Een gelijke en solide basis voor iedere peuter. Beleidsnota betreffende de herziening van het peuterstelsel per 1 januari 2020

Transcriptie

1 Een gelijke en solide basis voor iedere peuter Beleidsnota betreffende de herziening van het peuterstelsel per 1 januari 2020

2 Inhoudsopgave Inleiding.. pag. 3 Paragraaf 1 Aanleiding pag Harmonisatie Kinderopvang per 1 januari 2018 en de herzieningen binnen het kwaliteitskader (wet IKK)... pag Veranderingen binnen de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) met ingang van 1 januari 2019 pag Een andere rol voor de gemeente pag Aansluiting op de ontwikkelingen binnen onze eigen gemeente en regio pag. 6 Paragraaf 2 Totstandkoming van het nieuwe peuterstelsel pag Onderzoek naar de diverse scenario s waarin de vernieuwingen binnen de Harmonisatie Kinderopvang en de wet IKK alsmede de VVE worden gecombineerd. pag Scenariokeuze pag Wat werkt bij VVE? pag Overwegingen.. pag Het best passende scenario. pag. 9 Paragraaf 3 Bekostiging... pag Hoe willen we het nieuwe peuterstelsel bekostigen pag Specificatie bekostiging uurprijs.. pag Totaaloverzicht financiële haalbaarheid pag. 16 Paragraaf 4 Gevolgen van het nieuwe stelsel pag Gevolgen voor ouders.. pag Voordelen en mogelijke risico s van het nieuwe peuterstelsel en het bijbehorende bekostigingsmodel... pag. 19 Paragraaf 5 Het vervolg pag Verdere uitwerking van de deelplannen... pag Subsidieregeling verhoging kwaliteit VVE vanaf eind 2018 tot en met december pag Hantering huidige inkoop kindplaatsen tot en met eind 2019 pag Aanvang nieuw kinderopvangstelsel in Landgraaf per 1 januari 2020 pag. 24 2

3 Inleiding Voor u ligt een voorstel tot het herzien van het kinder- en peuteropvangstelsel (vanaf nu peuterstelsel genoemd) per 1 januari Er worden geen aanvullende financiële middelen voor deze herziening gevraagd. Maar omdat het in dit geval om een innovatief plan gaat ten opzichte van het huidige Landgraafse peuterstelsel, waarvan nu alleen de hoofdlijnen worden voorgelegd, een plan dat in grote mate kan bijdragen aan onze doelstellingen op het gebied van preventie en talentontwikkeling, en dat vooral een belangrijke bijdrage levert aan de ontwikkeling van de kinderen in Landgraaf, willen wij het u graag voorleggen. Het plan is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de Landgraafse kinder- en peuteropvangpartners en is afgestemd met het basisonderwijs. In paragraaf 1 vindt u de aanleiding voor de herziening van ons peuterstelsel, zoals ook weergegeven in de raadsinformatiebrief van 2 maart De tweede paragraaf gaat nader in op het onderzoek zoals uitgevoerd door Sardes, onze uitgangspunten en het uiteindelijk gekozen voorkeursscenario. Paragraaf 3 gaat nader in op de financiële haalbaarheid van dit nieuwe peuterstelsel per 1 januari In paragraaf 4 komen de gevolgen van het vernieuwde peuterstelsel aan bod, en paragraaf 5 gaat tenslotte in op de te ondernemen stappen na goedkeuring van het bijbehorende raadsvoorstel, waarbij de streefdatum begin 2019 wordt aangehouden. Zoals eerder al aangegeven gaat het nu dus om een plan op hoofdlijnen. De details worden uitgewerkt middels deelplannen, zoals ook in paragraaf 5 te lezen zal zijn. De werkgroepen zullen hiermee vanaf begin 2019, mits de gemeenteraad akkoord gaat met de implementatie van het nieuwe peuterstelsel per 1 januari 2020, aan de slag gaan. 3

4 1. Aanleiding De Wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang zijn op 30 mei 2017 aangenomen door de Eerste Kamer. Beide wetten zijn op 1 januari 2018 in werking getreden. Daarmee verdwijnt onder andere het onderscheid tussen het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang. Vandaar dat er nu niet meer wordt gesproken over peuterspeelzalen maar over peuteropvang. Ook zijn er nieuwe kwaliteitseisen gaan gelden voor de kinderopvang. 1.1 Harmonisatie Kinderopvang per 1 januari 2018 en de herzieningen binnen het kwaliteitskader (wet IKK). Per 1 januari 2018 is landelijk gezien de Harmonisatie Kinderopvang van kracht geworden. In Landgraaf liep men vooruit en waren de peuteropvanglocaties al een jaar eerder geharmoniseerd. Deze wet regelt dat peuterspeelzaalwerk onder de definitie van kinderopvang komt. Het onderscheid tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven is daarmee verdwenen, zoals ook is uitgelegd in de raadsinformatiebrief van 2 maart De Harmonisatie brengt als gevolg met zich mee dat nu ook de ouders van wie de kinderen nu naar de peuteropvang gaan, daardoor ook recht krijgen op kinderopvangtoeslag mits zij aan de voorwaarden voldoen. Naast de Wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk is ook de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang op 1 januari 2018 in werking getreden, de wet IKK. Dit betekent dat de kwaliteitseisen die gesteld worden aan de kinder- en peuteropvang gelijk worden getrokken. Voor 1 januari 2018 golden er namelijk andere kwaliteitseisen voor de kinderopvang dan voor peuterspeelzalen. 1.2 Veranderingen binnen de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) met ingang van 1 januari Inmiddels zijn de nieuwe indicatoren waarover wij u in de raadsinformatiebrief van 2 maart 2018 berichtten vastgesteld. Deze indicatoren zijn ontworpen om de middelen voor het Onderwijs Achterstanden Beleid te herverdelen over de Nederlandse gemeenten. Tot en met het jaar 2018 kregen wij naar verhouding een zeer klein budget omdat het aantal leerlingen met een extra leerlinggewicht (dit wordt gebaseerd op het opleidingsniveau van de ouders), relatief laag was in het peiljaar waarop de budgetten gebaseerd worden. Zo ontvangen wij in het jaar 2018 in totaal ,18 om onderwijsachterstanden te verkleinen/ weg te werken. Dit is inclusief de incidentele middelen om het taalniveau van de pedagogisch medewerkers te verhogen, de zogenaamde 3F- gelden. Het totaalbedrag wordt onder andere ingezet voor VVE, maar is ontoereikend voor onze gemeente. De nieuwe indicatoren, zoals opgesteld door het CBS, nemen niet meer alleen het opleidingsniveau van de ouders in ogenschouw, maar hebben betrekking op een bredere range aan kenmerken die goede voorspellers zijn voor een risico op een onderwijsachterstand: 1) Opleidingsniveau van de ouders 4

5 2) Land van herkomst van de ouders 3) Verblijfsduur in Nederland (van de moeder) 4) Schuldsanering (zit het gezin in de schuldsanering) Op basis van bovenstaande gegevens wordt er per kind jaarlijks een onderwijsscore berekend. Deze score wordt vanwege privacy- redenen niet openbaar gemaakt door het CBS. Des te hoger het risico, des te hoger de score. Voor kinderen met een hogere score ontvangen de scholen (in dit geval de schoolbesturen) en de gemeente een hoger bedrag dan voor kinderen met een lagere score. De uitwerking van deze indicatoren op de te ontvangen middelen heeft als resultaat dat wij vanaf 2019 jaarlijks meer Rijksmiddelen GOAB gaan ontvangen, oplopend tot ,- in 2022 (vanuit het Rijk is gekozen voor een stapsgewijze opbouw). Op 27 september 2018 is bekend geworden dat het Rijk af ziet van een jaarlijks stapsgewijze opbouw naar het totale budget in 2022, maar dat 85% van het totaal te verwachten ontvangen budget in 2022 al in 2019 zal worden uitgekeerd. Daar moet wel de kanttekening bij worden geplaatst dat dit als voorschot wordt uitgekeerd, en dat het definitieve bedrag over 2019 pas in september 2019 wordt vastgesteld. Het bedrag dat wij in 2019 als voorschot gaan ontvangen bedraagt ,08. Door het Rijk is ons verteld dat er zeer waarschijnlijk geen grote verschillen zullen optreden in de bedragen bij de definitieve vaststelling van het bedrag over 2019 in september De enige reden tot grote wijziging in het bedrag kan optreden wanneer gemeenten worden opgeheven vanwege een fusie, dit omdat dan de gemiddelde samenstelling van de inwonerpopulatie van de nieuw te vormen gemeente verandert ten opzichte van de oude (te vervallen) gemeente. In 2020 zal naar verwachting de overige 15% uitgekeerd worden, zodat de 100% bereikt wordt. Tevens zal er nog een extra bedrag uitgekeerd worden dat beschikbaar wordt gesteld uit de 30 miljoen die het Rijk vrij maakt om extra te investeren in VVE/ OAB. Hoe hoog deze investering voor onze gemeente zal zijn is nu nog niet bekend. Daarom is deze investering niet meegenomen in dit plan. Gemeenten worden vanaf 2020 verplicht gesteld om 16 uur per week VVE aan te bieden aan peuters met een VVE-indicatie. Dit zijn peuters die (mogelijk) een risico op een ontwikkelingsachterstand lopen. Vanaf 2018 komen er geleidelijk al middelen vrij om de bedrijfsvoering hierop in te richten. Daarbij is het belangrijk om te weten dat de leeftijd waarop VVE aangeboden moet worden tussen 2½ en 4 jaar ligt. Daarnaast mag een dagdeel VVE niet langer dan 6 uur duren. Welke ruimte gemeenten en peuteropvangaanbieders krijgen om de 16 uur per week in te richten is nog niet bekend. Het Rijk werkt de kaders hiervoor momenteel nog uit. Er is aan de gemeenten op 27 september jongstleden aangegeven dat er naar verwachting eind 2018 een kamerbrief zal verschijnen waarin meer duidelijkheid over de kaders gegeven zal worden waarbinnen men zich kan bewegen. Ook wil de minister graag meer HBO-geschoolde professionals naast de MBO-geschoolde professionals op de VVEgroepen zien. 1.3 Een andere rol voor de gemeente. Met bovenstaande veranderingen, zijn er ook wat veranderingen in de rol van de gemeente. Zo blijft de gemeente wel verantwoordelijk voor de bekostiging van voorschoolse voorzieningen voor peuters wanneer ouders geen recht hebben op kinderopvangtoeslag, maar 5

6 niet meer voor ouders die wel recht hebben op deze toeslag. De reguliere instandhoudingssubsidie zoals deze tot en met 2017 aan de peuteropvang werd toegekend is daarmee verdwenen. Ook blijft de gemeente verantwoordelijk voor het aanbod voor- en vroegschoolse educatie (VVE). Binnen het nieuwe peuterstelsel, waarin ouders al dan niet recht hebben op kinderopvangtoeslag, is het van belang dat er een duidelijke splitsing wordt aangebracht in kosten die voor VVE worden gemaakt en kosten die voor reguliere opvang gaan gelden. Dit om te voorkomen dat ouders kinderopvangtoeslag verkeerd aanvragen en achteraf mogelijk teveel ontvangen kinderopvangtoeslag terug moeten betalen Aansluiting op de ontwikkelingen binnen onze eigen gemeente en regio. Binnen de gemeente, maar ook binnen de regio, is men zich er van bewust dat er meer moet worden ingezet op preventie wil er een omslag bereikt worden in de ontwikkeling en het welzijn van de (toekomstige) inwoners. Om dit extra kracht bij te zetten heeft de gemeenteraad in november 2017 ingestemd met de implementatie van het Preventieplan Jeugd. De uitbreiding van het aantal uren peuteropvang van kinderen met een VVE-indicatie sluit, mits goed geïmplementeerd, eveneens aan bij de preventiegedachte. Het is echter belangrijk om stil te staan bij het voorkomen van segregatie en het bevorderen van sociale integratie. Daarom zijn de landelijke ontwikkelingen aangegrepen om te kijken hoe het peuterstelsel in Landgraaf op een zodanige manier kunnen hervormen dat het zo optimaal mogelijk aansluit op de reeds ingezette weg betreffende preventie (in de breedste zin van het woord). Daarbij zoeken we ook actief de samenwerking met gemeenten in de regio op, worden ideeën met elkaar gedeeld en daar waar mogelijk op en met elkaar afgestemd. 2. Totstandkoming van het nieuwe peuterstelsel 2.1 Onderzoek naar de diverse scenario s waarin de vernieuwingen binnen de Harmonisatie Kinderopvang en de wet IKK alsmede de VVE worden gecombineerd. Omdat wij van de gelegenheid gebruik wilden maken om het volledige peuterstelsel te herzien, daarin te innoveren en het aan te laten sluiten op onze ideeën en ontwikkelingen betreffende preventie en talentontwikkeling, hebben wij Sardes ingeschakeld. Wij hebben laten onderzoeken en adviseren of er mogelijkheden zijn om de harmonisatie van peuter- en kinderopvang nader inhoud en vorm te geven, waarbij rekening wordt gehouden met de (nieuwe) beschikbare financiële middelen en doelstellingen, zoals het voorkomen van onderwijsachterstanden. Van belang was dat we dit proces juist samen met de voorschoolse partners, de kinder- en peuteropvangorganisaties, aan zouden gaan

7 De kernthema s daarbij waren: 1) de algemene toegankelijkheid, 2) de kwaliteit, 3) de betaalbaarheid voor ouders en 4) de financiële houdbaarheid/ mogelijkheden voor de gemeente. Sardes is gevraagd om met het voorschoolse veld diverse scenario s te ontwikkelen en door te rekenen. Hiervoor zijn gesprekken gevoerd met de aanbieders van kinder- en peuteropvang, zijn diverse (cijfermatige) gegevens geanalyseerd en zijn toekomstgerichte scenario s ontwikkeld die tegemoetkomen aan de gedeelde ambities van ons als gemeente en onze kinder- en peuteropvangpartners. Daarbij is rekening gehouden met de algemene toegankelijkheid, kwaliteit, betaalbaarheid voor de ouders en de financiële haalbaarheid voor de gemeente. Dit waren steeds de uitgangspunten voor ons nieuwe peuterstelsel. 2.2 Scenariokeuze. Voordat er gekeken wordt naar de uiteindelijke keuze voor het best passende scenario voor onze gemeente, is het belangrijk om tevens te kijken naar factoren die goed werken binnen de kinder- en peuteropvang en voor- en vroegschoolse educatie (VVE) specifiek Wat werkt bij VVE? Er wordt steeds meer onderzoek gedaan, zowel in binnen- als buitenland, naar wat bijdraagt aan het bieden van een goede start aan kinderen wanneer zij op de basisschool beginnen 2. VVE bestaat uit een grote verzameling van werkwijzen, materialen, randvoorwaarden, etc. Het doel is om jonge kinderen, in dit geval kinderen met een indicatie die aangeeft dat ze een risico op een ontwikkelingsachterstand lopen, een zo goed mogelijke start in het basisonderwijs te geven. Daarmee hebben ze ook een betere kans op een succesvolle schoolloopbaan en later arbeidsperspectief. Van onder andere de volgende factoren, die in willekeurige volgorde zijn opgesomd, is gebleken dat ze bijdragen aan de effectiviteit en kwaliteit van VVE en daarmee ook aan de onderwijskansen van jonge kinderen. Daarbij dient opgemerkt te worden dat onderstaande opsomming niet als losstaande elementen gezien kunnen worden, maar dat zij als geheel gecombineerd moeten worden om tot een zo succesvol mogelijke aanpak te komen 3. a. Kinderen uit gezinnen met een grotere achterstand (lager opleidingsniveau van de ouders, lagere sociaaleconomische status of bijvoorbeeld met ouders van een niet- Westerse achtergrond) laten een grotere vooruitgang zien als ze een VVE-programma volgen dan kinderen uit andersoortige gezinnen. Zij hebben immers een grotere achterstand in te halen. Dit is bijvoorbeeld terug te zien op de vakgebieden taal/ woordenschat, rekenen, aandacht en sociaal- emotionele vaardigheden. Gezien het aantal gezinnen in Landgraaf dat een grotere achterstand heeft, is er dus een grote groep peuters die kan profiteren van het VVE-aanbod. b. Het starten met VVE op een leeftijd tussen 2 en 3 jaar is effectiever dan wanneer kinderen op een oudere leeftijd met deelname aan dit programma starten. Momenteel

8 starten peuters in Landgraaf op driejarige leeftijd met het VVE-programma en nemen ze hieraan tot hun vierde levensjaar deel. Dit komt neer op 40 lesweken van 10 uur per week, dus 400 uur in totaal bij een maximale deelname. Wanneer kinderen eerder deel zouden nemen, vergroot dit de opbrengst en dus ook hun kansen op een goede basis en succesvolle start in het basisonderwijs. Dit draagt vervolgens weer bij aan hun verdere onderwijsloopbaan. c. Het opleidingsniveau en de taal- en interactievaardigheden van de pedagogisch medewerkers hebben invloed op de geboden educatieve en pedagogische kwaliteit binnen VVE. Een hogere educatieve en pedagogische kwaliteit hangt vervolgens weer samen met een hogere groei voor wat betreft de vaardigheden van het kind. Voortdurende professionalisering is daarbij van groot belang. d. Het volgen van een langer VVE- programma en het volgen van een intensiever VVEprogramma (meer uren per week) dragen bij aan betere opbrengsten. Daarbij spelen overigens wel nog andere factoren een belangrijke rol, zoals de aangeboden kwaliteit binnen dat programma. e. Een goede doorgaande lijn tussen de peuteropvang (voorschool) en de kleutergroepen op de basisschool (vroegschool) is zeer belangrijk in het aanbieden van een kwalitatief goed VVE-aanbod aan jonge kinderen. f. Het aanbieden van VVE in heterogene groepen is voor kinderen effectiever dan wanneer VVE wordt aangeboden in homogene groepen. Heterogene groepen zijn gemengde groepen waarin peuters met en zonder VVE- indicatie deelnemen aan het VVEprogramma. In homogene groepen worden alleen peuters met een VVE-indicatie geplaatst. g. Ook de rol van de gemeente is van invloed op de effectiviteit van VVE. Bij gemeenten waarbij de gemiddelde kwaliteit van het VVE-beleid hoger is, is er doorgaans ook sprake van een hogere VVE-kwaliteit op de peuteropvanglocaties. Uit Nederlands onderzoek is tevens gebleken dat VVE bijdraagt aan minder doublures van kleuters in groep 2 van de basisschool 4. Bovenstaande resultaten gaan voornamelijk in op de didactische resultaten. Dit omdat deze binnen wetenschappelijk onderzoek van het makkelijkste te meten zijn. Maar laten we vooral ook het welzijn van de kinderen niet vergeten. Op het moment dat een peuter door deelname aan een VVE- programma (een deel van) zijn achterstand weg heeft weten te werken en daarmee en (meer) gelijke start kan maken als andere kinderen in het basisonderwijs, dan draagt dit enorm bij aan zijn/ haar welbevinden. En ook dat is een enorm belangrijk doel Overwegingen Gedurende het onderzoek dat door Sardes is uitgevoerd, zijn een aantal scenario s de revue gepasseerd. Daarbij is ook steeds gekeken naar hetgeen wij zelf van belang vinden als basis voor een goed peuterstelsel. Daarbij hebben we gekeken naar hetgeen we nu al vinden dat er goed gaat en wat we graag nog verder zouden willen ontwikkelen of toe zouden willen voegen

9 Zaken die wij, samen met de kinder- en peuteropvangpartners, van belang vinden in het nieuwe peuterstelsel zijn in ieder geval (in willekeurige volgorde): 1) We willen naar een stelsel toe dat gelijk is voor alle kinderen. Dat betekent dat alle kinderen, ongeacht of ze wel of geen indicatie voor VVE hebben, recht hebben op een gelijk aantal uren opvang per week. 2) Het nieuwe peuterstelsel moet segregatie verder tegengaan en sociale integratie bevorderen. Dit houdt in dat het mogelijk moet blijven dat er gemengde groepen zijn waarin kinderen met en zonder een VVE- indicatie opgevangen worden. Daarnaast moeten alle opvanglocaties in Landgraaf toegankelijk zijn voor kinderen met een VVElocatie (op dit moment bieden nog niet alle locaties een VVE- aanbod). 3) Het is wenselijk als het nieuwe peuterstelsel een bijdrage kan leveren aan de sociale en/ of arbeidsparticipatie van ouders. Wanneer peuters meer uren recht krijgen op peuteropvang, krijgen ouders meer tijd om sociale activiteiten te ontplooien, vrijwilligerswerk te doen of eventueel (meer) te gaan werken indien dit hun voorkeur heeft. 4) Het nieuwe peuterstelsel moet in administratief opzicht zo min mogelijk belastend zijn voor de peuter- en kinderopvangorganisaties en eventuele andere partners. 5) Binnen het nieuwe peuterstelsel wordt ingezet op verdere verhoging van de kwaliteit. De huidige kwaliteit van alle locaties is voldoende. Samen willen we de kwaliteit echter verder verhogen en gelijk maken voor alle locaties (minimaal VVE-kwaliteit). 6) Het nieuwe peuterstelsel willen we laten aansluiten op de aanpak rondom talentontwikkeling. 7) Het nieuwe peuterstelsel moet laagdrempelig zijn Het best passende scenario In de meest ideale situatie krijgen alle peuters hetzelfde aantal uren opvang aangeboden. Aangezien vanaf 2020 het wettelijk verplicht is om 16 uur opvang aan te bieden aan peuters met een VVE-indicatie, en er ook landelijk wordt gevraagd om een basisrecht bestaande uit 16 uur opvang per week voor peuters, zijn we in ons scenario uitgegaan van 16 uur opvang per week voor alle Landgraafse peuters. Daarbij gaat het om peuters in de leeftijdscategorie 2½ tot 4 jaar oud. Dit betekent een flinke verandering ten opzichte van de huidige situatie waarin reguliere peuters 2 dagdelen/ 5 uur per week (200 uur op jaarbasis) en doelgroeppeuters 4 dagdelen/ 10 uur per week (400 uur op jaarbasis) VVE krijgen. Daarom kiezen we ervoor om het nieuwe stelsel pas met ingang van 1 januari 2020 in te laten gaan. Hoe de dagdelen er in het nieuwe stelsel er precies uit gaan zien (4 dagdelen van 4 uur of bijvoorbeeld kortere dagdelen verspreid over meerdere schoolweken), is nu nog niet bekend. Er zijn diverse mogelijkheden denkbaar. De opties worden samen met de kinder- en peuteropvangorganisaties uitgewerkt in de periode vanaf begin 2019 tot en met uiterlijk december Uiteraard wordt daarbij het wettelijk kader wel gehanteerd. Naast het aanbod van het gelijke aantal uren voor alle Landgraafse peuters tussen 2 ½ en 4 jaar oud, streven we ook naar een hoger basiskwaliteitsniveau dan landelijk is vastgelegd in de wet IKK. Dit nog vast te leggen Landgraafse kwaliteitsniveau is van vergelijkbare hoogte 9

10 met het kwaliteitsniveau van VVE. In samenspraak met de kinder- en peuteropvangorganisaties bepalen we het gezamenlijke kwaliteitsniveau dat de basisnorm in Landgraaf wordt. 3. Bekostiging 3.1 Hoe willen we het nieuwe peuterstelsel bekostigen? In het oude stelsel kunnen peuters vanaf twee jaar naar de peuteropvang. Wanneer zij een indicatie hebben voor VVE, dan kunnen zij vanaf het moment dat zij drie jaar oud zijn naar een VVE-groep. Wanneer er plek is kan ene peuter ook al op 2½- jarige leeftijd terecht in een VVE- groep. In plaats van de reguliere twee dagdelen per week, krijgen zij nog eens twee extra dagdelen per week (dus vier in totaal) aangeboden. Deze twee extra dagdelen worden bekostigd door de gemeente vanuit het Rijksbudget GOAB, aangevuld met eigen middelen. Daar waar het oude stelsel nog bestond uit drie verschillende kwaliteitsniveaus (kinderopvang, peuteropvang en peuteropvang met VVE), bieden we in het nieuwe stelsel één gezamenlijk hoge kwaliteit peuteropvang met voorschoolse educatie aan, ingaande vanaf 1 januari Alle Landgraafse peuters komen hiervoor in aanmerking wanneer zij tussen 2 ½ en 4 jaar oud zijn. Daarbij wordt de afspraak gemaakt dat er te allen tijde voldoende aanbod is voor peuters met een VVE- indicatie. Tevens worden er afspraken gemaakt waarmee voorkomen wordt dat peuters met een VVE- indicatie om welke reden dan ook op een wachtlijst komen te staan. Daarmee voldoet het nieuwe peuterstelsel volgens de Inspectie van het Onderwijs aan de eisen die gesteld worden als het gaat om het mogen besteden van de GOAB- middelen voor de VVEkwaliteit betreffende de peutergroepen binnen de kinder- en peuteropvang. Met de kinder- en peuteropvangpartners is afgesproken dat we niet de landelijk afgesproken basiskwaliteit bieden zoals vastgelegd in de wet IKK, maar dat we een stap verder gaan. De kwaliteit zoals geboden binnen de VVE, eventueel aangevuld met eigen kwaliteitseisen, wordt onze eigen Landgraafse basiskwaliteitsnorm. Een hogere basiskwaliteit brengt echter ook meer kosten met zich mee. Zo is er bijvoorbeeld sprake van een intensievere (bij-) scholing van pedagogisch medewerkers, een hogere bezettingsgraad van pedagogisch medewerkers op een groep peuters, meer taakuren die aan voorbereiding besteed moeten worden, etc. Het nieuw te vormen peuterstelsel bestaat voor wat betreft de uurprijs per kind dan ook uit twee financiële bekostigingscomponenten die naadloos op elkaar aansluiten. In onderstaand figuur worden deze weergegeven, waarbij wordt uitgegaan van het uurtarief zoals gehanteerd in

11 Opbouw uurprijs per kind 4,00 7,45 Basiskwaliteit Extra kwaliteit Figuur 3.1. De opbouw van de uurprijs per kind binnen het nieuwe peuterstelsel per 1 januari 2020 (gebaseerd op het uurtarief van het jaar 2018). Voordat er gekeken wordt naar de bekostiging van uurprijs per kind, is het belangrijk om te weten welke middelen ons ter beschikking staan. Tabel 3.1: Beschikbare middelen ter bekostiging van het nieuwe peuterstelsel A) Eigen middelen voor peuteropvang (o.a. inkoop kindplaatsen zonder recht op kinderopvangtoeslag) B) Extra (structurele) peutermiddelen vanuit het * * * Rijk, de zogenaamde Asschergelden C) Specifieke uitkering GOAB vanuit het Rijk (geoormerkt) voor VVE/ ** *** **** **** OAB D) Eigen middelen voor VVE/ OAB Totaal * Onlangs is bekend geworden dat verdere jaarlijkse opbouw van de Asschergelden bevroren wordt op het jaarbedrag dat ontvangen is in ** Hiervan wordt peuteropvang met VVE bekostigd. Van dit bedrag worden alle uitgaven op het gebied van onderwijsachterstandenbeleid (OAB) bekostigd. Daaronder vallen ook uitgaven als VVE-thuis binnen de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs. Aangezien deze post verre van toereikend is, worden er ook eigen middelen vanuit de gemeente ingezet. 11

12 *** Dit zijn de indicatieve bedragen van het nieuwe GOAB, zoals aangekondigd op 27 september Dit bedrag bedraagt in % van de in totaal te verwachten te ontvangen ,-. De definitieve vaststelling van het bedrag over 2019 vindt in september 2019 plaats. Het daadwerkelijke bedrag wijkt iets af van de gestelde 85% omdat het nu berekend is op de actuele stand van zaken betreffende het schooljaar **** Vanaf 2020 en verder ontvangen we het volledige bedrag aan GOAB-middelen. Dit bedrag wordt jaarlijks berekend op basis van het aantal peuters dat staat ingeschreven in de gemeente (leeftijd 2 ½ tot 4 jaar) en het aantal kinderen dat is ingeschreven op de Landgraafse basisscholen. Middels een bepaalde formule wordt door het Rijk een achterstandsscore voor iedere gemeente berekend waarop het te ontvangen budget voor dat jaar bepaald wordt. Het nog extra te ontvangen budget, zoals beschreven op pagina 4, is niet meegenomen in deze tabel omdat de gevolgen daarvan nog niet bekend zijn voor onze gemeente. 3.2 Specificatie bekostiging uurprijs. Als er wordt gekeken naar de peuters binnen de gemeente, dan kunnen deze verdeeld worden in vier groepen, namelijk peuters van: Tabel 3.2: Wie betaalt wat in het nieuwe peuterstelsel? Aantal peuters (stand Bekostigingstaak per najaar 2017) voor de gemeente m.b.t. basiskwaliteit a. Ouders met recht op 250 Nee, dit loopt via de KOT, regulier belastingdienst en een eventuele eigen bijdrage voor het restantbedrag. b. Ouders met recht op 42 Nee, dit loopt via de KOT, doelgroep belastingdienst en een eventuele eigen bijdrage voor het restantbedrag. c. Ouders zonder recht 84 Ja, via bekostiging 1 op KOT, regulier en een eventuele eigen bijdrage voor het restantbedrag. d. Ouders zonder recht 42 Ja, via bekostiging 1 op KOT, doelgroep en een eventuele eigen bijdrage voor het restantbedrag. Bekostigingstaak voor de gemeente m.b.t. extra kwaliteit Ja, via bekostiging 2 Ja, via bekostiging 2 Ja, via bekostiging 2 Ja, via bekostiging 2 Totaal aantal peuters 418 * KOT staat voor kinderopvangtoeslag Uit bovenstaande tabel wordt duidelijk dat er twee soorten bekostiging zijn die aanvullend op elkaar gebruikt worden. De kinder- en peuteropvangorganisaties ontvangen voor hun groepen in het nieuwe stelsel voor alle kinderen bekostiging 2 vanuit de gemeente. Voor kinderen waarvan de ouders geen recht hebben op kinderopvangtoeslag ontvangen de organisaties aanvullend bekostiging 1 van de gemeente. Is er wel recht op kinderopvangtoeslag dan volgt 12

13 er bekostiging vanuit het Rijk via de ouders. Beide vormen van bekostiging worden op de volgende pagina uitgelegd. a. Bekostiging van de basiskwaliteit (bekostiging 1) Het bedrag betreffende de basiskwaliteit is gebaseerd op het maximale uurtarief dat wordt gehanteerd bij het berekenen van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst. Daarbij wordt de Kinderopvangtoeslagtabel gebruikt. Voor 2018 geldt een maximum uurtarief van 7,45 6 per uur. Ouders kunnen voor dit bedrag kinderopvangtoeslag aanvragen bij de Belastingdienst. Er kunnen twee scenario s ontstaan: 1) Ouders komen in aanmerking voor de inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag. Het bedrag dat over blijft (het maximale uurtarief min het bedrag dat zij aan kinderopvangtoeslag ontvangen) betalen zij uit eigen middelen aan de peuter- of kinderopvangorganisatie als eigen bijdrage. 2) Ouders komen niet in aanmerking voor de inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag, bijvoorbeeld omdat een of beide ouder(s) niet werkt. De gemeente is aan zet om de plek voor het kind te faciliteren en hanteert daarbij eenzelfde systematiek als de Belastingdienst om het systeem voor wat betreft draagkracht zo eerlijk en gelijk als mogelijk voor alle ouders te maken. Op basis van het inkomen van de ouders betaalt de gemeente een vervangende kinderopvangtoeslag aan de kinder- of peuteropvangorganisatie waar de peuter staat ingeschreven. Daarbij wordt dezelfde kinderopvangtoeslagtabel gehanteerd zoals ook gebruikt wordt door de Belastingdienst. Het bedrag dat over blijft (het maximale uurtarief min het bedrag dat de gemeente aan vervangende kinderopvangtoeslag betaalt) betalen de ouders uit eigen middelen aan de peuter- of kinderopvangorganisatie als eigen bijdrage. De kosten die de gemeente hierin maakt worden betaald middels de Asschergelden (zie tabel 3.1, post B ), aangevuld met de eigen middelen (zie tabel 3.1, post A ). b. Bekostiging van de extra kwaliteit (bekostiging 2) Als gemeente vinden wij een zo hoog mogelijk kwaliteitsniveau van essentieel belang. Vandaar dat wij de kosten van dit verhoogde kwaliteitsniveau voor onze rekening nemen en niet op de schouders van de ouders laten drukken. De 4,00 per uur die wordt gebruikt om het verhoogde kwaliteitsniveau te bekostigen is onder andere nodig voor de volgende kwaliteitsaspecten: Extra taakuren voor pedagogisch medewerkers. Denk daarbij aan voorbereiding van het uitvoeren en werken met een VVE-programma, warme overdracht naar de basisschool, afstemming vroegschoolse educatie/ koppelsoverleg, scholing en professionalisering Inrichting van de organisatie/ management (bijv. coördinatie, overleg, kwaliteitszorg, opbrengstgericht werken, resultaatafspraken VVE, doorgaande lijn) Aanschaf van extra materialen en het uitvoeren van extra activiteiten Voortdurende scholing en bijscholing van de (pedagogisch) medewerkers op grond van een scholingsplan Inzet van een HBO er als coach of als (senior) beroepskracht op de groep Activiteiten en maatregelen ter bevordering van ouderbetrokkenheid In 2019 zal het maximum uurtarief verhoogd worden naar 8,02 per uur. 13

14 Inzet van extra ondersteuning in de groep Etc. Deze 4,00 per uur wordt bekostigd uit de Rijksmiddelen GOAB (zie tabel 3.1, post C ), aangevuld met de eigen middelen (zie tabel 3.1, post D ). Deze bekostiging wordt niet los per uur en per kind uitbetaald, aangezien dit een te grote hoeveelheid administratie met zich mee zou brengen voor de organisaties. Die tijd kan veel beter besteed worden aan de inhoudelijke kwaliteit van de kinder- en peuteropvang. Daarom wordt ervoor gekozen om bekostiging 2 via een groepsgebonden financiering te laten verlopen. Iedere peutergroep die per 1 januari 2020 aan de voorwaarden voldoet, voorwaarden die de gemeente en kinder- en peuteropvangpartners vooraf met elkaar afspreken en waarvoor men in de gelegenheid wordt gesteld (voor wat betreft tijd en financiën om hieraan te voldoen), kan aanspraak maken op een kwaliteitssubsidie. Deze subsidie bestaat uit een basisbedrag per groep voor het realiseren van de hogere kwaliteit, aangevuld met een verhoging al naargelang het aantal kinderen met een VVE-indicatie in de groep hoger ligt. Daarbij dient wel opgemerkt te worden dat het bedrag aan het begin van een jaar wordt vastgesteld, maar dat de eindafrekening pas na afloop van het jaar plaats zal vinden. Daarbij wordt gekeken naar de gemiddelde bezetting over dat jaar. Binnen de peuter en kinderopvang is er immers sprake van een groter verloop dan bijvoorbeeld in het basisonderwijs. Daarmee wordt bedoeld dat peuters die gedurende het schooljaar vier jaar oud worden, op dat moment direct de overstap naar de basisschool maken en doorgaans dus niet wachten tot een zomervakantie voordat ze naar een nieuwe groep gaan (zoals dat in het basisonderwijs wel het geval is). De bekostiging betreffende de realisatie van het verhoogde kwaliteitsniveau wordt middels onderstaande tabel weergegeven. Tabel 3.3: Subsidiebedragen vanaf 1 januari 2020 voor het realiseren van de extra kwaliteit per groep (groepsgebonden kwaliteitssubsidie). Categorie ( zwaarte ) Aantal peuters in de groep Richtbedrag per groep (dit is het basisbedrag) Categorie 0 Categorie 1 Categorie 2 Categorie 3 Aandeel doelgroeppeuters in groep (aanvullend op het basisbedrag) Minder dan t/m 4 doelgroeppeuters 8 t/m 9 peuters t/m 8 doelgroeppeuters 10 t/m 12 peuters 13 t/m 16 peuters t/m 12 doelgroeppeuters t/m 16 doelgroeppeuters Richtbedrag per groep Bovenstaande zou voor onze gemeente, op basis van de aangeleverde cijfers per 1 oktober 2017, de teldatum in het onderwijs, de volgende kostenpost per 1 januari 2020 opleveren. 14

15 Tabel 3.4: Benodigd bedrag voor het realiseren van de extra kwaliteit op basis van historische gegevens (teldatum 1 oktober 2017). Het betreft hier jaarlijkse kosten vanaf 1 januari Bedrag per groep* Totaalbedrag Aantal groepen verhoogde basiskwaliteit (12/24 mnd. 48 mnd.):.waarvan aantal groepen 0 t/m 4 peuters met VVE-indicatie waarvan aantal groepen 5 t/m peuters met VVE-indicatie.waarvan aantal groepen 9 t/m peuters met VVE-indicatie.waarvan aantal groepen t/m 16 peuters met VVE-indicatie Totaal benodigde bedrag * Uitgaande van een volledige bezetting, dus 16 peuters per groep (bereik binnen deze range is 13 tot 16 peuters) Naast bovenstaande kwaliteitssubsidie voor het realiseren van VVE in de groep hebben de kinder- en peuteropvangorganisaties dus ook nog hun inkomsten, zoals beschreven onder a; bekostiging van de basiskwaliteit (bekostiging 1), uit: 1) de kinderopvangtoeslag van tweewerkende ouders (tot maximaal 7,45 per uur in 2018) en 2) de inkomensafhankelijke ouderbijdrage van éénwerkende / niet-werkende ouders (eveneens tot maximaal 7,45 per uur). Voor ouders die recht hebben op kinderopvangtoeslag compenseert het Rijk tot maximaal 7,45 per uur (in 2018). Voor ouders die geen recht op kinderopvangtoeslag hebben, compenseert de gemeente tot maximaal 7,45 per uur (uitgaande van het richtbedrag in 2018). Het is mogelijk dat er meer peuters met een VVE-indicatie bij gaan komen in de komende jaren, maar daar is nu geen zekerheid over te geven. De indicatoren hiervoor stellen wij immers zelf vast. Over dit onderwerp en andere OAB- gerelateerde zaken werken we op Parkstadniveau met alle gemeenten samen om zoveel als mogelijk overeenstemming te realiseren. Tegelijkertijd bestaat er ook de kans dat het aantal peuters met een VVE-indicatie zich meer gaat spreiden over de diverse locaties nu zij overal terecht kunnen, waardoor het gemiddelde aantal peuters met een indicatie per groep lager wordt. Kijkend naar hetgeen wij voor wat betreft OAB/ VVE vanaf 2020 en verder te besteden hebben, dan is dit bedrag vooralsnog toereikend, mits ook de Asschergelden en de eigen middelen zoals in de afgelopen jaren ingezet kunnen blijven worden. Het probleem is namelijk dat niet alle kosten gedekt mogen worden uit de GOAB-middelen; hieraan zijn voorwaarden verbonden. Met gebruikmaking van de eigen middelen, Asschergelden en het GOAB-budget, zoals ook weergegeven in tabel 3.1, is het peuterstelsel financieel haalbaar en is er enige ruimte om jaarlijkse schommelingen in het GOAB-budget op te vangen. 15

16 3.3 Totaaloverzicht financiële haalbaarheid. De kosten die de gemeente Landgraaf in het huidige, oude model, aan het peuteraanbod heeft, worden grotendeels betaald uit eigen middelen. Verhoudingsgewijs krijgen we tot en met 2018 maar weinig middelen van het Rijk voor uitvoering van GOAB en ook het bedrag aan Asschermiddelen is niet heel hoog. Vanaf 2019 komt hier echter verandering in door de invoering van de nieuwe GOAB-bekostigingssystematiek. Tussen 2018 en 2020 lopen de (indicatieve) bedragen op van tot Dit door het Rijk gekozen bekostigingsmodel legt de focus op de voorspellers van de grootste risico s op het ontwikkelen van achterstanden. In het onderzoek zoals uitgevoerd door Sardes is een totaaloverzicht van kosten opgenomen om te kijken of het scenario dat wij voor ogen hebben ook in financieel opzicht haalbaar is. Daarbij is uitgegaan van individuele kinderen en schattingen op basis van cijfers die ten tijde van het onderzoek voorhanden waren. Het heeft een reëel beeld opgeleverd van het kostenplaatje van ons uiteindelijke doel. Eén basisvoorziening waarin alle Landgraafse peuters recht hebben op 16 uur opvang per week (640 uur per jaar), ongeacht of ze nou wel of geen VVE- indicatie hebben. Toegankelijk vanaf 2 ½- tot 4- jarige leeftijd waarbij er sprake is van een in de basis verhoogd kwaliteitsniveau. In feite gaat het hier om de basisvoorziening waar landelijk voor werd gepleit, maar die tot nu toe nog niet tot stand is gekomen (en waarvan aan is gegeven dat gemeenten zelf maar moeten bezien of en zo ja hoe ze zelf iets willen regelen). Belangrijk om bij bovenstaande op te merken is overigens dat het een aanbod aan de peuters en hun ouders is. Het staat ouders altijd vrij om al dan niet gebruik te maken van dit aanbod. Maar daarover later meer. Het nieuwe peuterstelsel brengt op hoofdlijnen het volgende kostenoverzicht voor Landgraaf met zich mee: Tabel 3.5: Overzicht geschatte kosten en baten van toekomstig gebruik van het nieuwe peuterstelsel met ingang van 1 januari 2020 (bedragen afgerond op hele euro s). Let op: het betreft hier een combinatie van alle vergoedingen. De vergoedingen zoals beschreven in de tabellen 3.3 en 3.4 zijn hierin dus al verwerkt en komen hier niet nog eens bovenop. Bekostigingstaak gemeente a. Ouders met recht op KOT, regulier b. Ouders met recht op KOT, doelgroep c. Ouders zonder recht op KOT, regulier d. Ouders zonder recht op KOT, doelgroep Aantal peuters Kostprijs per uur Aantal uren per jaar Kosten Inkomsten peuteropvang Kosten gemeente 250 9, , , , Totaal

17 De kostprijzen per uur zoals opgenomen in bovenstaande tabel zijn gebaseerd op de kostprijzen 2018 zoals opgenomen in het landelijke peuterplan van de G4 en opgenomen als richtbedrag. Het gaat hier om een hoger bedrag dan het maximum uurtarief van 7,45 per uur aangezien dit maximum uurtarief betrekking heeft op reguliere opvang in een kinderdagverblijf. Peuteropvang is duurder aangezien het aanbod minder uren per jaar betreft waardoor vaste lasten over minder uren verdeeld kunnen worden. Maar pedagogisch medewerkers hebben ook meer taakuren vanwege hun kortere dagdelen, waardoor een deel van de extra werkzaamheden (denk daarbij aan overleg, voorbereiding, etc.) buiten de openingstijden plaats zal moeten vinden. Het voorliggende peuterstelsel kost in totaal , zoals ook weergegeven in tabel 3.5. Daarvan dragen het Rijk (via de kinderopvangtoeslag) en de ouders (via de kinderopvangtoestlag en de inkomensafhankelijke ouderbijdrage) in totaal bij. Dit houdt in dat de gemeente zal moeten bijdragen uit de nieuwe GOABmiddelen die we ontvangen vanuit het Rijk, aangevuld met de Asscher-middelen en de eigen middelen. Het kostenniveau kan echter verlaagd worden. In bovenstaand overzicht is uitgegaan van de twee gratis dagdelen voor peuters met een VVE-indicatie, zoals dat in het huidige, oude stelsel ook gehanteerd wordt. Door dit aan te houden blijft er echter kinderopvangtoeslag vanuit het Rijk onbenut. Door ook voor de overige twee dagdelen kinderopvangtoeslag aan te laten vragen door de ouders, en ouders, net als de ouders van niet- doelgroepkinderen voor alle uren de ouderbijdrage te laten betalen, bespaart dit op jaarbasis ca , waardoor de totale kosten voor dit nieuwe kinder- en peuteropvangstelsel voor de gemeente op 1,2 miljoen per jaar uitkomen. Voor de minima kan er overigens gedacht worden aan een tegemoetkoming in de kosten, mits dit past binnen de huidige wet- en regelgeving. Tegelijkertijd wordt er in een aantal grote gemeenten nu al gesignaleerd dat het laten aanvragen van kinderopvangtoeslag door ouders van peuters met een VVE-indicatie als drempelverhogend kan werken. Zij zien dat ouders daardoor afhaken en minder snel de stap naar de peuteropvang zetten. Samen met de kinder- en peuteropvangorganisaties, alsmede onze buurgemeenten, willen wij bekijken welke alternatieven er zijn om het bereik van peuters zo hoog mogelijk te houden. Zoals in tabel 3.1 te zien is, is het bedrag dat in 2020 beschikbaar is ( ,-), ruim voldoende om in dat jaar het nieuwe stelsel volledig te bekostigen met de beschikbare middelen van dat jaar. Het restant dat over blijft, dat overigens doorgeschoven mag worden naar het volgende jaar, kan als ruimte worden gebruikt om investeringen in het basisonderwijs te doen op het vlak van het voorkomen van onderwijsachterstanden. 17

18 4. Gevolgen van het nieuwe stelsel 4.1 Gevolgen voor ouders. Zoals in het vorige hoofdstuk al vermeld heeft het voor het slagen van dit nieuwe peuterstelsel de voorkeur dat er optimaal gebruik wordt gemaakt van de kinderopvangtoeslag. Het is belangrijk dat ouders die allebei werken, studeren of inburgeren en dus recht hebben op kinderopvangtoeslag, dit ook daadwerkelijk gaan aanvragen. Ouders (zowel die van de doelgroep als de niet-doelgroep peuters) die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag, betalen een inkomensafhankelijke ouderbijdrage volgens de landelijke normen. Door verandering van de ouderbijdragen in het vernieuwde stelsel gaan vooral de ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag betrekkelijk minder betalen voor het peuteraanbod. Maar omdat het peuteraanbod in uren toeneemt, zullen ze uiteindelijk natuurlijk meer gaan betalen voor een groter aanbod en hogere kwaliteit. Uiteraard zijn ouders niet verplicht om de 16 uur af te nemen, maar naast het feit dat de 16 uur opvang veel kansen en mogelijkheden voor de peuters biedt, biedt het ook meer ruimte voor de ouders < tussen en tussen en tussen en tussen en tussen en > Ouders doelgroeppeuters vóór harmonisatie Ouders doelgroeppeuters ná harmonisatie KOT-ouders reguliere peuters vóór harmonisatie Ouders reguliere en doelgroeppeuters ná harmonisatie Niet-KOT-ouders van reguliere peuters vóór harmonisatie Figuur 4.1: Vergelijking inkomens(on)afhankelijke ouderbijdragen van vóór de harmonisatie (c.q. het oude peuterstelsel) en inkomensafhankelijke ouderbijdragen ná de harmonisatie (c.q. het nieuwe peuterstelsel) voor diverse groepen ouders In de tabel op de volgende pagina wordt de eigen bijdrage voor de ouders uiteengezet. Daarbij dient opgemerkt te worden dat er is uitgegaan van een afname van 16 uur opvang per week. Indien ouders besluiten om minder uren per week af te nemen, dan zal de eigen bijdrage uiteraard ook naar rato afnemen. De netto kosten voor wat betreft de ouderbijdrage binnen het nieuwe stelsel zullen toenemen, maar dat is alleen omdat de peuters meer uren krijgen aangeboden dan in het oude aanbod het geval was. Zo kregen kinderen zonder een VVEindicatie 5 uur per week aangeboden en kinderen met een indicatie 10 uur per week. In het 18

19 nieuwe stelsel krijgen beiden 16 uur per week aangeboden, ongeacht of ze wel of geen indicatie hebben. Tabel 4.1: Hoogte van de eigen bijdrage van ouders die gebruik maken van 16 uur opvang in het nieuwe kinder- en peuteropvangstelsel per 1 januari Verzamelinkomen ouders (bruto jaarinkomen) Inkomensafhankelijke ouderbijdrage per uur, eerste kind (max. 7,45)* Maandelijkse kosten nieuw peuterstelsel vanaf 1 januari 2020: Kosten gebruik peuteropvang met verhoogde kwaliteit 16 uren per week / 640 uren per jaar/ 12 maanden per jaar (inkomensafhankelijk) Jaarlijkse kosten nieuw peuterstelsel vanaf 1 januari 2020: Kosten gebruik peuteropvang met verhoogde kwaliteit 16 uren per week / 640 uren per jaar (inkomensafhankelijk) Lager dan ,45 24,00 288,00 Tussen en Tussen en Tussen en Tussen en Tussen en Hoger dan ,50 26,67 320,00 0,95 50,33 604,00 1,48 78,93 947,20 2,57 147, ,80 4,34 231, ,60 4,97 265, ,80 * Gebaseerd op de landelijke VNG Adviestabel ouderbijdrage peuteropvang In 2019 en 2020 zijn dit andere bedragen (ouders betalen dan minder per uur, omdat de kinderopvangtoeslag wordt verruimd). Let op: ouders betalen of de maandelijkse of de jaarlijkse kosten, dus niet beiden! 4.2 Voordelen en mogelijke risico s van het nieuwe peuterstelsel en het bijbehorende bekostigingsmodel. Ondanks dat het peuterstelsel behoorlijk innovatief is ten opzichte van ons huidige stelsel en het bekostigingsmodel haalbaar is, is het goed om de voordelen en mogelijke risico s nader toe te lichten. Deze zullen dan ook onderstaand uiteen worden gezet. Het inhoudelijke model + Middels het aanbieden van 16 uur opvang voor alle peuters, ongeacht wel of geen VVE- indicatie, realiseren we het basisaanbod waar landelijk zo hard naar gevraagd wordt. 19

20 Daarnaast creëren we een verhoogd basisniveau van kwaliteit, bovenop de wet IKK. Dat vraagt nogal wat van alle betrokken partners. Het is dan ook een groot compliment naar alle kinder- en peuteropvangorganisaties die betrokken zijn bij dit nieuwe stelsel dat zij zich hieraan willen committeren en samen voor dit hoge kwaliteitsniveau willen gaan. Het stelsel draagt op een positieve manier bij aan de ontwikkeling van de peuters op alle vlakken, zowel op sociaal- emotioneel, motorisch, cognitief als op andere gebieden. Daarnaast gaat er een enorm preventieve werking uit van het aanbieden van kwalitatief hoogwaardige kinder- en peuteropvang. + Door het aanbieden van 16 uur opvang aan alle peuters, krijgen de ouders meer tijd om andere activiteiten te ontplooien (werk, vrijwilligerswerk, eigen activiteiten, etc.). Dit wordt ook ondersteund door de Sociaal- Economische Raad (SER). In haar visie 7 op het toekomstige stelsel van voorzieningen voor jonge kinderen schrijft zij dat kwalitatief goede voorzieningen het mogelijk maken dat werkende ouders met jonge kinderen arbeid en zorg kunnen combineren, wat de arbeidsparticipatie van ouders ondersteunt. + Door het aanbieden van een gelijk aantal uren opvang aan alle peuters, ongeacht wel of geen indicatie, en dat op alle kinder- en peuteropvanglocaties in Landgraaf, wordt segregatie volledig tegen gegaan. Door een gelijk aanbod voor iedereen in te richten in heterogene groepen op alle locaties worden gelijke onderwijskansen gecreëerd en wordt sociale integratie bevorderd 8. Op VVE-locaties was er al sprake van gemengde groepen waarbij kinderen met en zonder VVE-indicatie bij elkaar in één groep zaten. Toch moesten ouders naar een speciale VVE-locatie met hun kind om een (mogelijke) ontwikkelingsachterstand te voorkomen of terug te dringen. Bij een deel van de ouders riep dit gevoelens van schaamte op, er was immers iets aan de hand met hun kind (ook al waren ze achteraf enorm blij met de groep waar hun kind in geplaatst was). Doordat de peuters nu op alle locaties terecht kunnen omdat het basiskwaliteitsniveau dezelfde standaard gelijkwaardig aan minimaal het VVE-niveau, vergroot dit de keuzevrijheid van de ouders en kan het schaamtegevoel achterwege blijven. Ze hoeven immers niet meer naar een speciale peuteropvanglocatie met hun kind. + Doordat alle kinder- en peuteropvanglocaties eenzelfde basiskwaliteitsniveau hanteren, weten de ouders dat de basiskwaliteit gegarandeerd is en kunnen zij hun keuze maken op basis van andere onderscheidende aspecten die een kinder- of peuteropvangorganisatie kenmerkt. - Het afnemen van 16 uur opvang per week kan ouders afschrikken, hiervan moeten wij ons bewust zijn. Het is echter geen verplichting om 16 uur per week af te nemen, maar een aanbod dat vanuit de gemeente in samenwerking met de kinder- en peuteropvangorganisaties wordt aangeboden. Ouders kunnen te allen tijde besluiten om minder uren af te nemen. De aanpak zoals deze op dit moment gehanteerd wordt om ouders te stimuleren om gebruik te maken van de opvang is succesvol en zal daarom ook in het nieuwe stelsel gehanteerd worden, indien nodig met een kleine aanpassing. Als gemeente hebben wij vanuit het Rijk overigens de plicht om 16 uur VVE per week aan te bieden. We moeten ons er ook voor inzetten om ouders te stimuleren om gebruik te maken van het VVE- aanbod. Maar ouders hebben altijd het recht om zelf te bepalen of ze van dit recht gebruik willen maken. Wij kunnen hen daartoe niet verplichten

21 Bekostiging + Het model is haalbaar mits zowel de Rijksmiddelen GOAB, de Asscher-middelen en de jaarlijks gereserveerde eigen middelen ingezet worden. Daarnaast blijft er van de Rijksmiddelen GOAB een deel beschikbaar om bijvoorbeeld te investeren in het voorkomen van onderwijsachterstanden in de eerste leerjaren (groep 1 en 2) van het basisonderwijs, wat tevens onderdeel uit maakt van Voor- en Vroegschoolse Educatie. De groepen 1 en 2 van de basisschool vallen namelijk onder de noemer vroegschool. + Door de vroege signalering en bijbehorende interventie kunnen onderwijsachterstanden op latere leeftijd bij kinderen voorkomen worden. Naast het feit dat dit ten goede komt aan het kind en zijn omgeving, levert dit ook een maatschappelijke kostenbesparing op. Ecorys heeft in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid doorgerekend dat de maatschappelijke kostenbesparing van VVE tussen de 4.000,- en ,- per kind kan bedragen 9. Deze bedragen zijn opgebouwd uit kosten die voor rekening van de school (denk aan de inzet van een intern begeleider) en voor rekening van de gemeente komen (bijvoorbeeld het afgeven van een zorgarrangement). +/- Door zo optimaal mogelijk gebruik te maken van de kinderopvangtoeslag, blijft het nieuwe kinder- en peuteropvangstelsel zo betaalbaar mogelijk. Dit betekent dat ook ouders die nu nog geen kinderopvangtoeslag aan hebben gevraagd deze aan zullen moeten gaan vragen. Dit kan ouders mogelijk afschrikken, bijvoorbeeld omdat zij dit lastig vinden. Samen met de peuter- en kinderopvangpartners en eventueel met omliggende gemeenten die met dezelfde uitdagingen kampen gaan we op zoek naar mogelijkheden om de drempels voor ouders zoveel als mogelijk weg te nemen. Dit zal een van de onderwerpen zijn waarmee de werkgroepen aan de slag gaan. Meer informatie daarover staat in paragraaf Het vervolg Het nu voorgelegde plan betreft een plan op hoofdlijnen. De verdere uitwerking en implementatie zal in de begin 2019 tot en met december 2019 plaats gaan vinden, samen met alle betrokken kindpartners en eventuele buurgemeenten. Het gaat daarbij om onder andere de volgende zaken. 5.1 Verdere uitwerking van de deelplannen. Om te komen tot een aanbod van 16 uur opvang met verhoogd kwalitatief aanbod (VVE) voor alle peuters in de leeftijd van 2,5 tot 4 jaar vanaf 1 januari 2020, zullen er een aantal deelplannen verder uitgewerkt moeten worden. Zo zullen er onderling afspraken gemaakt moeten worden over het gezamenlijke kwaliteitsniveau dat wij in Landgraaf als basiskwaliteitsniveau na willen gaan streven in zowel de peuter- als kinderopvang. Over het feit dat wij een dergelijk verhoogd kwaliteitsniveau na willen streven, boven op de wet IKK,