z99 Butternut (BG): Langwerpige, beige vrucht met buikje, weinig zaden en zacht en zoet vruchtvlees. Z100 Cochito Pueblo/Striped Cushaw (BG): Grote ovale vruchten, groenwit gestreept en met stevige stelen. Vrucht tussen 4 en 8 kg. Geel vruchtvlees Z101 Giraumon Galeux d Eysines (BG) Bolronde, iets afgeplatte oranje tot beigekleurige reuzepompoen, bedekt met schurfterige bobbels. Vruchtvlees met een dichte structuur, oranje en lekker zoet. Het gewicht loopt uiteen van 5 tot 15 kg, de vrucht is 25 tot 40 cm doorsnee. Niet lang te bewaren. Ideale soeppompoen.

9 9 Postelein In de handel wordt meestal de wintervariëteit van postelein aangeboden: slanke stengels met ruitvormige blaadjes die je zo in slaatjes kunt verwerken. In een stamppot komt postelein ook goed tot zijn recht. De zomervariëteit is te herkennen aan ovale blaadjes die snel gekneusd geraken. Daarom zie je deze postelein zelden in de winkel. De blaadjes geven aan bijv. kervelsoep een fris zurige toets. Tracht de zomerpostelein te bereiden kort na de oogst. uit: Bijzondere groentegids, Velt, 2010 geeloranje vruchtvlees. Diameter van ongeveer 15 cm, gewicht 1 tot 2,5 kg. Bewaart lang. Z109 Sucrine de Berry (BG): Donkergroene schil, geeloranje, zoet vruchtvlees. Teelt in serre of warme plek in de tuin. Z110 Zapallito (B): Niet-rankende zomerpompoen. Groene vruchten met een diameter van 10 tot 12 cm. Niet te oud oogsten. Z111 Mengeling (BG): Twee zaden van 7 rassen pompoen. Het assortiment is afhankelijk van de oogst en zal op de verpakking worden vermeld. Zaaien: zaadje per zaadje in potjes. Z112 Lady Godiva (BG): Een naakt zadige pompoen, je kunt de zaadjes dus gemakkelijk zonder pellen eten of verwerken. Ondiepe zaai op zonnige plaats. Oogsten als de vruchten helemaal geel zijn. Zaden wassen, afdrogen met handdoek en laten drogen bij 18 à 20 Celsius. In het donker bewaren, niet luchtdicht afsluiten. Stefan Jacobs Z102 Giraumon Turban Plat (BG) Turkse muts waarvan het vruchtvlees stevig blijft bij koken. Z372 Jack O Lantern (BI): Smakelijke, goudkleurige pompoen. De klassieke Halloween-pompoen; zeer geschikt om uit te hollen. Z103 Rouge Vif d Etampes (BG): Reuzenpompoen, geïntroduceerd in de 19de eeuw in Frankrijk met een lichtjes afgeplatte vorm en een felle oranjerode kleur. Oranje vruchtvlees, zacht en waterachtig. Niet lang te bewaren. Elke plant kan 1 tot 4 vruchten van 4 tot 20 kg geven. Z104 Groene Hokkaïdo (B): Donkere, grijsgroene, ronde, heel aangenaam smakende kleinvruchtige pompoen. Elke plant kan 1 tot 3 vruchten van 1 tot 2,5 kg dragen (diameter ca. 15 cm). Lang te bewaren. Z105 Kabosha (BG): Middelgrote, groene pompoen met oranjekleurig, melig, zoet vruchtvlees. Goede bewaar baarheid. Goede smaak voor soep en gegratineerde schotels. Z106 Musquée de Naples (BG): Langwerpige vrucht met buikje, donkergroen met gele strepen, oranjegeel vruchtvlees. Teelt in serre of warme plek in de tuin. Z107 Pomme d Or (BG): Klein vruchtig ras dat een 20-tal ronde vruchten kan dragen met een diameter van 6 tot 8 cm. Heel fijne smaak, als van artisjok. Harde oranjekleurige schil bij rijpheid. Teelt in serre of op warme plek in tuin. Goed te bewaren. Z108 Red Kuri (Oranje Hokkaïdo) (B): Oranje kleinvruchtige pompoen met Postelein Z113 Zomerpostelein groen (B): Wilde plant uit het midden van Zuid-Frankrijk die ook geteeld kan worden op een beschut plaatsje in meer noordelijke groeiomstandigheden. Verfrissend door zijn licht zurige smaak. Blad te gebruiken gekookt, in soepen of rauw. Prei Z114 Hannibal (S): Voor vroege en late herfstteelt, ook voor winterteelt. Z115 Reuzen van Carentan (BG): Oud ras, geliefd zowel bij de amateur als bij de beroepstuinder. Geschikt voor de late herfst-, winter- en zeer vroege teelt. Groeit gemakkelijker bij lage temperatuur dan zomerprei. Winterhard met een donkergroen blad. Z116 De Saint-Victor (BG): Zeer rustiek ras voor winterteelt en zeer vroege teelt. Zeer winterhard met donkergroene tot violetkleurige bladeren in de winter. Z117 Blauwe van Luik (BG): Oud Belgisch ras. Voor late herfst-, winter- en voorjaarsteelt. Z118 Blauwgroene Avano (BI): Dit nieuwe ras kenmerkt zich door een langere witte stengel en gedrongener bladstand. Blauwgroene kleur. Goede winterhardheid. Grote opbrengst.

10 10 Raap Z119 Goldana (B): Ronde gele knol met geel vruchtvlees, geschikt voor herfstteelt. Z120 Platte Witte Mei (B): Oud basisras, zowel voor vroege als herfstteelt. De raapjes zijn platrond en wit met een lichtgroene kop. Raapsteel Z121 Namenia (syn. Bladmoes) (B): Smakelijk ras met malse bladeren. In het voorjaar een van de eerste bladgroenten. Dit ras kan zowel voor de voorjaarsteelt als voor de herfstteelt worden gebruikt. Sterk ingesneden, mals blad met een heldergroene kleur dat geoogst wordt als het plantje cm groot is. Z122 Gecultiveerde rucola (B): Eigenlijk een heel andere groente, maar de teelt lijkt sterk op die van raapstelen. Het betreft hier het zaad van de plant Eruca sativa, ook wel mosterdkruid genoemd wegens zijn tamelijk scherpe smaak, die wat aan noten doet denken. Jong plukken als het blad 8-10 cm hoog is. Eten als raapstelen en rauw gemengd in salades. Z123 Wilde Rucola (BI): Plant die als groente en als kruid gebruikt kan worden en die een korte groeitijd heeft (zoals radijs). Geschikt voor buiten, maar ook onder glas; weinig eisend. Ongewone, maar licht pikante smaak. Zeer geschikt voor gemengde salades. Ook geschikt om te kiemen in een kiemapparaat, op watten of vliespapier. Radijs Z124 Cherry Belle (B): Ronde rode radijs, niet gauw voos. Steeds om de paar weken een deel zaaien. Voor zomer- en herfstteelt in volle grond. Z125 French Breakfast 2 (B): Halflange radijs voor vroege teelt. Z126 Saxa (S): Vroege ronde, rode radijs voor serreteelt. Z127 Sora (BI): Geschikt voor de teelt van voorjaar tot herfst in de volle grond. Een mooie ronde, felrode radijs met vast vruchtvlees. Sora blijft lang vast en mals, ook wanneer hij groter wordt. Heerlijke kruidige smaak. Geen verse organische mest gebruiken en eventueel met vlies of gaas tegen insecten beschermen. Z128 Ijsradijs Eiszapfen (BI): cm lange, cilindervormige witte radijs. Kan niet goed tegen droogte. Rammenas Z129 Ronde Zwarte (B): Winterrammenas, oud ras met een ronde knol, een zwarte huid en stevig vruchtvlees. Groot van stuk, pittig van smaak. Veel gevraagd ras, vooral ingezet op zwaardere gronden. Goed te bewaren. Rode biet Z130 Egyptische Platronde (B): Het enige specifieke ras voor de vroege teelt, zoet van smaak met een dieprode kleur. Z131 Kogel 2 (B): Belangrijkste ras voor de normale teelt. Bolronde biet, zeer geschikt om te bewaren. Pas vanaf mei zaaien om doorschieten te vermijden. Z132 Cylindra type halflange (B): Smalle hoogopgroeiende biet, smakelijk, ook zeer geschikt voor garnering. Niet te vroeg zaaien. Roodlof Z133 Rode van Verona (BG): Dit ras behoort in ons land tot het witloftype. Het wordt na de langste dag (zomerwende op 24 juni) gezaaid en vormt laat in de herfst open kropjes van langwerpige, roodgekleurde bladeren. Als je dan niet oogst, vriest het lof s winters kapot, maar nadien lopen de wortels opnieuw uit tot kleine, rode kropjes. Hier snijd je dan de kropjes juist boven de grond af. Roodlof is altijd een nateelt. Schorseneer Z134 Verbeterde Reuzen Niet-schieters (B): Een selectie uit de gewone Niet-schieters met lange wortel en donkerbruine schil, die na kort koken gemakkelijk te pellen is. Selder Bleekselder Z135 Tall Utah (B): Groenblijvend ras met groene, volle, aromatische stelen. Nu een veelgeteeld type. Niet winterhard. Z136 Witte Pascal (BG): Oogstbaar einde oktober. Je kunt de voet in z n geheel in de kelder bewaren waar hij zal bleken. Niet winterhard. Z137 Groene selder: Mechelse Holpijp (BG): Vormt een plant met fijne bladeren, lijkend op peterselie. In vergelijking met snijselder heeft deze groene selder met holle steel geen bossige groei, dus minder stelen. Sterke smaak. Goed bestand tegen de koude. Z138 Knolselder: Roem van Zwijndrecht (B): Ras met veel en lang blad (langlooftype) met goede knolvorm. Niet winterhard. Z139 Snijselder: Gewone Snij (B): Bekend ras met bossige groei en donkergroene blaadjes. Zeer aromatische stelen en blaadjes. Deze selder kan regelmatig worden afgesneden en is geschikt voor uitzaai in het voorjaar in volle grond. Sla Kropsla Z140 Bon Jardinier (BG): Oud ras, geschikt voor de zomer- en herfstteelt. Mooi gevormde, licht konische krop met lichtrode bladrand. Z141 Kagraner (BG): Oud ras, geschikt voor de zomerteelt. Middelgrote, snelopkomende krop. Z142 Meikoningin (BG): Oude, bekendste vroege kropsla. Groene kroppen met vaak rode verkleuringen aan de rand van de bladeren. Z143 Suzan (B): Ras uit de beroepsteelt, geschikt voor de vroege en de zomerteelt. Stevige sla met zware krop. Z144 Twellose Gele (B): Snelgroeiende sla met malse, geelgroene kroppen. Geschikt voor de vroegste zaai onder glas in oktober-november en februari-maart, verder ideaal voor de vroege herfstteelt. Z145 Verano (S): Wintersla met een grote ronde krop. De bladeren zijn groen met een rood randje. Heel resistent tegen zaadvorming. Z146 Wonder der Vier Jaargetijden (B): Oud ras, geïntroduceerd vóór Rode kroppen, geschikt voor vroege, zomer- en herfstteelt. Het buitenblad is sterk gebobbeld en roodbruin. Binnenin zijn de bladeren geelgroen van kleur met gekleurde randen. Z147 Zwart Duits (B): Traditioneel zomerras met malse kroppen. Z148 Briweri (BI): Malse en frisse kassla. Zaaien in warme kas in januari voor oogst in april-mei of zaaien in koude kas in augustus voor oogst in oktober-november. Middelgroot ras, bestand tegen meeldauw en rotting. Maakt middelgrote, middelzware en goed gesloten vaste kroppen. Z149 Neckarriesen (BI): Geschikt voor teelt in voorjaar en vroege zomer. Niet geschikt voor zomerteelt. Z373 Analena (S): Deze sla is uiterst geschikt om reeds vroeg in het voorjaar te zaaien, maar kan eigenlijk heel het seizoen gezaaid worden tot en met in de

11 11 herfst. Professionele variëteit met malse, blonde en grote vaste krop. Bataviasla Hiermee bedoelen we enkele oude rassen die qua uiterlijk tussen gewone kropsla en ijsbergsla in staan. Ze worden ook verkocht als sla-andijvie. Ze hebben een iets dikker en gebob beld blad met een sterk gegolfde bladrand. Z150 Blonde de Paris (B): Oud ras met geelgroen blad, geschikt voor de zomerteelt. Z151 IJskoningin (BG): Oud ras van vóór 1885, geschikt voor vroege en zomerteelt. Sterke groeier die dichte kroppen geeft met knapperige bladeren. Z152 Rode van Grenoble (BG): Oud ras, geschikt voor vroege en zomerteelt dat eveneens als winterras onder koud glas kan worden geteeld. Volumineuze krop, iets minder dicht, groen met helrode bladeren. Z153 Maravilla de Verano (BI): Helgroene kernbladeren met roodaanlopende rand. Geschikt voor zomerteelt. Ook in lente onder glas of folie mogelijk. Z154 Ijsbergsla: Saladin (B): Harde ijssla, vooral geschikt voor zomer- en herfstteelt. Vormt een middelmatig grote, donkergrijsgroene, redelijk vaste krop. Is weinig gevoelig voor rand. Z155 Laibacher Eis (BI): Grote, vaste, laatschietende kroppen met geelgroene kleur. Voor voorjaars- en zomerteelt. Bindsla Dit slatype vormt langwerpige kroppen met dikke bladeren die in een jong stadium rauw, later gestoofd gegeten worden. Z156 Little Leprechaun (B): Sierlijk ras dat een losse krop vormt van opstaande, knapperige roodgroene bladeren. Vooral geschikt voor lenteteelt, later zaaien geeft een hogere kans op rand. Z157 Stengelsla: Celtuce (BG): Oosterse groente. De plant vormt eerst een rozet van grijsgroene, langwerpige bladeren die aan pluksla doen denken. Daarna komt het hart omhoog, op een stengel tot ca. 25 cm hoog. Kan als voorjaars- of als zomerteelt worden gekweekt. Het hart kun je schillen en roerbakken of koken. Eikenbladsla Z158 Blonde à Graine Noire (BG): Blonde eikenbladsla, vooral gebruikt als snijsla. Diep ingesneden, groene bladeren met een zeer zachte smaak. Gevoeliger voor rand dan de rode varianten. Z159 Red Salad Bowl (BG): Eikenbladsla met sterk ingesneden roodachtig blad, geïntroduceerd in Vormt een grote rozet en is goed bestand tegen grijsrot. Een ras dat de laatste jaren veel opgang heeft gemaakt. Pluksla Z160 Black Seeded Simpson (B): Snelgroeiende, losse sla met grote gekrulde, geelgroene bladeren. Kegelvormige plant. De jonge bladeren zijn erg mals, regelmatig plukken. Als ze ouder worden nog zeer geschikt om te stoven. Z161 Till (BI): Mooi gelaagde bladeren met originele bladslippen, vormen een frisgroene rozet met een lichtgeel hart. Een schietvaste slasoort voor teelt van het voorjaar tot in de herfst. Ook zeer goed geschikt voor teelt onder glas of folie. Lange houdbaarheid op het veld. Kan ook voor baby leaf -teelt worden gebruikt. Zeer goed smakende knapperige sla. Z374 Cerbiatta (BI): Originele soort met lange, gelobde groene bladeren. Schietvaste soort. Zaaien vanaf einde januari tot begin juli. Z163 Gemengde rauwkostsalade: Mesclun (BG): Samengesteld pakket van waterkers, verschillende rassen sla en roodlof. Zaaien van februari tot april in de serre, in volle grond tot september. Bladeren afsnijden of plukken van zodra ze 10 tot 15 cm hoog zijn. Spinazie Z164 Nores type Noorman (B): Rondzadig ras, resistent tegen fysio s 1 en 2 van valse meeldauw. Voor de zomerteelt. Tragere groeier. Z165 Reuzen van Viroflay - Mon strueux de Viroflay (S): Rondzadig, oud ras geschikt voor de vroege, de lente- en de herfstteelt. Tamelijk snelle groeier met een weelderige bladgroei die niet goed tegen koude is bestand. Z166 Vroeg Reuzenblad (B): Scherpzadig ras voor de vroege en de lenteteelt, en weer in het najaar. Bij deze latere zaai schiet ze niet meer door. Z167 Matador (BI): Donkergroene, winderharde spinazie, geschikt voor voorjaars- en herfstteelt. Rondzadig ras. Z168 Winterspinazie Verdill (BI): Snelle groeier met grote, sterke bladeren. Maakt mooie bladrozetten met een middelgroene kleur. Bijzonder aromatische smaak en daardoor ook geschikt voor rauw gebruik. Late zaaisels overwinteren voor de voorjaarsoogst. Heeft weinig bemesting nodig. Rondzadig ras. Suikermaïs Z169 Golden Bantam (B): Oud, normaal zoet ras, geïntroduceerd in De voorvader van talrijke, extra zoete hybriden. De kolf is samengesteld uit ongeveer 8 rijen geelkleurige korrels. Tomaat Z170 Auriga (BG): Vroeg, vele oranje vruchten met stevig vruchtvlees. Z171 Casaque Rouge (BG): Rode vruchten van 5 tot 7 cm. Lekkere smaak, makkelijk te pellen. Het blad lijkt op dat van de aardappelplant. Z172 Coeur de Boeuf (BG): Oud ras (1925) dat stevige, tamelijk grote, hartvormige roodroze tomaten oplevert. Toch dragen sommige planten slechts middelmatig grote vruchten. Begeerd om zijn heerlijke vruchtvlees, het kleine aantal zaden per vrucht en voor zijn goede inlegcapaciteit. Z173 Des Andes (BG): Lange vrucht, zoet, bijna pitloos. Z174 Golden Jubilee (BG): Oud, zaadvast ras (1945) met oranjegele, lichtjes afgeplatte vruchten van ca. 200 g. Stevig vruchtvlees met weinig zaden. Niet geschikt voor buitenteelt, enkel onder glas en opbinden. Z175 Karos (BG): Zoals de Casaque rouge, maar iets vroeger. Z176 Marmande (B): Zaadvaste rode vleestomaat met vrij platte, geribde vruchten tot ca. 250 g. Vooral aanbevolen voor volle grond, hoewel teelt onder glas goed mogelijk is. Goede opbrengst. Z177 Matina (B): Vroege rijping, open gewas, ronde en smakelijke vrucht (zo n 100 g). Het blad is weinig ingesneden. Z178 Noire de Crimée (BG): Grote zoete vrucht, donkerrode kleur. Z179 Roma VF (BG): Zaadvast ras met rode, langwerpige vruchten van ca. 50 g. Gerenommeerd ras voor sauzen en voor inmaak. Z180 Rose de Berne (BG): Lekkere rozerode vruchten. Z181 Saint-Pierre (BG): Zaadvast, oud ras, geliefd bij amateurtuiniers. Sterke groeier met een lange oogsttijd die mooi grote, ronde, rode vlezige tomaten geeft. Z182 San Marzano 2(BG): Italiaanse tomaat, lang en vlezig. Goede smaak. Z183 Beauté Blanche(BG): zoete tomaat,

12 12 grote plant. Z184 Caro Rich(BG): Ronde, oranje vrucht. Hoog caroteengehalte Z185 de Berao(BG): Plant 3 tot 4 m groot op rijke grond, kleiner op arme grond. Ovale, middelgrote vruchten die goed bewaren. Z186 Merveille des marchés(bg): Oud ras, lekkere smaak. Z187 Miel du Mexique(BG): ): late productie, kleine ronde rode vruchtjes, lekker. Z188 Green Grape(BG): kleine tomaatjes, geelgroen van kleur. Z189 Zuckertraube (B): Groot aantal kleine en zoete tomaatjes. Z190 Collection de tomates apéitfs (BG): assortiment van kleine tomaatjes (rode en gele kerstomaat, poire jaune, Green Grape, miel du Mexique). Z191 Collection (BG): 30 zaden van verschillende tomatenrassen. Het assortiment is afhankelijk van de oogst en wordt op de verpakking vermeld. Zaaien zaadje per zaadje in potjes. Z192 Hellfrucht (BI): Goede buitentomaat, ook in minder goede weersomstandigheden. Z193 Rode kerstomaat (BG): Grote productie van rode tomaatjes, het best onder glas. Tuinkers Z194 Cressida (B): Snelgroeiend gewas met een gave tot zwak gekartelde bladrand, niet gekroesd. De jonge kiemblaadjes en de eerste gewone blaadjes als rauwkost te gebruiken. Tuinmelde (B) Deze weinig bekende groente is de gekweekte, meer bladrijke soort van het in de moestuin overbekende onkruid melde. Snelle groeier die in korte tijd kan uitgroeien tot meer dan 1 m hoog. Wordt gegeten als spinazie. De gekweekte rassen hebben een groter blad dan de wilde vormen en schieten minder snel door. Twee rassen: Z195 Lichtgroene: geelgroen blad. Z196 Rode: roodgetint blad. Ui Z197 Rijnsburger 4 (B): Gele, ronde ui. Z198 Strogele Vertus - Jaune Paille de Vertus (BG): Middelgrote, platte strogele ui met uitstekende bewaareigenschappen. De meest geteelde ui in Frankrijk. Veldsla Z199 Elan (BI): Snelgroeiende soort met ronde, donkergroene bladeren. Dit ras is zeer geschikt voor teelt onder glas. Heel resistent tegen valse meeldauw. Z375 Dunkelgrüner Vollherziger (Verte à coeur plein 2) (BI): Donkergroene, middelgrote, ovalen bladeren. Heel resistent. Heel geschikt voor winterteelt in vollegrond. Z200 Grote Noord-Hollandse (B): Het belangrijkste grootbladige ras met groene, dikke, langwerpige, sappige bladeren. Bestand tegen matige vorst. Bij strenge vorst bedekken. Warmoes-snijbiet Z201 Groene Gewone (B): Wordt geteeld voor het blad. Veel mals groen blad met dunne bladstelen. Wordt jong geoogst. Z202 Rhubarb Chard (B): Rode warmoes, ook voor de bladstelen geteeld, met rood gekroesd blad en mooie, stevige rode bladstelen die op rabar berstelen lijken. Gevoelig voor doorschieten zodat niet voor einde mei mag worden gezaaid. Een zeer decoratief gewas met een zeer goede smaak. Z203 Glatter Silber (BI): Snijbiet met brede, zilverwitte stelen en donkergroen blad. Grote opbrengst. Kan ook overwinteren mits bescherming van de wortels. Waterkers Z204 (B): Een doorgroeiende waterplant die eigenlijk in helder stromend water moet worden geteeld. De sappige stengels met bladeren kunnen in slaschotels of soepen worden verwerkt. Watermeloen Z205 Sugar Baby (BG): donkergroene vrucht, vroeg, best onder glas. Winterpostelein Z206 (B): Winterhard plantje dat gekweekt wordt voor het vlezige blad en dat je zowel rauw als gekookt kunt gebruiken. Rassen worden in catalogi nooit vermeld. Het gewas doet het op alle gronden maar heeft toch een voorkeur voor zandgronden. Kan ook als bodembedekker of groenbemester worden gekweekt. Witlof Z207 Hollandse Middelvroeg (B): bij voorkeur voor de trek met dekgrond. Kan ook worden gebruikt voor de teelt zonder dekgrond. Geeft dikke, vast gesloten kroppen. Wortel Z208 De Colmar à Coeur Rouge (BG): Franse bewaarwortel bij uitstek die echter ook in de vroege lente kan worden uitgezaaid. Ook op moeilijke gronden lukt de oogst van deze volumineuze, smaakvolle wortel nog. Z209 Flakkeese 2 (B): Grove, pro ductieve wortel die zich goed laat bewaren. Belangrijkste winterras. Z210 Nantes 2 (B): Sterke wortel, ook geschikt voor drogere gronden met wat minder structuur. Een slanke, cilindrische tot licht konische, ietwat grove wortel, feloranje van kleur. Geschikt voor de vroege en vooral de zomerteelt. Z211 Rodelika (BI): Vroege wortel. Sterk groeiende soort met krachtig loof. Grote afgestompte gladhuidige wortel met een intens oranjerode kleur en een sterke zoet aromatische smaak. Goede opbrengst en goed geschikt om te bewaren. Teeltduur ca dagen. Tegen wortelvlieg open, winderige percelen kiezen of de teelt met gaas afdekken. Z212 Robila (BI): Lange, slanke, cilindervormige, donkeroranje, mooi afgeronde herfst-en winterwortel. Milde nootachtige smaak. Goed geschikt voor losse humusrijke of zandige grond. Teeltduur ca dagen. Tegen wortelvlieg open, winderige percelen kiezen of de teelt met gaas afdekken. Z213 Milan (BI): Frisse, sappige smaak. Gladde oranje schil, die na het wassen helder glanst. Geschikt voor zowel de vroege als late teelt. Teeltduur ca. 120 dagen. Tegen wortelvlieg open, winderige percelen kiezen of de teelt met gaas afdekken. Wortelpeterselie Z376 (BI) Behalve het gladde, donkergroene blad kan ook de verdikte wortel in de winter gegeten worden. Het te koop aangeboden zaad krijgt meestal geen echte rasnaam mee.

13 13 Vergeten groenten De vergeten groentenzaden worden geteeld door het Waals zadenbedrijf Les S les. Zij produceren sinds 10 jaar biologisch zaadgoed en specialiseren zich in lokale variëteiten en vergeten groenten. Dit jaar bieden we een 4-tal vergeten groenten aan. Aardbeispinazie Z215 Chenopodium vigratum: Heel decoratieve plant. De sappige, rode schijnvruchten zijn eetbaar en de smaak doet denken aan die van rode biet. De bladeren zijn lekker en worden bereid als spinazie of rauw in slaatjes toegevoegd. Amarant Z216 Amaranthus hypochondriacus - Golden: Vroeg ras met goudgele pluim, zeer decoratief. De jonge blaadjes worden als spinazie gebruikt en de zaden als zetmeel, in brood, Amarant was reeds gekend bij de Inca s als geheim wapen tegen de Spaanse overheersers. Kapucijnerbaard Z217 Cichorium intybus Andijvie Barbe de capucin: Met paardenbloemachtig blad, wordt groen geoogst of gebleekt in de kelder. Dezelfde behoeften als de Brusselse cichorei. Gestoofde bladeren smaken naar andijvie. De binnenblaadjes kunnen rauw in salades worden verwerkt. Muskuspompoen Z218 Cucurbita moschata Trompe d Albenga: kruipende variëteit, de vruchten kunnen tot 1,5 m lang worden. Lichtgroen, later okerkleurig. Heerlijk. Oude regionale variëteiten Witlof Z391 Mechelse middelvroeg (LS) : geschikt voor vollegrondsteelt. Sla Z392 Kropsla Blonde van Laken (LS): zomersla met grote, lichtgroene krop. Zachte bladeren. Laat doorschietend. Prei Z393 Dikke groene winterprei van Hoei (LS): winterprei, heel rustiek. Met grote, halflange stengel. Donkergroene bladeren. Tomaat Z394 Potager de Vilvorde (LS): Heel productieve variëteit met middelgrote, ronde rode vruchten. Heel resitent tegen ziekten. Goed aangepast aan vochtig klimaat. Veldsla Z395 de Comines (LS): Heel productieve variëteit uit Nord Pas de Calais. Met lange, donkergroene bladeren die compacte rosetten vormen. Heel resistent tegen koude. Zaadbanden Zaadbanden met een lengte van 5 m. Heel eenvoudig en snel. Uitdunnen niet meer nodig. Radijs Z220 Rudy GS (BI): Kogelronde, rode soort met fijne wortel. Zaaien tot begin september. Rode biet Z221 Robuschka (BI): Groeikrachtige soort met krachtig loof. Ronde, zeer goed bewaarbare biet met een gladde schil en intens donkerrood vruchtvlees.

14 14 Geniet nog meer van tuin en oogst Met deze handige Velt-publicaties, via de zadenlijst Bijzondere groentegids BOE015 Is je oog gevallen op een bijzondere groente in deze zadenlijst, wil je ze graag een keer zaaien in je tuin, maar weet je niet precies hoe je ze later kunt verwerken in de keuken? De Bijzondere groentegids biedt wellicht inspiratie. Vijfentwintig bekende en minder bekende groenten komen in beeld, met een woordje uitleg en lekkere recepten erbij. In Seizoenen (p.16 e.v.) krijg je alvast een voorsmaakje van de recepten, en in deze Zadenlijst vind je op p. 7,8,9 en 17 kaderstukjes over groenten vergezeld van sfeervolle foto s van Stefan Jacobs uit de Bijzondere groentegids. Dit boekje bestellen kan nu ook via de zadenlijst. Technische gegevens 48 p. 165 x 165 mm 4-kleurendruk ISBN: Mijn eigen kleine moestuin BOE012 Moet je je eerste stappen als moestuinier nog zetten en begint het je enigszins te duizelen als je deze uitgebreide zadenlijst ziet? Of wil je misschien je kinderen of kleinkinderen aanmoedigen om zelf met een klein tuintje te beginnen? Haal de dan de tuinstarterskit Mijn eigen kleine moestuin in huis. Met een lapje grond van slechts 1 m 2 kun je al aan de slag. Het boekje Mijn eigen kleine moestuin, vijf pakjes biozaad en een zaaikalender helpen je stap voor stap op weg. Alles is verpakt in een mooi doosje. Technische gegevens Boekje in 4-kleurendruk 36 p. 165 x 165 mm ISBN: Zaaikalender + 5 pakjes biozaad (radijs, veldsla, peterselie, spinazie, rucola)

15 15 Pim Pompoen Kwartetspel BOE013 Massa s heerlijke groenten in je tuin, en kinderen in huis die er niets van moeten weten? Samen met Pim Pompoen ontdekken kinderen op een speelse manier hoe groenten groeien uit een zaadje en hoe die groenten lekker verwerkt kunnen worden. Het kwartetspel brengt negen groenten in beeld en toont de weg die ze afleggen: van zaadje, naar plant, tot groente en gerecht. Het recept dat bij elke groente hoort en een woordje uitleg lees je in een apart boekje dat bij het spel zit. Voorts vind je daarin de spelregels van het kwartet, speltips om kinderen een leuke en leerrijke ervaring te bezorgen en een hoop ideeën om je kinderen zin te doen krijgen in lekkere en gezonde groenten. Bij elk spel zit bovendien een groentekalender. Ecologisch tuinieren voor beginners Technische gegevens kwartetspel van 36 kaarten in een doosje infoboekje (A6) van 36 pagina s 4-kleurendruk groentekalender verpakt in een mooi kartonnen doosje ISBN: BOE004 Velts eerste klimaatneutrale publicatie! Dit boekje is al aan zijn derde herziene druk toe en telt nu nog meer mooie foto s van Stefan Jacobs. Je maakt kennis met de basis: bodemverzorging, vruchtwisseling, gewasbescherming Deze publicatie richt zich tot beginners, maar ook voor gevorderden is het een goede basis voor succes. Deze derde editie werd klimaatneutraal gedrukt d.m.v. steun aan de bouw van een windmolenpark in Nieuw-Caledonië. Het gaat om een Gold Standardproject, met de hoogste garanties inzake reële en additionele CO 2 -reductie gecombineerd met duurzame ontwikkeling in het land zelf. Meer informatie over Gold Standard vind je op Technische gegevens 74 p, 180 x 220 mm, 4-kleurendruk, FSC-papier. ISBN: tuinactiviteiten van maand tot maand

16 16 Biogold ( Guy Augustijns) Plant- en pootgoed* Aardpeer Knolvormend broertje van de zonnebloem. De eetbare knollen zijn winterhard, niet gerooide knollen vormen dus in het volgende jaar nieuwe planten. Z222 Wit - Blanc (BG): Compacte, iets onregelmatig gevormde knol met wit, fijn vruchtvlees. Z223 Fuseau rose (BG): Oud ras met langwerpige, gladde knollen en geelroze vruchtvlees. Knoflook Bij ontvangst de bolletjes direct uit de verpakking halen. Zo vroeg mogelijk planten (vanaf begin maart), de teentjes uitpellen en uitzetten net onder de grond. Tijdens de groei ontstane bloeiknoppen verwijderen. Eind juli, begin augustus, als de bladeren beginnen te verkleuren, uittrekken. Uitspreiden in de zon op een winderige plek. Met het oog op een goede bewaring is verdere droging absoluut noodzakelijk, in kleine bosjes die je ophangt of in dunne lagen in bakjes. Z224 Rose de Lautrec (BG): Aromatisch ras, roze kleur. Planttijdstip voor de teentjes van november tot maart. Zeer goed houdbaar. Aardappelpootgoed (CB) Z227 Frieslander: zeer vroeg ras. Gewaardeerde vastkokende consumptieaardappel, met een goede smaak. Resistent tegen aardappelmoeheid Ro1, AM.A en wratziekte, goede resistentie tegen alle virusziekten, is weinig gevoelig voor schurft, de phytophthoraresistentie in het loof is matig, in de knol goed. (1,25 of 2,5 kg, maat 28/35) Z228 Ditta: Middenvroeg. Een lekkere consumptieaardappel die elke keer weer goed uit de smaaktest komt. Vastkokend met een lange ovalen knolvorm. De phyophthoraresistentie in het loof is laag en in de knol matig. Goed bewaarbaar. Maat 28/35 mm en ca 1,25 of 2,5 kg per verpakking. Z229 Raja: middellaat. Rode schil en lichtgele tot gele vleeskleur, vlakogig. Vastkokend. Resistent tegen biotype A van aardappelmoeheid en wratziekte 1. De phytophthoraresistentie in het loof is vrij goed en in de knol zeer goed. (1,25 of 2,5 kg, maat 28/35) Z230 Agria: Is een middenlaat ras en is lang ovaal van vorm. Deze aardappel is matig vatbaar voor phythophthora in het loof en minder vatbaar in de knol. Agria is een trage kiemer en daardoor lang te bewaren. Het is een tamelijk vastkokende aardappel met een gele vleeskleur. Agria is goed geschikt voor consumptie, chips, puree en frites. Door de matige knolzetting geniet poten in opgewarmde grond de voorkeur. Voorkiemen kan helpen om de teelt te vervroegen en zo de phytophthora voor te blijven. Het loof bestaat uit stevige stengels met een matig dekkend steil gewas. Maat 28/35 mm. 1,25 of 2,5 kg/verpakking. Z231 Toluca: zeer goede phytophthoraresistentie (1,25 of 2,5 kg, maat 28/35) Z232 Biogold: vroege tafel- of frietaardappel met lichtgele vleeskleur. Resistent tegen aardappelmoeheid (Ro 1) en tegen wratziekte fysio 1. Bijzonder goede phytophthoraresistentie (1,25 of 2,5 kg). * Velt-leden in Nederland kunnen geen plant- en pootgoed bestellen.

17 17 De aardpeer De aardpeer is het knolvormige broertje van de zonnebloem. Nog voor de aardappel uit Amerika in Europa was ingeburgerd, was de aardpeer populair in de tuinen van kloosters en kastelen. In oorlogsjaren weet men zijn capaciteiten snel terug te waarderen, maar in vredestijd gebruikt men de aardpeer bijna uitsluitend als veevoeder, bijv. in de Dordogne-streek. Een beetje ten onrechte, want de aardpeer is voedzaam, licht verteerbaar en lekker. Rauw genieten we van een nootachtige smaak, gekookt denken we eerder aan artisjokbodems of schorseneren. De knol bevat behoorlijk wat eiwit, mineralen en suikers in de vorm van inuline, wat hem zeer geschikt maakt voor suikerzieken. De knol schillen is een ondankbaar werkje; afborstelen en kort koken of bakken in de schil gaat vlotter. uit: Bijzondere groentegids, Velt, 2010 Stefan Jacobs Broed voor paddenstoelen Shiitake Z (M): Eikenzwam of shiitake groeit op eik, beuk en berk; liefst de verse, dunnere takken met een diameter van 7 tot 20 cm. De eikenzwam is oorspronkelijk een tropische zwam. In Belgie maakt het mycelium in de zomer vruchtlichaam. Oesterzwam Z (M): Oesterzwam kan op iedere loofhoutsoort leven, uitgezonderd eik en tamme kastanje. Voorkeur gaat uit naar stukken vers gekapte populier, beuk, berk met een niet te geringe diameter, liefst meer dan 25 cm. In de herfst maakt het oesterzwammycelium vruchtlichamen.

18 18 Serradella ( Guy Augustijns) Groenbemesters Na de beschrijving vind je voor elke groenbemester het aantal m 2 dat je met één pakje kunt inzaaien. Grassen Z237 Rogge - Seigle (BG): De laatste groenbemester die tot half oktober, uiterlijk nog in november kan worden gezaaid (150 g/10 m 2 ). Winterhard. Geeft een grote massa in maart-april. Uitstekend voedergewas voor dieren. Je kunt het ook zaaien gemengd met wikke, 100 g rogge voor 20 g wikke. De wikke klimt dan langs de stengels van de rogge omhoog (tot 25 à 40 m 2 ). Z238 Italiaans raaigras (BI): Zaaien van april tot augustus. Tweejarig. Winterhard. 400 g/are. Kruisbloemigen Z239 Gele mosterd (B): Snelgroeiende eenjarige plant van ruim 1 m hoog, zeer geschikt als groenbemester. Kan ten laatste tot half september worden gezaaid. Gele mosterd bevriest en geeft na de winter een mooi zaaibed. Nadeel is wel dat het een waardplant voor knolvoet is, daarom af te raden voor lichte gronden (100 m 2 ). Vlinderbloemigen Z240 Luzerne (syn. alfalfa) (BG): Vlinderbloemige met paarse bloemen. Door de diepe beworteling kan zij goed tegen de droogte. Meerjarige plant. Minder geschikt als bodem bedekker. Zaaien van april-mei tot begin augustus (15-20 g/m 2 ). Matig vorstgevoelig (60 m 2 ). Z241 Veldboon - Fèverole (BG): Vlinderbloemige die heel wat stikstof uit de lucht vastlegt, alleen te gebruiken of gemengd met een graansoort zoals rogge (bijv. verhouding 1/4 tot 1/3 veldboon met 3/4 tot 2/3 rogge) aan g/10 m 2. Vorstgevoelig (50 à 70 m 2 ). Z Wikke - Vesce Commune (BG): Oude voederplant met blauwpaarse bloemen. Ze doet het goed op lichte gronden. Ze bedekt de bodem niet perfect en kan daarom beter worden gemengd met 60 g rogge per 10 m 2. De wikke klimt dan langs de stevige stengels van de andere plan ten. Kan tot 20 augustus worden gezaaid, maar voldoet het best in zaaiingen tot einde juli (8 à 10 m 2 ). Z244 Witte lupine - Lupin Blanc (B): Het meest bekend als statige doorlevende bloem in een border. Is geschikt om een grond waar pas een huis op gebouwd werd, te verbeteren. Voor zwaardere gronden. Zaaien van april tot juli. Trage jeugdgroei met matige grondbedekking (50 m 2 ). Z245 Blauwe Lupine (B): hoogte ongeveer 80 cm. Vriest s winters dood. Zaaien vanaf begin april tot half augustus, op regels, afstand 35 cm. Zaaizaad 10 g/m 2. Z377 Lupine mengeling (BI): 1kg. Z246 Serradella (B): Eenjarige vlinderbloemige kruipende plant, zeer geschikte groenbemester op de wat lichtere gronden. Z247 Alexandrijnse klaver (BI): Zaaien van april tot einde juni. Eenjarig. Sterke bodembedekking door snelle jeugdgroei g/are. Z248 Incarnaatklaver (BI): Zaaien van april tot einde september. Meerjarig g/are. Overige Z Boekweit (B): Snelgroeiende bijenplant van ruim een meter hoog. Neemt wel veel voedingsstoffen op uit de bodem, daarom beter bodem bedekker te noemen dan groenbemester. Vraagt een zonnige standplaats en een arme, zurige grond. Z Phacelia (B): Mooie eenjarige bijenplant, goede groenbemester, hoogte ongeveer 70 cm. Ze is met geen enkel cultuurgewas verwant en dus makkelijk inpasbaar in het teeltplan. Het gewas komt snel op en bedekt dan

19 19 spoedig de bodem zodat onkruid weinig kans krijgt. Z381 Zonnebloem mengeling (BI): grote droge-stofopbrengst. Laten overwinteren. Zaaien tot einde augustus g/are. Kiemgroenten (BG, B, S) Je kunt vrijwel alle eetbare zaden laten ontspruiten. Kiemen zijn het hele jaar te telen. Vooral in de winter zorgen ze voor vers groen dat niet uit kassen komt. Kiemen leveren vooral vitamine C, ook ijzer en B-vitamines. In principe kun je alle granen, peulvruchten en groentezaden laten kiemen. Niet alle zaden leveren smakelijke resultaten op. Deze wel. Z251 Fenegriek (BG) Z252 Rogge (BG) Z253 Tarwe (BG) Z254 Rucolakers (B) Z255 Broccolikers (B) Z256 Mosterdkers (B) Z257 Rode biet (S) Z258 Rode kool (S) De Bolster

20 20 Gewone Peterselie ( Guy Augustijns) Kruiden Alsem Z263 (B): Meerjarig. 150 cm hoog. Ook wel absinth-alsem genoemd. Sterk kruid, verwant met in het wild voorkomende bijvoet. Alsem is grijzer van kleur en sterker van smaak. Remt groei van naastgelegen planten. Basilicum Eenjarig, laagblijvend, sterk geurend kruid. Verlangt een warme, beschutte plaats. De blaadjes plukken voor vers gebruik en om te drogen. Z264 Fijnbladige Groene (BG) Z265 Grove Genovese (B) Z266 Citronella (BG): klein blad, met citronellageur Z267 Kaneel (BG): afgeronde blaadjes, geurt naar kaneel en kruidnagel. Z268 Middelgroot (BI): Middelgrootbladige vorm. Combineert een goed aroma met sterke vegetatieve groei. Heel geschikt als potplant. Houdt van warmte en is gevoelig voor vorst. Veel regen en temperaturen onder de 8 Celsius veroorzaken bladverkleuring. Z269 Rode basilicum (BI): Uniforme middel- tot donkerrode kleur, decoratief en aromatisch. Prachtig. Iets gevoeliger teelt dan groene basilicum. De zaden, die niet met aarde bedekt moeten worden, kiemen binnen een week. Basilicum is zeer vorstgevoelig. Bij de oogst niet de blaadjes los plukken, maar de stengel boven de bladaanzet afknippen. De plant vertakt zich dan en vormt meer bladmassa. Teelt in kleine potjes tijdens de winter is ook mogelijk. Basilicum heeft voorkeur voor een luchtige en humusrijke bodem. Daarom is het goed om bij zaai in potjes wat zand bij de potgrond te mengen. Komkommerkruid of Bernagie Z270 (B): Ook borage of komkommerkruid genoemd. Vorstgevoelig. Bijenplant. Eén enkele plant kan al enorm uitgroeien. Zaadvorming in elk geval vermijden, want bernagie zaait zichzelf vlot uit. (5 m 2 ) Bieslook Z (B) Bonenkruid Z272 (B): Eenjarig laagblijvend struikvormig gewas. De blaadjes en jonge scheuten worden geoogst tegen de bloei en vers of gedroogd meegekookt met diverse bonen. Chinese bieslook Z273 (B): Meerjarig, hoogte 30 cm. Naar knoflook smakende bieslook met een massieve driekantige stengel, afgeplatte bladeren en witte bloemen. Vraagt meer warmte en groeit trager dan gewone bieslook. Matig winterhard. Citroenmelisse Z274 (B): Meerjarig, hoogte 60 cm. In het tweede jaar beginnen de planten zich sterk te ontwikkelen. De naar citroen geurende blaadjes, liefst geoogst tegen de bloei, worden bijvoorbeeld voor thee gebruikt. Goed te drogen. Dille Z275 (B): Eenjarig, hoogte tot ongeveer 100 cm. Bloeit vanaf begin juli, het zaad is rijp in september. De zaden worden onder andere gebruikt bij het maken van zuurkool en het inleggen van augurken. Ook de verse plantendelen en onrijpe bloemschermen kunnen worden gebruikt. Verspreid gezaaid in de tuin, bijv. tussen tuinbonen, beperkt het de overlast van bladluizen. Hysop Z276 (B): Meerjarig, hoogte ongeveer 50 cm. Heesterachtige plant die tijdens de uitbundige bloei vanaf half juli graag door insecten wordt bezocht. Gebruik in o.a. soep, vleesgerechten en voor thee. Karwij Z277 (B): Tweejarig. Hoogte tweede jaar tijdens de bloei ongeveer 70 cm. Het eer-