Productinformatie: Groenten (2) Waarover gaat deze kaart? Wat wordt er van jou verwacht? Over deze kaart. 1. Koolgewassen

Transcriptie

1 Waarover gaat deze kaart? Deze kaart gaat over de eigenschappen van verschillende soorten groenten. We vertellen je ook waar je de groentesoorten voor kunt gebruiken. Wat wordt er van jou verwacht? Na het bestuderen van deze kaart kun je: 6 groepen groentesoorten noemen en van elke groep de groenten noemen die daar bij horen eigenschappen noemen van iedere groentesoort van iedere groentesoort vertellen in welke vorm ze te koop zijn vertellen waar je iedere groentesoort voor kunt gebruiken Over deze kaart Er zijn erg veel verschillende soorten groenten. Een aantal hiervan komt aan bod in deze kaart. Je zult zien dat deze kaart een beetje anders is dan de andere kaarten. Groenten kun je onderverdelen in de volgende productgroepen: 1. koolgewassen 2. bladgroenten 3. vruchtgroenten Deze kun je onder verdelen in: a. Peulvruchten b. Komkommerachtigen c. Vlezige besvruchten / nachtschadeachtige 4. knol- en wortelgewassen 5. stengelgroenten 6. uigewassen Alle groentesoorten die in deze kaart staan kun je onderbrengen in één van deze productgroepen. In de tabel hieronder staan achter iedere productgroep de groentesoorten die erbij horen. In de volgende paragrafen bespreken we de groentesoorten per productgroep. De paragrafen zijn net zo genummerd als de productgroepen Productgroep groentesoort 1. Koolgewassen Bloemkool Broccoli Boerenkool Spruiten Rode kool Witte kool 2. Bladgroenten Kropsla IJsbergsla Krulsla Spinazie Andijvie Witlof 3. Vruchtgroenten Sperzieboon Peulvruchten Naaldboon Snijboon Komkommerachtigen Komkommer Augurk Vlezige besvruchten / Paprika nachtschadeachtige Tomaat 4. knol- en wortelgewassen knolselderij Bos-, was- en winterpeen Radijs 5. stengelgroenten Bleekselderij 6. uigewassen Ui Knoflook Prei 1. Koolgewassen Bloemkool. Broccoli. Boerenkool. Spruiten. Rode kool. Witte kool. 1

2 Bloemkool Bloemkool is een groente waarvan de korte stengels, de bloemknoppen en de groene bladeren zijn samengegroeid tot één geheel. Het is een vaste bolronde kool. De bloem is wit, de bladeren zijn groen/paarsachtig. Bloemkool is vers of diepgevroren te koop. Broccoli is meestal groen. Er zijn ook rassen met een paarsachtige tint. Broccoli is vers of diepgevroren te koop Nederland, Spanje, Italië, en Engeland. Broccoli kun je koken, roerbakken, frituren, stoven. Deze groente is ook te verwerken tot puree en heldere of gebonden soepen. Bloemkool komt uit Nederland, België, Frankrijk, Italië, Polen en Engeland Bloemkool kun je blancheren, koken, frituren, roerbakken, stomen. Bloemkool wordt verwerkt in rauwkostsalades en tafelzuur. De groente leent zich ook goed voor het maken van gebonden soep of voor verwerking in heldere groentesoep Boerenkool Eigenschappen Grote langwerpige bladeren, deze liggen in een soort rozet. De bladeren zien er kroezig uit. Rassen die vroeg worden aangeleverd zijn lichtgroen; latere rassen hebben donkergroene bladeren. Hoe verpakt? Gesteriliseerd in blik of glas, gevriesdroogd, diepgevroren. Nederland, Engeland, Duitsland. Bloemkool/ Broccoli. Boerenkool kun je koken of stoven. Het is te gebruiken als zelfstandige groente en in stamppot. Broccoli Spruiten, spruitkool Vrij korte, vlezige bloemstengels met groene bloemknoppen die een vast geheel vormen. Spruitjes zijn kleine kooltjes. Deze kooltjes groeien in de bladoksels van rechtopstaande planten met een lange stengel. Spruitjes bestaan uit een korte stengel, de pit, en een groot aantal over elkaar 2

3 geslagen blaadjes. Het is een typische wintergroente. Spruiten zijn groen. Spruiten zijn vers of diepgevroren te koop Spruiten komen uit Nederland, België, Frankrijk en Engeland. Spruiten/ Witte kool Spruiten kun je koken, stoven, roerbakken en sauteren. Je kunt ze serveren als zelfstandige groente en in stamppot. Rode kool Een vaste, ronde en gesloten kool met glad omblad. Een natuurlijke kleurstof in de kool zorgt voor de rode kleur, deze kleur kan verschillen naar ras en type. Rode kool is in glas of diepgevroren verkrijgbaar. Je kunt rode kool ook vers kopen. Rode kool komt uit Nederland, Polen en Duitsland. Witte kool Een gesloten koolsoort met een glad, groen omblad en een platte, ronde of spitse kool. Wit! Witte kool is vers te koop. Daarnaast is deze groente ook verkrijgbaar in de vorm van zuurkool. Witte kool komt uit Nederland, China, Engeland, Frankrijk en Italië. Witte kool kun je blancheren, koken, stoven, roerbakken en braiseren. Maar de kool kun je ook gebruiken in een rauwkostsalade. Rode kool kun je blancheren, koken, stoven, roerbakken, braiseren. Deze groente kun je gebruiken als rauwkostsalade en in stamppot. 2. Bladgroenten Kropsla. IJsbergsla. Krulsla. Spinazie. Andijvie. Witlof. 3

4 Kropsla IJsbergsla Sla groeit in de kas of op de volle grond. Kropsla vormt een min of meer gesloten krop. Als kropsla uit de kas komt kun je alle bladeren eten. Kropsla van de volle grond is groter en zwaarder dan kassla. De buitenste bladeren worden dan verwijderd. Kassla is lichtgroen en sla van de koude grond donkergroen. Kropsla moet een lichtgeel hart hebben. Soms heeft kropsla rode delen of randen, afhankelijk van het ras. Kropsla kun je alleen vers kopen. Forse sla met een grote, vaste krop. Het vrij dikke blad van de krop is hard en knapperig; de bladeren bevatten veel vocht. Het losse omblad is stug, die kun je niet eten. De kleur van ijsbergsla is licht- tot donkergroen. IJsbergsla kun je alleen vers in de winkel kopen. IJsbergsla komt uit Nederland, Amerika, Israël, Frankrijk, Italië, Portugal en Spanje. Kropsla komt uit Nederland, België, Frankrijk, Spanje en Engeland. IJsbergsla kun je goed gebruiken als knapperige rauwkostsalade en garnering Kropsla kun je gebruiken als rauwe groente in salades. Het wordt ook veel in de keuken gebruikt als garnering. Krulsla Krulsla is een slasoort die niet in een krop groeit. De bladeren zitten vast aan een stam. Het blad is kroezig of ingesneden en smaakt licht bitter. Een bekend ras is de Lollo, een kroezig en compact slatype. De Lollo kan een rode of een groene kleur hebben. Krulsla is lichtgroen, groen of rood. IJsbergsla/ Kropsla. Net als de andere twee slasoorten kun je krulsla alleen vers kopen. Krulsla komt uit Nederland, Italië, Frankrijk en België. 4

5 Krulsla gebruik je net als ijsbergsla en kropsla in rauwkostsalade en als garnering. Andijvie Er is zomer- en winterandijvie. Zomerandijvie is mals, terwijl winterandijvie harder is. Andijvie wordt geteeld in kassen en op de volle grond. De plant heeft een brede, platte rozet van bladeren; het geheel bestaat uit een min of meer gevulde krop. Er bestaat ook krulandijvie, die hebben gekrulde bladeren. Andijvie/ Spinazie. De buitenbladeren van andijvie zijn groen en het hart is bleekgroen tot geel. Spinazie Andijvie kun je vers of diepgevroren kopen. Spinazie is een snelgroeiende en kruidachtige plant waarvan het jonge, groene blad wordt gegeten. Het blad is enkelvoudig en glad en heeft lange bladstelen. Spinazie wordt geteeld in de kas en op de koude grond. Importspinazie heeft een groter blad. Er is verschil tussen bladspinazie (jong, enkel blad) en wilde spinazie (hele planten met meer blad). Spinazie heeft een heldere, middel- en donkergroene kleur. Spinazie kun je vers kopen. Ook spinazie uit de diepvries is vrij bekend. Ze zijn dan als een groot Andijvie komt uit Nederland, Frankrijk, Spanje, Griekenland, Italië en België. en Andijvie kun je à la crème en gebraiseerd koken. Het is rauw ook goed te gebruiken in salades, als garnering of in stamppot. Witlof Witlof bestaat uit langwerpige, gebleekte kropjes. Witlof kan vrij bitter smaken. Witlof heeft witte of geelwitte kropjes. 5

6 Witlof kun je koken, stoven, braiseren en roerbakken. Deze groente kun je ook als rauwkostsalade serveren. 3. Vruchtgroenten A. Peulvruchten (donkere vlekken). Er zijn enkele en dubbele sperziebonen. Sperziebonen zijn meestal groen maar ook botergeel of paars. Er zijn soorten met witte en met gekleurde zaden. Hoe verpakt Sperziebonen kun je in glas, in blik en diepgevroren kopen. Ze zijn ook vers te koop. De sperzieboon komt uit Nederland, Italië, Spanje, Frankrijk en België. Naldboom/ Sperzieboon. Sperziebonen kun je blancheren, koken, stoven en roerbakken. Deze peulsoort kun je ook in salades en soepen gebruiken. Naaldboon De naaldboon komt uit Frankrijk. Het zijn lange, rechte, dunne en platovale peulen. Er zitten geen zaden in de peulen, zoals bij sperziebonen Peultjes en worden jong geoogst. Snijboon. Naaldbonen zijn groener dan sperziebonen. Sperzieboon Naaldboon Snijboon Naaldbonen kun je in glas, in blik en diepgevroren kopen. Ze zijn ook vers te koop. Sperzieboon De sperzieboon heet ook wel slaboon of prinsessenboon. Er zijn veel verschillende sperzieboonrassen. De peulen zijn rond, ovaal of plat en vrij lang. Een goede kwaliteit sperzieboon heeft geen draad meer op buik- en rugnaad en heeft geen roestplekken Naaldbonen worden geteeld in Frankrijk en Kenia. Naaldbonen kun je net als de sperzieboon blancheren, koken, stoven en roerbakken. Ook naaldbonen kun je gebruiken in salades en soepen. 6

7 Snijboon Komkommer Er zijn verschillende typen snijbonen. De echte snijboon heeft lange, platte en brede peulen. Maar de spekboon is wat ovaler dan de echte snijboon en is zoeter van smaak. Het derde type, de jonge pronkboon, valt op door zijn ruwe huid. Snijbonen zijn groen. Snijbonen zijn te koop in glas, in blik en vacuümverpakt. Net als de andere peulen zijn snijbonen ook vers verkrijgbaar. De snijboon wordt geteeld in Nederland, België, Engeland en Afrikaanse landen. Snijbonen kun je koken, stoven en roerbakken. Je komt ze tegen in soepen, salades en als stamppot B. Komkommerachtigen Komkommer Augurk Komkommer is langwerpig met een gladde of geribbelde huid. In de kern van de komkommer zie je zaadjes zitten. Om de kern zit een dikke wand van stevig vruchtvlees. Om het vruchtvlees zit de schil. Een eersteklas komkommer is kaarsrecht en ongeveer 25 centimeter lang. De komkommer wordt in de kas en op de koude grond geteeld. Een komkommer is groen, geel of wit. Het vruchtvlees is groenachtig-wit. Komkommer kun je kopen als zure komkommerschijven in glas, maar ze liggen ook vers in de winkel. Komkommers komen uit Nederland, Middellandse-Zeelanden en België Komkommers worden wel gestoofd om in soep te gebruiken. Komkommers kom je veel tegen in salades. Wat minder bekend zijn komkommers in de vorm van zure schijfjes. Augurk Augurken zijn kleine langwerpige vruchtjes. Ze kunnen van 3 tot 20 cm groot zijn. Ze kunnen een gladde of gestekelde huid hebben. De gestekelde rassen zijn meestal bitter. Augurken groeien in de kas en op de koude grond. Komkommer/Augurk. Augurken zijn groen. 7

8 Augurken worden in de fabriek verwerkt tot zoetzure en zure augurken en in piccalilly. Hoe verpakt Paprika s kun je vers kopen. Ze zijn ook gedroogd verkrijgbaar, in zoetzuur of tot poeder vermalen. Augurken kweekt men in Nederland, België, Frankrijk en Polen. Paprika s komen uit Nederland, Frankrijk, Hongarije, Griekenland en Spanje. Augurken kun je goed gebruiken als garnering in salades, in piccalilly of als borrelhapje. C. Vlezige besvruchten / nachtschadeachtigen Paprika Tomaat Paprika. Paprika De paprika is een holle besvrucht met een dikke vruchtwand en leerachtige schil. De zaadjes en de steel zijn niet eetbaar. Ze zijn er in veel verschillende vormen, zoals rechthoekig en spits toelopend. Hoe rijper de vrucht hoe meer voedingsstoffen, mineralen en vitaminen er in zitten. De smaak loopt uiteen van zoet naar scherp. en Groen, rood, geel, wit, bruin en paars. Paprika kun je koken en bakken. Ze worden ook veel verwerkt in rauwkostsalades en ratatouille. Paprika s kun je ook goed vullen Tomaat De tomaat is saprijke, ronde besvrucht. Bij de kroon is de tomaat wat platter. Onder het glanzende vel zitten het vruchtvlees en de zaadjes. Er zijn vier typen tomaat. Ronde tomaat: Deze soort komt het meest voor en wordt veel in de keuken gebruikt. Deze wordt in Nederland in de kassen geteeld. Vleestomaat: Deze tomaat is aan de buitenkant een beetje geribbeld, heeft veel vruchtvlees, minder zaad en is groter dan de ronde tomaat. De tomaat is tamelijk zoet van smaak. Romatype: Deze tomaat is peervormig. Hij is ook bekend onder de naam Pomodori. Dit type is minder saprijk en een beetje zuur van smaak. De tomaat wordt veel gebruikt voor de bereiding van puree en sap. Kerstomaat: Een kleine ronde, rode of gele tomaat die soms in trosvorm wordt verkocht. Een kerstomaat heeft veel sap en is en zoet van smaak. Kerstomaten zijn ook bekend onder de naam cocktail- of cherrytomaat. De tomaat is rood of geel De tomaat kun je vers kopen in de winkel. Ze zijn ook in blik te koop, de tomaten zijn dan wel gepeld 8

9 of gepureerd. Tomatensap koop je meestal in flessen. 4. Knol- en wortelgewassen Knolselderij kun je blancheren, koken, frituren en sauteren. Deze groentesoort gebruikt met in soepen en rauwkostsalade. Het blad kan dienen als smaakversterker voor soepen en sauzen. Knolselderij. Bos-, was- en winterpeen. Radijs. Knolselderij. Knolselderij De knolselderij is een grote, vlezige wortelknol. Het blad en de stengel van de knolselderij hebben de speciale geur en smaak. Knolselderij kun je met of zonder blad kopen. Wortelen: bos-, was-, winterpeen Wortelen zijn lang en glad. Zoals de naam al zegt eet je de wortel van de plant en niet het loof (de stengels en de bladeren). Vaak worden wortelen wel met loof verkocht. Wortelen bevatten de stof caroteen. Er zijn drie soorten wortelen:. Bospeen: Dit is een vroege zomerwortel. Het loof wordt opgebonden en de wortels worden per bos verkocht. De wortels aan een bos hebben vaak dezelfde lengte. De wortels zijn lang en slank en hebben een duidelijke oranje kleur. Waspeen: Dit is hetzelfde soort wortel als bospeen, maar waspeen wordt los, zonder loof en gewassen verkocht. Waspeen noemen we ook wel breekpeen Winterpeen: Dit is een grote, roodoranje, vlezige wortel waarvan de pit of de kern meestal iets lichter van kleur is dan de buitenkant. Winterpeen wordt gewassen en zonder loof verkocht. Oranje, roodoranje. Het blad is donkergroen, het vruchtvlees is witachtig. Knolselderij is vers te koop in de winkel. Knolselderij komt uit Nederland, Duitsland, Polen, België, Denemarken en Frankrijk. Wortelen zijn diepgevroren, in glas en in blik te koop. Natuurlijk zijn wortelen ook vers verkrijgbaar. Wortelen worden verbouwd in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland en Engeland. Wortelen kun je blancheren, koken, stoven en stomen. Bospeen kan als jonge voorjaarsgroente wor- 9

10 den geserveerd. Waspeen wordt wel verwerkt tot groentemousse. Winterpeen dient voor salades, als soepgroente, en om een lekkere geur aan een gerecht te geven. 5. Stengelgroenten Bleekselderij Bleekselderij. Radijs. Bleekselderij Radijs Radijs is een kruidachtig gewas met een dikke ronde wortel. Alleen de wortel is eetbaar. Radijs verkoopt men meestal in bosjes. Het heeft een glanzende, gladde huid en vrij scherpe smaak door de aanwezige mosterdolie. Het meest bekend is de ronde rode radijs. Er zijn ook tweekleurige en witte radijzen. Deze zijn niet rond maar halflang. Bleekselderij is een kruidachtige plant met sterk ontwikkelde, vlezige bladstelen. Er zijn twee soorten. Zelfblekende selderij: Deze heeft goudgele stelen Groenachtige selderij. Deze bleekt niet zelf, maar wordt kunstmatig gebleekt. Sommige mensen eten hem ook gewoon groen. Deze soort is minder vezelig en pittiger van smaak dan de zelfblekende. Goudgeel tot groen. Radijs is vers te koop in de winkel. Bleekselderij is vers te koop. Radijs komt uit Nederland, Frankrijk, Italië, Spanje en Israël. Bleekselderij komt uit Nederland, België, Frankrijk, Spanje, Israël en Engeland. en Radijs kun je gebruiken als garnering en in rauwkostsalades. Bleekselderij kun je blancheren, koken, stoven, stomen, roerbakken en frituren. Ze zijn ook goed bruikbaar in salades en soepen. Het blad kan men als kruid gebruiken. 10

11 7. Uigewassen Ui Knoflook Prei Uien kun je vers kopen in de winkel. Er zijn ook kleine uitjes op zoetzure vloeistof in pot verkrijgbaar Knoflook Knoflook bestaat uit teentjes die samen een bol vormen. Daaromheen zit een vlies. Het hele jaar wordt knoflook ingevoerd, zodat knoflook altijd verkrijgbaar is. Knoflook heeft een indringende geur en smaak. Er zijn veel verschillende rassen, die we hier niet zullen bespreken. Knoflook is wit of lichtpaars. Ui Ui Een ui is een deel van de stengel dat onder de aarde groeit. Een ui bestaat uit een aantal vlezige schillen, met daaromheen een paar droge schillen. In ui zit zwavel, onmisbaar voor het menselijk lichaam. Daarnaast zit er suiker in en een vluchtige olie die de typische uiensmaak veroorzaakt. Er zijn twee typen/rassen. Witte ui: Deze heeft wit buitenblad en is rond of ovaal van vorm. Deze ui is het minst scherp en iets zoetig van smaak. Deze ui kun je lang bewaren. Gele ui: Deze heeft geel tot lichtbruin buitenblad en is bolrond of plat van vorm. De smaak is matig scherp. Deze ui is goed te bewaren. Losse teentjes zijn te koop in een potje. Maar knoflook wordt ook wel gedroogd als poeder. Natuurlijk is knoflook ook vers verkrijgbaar. Knoflook wordt geïmporteerd uit Spanje, Italië, Frankrijk en Griekenland. Knoflook kun je gebruiken als smaakversterker in gerechten, soepen of sauzen. Prei Prei is een kruidachtig gewas. Het blad is lang, plat en vrij breed. Voornamelijk het witte en het lichtgroene stuk van het blad kun je eten. Uien kunnen wit, geel of rood zijn. De kleur van prei loopt geleidelijk van wit naar donkergroen. Prei ligt vers in de winkel. 11

12 Prei komt uit Nederland, Frankrijk, België en Spanje. Koken, stoven, smoren en stomen en bakken. Prei is goed te gebruiken als soepgroente. Net als wortels kun je ze ook gebruiken om gerechten een lekkere geur te geven Vragen 1. Noem de zes verschillende groepen groenten. 2. Tot welke soort groente horen spruiten? 3. Noem twee soorten kool waarvan meestal geen soep wordt gemaakt. 4. Noem een verschil tussen kropsla en krulsla. 5. Noem twee groentes die je kunt gebruiken om een gerecht een betere geur of smaak te geven. 6. Tot welke soort groente behoort de tomaat? Noem de hoofdgroep en de groep die daar weer onder valt. 7. Welke verschillende soorten ui ken je? 8. Maak een tabel als hieronder voor elk van de volgende groentesoorten. In welke vorm zijn ze te koop? Welke toepassingen ken je? Opdracht 1. Stel je wilt een salade samenstellen met vijf verschillende soorten groenten. 2. Welke vijf verschillende soorten groenten zou jij gebruiken? 3. Geef per groente een reden waarom je deze gebruikt in je salade. 4. Vergelijk jouw antwoorden op deze opdracht met die van een klasgenoot 5. Vertel aan elkaar waarom je voor die combinatie hebt gekozen. Groentesoort In welke vorm te kop? Welke toepassing(en)? boerenkool - - spruiten - - rode kool - - witte kool - - andijvie - - ijsbergsla - - krulsla - - witlof - - augurken - - radijs - - bleekselderij