Instelling. Onderwerp. Datum

Transcriptie

1 Instelling Lydian Insurance Onderwerp Nieuwigheden inzake de stuiting van de verjaring versoepeling in de steigers Datum December 2012 Copyright and disclaimer De inhoud van dit document kan onderworpen zijn aan rechten van intellectuele eigendom van bepaalde betrokkenen, Er wordt u geen recht verleend op deze rechten. M&D Seminars geeft u via dit document informatie, maar verstrekt geen advies. M&D Seminars garandeert niet dat de informatie in dit document foutloos is. U gebruikt de inhoud van dit document op eigen risico. M&D Seminars, noch een van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook bij het gebruik van dit document en van de inhoud van dit document. M&D Seminars 2013 M&D SEMINARS Eikelstraat De Pinte T F info@mdseminars.be

2 Aarzel niet dit bericht door te sturen naar mogelijke geïnteresseerden. INSURANCE DECEMBER 2012 Het Insurance Team van Lydian stelt u hierbij graag op de hoogte van de belangrijkste juridische ontwikkelingen van de afgelopen maanden in het Belgische verzekeringsrecht. Op het wetgevend vlak wensen wij uw aandacht vestigen op het wetsontwerp tot wijziging van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen wat het geslacht o.a. op het gebied van diensten betreft, maar ook op het wetsontwerp dat artikel 124 Wet Landverzekeringsovereenkomst zal wijzigen. De juiste mededeling van de omstandigheden over het risico is een persoonlijke plicht van de verzekeringnemer. Deze laatste dient na te gaan wat zijn makelaar aan de verzekeraar heeft meegedeeld. De tussenkomst van een makelaar staat immers de nietigheid van de verzekeringsovereenkomst ingevolge een opzettelijke verzwijging of valse verklaring niet in de weg, zoals door het Hof van Cassatie geoordeeld in een arrest van 6 oktober Bij combinatiepolissen geldt soms de nietigheid van één prestatie niet de hele polis vernietigt, zoals geoordeeld door het Hof van Cassatie in Een arrest van het Hof van Beroep te Luik heeft recent in de andere zin geoordeeld. Vervolgens zullen wij ook het arrest van het Hof van Cassatie van 28 juni 2012 analyseren in verband met inloopdekkingen in aansprakelijkheidsverzekeringen. Dit is een materie waar de praktijk aan het wachten was op een tussenkomst van de rechtspraak. Tenslotte bespreken wij in dit E-Zine de recente wetswijzigingen inzake de verjaring van burgerlijke vorderingen. Noteer alvast dat ons volgend lunchseminarie, met als thema: Corporate governance in de verzekeringssector op 21 maart 2013 zal plaatsvinden. Binnenkort krijgt u hiervoor per een

3 uitnodiging. Wij hopen u opnieuw talrijk te mogen ontmoeten. Wij wensen u alvast prettige eindejaarsfeesten en een voorspoedig 2013 toe! IN DIT E-ZINE _ Wetgevende ontwikkelingen _ De juiste mededeling van de omstandigheden over het risico is een persoonlijke plicht van de verzekeringnemer _ Combinatiepolissen: de nietigheid van één prestatie geldt niet voor de hele polis _ Inloopdekkingen in aansprakelijkheidsverzekeringen _ Nieuwigheden inzake de stuiting van de verjaring Versoepeling in de steigers WETGEVENDE ONTWIKKELINGEN Wijziging anti-discriminatiewet Ten gevolge van het Test-Aankoop arrest van het Europees Hof van Justitie van 1 maart 2011 (zie onze vorige e-zines) en het arrest van het Belgisch Grondwettelijk Hof van 30 juni 2011, werd artikel 10 van de wet van 10 mei 2007 opgeheven. Dit artikel zal binnenkort worden vervangen. Het wetsontwerp tot wijziging van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen wat het geslacht o.a. op het gebied van goederen en diensten en van aanvullende regelingen voor sociale zekerheid betreft werd op 6 december goedgekeurd door de Kamer van Volksvertegenwoordigers en op 13 december 2012 door de Senaat. Het ontwerp voorziet in inwerkingtreding op 21 december De wet zal dus in de komende dagen in het Belgisch Staatsblad worden gepubliceerd. Concreet en als gevolg van het Test-Aankoop arrest van het Europees Hof van Justitie van 1 maart 2011, is voortaan het gebruik van op het geslacht gebaseerde actuariële factoren niet verenigbaar met het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen. België moest dus haar wetgeving herzien, om het gebruik van dergelijke factoren te verbieden. Het Hof van Justitie had in haar arrest een overgangsperiode gegeven aan België, die ervoor moest zorgen dat verzekeringsondernemingen voldoende tijd zouden hebben om zich aan te passen aan het nieuwe rechtskader en hun producten hiermee in overeenstemming te brengen. Deze overgangsperiode komt tot een einde op 21 december 2012 (zijnde de de datum waarvóór de Lidstaten dienden na te gaan of de uitzonderingsmogelijkheden die zij voor verzekeringsovereenkomsten

4 toestonden, nog steeds gerechtvaardigd zouden zijn in het licht van de Europese richtlijn). Concreet gezien, zullen de verzekeraars nog tot 21 december 2012 een onderscheid kunnen maken op grond van geslacht. Voor nieuwe overeenkomsten na deze datum, zal geen onderscheid meer worden toegelaten op grond van geslacht. Wat viseert het wetsontwerp met het begrip nieuwe overeenkomst? Het sluiten van een overeenkomst of de wijziging van een bestaand overeenkomst waarbij de laatste instemming van een partij die vereist is voor het sluiten van genoemd overeenkomst vanaf 21 december 2012 plaatsvindt. De verlenging van overeenkomsten die vóór 21 december 2012 werden gesloten en die anders vervallen zouden zijn. Zijn dus geen nieuwe overeenkomsten in de zin van dit wetsontwerp: De automatische (jaarlijkse) verlenging of hernieuwing van een bestaande verzekeringsovereenkomst; De aanpassing van een bestaande overeenkomst op basis van tevoren vastgestelde parameters, als de instemming van de verzekeringsnemer niet vereist is; De uitbreiding van de verzekeringsdekking of het afsluiten van een aanvullende verzekering waarvan de voorwaarden reeds zijn overeengekomen in een voorakkoord vóór 21 december 2012; De gewone overdracht van een verzekeringsportefeuille van een verzekeraar naar een andere zonder dat de inhoud van de verzekeringsovereenkomsten hiervan wordt gewijzigd. Er wordt herhaald dat vanaf 21 december 2007 kosten die verband houden met zwangerschap en moederschap in geen geval nog tot verschillen in verzekeringspremies en -prestaties mochten leiden. Deze nieuwe wetgeving is niet van toepassing op verzekeringsovereenkomsten die in het kader van een aanvullende regeling voor sociale zekerheid worden gesloten. De Nationale Bank van België wordt belast met het inzamelen van actuariële en statistische gegevens die door de levensverzekeraars worden gebruikt en met het publiceren van deze gegevens om de twee jaren op haar website. Nieuwe artikel 124 Wet Landverzekeringsoveenkomst De Wet op de Landverzekeringsovereenkomsten bevat in artikel 124 een bepaling over het levensverzekeringscontract dat wordt gesloten om een gift te verwezenlijken. Overeenkomstig dat artikel moet deze gift niet in aanmerking worden genomen om te oordelen of daarmee de rechten van de voorbehouden of reservataire erfgenamen van de verzekeringsnemer zouden geraakt worden.

5 In haar arrest van 26 juni 2008 had het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat het ongrondwettig was om toe te laten dat de reservataire erfgenamen van de verzekeringsnemer via een levensverzekering zouden kunnen worden benadeeld, terwijl dit met andere giften niet kan. Dit wetsontwerp strekt ertoe deze discriminatie weg te werken. Het wetsontwerp werd eind november in het Parlement gestemd en zal binnenkort in het Belgisch Staatsblad worden gepubliceerd. De levensverzekering zal niet langer een instrument zijn waarmee men aan de rechten van de reservataire erfgenamen kan aantasten. Indien de levensverzekering een gift inhoudt zullen de benadeelde reservataire erfgenamen immers de inkorting ervan kunnen vragen, net zoals ze dat kunnen tegenover iedere gift die hun voorbehouden erfdeel aantast. Er is niet voorzien in overgangsbepalingen: de wet zal dus meteen in werking treden, 10 dagen nadat ze in het Belgisch Staatsblad zal verschijnen. Ze zal dus van toepassing zijn op de vereffening van alle nalatenschappen die vanaf die datum openvallen. DE JUISTE MEDEDELING VAN DE OMSTANDIGHEDEN OVER HET RISICO IS EEN PERSOONLIJKE PLICHT VAN DE VERZEKERINGNEMER Krachtens artikel 5 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst is de verzekeringnemer gehouden de omstandigheden over het risico aan de verzekeraar mee te delen. Dergelijke mededelingsplicht rust persoonlijk op de verzekeringnemer Zelfs indien hij deze omstandigheden correct aan de makelaar zou hebben meegedeeld, dient hij verder na te gaan wat de makelaar aan de verzekeraar concreet heeft meegedeeld. De tussenkomst van een makelaar staat de nietigheid van de verzekeringsovereenkomst ingevolge een opzettelijke verzwijging of valse verklaring (volgens art. 6 WLVO) immers niet in de weg, zoals door het Hof van Cassatie herhaald in een arrest van 6 oktober Een beweerde fout van de verzekeringstussenpersoon wijzigt niets in de verhouding tussen de verzekeringnemer en de verzekeraar. De invulling van een vragenlijst door de verzekeringstussenpersoon ontneemt niet het recht aan de verzekeraar om zich op een schending van de informatieplicht en risicobeschrijving ten aanzien van de verzekeringnemer te beroepen (Hof van Beroep te Antwerpen, 22 juni 2011). Wel kan de verzekeringnemer de beroepsaansprakelijkheid inroepen van de verzekeringstussenpersoon. COMBINATIEPOLISSEN: DE NIETIGHEID VAN ÉÉN PRESTATIE GELDT NIET VOOR DE HELE POLIS

6 Combinatiepolissen (artikel 12 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst) komen vaker voor in de verzekeringspraktijk dan men wel denkt. Denk maar een polis BA en omnium voor een voertuig, aan een zaakdekking en een dekking verhaal van derden op grond van artikel 1382 e.v. Burgerlijk Wetboek in een brand of alle-riscio s verzekering, of nog aan een dekking bestuurdersaansprakelijkheid en fraude in een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering. De wetgever heeft het daarom noodzakelijk geacht deze praktijk te regelen, voornamelijk in het belang van de verzekeringsnemer en de verzekerde. Deze bescherming heeft recent aanleiding gegeven tot interessante en tegenstrijdige rechtspraak. Alinea 3 van Artikel 12 WLVO viseert de hypothese van de nietigheid één van de dekkingen in een combinatiepolis. Nietigheid van de verzekeringsovereenkomst of de verzekeringsprestatie (die in de praktijk bijna altijd zal bestaan uit de betaling van een geldsom) moet duidelijk onderscheiden worden van opzegging van de verzekeringsovereenkomst. De opzegging is gerelateerd aan een feit om omstandigheid dat zich heeft voorgedaan tijdens de uitvoering van de verzekeringsovereenkomst (vb. de verzwaring van het risico of een voorvallen van een schadegeval) daar waar de nietigheid gerelateerd is aan een omstandigheid die meestal de sluiting van de verzekeringsovereenkomst voorafgaat en die leidt tot een wilsgebrek in hoofde van één van de partijen. In de context van verzekeringsovereenkomst denkt men dan in de praktijk meestal aan schendingen van de informatieplicht door de verzekeringsnemer omtrent het te verzekeren risico, dewelke op dwingende en gedetailleerde wijze geregeld zijn in artikel 5 en volgende Wet Landverzekeringsovereenkomst. Indien dergelijke schending van de informatieplicht door een verzekeringsnemer aanleiding geeft tot nietigheid van een welbepaalde dekking onder de polis, dan strekt deze nietigheid zich niet uit tot de andere dekkingen onder dezelfde polis. Een concreet voorbeeld kunnen wij terugvinden in een zaak waar een verzekeringnemer bij het onderschrijven van een omniumverzekering nagelaten had te melden dat hij het jaar ervoor vier schadegevallen in BA had gehad, waarvaan hij slechts één aan de verzekeraar had gemeld. Geen enkel van deze schadegevallen had echter betrekking op een diefstal. De verzekeraar weigerde haar tussenkomst en vorderde de nietigheid van de overeenkomst op basis van verzwijging of onjuiste mededeling. Het Hof van Cassatie besliste op 6 juni 2009 dat de nietigheid van de overeenkomst beperkt was tot de verzekering van de risico's waaromtrent de verzekeraar werd misleid, en zich dus niet uitstrekte tot de dekking diefstal in de polis. Het Hof van Beroep te Luik heeft in een gelijkaardige zaak beslist dat het negatief antwoord op de vraag of de verzekeringnemer aan een bepaalde ziekte of invaliditeit leed de appreciatie van de verzekeraar zowel van het risico burgerlijke aansprakelijkheid als het risico diefstal beïnvloedde. Het feit dat de verzekeraar niet werd ingelicht dat de verzekeringnemer erkend was als invalide, heeft de aanvaarding van beide risico s door de verzekeraar volgens het Hof beïnvloed.

7 Het arrest van het Hof van Beroep te Luik van 21 juni 2011 gaat hiermee dan ook duidelijk in tegen het eerder arrest van het Hof van Cassatie van 9 juni INLOOPDEKKINGEN IN AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERINGEN Volgens artikel 78, 1 Wet Landverzekeringsovereenkomsten slaat de verzekeringswaarborg van de aansprakelijkheidsverzekering op de schade voorgevallen tijdens de duur van de overeenkomst en strekt zij zich tot de vorderingen die na het einde van deze overeenkomst worden ingediend. Voor veel auteurs blijkt uit de wetgeschiedenis van dit artikel dat de wetgever met deze bepaling enkel het uitlooprisico en niet het inlooprisico dwingend heeft willen regelen. In de praktijk bevatten vele types van aansprakelijkheidsverzekeringen (waaronder bestuurdersaansprakelijkheidsverzekeringen en beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen) inkoopdekkingen. Het Hof van Cassatie heeft met een arrest van 28 juni 2012 meer rechtszekerheid gecreëerd hieromtrent. Het Hof van Cassatie heeft inderdaad in een summier gemotiveerd arrest gesteld dat inloopdekkingen in aansprakelijkheidsverzekeringen niet geviseerd of geregeld worden door artikel 78 WVLO en derhalve volledig tot de contractsvrijheid behoren. Volgens het Hof van Cassatie zijn dus de contractuele regelingen die voorzien in inloopdekkingen in aansprakelijkheidsverzekeringen rechtsgeldig en afdwingbaar. NIEUWIGHEDEN INZAKE DE STUITING VAN DE VERJARING VERSOEPELING IN DE STEIGERS Inleiding Artikel 2244 Burgerlijk Wetboek stelt dat de dagvaarding van een burgerlijke vordering de verjaring stuit: de dagvaarding verhindert dat de verjaring van de vordering verder loopt tijdens de behandeling van de zaak door de rechtbank. De verjaring kan inderdaad gestuit of geschorst worden. Bij stuiting begint de verjaringstermijn helemaal van nul af aan opnieuw te lopen; bij schorsing wordt de termijn voor een zekere tijd onderbroken en na de schorsing loopt hij verder voor het resterende gedeelte. In hun Justitiedialogen (2004) werden dhr. Erdman en dhr. de Leval onder andere aangesproken over de vraag betreffende de stuiting van de verjaring.

8 Hierbij wezen zij op de problematiek dat talrijke procedures niet zozeer worden ingesteld om een rechterlijke beslissing te verkrijgen, maar eerder en alleen om aanspraak te kunnen maken op de stuitende werking van de dagvaarding voor de verjaring. Twee van de destijds opgeworpen problemen werden onlangs het voorwerp van een (voorstel tot) wetgevende oplossing, zijnde (a) de verjaringsstuitende werking van de ingebrekestelling door een advocaat en (b) de verjaringsstuitende werking van een vormgebrekkige dagvaarding. Verjaringsstuitende werking van de ingebrekestelling door een advocaat De Senaat keurde op 19 juli 2012 een wetsvoorstel tot wijziging van artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek teneinde aan de ingebrekestellingsbrief van de advocaat een verjaringsstuitende werking te verlenen goed. Het voorstel werd reeds in 2010 ingediend. Na deze goedkeuring door de Senaat, dient de Kamer hierover te stemmen. De publicatie van de wettekst wordt nog voor het einde van 2012 verwacht. Met het wetsvoorstel beoogt men een einde te stellen aan de praktijk van dagvaardingen die worden betekend met het oog op de vrijwaring van zijn rechten, terwijl er besprekingen of onderhandelingen zijn gestart tussen de partijen om het conflict in der minne op te lossen. Het wetsvoorstel zal het mogelijk maken om eenzelfde resultaat te bekomen. Een ingebrekestelling verstuurd door een advocaat zou dan een bijzondere handeling worden, die voorzien is van een bijzondere rechtskracht en rechtsbescherming biedt die vergelijkbaar is met deze die aan notariële akten en aan akten van bedrijfsrevisoren wordt toebedeeld in deze gevallen. De ingebrekestelling van de advocaat zal de verjaring stuiten, niet schorsen : zij zal niet tot gevolg hebben dat de verjaring voor onbepaalde duur wordt geschorst, maar voor zover zij tussenkomt in de oorspronkelijke verjaringstermijn, zal zij een nieuwe verjaringstermijn doen lopen, die gelijk is aan de oorspronkelijke termijn. Indien aan enkele strikte en dwingende voorschriften voldaan is (per aangetekende zending, en volledig en uitdrukkelijk vermelding van alle gegevens met betrekking tot de schuldvordering), zal een ingebrekestelling door de advocaat dus een stuitende werking hebben op het verloop van de verjaring zodat een dagvaarding niet meer noodzakelijk zal zijn. Op te merken is dat het wetsvoorstel enkel schuldenaars beoogt waarvan de woonplaats of de maatschappelijke zetel in België is gevestigd. De vraag stelt zich hier of de wetgever expliciet de buitenlandse schuldenaars al dan niet van deze nieuwe mogelijkheid van stuiting heeft willen uitsluiten. Wij zullen de definitieve tekst van de wet of misschien de eerste commentaren hieromtrent moeten afwachten. De verjaringsstuitende werking van een vormgebrekkige dagvaarding Een andere wijziging van de regels van de burgerlijke procedure werd ook recent ingevoerd bij wet van 16 juli 2012.

9 Deze wet is in werking getreden op 13 augustus Eén van de maatregelen uit de wet betrof eveneens de stuitingsgronden in het kader van burgerlijke procedures. De wetgever heeft hier geopteerd voor een versoepeling van de bestaande regels. Artikel 2246 van het Burgerlijk Wetboek voorziet inderdaad dat de dagvaarding in rechte voor een onbevoegde rechter de verjaring stuit. Artikel 2247 bepaalt vervolgens dat indien de dagvaarding nietig is door een vormgebrek ( ), de stuiting wordt geacht niet te hebben plaatsgevonden. Volgens de wetgever was er sprake van een zekere incoherentie tussen het systeem voorzien in artikel 2246 van het Burgerlijk Wetboek, volgens de welke de verjaring wordt gestuit zelfs indien de zaak gebracht wordt voor een onbevoegde rechter, waar artikel 2247 geen vergelijkende stuitende effect voorziet voor een nietige dagvaarding wegens vormgebreken. De aanhef van artikel 2247 is inmiddels opgeheven: zelfs indien een dagvaarding in rechte nietig blijkt te zijn wegens een vormgebrek, zal zij niettemin de verjaring stuiten. Voor de wetgever volstaat dergelijke dagvaarding als wilsuiting om de verjaring te stuiten. Daar waar de stuitende werking van een ingebrekestelling door de advocaat enkel speelt indien deze ingebrekestelling beantwoordt aan de criteria opgesomd in de nieuwe 2 van artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek (zie hoger), zal de betekening van een dagvaarding, zelfs voor een onbevoegde rechter of nietig door vormgebreken, dit stuitende doel wel hebben, wat enigszins vreemd kan lijken gelet op de geuite wil van de wetgever om incoherenties te doen verdwijnen Tenslotte merken wij nog op dat voor de verzekeringscontracten die onder het toepassingsgebied vallen van de Wet Landverzekeringsovereenkomsten, artikel 35 van deze wet voorziet in bijzondere regels inzake de stuiting en schorsing van vorderingen die uit verzekeringscontracten voortvloeien. Zo is de verjaring van een verzekeringsvordering reeds gestuit van zodra er tijdig aangifte is gedaan van een schadegeval (zonder dat uiteraard vereist is dat dergelijke aangifte gedaan moet worden in een advocatenbrief). Deze stuiting blijft geldig totdat de verzekeraar de wederpartij schriftelijk heeft kennis gegeven van zijn beslissing. Wij hebben geen kennis van enige wetgevende initiatieven die erop gericht zijn om artikel 35 Wet Landverzekeringsovereenkomsten in de nabije toekomst te wijzigen. Hugo Keulers hugo.keulers@lydian.be Sandra Lodewijckx sandra.lodewijckx@lydian.be TERUG NAAR BOVEN GERELATEERDE ARTIKELEN _ Verhoging van de jaarlijkse taks op de levensverzekeringspremies: van 1,1% naar 2%

10 CONTACT Hugo Keulers hugo.keulers@lydian.be NOTEER IN UW AGENDA 20 december 2012 Lydian's Legal Update Webinar Sandra Lodewijckx sandra.lodewijckx@lydian.be Bezoek onze website: Om uit te schrijven of in te schrijven op andere e-zines van Lydian, klik hier. Volg ons op LinkedIn De door u aan Lydian (Tour & Taxis, Havenlaan 86c b113, 1000 Brussel, België) meegedeelde gegevens worden verwerkt door Lydian met het oog op haar klantenbeheer, evenals direct marketing, zoals het toesturen van een newsletter, uitnodigingen tot client events enz. U hebt het recht op inzage en verbetering van de op u betrekking hebbende persoonsgegevens. U hebt tevens het recht zich te verzetten tegen de verwerking van uw persoonsgegevens voor direct marketing doeleinden. Daartoe kan u een sturen aan karen.bossuyt@lydian.be met duidelijke vermelding van uw naam. Lydian, Deze nieuwsbrief verstrekt enkel algemene informatie en houdt geen advies in. Disclaimer Verantwoordelijke uitgever: Jan Hofkens, Tour & Taxis, Havenlaan 86c b113, 1000 Brussel, België. Website: