Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4 Peiljaar 2006

Transcriptie

1 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4 Peiljaar 2006 December 2007 W.T. de Lange

2 Copyright 2007 LaMilCo Adviesbureau, Groningen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de schrijver en opdrachtgever. Pagina 2 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING INLEIDING Achtergrond Herkomst data Databewerkingen Stoffen, normen en meetlocaties RESULTATEN Tinverbindingen Metalen Polyaromatische Koolwaterstoffen (PAK s) Polychloorbifenylen (PCB s) en HCB Overige organische microverontreinigingen a Diuron b Irgarol Radioactieve stoffen CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN...17 Conclusies Aanbevelingen REFERENTIES BIJLAGEN...19 Pagina 3 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

4 SAMENVATTING De rapportage "Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard" wordt ieder jaar 1 uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat Noord-Nederland. In dit rapport zijn de meetgegevens van het jaar 2006 getoetst en geanalyseerd. Het doel van de inventarisatie is een overzicht te verkrijgen van stoffen die de norm overschrijden voor het Nederlandse deel van de Waddenzee en Eems-Dollard, en de mate van normoverschrijding. Daarnaast is het van belang om de aanwezige concentraties van stoffen in beeld te hebben (o.a. voor vergunningverlening, specifieke projecten), alsmede de langjarige ontwikkeling van concentraties. De doelgroep van de rapportage is Rijkswaterstaat (Noord-Nederland, Noordzee en Noord-Holland) en de waterschappen in Noord-Nederland. De normen waaraan is getoetst zijn: de milieukwaliteitsnorm (MKN) of het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR); het Verwaarloosbaar Risico (VR), de streefwaarde (SW) of de achtergrondwaarde (AW). De doelstelling voor de (chemische) waterkwaliteit is het streven naar het voldoen aan de streefwaarde (c.q. VR) in De belangrijkste bevindingen van de toetsing en trends van stoffen voor het peiljaar 2006 zijn: In de Waddenzee en het Eems-Dollardgebied liggen de gehalten van de tinverbindingen tributyltin en trifenyltin ver boven het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR). De concentraties van deze stoffen nemen de laatste jaren sterk af. Geen enkele andere gemeten stof overschreed in 2006 het MTR. De concentratie van het bestrijdingsmiddel Irgarol in oppervlaktewater is toegenomen. De streefwaarde wordt in 2006 overschreden door PAK's (PolyAromatische Koolwaterstoffen), HCB (Hexachloorbenzeen) en sommige bestrijdingsmiddelen. Veel van deze stoffen laten een afname in de concentratie zien. Van de metalen overschrijdt alleen koper in oppervlaktewater de streefwaarde. In tegenstelling tot voorgaande jaren overschrijdt geen enkel metaal in zwevende stof de streefwaarde. Bij de PCB's (PolyChloorBifenylen) overschrijdt alleen PCB028 de streefwaarde. In voorgaande jaren was dit ook het geval voor PCB052, in 2006 niet meer. Van de radioactieven overschrijdt alleen Alfa activiteit opgelost in water de achtergrondwaarde. Samenvattend is het beeld dat, met uitzondering van de tinverbindingen, alle stoffen aan de MTR voldoen. Van enkele stoffen, voornamelijk PAK s en bestrijdingsmiddelen, liggen de concentraties nog ruim boven de streefwaarde. Voor de meeste stoffen in de Waddenzee en het Eems- Dollardgebied geldt dat de concentraties afnemen. Dit geldt zeker voor tinverbindingen, echter niet voor Irgarol. 1 In voorgaande jaren heette de rapportage "Inventarisatie probleemstoffen Waddenzee en Eems-Dollard" Pagina 4 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

5 1. INLEIDING 1. 1 Achtergrond Ieder jaar wordt door RWS-WD 2 (voorheen RWS-RIKZ 3 ) een inventarisatie van de "probleemstoffen" uitgevoerd in het Nederlandse deel van de Waddenzee en de Eems-Dollard. Dit gebeurt conform de afspraken met Rijkswaterstaat Noord-Nederland (RWS-NN). Het doel van de inventarisatie is een overzicht te verkrijgen van stoffen die de norm overschrijden en de mate van normoverschrijding. Daarnaast is het van belang om de aanwezige concentraties van stoffen in beeld te hebben (o.a. voor vergunningverlening, specifieke projecten), alsmede de langjarige ontwikkeling van concentraties. De doelgroep van de rapportage is Rijkswaterstaat (Noord-Nederland, Noordzee en Noord-Holland) en de waterschappen in Noord-Nederland. De gegevens zijn gepresenteerd voor zowel de Waddenzee als het Eems-Dollardgebied. De grens tussen de deelstroomgebieden wordt volgens de Europese Kaderrichtlijn Water gevormd door het wantij van Rottumeroog (zie figuur 1.1). In 2006 is er niet in sediment gemeten, zodat er in totaal drie compartimenten zijn onderzocht: oppervlaktewater, zwevende stof en biota (in casu de interne concentratie in mosselvlees). Figuur 1.1 Indeling Waddenzeegebied in waterlichamen volgens de Kaderrichtlijn Water. In dit document zijn per locatie de stoffen getoetst aan de norm en voor enkele stoffen is een trendbepaling uitgevoerd. Voor het trendonderzoek is een periode van maximaal tien jaar gebruikt, te weten van 1997 tot en met Rijkswaterstaat, Waterdienst 3 Rijkswaterstaat, Rijksinstituut voor Kust en Zee Pagina 5 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

6 De rapportage is dit jaar beknopter dan in voorgaande jaren. Zo is de inleiding aanzienlijk korter, zijn er minder grafieken opgenomen en zijn nutriënten niet meegenomen in de rapportage. Probleemstof In dit document wordt onder het begrip probleemstof het volgende verstaan: a. Een stof die de norm *) overschrijdt; b. Een stof die bij een aanhoudende significant stijgende trend in de nabije toekomst een overschrijding van de norm zou kunnen veroorzaken. *) voor de meeste stoffen is de norm de wettelijk vastgestelde streefwaarde of het (indicatieve) Verwaarloosbaar Risico (ivr = 1/100 (indicatieve) Maximaal Toelaatbaar Risico); voor radioactieve stoffen is de norm de achtergrondwaarde Herkomst data De meetgegevens zijn verkregen uit het centrale opslagsysteem DONAR (=DataOpslag NAtte Rijkswaterstaat). Hetzij door rechtstreeks in te loggen op deze database, hetzij via de website Voor de herkomst, meetfrequenties en betrouwbaarheid van de data wordt verwezen naar de rapportages over voorgaande jaren (W.T. de Lange & C.L.M. van de Ven (2005), W.T. de Lange (2006)), alsmede de rapportage Milieumeetnet zoute wateren (Ministerie V&W, 2005) en Databewerkingen Standaardisatie Alle meetwaarden in zwevende stof zijn gestandaardiseerd volgens de sedimentformule. De organische stoffen zijn gestandaardiseerd op 10% organisch stof (of 5% organisch koolstof). De metaalgehalten zijn gestandaardiseerd op 10% organisch stof en 25% lutum. Alle meetgegevens in mosselvlees zijn (zonodig) omgerekend van natgewicht naar drooggewicht. Daarna zijn de organische stoffen gestandaardiseerd op ; de meetwaarden voor metalen zijn niet verder bewerkt. Toetsing en trendbepaling Als toetswaarde is de 90-percentielwaarde van een stof per compartiment, per locatie, per jaar berekend. Hierop zijn de volgende uitzonderingen: voor radioactieven is de mediaan de toetswaarde (de Jong en Swertz, 2000); voor mosselvlees bestaan geen normen, er hoeven geen toetswaarden te worden berekend. De trendwaarde van een stof is de mediaan per jaar, oftewel de 50-percentielwaarde. In bijlage 1 is voor elke stof voor elke locatie zowel de toetswaarde als de trendwaarde weergegeven, naast de minimum-, maximum- en gemiddelde waarde. De meetwaarden in mosselvlees zijn te vinden in de kolom "gemiddelde". Pagina 6 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

7 Toetsing Per locatie worden overschrijdingsfactoren van de stoffen berekend. Een overschrijdingsfactor is de toetswaarde van een stof gedeeld door de norm voor die stof. De norm is meestal de streefwaarde, maar kan ook een indicatief Verwaarloosbaar Risico of de achtergrondwaarde zijn. Een stof met een overschrijdingsfactor onder de 1 voldoet dus aan de norm. Trendonderzoek De trendanalyse is uitgevoerd met de parametervrije Mann-Kendall-toets (Gilbert, 1987). Als de zogenoemde betrouwbaarheidsgrens (=p) <0,05 is, is er een significante trend aangetoond. De trend die op deze manier berekend wordt, heeft dan een betrouwbaarheid van 95% Stoffen, normen en meetlocaties Stoffen De geïnventariseerde stoffen zijn onderverdeeld in de volgende zes groepen: 1. Tinverbindingen 2. Metalen 3. PolyAromatische Koolwaterstoffen (PAK's) 4. PolyChloorBifenylen (PCB's) (+HCB) 5. Overige Organische MIcroVErontreinigingen (OMIVE s) 6. Radioactieve stoffen (radioactieven) In 2006 is, met uitzondering van de metingen aan sediment, hetzelfde palet van stoffen gemeten als in Het verschil met de metingen in 2004 is, dat er geen organotinverbindingen (TBT, TFT, alsmede verwante stoffen) meer worden gemeten in oppervlaktewater (in jachthavens). Normen De toegepaste normen, het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR), de Milieukwaliteitsnorm (MKN), de streefwaarde (SW) of Verwaarloosbaar Risico (VR) en/of de achtergrondwaarde (AW), komen uit diverse bronnen. Zo is er de Vierde Nota Waterhuishouding (Ministerie van V&W, 1998), de "Regeling milieukwaliteitseisen gevaarlijke stoffen oppervlaktewater" (Ministeries van VROM en VenW, gepubliceerd in de Staatscourant nummer 247, 22 december 2004) en een website ( De toegepaste normen zijn te vinden in bijlage 1. Meetlocaties Op onderstaande kaart staan alle meetlocaties, aangeduid met DONAR-afkortingen. Hierop is per locatie aangegeven van welke compartimenten monsters zijn verzameld. De locaties waar alleen sedimentmonsters worden genomen staan hier ook vermeld. Zie ook Pagina 7 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

8 Figuur 1.2: Overzicht monsterlocaties in Waddenzee en Eems-Dollard (inclusief sedimentlocaties) Pagina 8 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

9 2. RESULTATEN In dit hoofdstuk is per groep van stoffen het resultaat beschreven van de toetsing en het trendonderzoek. Gedetailleerde informatie per stof en per locatie staat in bijlage 1. Voor de verschillende groepen van stoffen zijn de belangrijkste resultaten op twee manieren weergegeven: in een beschrijvende tekst en in een kleurentabel. De legenda behorende bij deze tabellen is als volgt: Legenda bij de tabellen in hoofdstuk 2 x y Overschrijdt MTR (factor >1) x y Overschrijdt streefwaarde of AW (factor > 10) x y Overschrijdt streefwaarde of AW (1 < factor < 10) Voldoet aan streefwaarde (0,8 < factor < 1,0) Voldoet aan streefwaarde(factor < 0,8) n. tb. Niet toetsbaar - Niet gemeten (waarde), niet berekend (trend) n.s. x van y x van y Geen significante trend aanwezig Stijgende trend in x van y locaties Dalende trend in x van y locaties Dezelfde kleuren worden gebruikt in bijlage 1. Pagina 9 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

10 2. 1 Tinverbindingen Tributyltin (TBT) vertoont, evenals voorgaande jaren op alle gemeten locaties een zeer grote overschrijding van het Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau (MTR). - In zwevende stof wordt het MTR met een factor 14 tot 35 overschreden, de streefwaarde met een factor 1400 tot Op alle locaties is een dalende trend waar te nemen. - Voor TBT in mossel gelden dalende trends op beide locaties. Zie tabel 2.1 en grafiek 2.1. Voor trifenyltin (TFT) geldt evenals voorgaande jaren een grote overschrijding van het MTR, namelijk met een factor 3,5 tot 8; de streefwaarde wordt overschreden met een factor 350 tot 800. Voor deze stof is, net als in 2005, op 2 van de 3 locaties een dalende trend gevonden. Zie tabel 2.1. en grafiek 2.2. Voor de di- en monoverbindingen zijn geen normen vastgesteld waaraan kan worden getoetst; er zijn wel dalende trends gevonden. Tabel 2.1 Samenvatting toetsing en trends van tinverbindingen parameter zwevende stof mossel Toetsing Trend Trend Tributyltin van 3 2 van 2 Dibutyltin - 3 van 3 2 van 2 Monobutyltin - 2 van 3 1 van 2 Trifenyltin 3,5 8 2 van 3 1 van 2 Difenyltin - n.s. - Monofenyltin - n.s. - gehalte (µg/kg) TBT: tributyltin aan zwevende stof MTR Doovebalg West Dantziggat Bocht van Watum MTR = 0,7 µg/kg; SW = 0,007 µg/kg Trends: Doovbw t: -70% Dantzgt: -75% Bochtvw tm: -60% Grafiek 2.1 Tributyltin aan zwevende stof Pagina 10 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

11 TFT: trifenyltin aan zwevende stof MTR Doovebalg West Dantziggat Bocht van Watum gehalte (µg/kg) MTR = 1 µg/kg; SW = 0,01 µg/kg Trends: Doovbw t -70% Bochtvw tm: -65% Grafiek 2.1 Trifenyltin aan zwevende stof 2. 2 Metalen In 2006 zijn acht metalen gemeten in drie compartimenten: arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, nikkel, lood en zink. Koper in oppervlaktewater overschreed de streefwaarde, het MTR is niet overschreden, zie tabel 2.2. Kwik, nikkel (2004) en zink in zwevende stof voldeden in voorgaande jaren niet aan de streefwaarde, in 2006 wel. Voor cadmium in mossel is een stijgende trend waargenomen. Tabel 2.2 Samenvatting toetsing en trends van metalen parameter oppervlaktewater zwevende stof mossel Toetsing Trend Toetsing Trend Trend Arseen Cadmium 1 van 3 1 van 3 1 van 2 Chroom n.s. - n.s. Koper 1,1 1,7 1 van 3 1 van 3 n.s. Kwik - 1 van 3 n.s. Nikkel - - n.s. Lood - - n.s. Zink - - n.s. Pagina 11 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

12 2. 3 Polyaromatische Koolwaterstoffen (PAK s) PAK's zijn in 2006 in zwevende stof gemeten. Voor vrijwel alle gemeten PAK's geldt dat de streefwaarden op alle locaties worden overschreden, maar dat het MTR nergens wordt overschreden, zie tabel 2.3. Trends zijn alleen bepaald voor benzo(a)pyreen: op 2 van de 3 locaties is een dalende trend gevonden. Voor de meeste gemeten PAK's geldt dat de waarden in 2006 gemiddeld iets lager liggen dan in 2005 maar aanmerkelijk lager dan in 2004 (die waarden lagen hoger dan in de jaren daarvoor). Tabel 2.3 Samenvatting toetsing en trends van PAK's Parameter zwevende stof Toetsing Trend Antraceen Benzo(a)antraceen Benzo(a)pyreen van 3 Benzo(g,h,i)peryleen 1,2 2 - Benzo(k)fluorantheen Chryseen 0,8 1,4 - Fenantreen Fluorantheen Indeno(1,2,3-cd)pyreen 1, Polychloorbifenylen (PCB s) en HCB PBC's en HCB (hexachloorbenzeen) zijn in 2006 in zwevende stof en mossel gemeten. Voor PCB028 en HCB geldt dat de streefwaarde op alle locaties wordt overschreden, zie tabel 2.4. Trends in zwevende stof zijn alleen bepaald voor PCB028, PCB052 en HCB. Voor PCB028 en HCB zijn dalende trends aangetoond, voor PCB052 niet. Voor de overige PCB's in zwevende stof geldt dat, gezien de dalende trends in voorgaande jaren en de meetwaarden die over het algemeen lager liggen dan in 2005, aan te nemen is dat de meeste dalende trends doorzetten. In mossel zijn dalende trends gevonden voor alle gemeten PCB's behalve PCB028 en PCB052. Voor HCB in mossel zijn te weinig gegevens voor een trendbepaling. Tabel 2.4 Samenvatting toetsing en trends van PCB's en HCB Parameter zwevende stof mossel Toetsing Trend Trend PCB ,5 3 van 3 n.s. PCB 052 n.s. n.s. PCB van 2 PCB van 2 PCB van 2 PCB van 2 PCB van 2 Hexachloorbenzeen van 3 - Pagina 12 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

13 2. 5 Overige organische microverontreinigingen In deze paragraaf worden de "OMIVE's" (overige Organische MIcro-VErontreinigingen) besproken. Alle OMIVE's zijn in (totaal-)water gemeten; de voornaamste resultaten zijn, zie tabel 2.5: Geen van de 19 gemeten OMIVE's overschrijdt het MTR. Negen OMIVE's overschrijden de streefwaarde (of het indicatief Verwaarloosbaar Risico), met factoren variërend van 1 tot 15. Sommige stoffen zijn niet toetsbaar aan de streefwaarde omdat de stof niet is aangetoond en/of de detectiegrens in dezelfde orde van grootte is als de streefwaarde. Voor 2 stoffen geldt dat op sommige locaties de streefwaarde overschreden wordt, maar dat op andere locaties niet aan de norm kan worden getoetst. De stoffen diuron en Irgarol zijn nader beschreven in de volgende subparagrafen. Tabel 2.5 Samenvatting toetsing en trends van de overige organische microverontreinigingen Parameter Oppervlaktewater Toetsing Trend Atrazine 3 van 11 Chlorfenvinphos Niet toetsbaar - Chlorpropham - Chloortoluron 0,6 2 - Diuron van 11 Hexachloorcyclohexanen (alfa-, beta- en gamma-) Irgarol van 11 Isoproturon Linuron Niet toetsbaar - Methabenzthiazuron - Metolachloor 0,5 7 - Pirimicarb - Propoxur n.tb Simazine n.tb 3 - Terbutryne Terbutylazine 0,5 6 - Tolclofos methyl Niet toetsbaar - - Pagina 13 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

14 2. 5a Diuron Diuron voldoet op geen enkele locatie aan de norm. De streefwaarde wordt met een factor 3 tot 12 overschreden. De grootste overschrijdingsfactor is te vinden in Groote Gat Noord. De concentraties liggen in het Eems-Dollardgebied hoger dan in de Waddenzee. De concentraties zijn van dezelfde orde van grootte als de afgelopen jaren. Voor 2 locaties zijn dalende trends gevonden. Zie grafiek 2.3, waarin de meetwaarden zijn gemiddeld voor de Waddenzee en Eems-Dollardgebied. Diuron in oppervlaktewater lijnen: medianen punten: 90-percentielw aarden Waddenzee Eems-Dollard Streefw aarde ng/l Jaar Grafiek 2.3 Diuron in oppervlaktewater Pagina 14 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

15 2. 5b Irgarol 1051 De stof Irgarol 1051 voldoet op geen enkele locatie aan de norm. Het indicatief Verwaarloosbaar Risico (ivr) wordt met een factor 4 tot 14 overschreden. De gemeten waarden stijgen de laatste jaren. Voor 7 van de 11 locaties (3 van de 7 locaties in de Waddenzee, alle 4 locaties in het Eems-Dollardgebied) is een stijgende trend gevonden over de periode Hierbij dient in aanmerking te worden genomen dat de in 2002 gemeten waarden minder betrouwbaar zijn. Zie grafiek 2.4, waarin de meetwaarden zijn gemiddeld voor de Waddenzee en Eems-Dollardgebied. Irgarol in oppervlaktewater 2,5 2,0 lijnen: medianen punten: 90-percentielw aarden ng/l 1,5 1,0 0,5 Waddenzee Eems-Dollard ivr 0, Jaar Grafiek 2.4 Irgarol 1051 in oppervlaktewater, Pagina 15 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

16 2. 6 Radioactieve stoffen Radioactieve stoffen zijn in 2006 gemeten in de compartimenten oppervlaktewater en zwevende stof. (In afwijking tot voorgaande jaren is niet gemeten te Doovebalg Oost in zwevende stof.) Alfa-activiteit in oppervlaktewater overschrijdt de achtergrondwaarde in 2006 op 2 van de 3 locaties, met factoren tot 1,6. Dit was in 2005 ook het geval voor 3 locaties maar niet in de jaren daarvoor. Zie voor details Grafiek 2.5. Er treedt in 2006 geen overschrijding op van de achtergrondwaarde door 210 Pb en 210 Po. Bovendien is voor 1 locatie (Dantziggat) een dalende trend gevonden, terwijl er in 2004 nog een significant stijgende trend was op de locatie Bocht van Watum (Eems-Dollard). Tabel 2.6 Samenvatting toetsing en trends van radioactieven parameter oppervlaktewater zwevende stof Toetsing Trend Toetsing Trend Alfa 0,9 1,6 n.s. - Beta - - Co Co Cs van 2 H Pb van 2 Po van 2 Ra Restbeta ALFA-activiteit in oppervlaktewater gehalte (mbq/l) Symbool = 90 percentiel Lijn = mediaan = toetswaarde AW = Achtergrondwaarde = norm Geen trends AW = 500 Dantziggat Huibertgat Oost Marsdiep Noord Grafiek 2.5 ALFA-activiteit in oppervlaktewater Pagina 16 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

17 3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies De belangrijkste conclusies die kunnen worden getrokken uit de rapportage Toetsing en trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 zijn: De belangrijkste probleemstoffen zijn, evenals in voorgaande jaren, de organotinverbindingen tributyltin en trifenyltin, die in beide gebieden het MTR zeer ruim overschrijden. Van belang daarbij is dat voor deze stoffen wel een daling van de gehalten plaatsvindt. Geen enkele andere gemeten stof overschrijdt in 2006 het Maximaal Toelaatbaar Risico. De streefwaarden worden in 2006 overschreden door PAK's, HCB en sommige Omive's (bestrijdingsmiddelen), met factoren uiteenlopend van 2 tot enkele tientallen. Bij de onderzochte metalen, PCB's en radioactieven overschrijden koper, PCB028 en alfaactiviteit de streefwaarde c.q. achtergrondwaarde. Voor veel van de stoffen treedt een afname van de concentratie over de afgelopen jaren op. Er is een toename van het aantal dalende trends in vergelijking met voorgaande jaren. De anti-fouling Irgarol 1051 geeft een significante toename van de concentratie te zien. De verschillen in meetwaarden en trends tussen de Waddenzee en het Eems-Dollardgebied zijn klein en nog minder uitgesproken dan in voorgaande jaren. Aanbevelingen Hier volgen nog enkele aanbevelingen voor onder andere aanvullend onderzoek. a) Voor een beter begrip van de normoverschrijdingen verdient het aanbeveling te onderzoeken waar, wanneer en hoe de belangrijkste emissies plaatsvinden. Dit geldt met name voor de organotinverbindingen en de bestrijdingsmiddelen, die vaak seizoensgebonden worden geëmitteerd. b) Er zijn potentiële probleemstoffen waarvoor geldt dat de detectiegrens hoger ligt dan de norm (streefwaarde). Om deze stoffen te kunnen toetsen zou het wenselijk zijn om ze bij lagere gehalten te kunnen analyseren. Pagina 17 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

18 4. REFERENTIES Jong, de E.J., Swertz, O.C. (2000). Radioactieve stoffen in de zoute wateren. Evaluatie monitoring Aanbeveling meetprogramma Ministerie van Verkeer en Waterstaat, DG Rijkswaterstaat, RIKZ. Rapport RIKZ/ Lange, W.T. de & van de Ven, C.L.M. (2005). Inventarisatie probleemstoffen Waddenzee en Eems-Dollard: peiljaar Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ). Werkdocument RIKZ/KWW/ w. Lange, W.T. de (2006). Inventarisatie probleemstoffen Waddenzee en Eems-Dollard: peiljaar Lamilco Adviesbureau, rapportage LaM-R Ministerie van Verkeer en Waterstaat (1998) Vierde Nota waterhuishouding Regeringsbeslissing, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Den Haag. Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2005). Milieumeetnet Zoute Rijkswateren Programma 2006 (RIKZ). Monitoring MWTL en aanvullende projecten. Staatscourant nummer 247, 22 december Regeling milieukwaliteitseisen gevaarlijke stoffen oppervlaktewater. Ministeries van VROM en VenW. Bronnen op het Internet Pagina 18 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

19 5. BIJLAGEN 1. Tabel Resultaten normtoetsing en trendbepaling (11 pagina's) Alle resultaten zijn verzameld in een basistabel. 2. Disclaimer Pagina 19 van 31 Toetsing en Trends van stoffen in Waddenzee en Eems-Dollard conform NW4, peiljaar 2006 W.T. de Lange

20 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) Tinverbindingen stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW DOOVBWT ZS TIN TBySn µg/kg gestand.(sedform.) /0 4 3,8 19 9,875 8,35 16,3 0,7 0, % DANTZGT ZS TIN TBySn µg/kg gestand.(sedform.) /0 4 6,3 10,6 7, ,55 0,7 0, % BOCHTVWTM ZS TIN TBySn µg/kg gestand.(sedform.) /0 4 9,2 26,6 18,3 18,7 24,7 0,7 0, % MALZN Mossel TIN TBySn µg/kg DANTZGT Mossel TIN TBySn µg/kg nov % nov % DOOVBWT ZS TIN DBySn µg/kg gestand.(sedform.) /1 3 2,9 6,3 4,0 3,3 5, % DANTZGT ZS TIN DBySn µg/kg gestand.(sedform.) /3 1 3,6 5,5 4,8 5,0 5, % BOCHTVWTM ZS TIN DBySn µg/kg gestand.(sedform.) /0 4 4,1 8,1 5,9 5,6 7, % MALZN Mossel TIN DBySn µg/kg DANTZGT Mossel TIN DBySn µg/kg nov % nov % DOOVBWT ZS TIN MBySn µg/kg gestand.(sedform.) /0 4 3,4 7,3 4,7 4,1 6, % DANTZGT ZS TIN MBySn µg/kg gestand.(sedform.) /2 2 4,7 7,7 5,6 5,0 7, % BOCHTVWTM ZS TIN MBySn µg/kg gestand.(sedform.) /0 4 5,7 7,2 6,2 5,9 6, niet sign. MALZN Mossel TIN MBySn µg/kg DANTZGT Mossel TIN MBySn µg/kg nov % nov niet sign. DOOVBWT ZS TIN TFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 2,1 3,6 3,0 3,1 3,5 1,0 0,010 3, % DANTZGT ZS TIN TFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 3,6 5,2 4,5 4,6 5,1 1,0 0, niet sign. BOCHTVWTM ZS TIN TFySn µg/kg gestand.(sedform.) /1 3 4,1 9,5 5,8 4,8 8,1 1,0 0, % MALZN Mossel TIN TFySn µg/kg DANTZGT Mossel TIN TFySn µg/kg nov % nov niet sign. DOOVBWT ZS TIN DFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 2,1 3,6 3,0 3,1 3, niet sign. DANTZGT ZS TIN DFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 3,6 5,2 4,5 4,6 5, niet sign. BOCHTVWTM ZS TIN DFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 3,9 4,7 4,4 4,5 4, niet sign. MALZN Mossel TIN DFySn µg/kg DANTZGT Mossel TIN DFySn µg/kg nov-06 < DG onv. gegs. nov-06 < DG onv. gegs. DOOVBWT ZS TIN MFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 2,1 3,6 3,0 3,1 3, niet sign. DANTZGT ZS TIN MFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 3,6 5,2 4,5 4,6 5, niet sign. BOCHTVWTM ZS TIN MFySn µg/kg gestand.(sedform.) /4 0 3,9 4,7 4,4 4,5 4, onv. gegs. MALZN Mossel TIN MFySn µg/kg DANTZGT Mossel TIN MFySn µg/kg Metalen nov-06 < DG onv. gegs. nov-06 < DG onv. gegs. DOOVBWT ZS MET As mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 14,4 20,5 17,5 17,5 19, <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET As mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 13,4 22,8 19,3 20,5 22, <= <= niet berekend BOCHTVWTM ZS MET As mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 17,7 19,6 18,7 18,8 19, <= <= niet berekend DOOVBWT oppw. MET Cd µg/l na filtratie /2 2 0,01 0,02 0,013 0,01 0,017 0,4 0,08 <= <= niet berekend trend 1 van 11

21 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW trend DANTZGT oppw. MET Cd µg/l na filtratie /1 3 0,01 0,03 0,018 0,015 0,027 0,4 0,08 <= <= niet berekend BOCHTVWTM oppw. MET Cd µg/l na filtratie /0 4 0,01 0,03 0,02 0,02 0,027 0,4 0,08 <= <= % DOOVBWT ZS MET Cd mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 0,39 0,48 0,43 0,42 0, ,8 <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET Cd mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 0,34 0,49 0,43 0,44 0, ,8 <= <= niet sign. BOCHTVWTM ZS MET Cd mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 0,38 0,47 0,42 0,42 0, ,8 <= <= niet berekend MALZN Mossel MET Cd mg/kg nov-06 0, % DANTZGT Mossel MET Cd mg/kg nov-06 0, niet sign. DOOVBWT ZS MET Cr mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 54,1 74,5 66,7 69,2 74, <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET Cr mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 49,1 80,7 69,2 73,5 78, <= <= niet berekend BOCHTVWTM ZS MET Cr mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 77,5 81,5 78,9 78,2 80, <= 0, niet sign. MALZN Mossel MET Cr mg/kg nov-06 1, niet sign. DANTZGT Mossel MET Cr mg/kg nov-06 1, niet sign. DOOVBWT oppw. MET Cu µg/l na filtratie /0 4 0,27 0,91 0,46 0,32 0,74 1,5 0,5 <= 1, % DANTZGT oppw. MET Cu µg/l na filtratie /0 4 0,26 0,62 0,39 0,34 0,54 1,5 0,5 <= 1, niet sign. BOCHTVWTM oppw. MET Cu µg/l na filtratie /0 4 0,34 0,88 0,63 0,66 0,84 1,5 0,5 <= 1, niet sign. DOOVBWT ZS MET Cu mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 14,2 18,5 16,4 16,4 18, <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET Cu mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 11,8 18,4 16,2 17,3 18, <= <= niet berekend BOCHTVWTM ZS MET Cu mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 15,7 17,0 16,5 16,6 16, <= <= % MALZN Mossel MET Cu mg/kg nov-06 7, niet sign. DANTZGT Mossel MET Cu mg/kg nov-06 7, niet sign. DOOVBWT ZS MET Hg mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 0,15 0,23 0,19 0,19 0, ,3 <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET Hg mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 0,15 0,22 0,19 0,20 0, ,3 <= <= niet berekend BOCHTVWTM ZS MET Hg mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 0,20 0,27 0,24 0,24 0, ,3 <= 0, % MALZN Mossel MET Hg mg/kg nov-06 0, niet sign. DANTZGT Mossel MET Hg mg/kg nov-06 0, niet sign. DOOVBWT oppw. MET Ni µg/l na filtratie /0 4 0,22 0,37 0,31 0,33 0,37 5,1 3,3 <= <= niet berekend DANTZGT oppw. MET Ni µg/l na filtratie /0 4 0,31 0,48 0,37 0,34 0,44 5,1 3,3 <= <= niet berekend BOCHTVWTM oppw. MET Ni µg/l na filtratie /0 4 0,39 0,71 0,59 0,63 0,70 5,1 3,3 <= <= niet berekend DOOVBWT ZS MET Ni mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 21,3 28,3 25,6 26,4 27, <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET Ni mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 20,6 30,5 26,9 28,2 29, <= 0,9 niet berekend BOCHTVWTM ZS MET Ni mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 29,6 31,4 30,3 30,1 31, <= 0,9 niet berekend MALZN Mossel MET Ni mg/kg nov-06 2, niet sign. DANTZGT Mossel MET Ni mg/kg nov niet sign. DOOVBWT oppw. MET Pb µg/l na filtratie /3 1 0,01 0,09 0,03 0,01 0, ,3 <= <= niet berekend DANTZGT oppw. MET Pb µg/l na filtratie /4 0 0,01 0,01 0,01 0,01 0, ,3 <= <= niet berekend BOCHTVWTM oppw. MET Pb µg/l na filtratie /2 2 0,01 0,02 0,0125 0,01 0, ,3 <= <= niet berekend DOOVBWT ZS MET Pb mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 33,5 48,8 40,1 39,0 47, <= <= niet berekend DANTZGT ZS MET Pb mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 29,6 49,1 42,5 45,8 48, <= <= niet berekend 2 van 11

22 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW trend BOCHTVWTM ZS MET Pb mg/kg gestand.(sedform.) /0 4 44,3 47,4 45,5 45,2 47, <= <= niet berekend MALZN Mossel MET Pb mg/kg nov-06 2,3 niet berekend DANTZGT Mossel MET Pb mg/kg nov-06 2,1 niet berekend DOOVBWT oppw. MET Zn µg/l na filtratie /1 3 0,09 0,14 0,1125 0,11 0,134 9,4 2,9 <= <= niet berekend DANTZGT oppw. MET Zn µg/l na filtratie /1 3 0,09 0,15 0,1175 0,115 0,144 9,4 2,9 <= <= niet berekend BOCHTVWTM oppw. MET Zn µg/l na filtratie /1 3 0,1 0,34 0,2075 0,195 0,322 9,4 2,9 <= <= niet berekend DOOVBWT ZS MET Zn mg/kg gestand.(sedform.) / ,1 126, , , , <= 0,9 niet berekend DANTZGT ZS MET Zn mg/kg gestand.(sedform.) / ,25 122,5 128, <= 0,9 niet berekend BOCHTVWTM ZS MET Zn mg/kg gestand.(sedform.) / , , <= 1, niet sign. MALZN Mossel MET Zn mg/kg nov niet berekend DANTZGT Mossel MET Zn mg/kg nov niet berekend OMIVE's MARSDND oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0023 0,0032 0,0028 0,0028 0,0031 2,4 0,024 <= <= niet berekend DOOVBWT oppw. OMV Atr µg/l /0 12 0,0022 0,0041 0,0032 0,0033 0,0038 2,4 0,024 <= <= % BLAUWSOT oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0019 0,0036 0,0029 0,0031 0,0035 2,4 0,024 <= <= % DOOVBOT oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0027 0,0049 0,0037 0,0036 0,0046 2,4 0,024 <= <= % DANTZGT oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0020 0,0033 0,0024 0,0021 0,0029 2,4 0,024 <= <= niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0015 0,0031 0,0021 0,0019 0,0027 2,4 0,024 <= <= niet berekend ZUIDOLWOT oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0015 0,0031 0,0023 0,0023 0,0029 2,4 0,024 <= <= niet berekend HUIBGOT oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0017 0,0032 0,0023 0,0021 0,0029 2,4 0,024 <= <= niet berekend BOCHTVWTND oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0020 0,0030 0,0026 0,0027 0,0030 2,4 0,024 <= <= niet berekend BOCHTVWTM oppw. OMV Atr µg/l /0 4 0,0020 0,0032 0,0025 0,0023 0,0029 2,4 0,024 <= <= niet berekend GROOTGND oppw. OMV Atr µg/l /0 12 0,0017 0,0036 0,0025 0,0024 0,0032 2,4 0,024 <= <= niet berekend MARSDND oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV CFVP µg/l /12 0 0,001 0,003 0,0013 0,001 0,0028 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV CFVP µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0015 0,001 0,0024 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV CFVP µg/l /12 0 0,001 0,003 0,0013 0,001 0,0028 0,002 0,00002 n. tb. n. tb onv. gegs. MARSDND oppw. OMV ClPfm µg/l /3 1 0,003 0,005 0,0039 0,0037 0, ,3 0,033 <= <= onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV ClPfm µg/l /10 2 0,003 0,014 0,0049 0,003 0, ,3 0,033 <= <= onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV ClPfm µg/l /3 1 0,003 0,005 0,0037 0,0033 0, ,3 0,033 <= <= onv. gegs. 3 van 11

23 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW trend DOOVBOT oppw. OMV ClPfm µg/l /3 1 0,003 0,0072 0,0046 0,004 0, ,3 0,033 <= <= onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV ClPfm µg/l /4 0 0,003 0,005 0,0035 0,003 0,0044 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV ClPfm µg/l /4 0 0,003 0,005 0,0035 0,003 0,0044 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV ClPfm µg/l /4 0 0,003 0,005 0,0035 0,003 0,0044 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV ClPfm µg/l /4 0 0,003 0,005 0,0035 0,003 0,0044 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV ClPfm µg/l /4 0 0,003 0,005 0,0035 0,003 0,0044 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV ClPfm µg/l /4 0 0,003 0,005 0,0035 0,003 0,0044 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV ClPfm µg/l /12 0 0,003 0,005 0,0033 0,003 0,0048 3,3 0,033 <= <= onv. gegs. MARSDND oppw. OMV CTLRN µg/l /2 2 0,0010 0,0031 0,0019 0,0018 0,0030 0,22 0,0022 <= 1, niet berekend DOOVBWT oppw. OMV CTLRN µg/l /3 9 0,0010 0,0038 0,0018 0,0015 0,0034 0,22 0,0022 <= 1, niet berekend BLAUWSOT oppw. OMV CTLRN µg/l /0 4 0,0010 0,0026 0,0015 0,0011 0,0022 0,22 0,0022 <= 1, niet berekend DOOVBOT oppw. OMV CTLRN µg/l /0 4 0,0011 0,0050 0,0024 0,0017 0,0041 0,22 0,0022 <= 1, niet berekend DANTZGT oppw. OMV CTLRN µg/l /2 2 0,0010 0,0016 0,0012 0,0010 0,0014 0,22 0,0022 <= <= niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV CTLRN µg/l /2 2 0,0010 0,0023 0,0014 0,0011 0,0019 0,22 0,0022 <= 0, niet berekend ZUIDOLWOT oppw. OMV CTLRN µg/l /3 1 0,0010 0,0017 0,0012 0,0010 0,0015 0,22 0,0022 <= <= niet berekend HUIBGOT oppw. OMV CTLRN µg/l /2 2 0,0010 0,0019 0,0013 0,0011 0,0017 0,22 0,0022 <= <= niet berekend BOCHTVWTND oppw. OMV CTLRN µg/l /0 4 0,0010 0,0018 0,0013 0,0012 0,0017 0,22 0,0022 <= <= niet berekend BOCHTVWTM oppw. OMV CTLRN µg/l /1 3 0,0010 0,0020 0,0015 0,0014 0,0019 0,22 0,0022 <= 0, niet berekend GROOTGND oppw. OMV CTLRN µg/l /0 12 0,0011 0,0022 0,0016 0,0016 0,0021 0,22 0,0022 <= 1, niet berekend MARSDND oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0061 0,0120 0,0090 0,0089 0,0111 0,43 0,0040 <= 2, niet sign. DOOVBWT oppw. OMV DIURN µg/l /0 12 0,0082 0,0120 0,0097 0,0094 0,0110 0,43 0,0040 <= 2, niet sign. BLAUWSOT oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0086 0,0110 0,0094 0,0090 0,0105 0,43 0,0040 <= 2, niet sign. DOOVBOT oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0080 0,0120 0,0108 0,0115 0,0120 0,43 0,0040 <= 3, % DANTZGT oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0063 0,0100 0,0083 0,0084 0,0098 0,43 0,0040 <= 2, niet sign. ZOUTKPLG oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0060 0,0110 0,0087 0,0089 0,0110 0,43 0,0040 <= 2, % ZUIDOLWOT oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0063 0,0112 0,0096 0,0105 0,0111 0,43 0,0040 <= 2, niet sign. HUIBGOT oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0074 0,0130 0,0103 0,0103 0,0127 0,43 0,0040 <= 3, niet sign. BOCHTVWTND oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0180 0,0320 0,0223 0,0195 0,0284 0,43 0,0040 <= 7, niet sign. BOCHTVWTM oppw. OMV DIURN µg/l /0 4 0,0210 0,0400 0,0270 0,0235 0,0355 0,43 0,0040 <= 8, niet sign. GROOTGND oppw. OMV DIURN µg/l /0 12 0,0240 0,0510 0,0366 0,0335 0,0500 0,43 0,0040 <= 12, niet sign. DOOVBWT oppw. OMV HCH_a µg/l /1 3 0, , , , , ,3 0,033 <= <= % ZOUTKPLG oppw. OMV HCH_a µg/l /1 0 0, , , , , ,3 0,033 <= <= niet berekend GROOTGND oppw. OMV HCH_a µg/l /0 4 0, , , , , ,3 0,033 <= <= niet berekend DOOVBWT oppw. OMV HCH_b µg/l /4 0 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,8 0,009 <= <= niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV HCH_b µg/l /1 0 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,8 0,009 <= <= niet berekend GROOTGND oppw. OMV HCH_b µg/l /4 0 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,0001 0,8 0,009 <= <= niet berekend DOOVBWT oppw. OMV HCH_c µg/l /0 4 0, , , , , ,9 0,009 <= <= niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV HCH_c µg/l /0 1 0, , , , , ,9 0,009 <= <= niet berekend 4 van 11

24 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW trend GROOTGND oppw. OMV HCH_c µg/l /0 4 0, , , , , ,9 0,009 <= <= niet berekend MARSDND oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0012 0,0062 0,0043 0,0048 0,0062 0,32 0,003 <= 2, niet berekend DOOVBWT oppw. OMV IPTRN µg/l /0 12 0,0014 0,0098 0,0044 0,0038 0,0074 0,32 0,003 <= 2, niet berekend BLAUWSOT oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0011 0,0046 0,0032 0,0036 0,0045 0,32 0,003 <= 1, niet berekend DOOVBOT oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0017 0,0100 0,0060 0,0062 0,0099 0,32 0,003 <= 3, niet berekend DANTZGT oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0012 0,0031 0,0024 0,0026 0,0030 0,32 0,003 <= 1, niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0011 0,0045 0,0026 0,0025 0,0040 0,32 0,003 <= 1, niet berekend ZUIDOLWOT oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0011 0,0058 0,0042 0,0049 0,0056 0,32 0,003 <= 1, niet berekend HUIBGOT oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0013 0,0063 0,0035 0,0032 0,0056 0,32 0,003 <= 1, niet berekend BOCHTVWTND oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0025 0,0160 0,0106 0,0120 0,0151 0,32 0,003 <= 5, niet berekend BOCHTVWTM oppw. OMV IPTRN µg/l /0 4 0,0026 0,0190 0,0124 0,0140 0,0181 0,32 0,003 <= 6, niet berekend GROOTGND oppw. OMV IPTRN µg/l /0 12 0,0021 0,0490 0,0166 0,0155 0,0332 0,32 0,003 <= 11, niet berekend MARSDND oppw. OMV Irgarol µg/l /0 4 0,0010 0,0016 0,0013 0,0013 0,0016 0,024 0,00024 <= 6, % DOOVBWT oppw. OMV Irgarol µg/l /0 12 0,0011 0,0018 0,0013 0,0012 0,0018 0,024 0,00024 <= 7, niet sign. BLAUWSOT oppw. OMV Irgarol µg/l /0 4 0,0013 0,0037 0,0022 0,0020 0,0033 0,024 0,00024 <= 13, niet sign. DOOVBOT oppw. OMV Irgarol µg/l /0 4 0,0014 0,0034 0,0021 0,0018 0,0029 0,024 0,00024 <= 12, niet sign. DANTZGT oppw. OMV Irgarol µg/l /0 4 0,0012 0,0029 0,0018 0,0015 0,0025 0,024 0,00024 <= 10, % ZOUTKPLG oppw. OMV Irgarol µg/l /0 3 0,0011 0,0019 0,0015 0,0014 0,0018 0,024 0,00024 <= 7, niet sign. ZUIDOLWOT oppw. OMV Irgarol µg/l /1 3 0,0009 0,0019 0,0015 0,0015 0,0018 0,024 0,00024 <= 7, % HUIBGOT oppw. OMV Irgarol µg/l /2 2 0,0006 0,0009 0,0008 0,0008 0,0009 0,024 0,00024 <= 3, % BOCHTVWTND oppw. OMV Irgarol µg/l /0 4 0,0012 0,0023 0,0017 0,0016 0,0022 0,024 0,00024 <= 9, % BOCHTVWTM oppw. OMV Irgarol µg/l /0 4 0,0014 0,0023 0,0018 0,0018 0,0022 0,024 0,00024 <= 9, % GROOTGND oppw. OMV Irgarol µg/l /0 12 0,0014 0,0032 0,0021 0,0021 0,0027 0,024 0,00024 <= 11, % MARSDND oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV LINRN µg/l /12 0 0,001 0,003 0,0028 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0025 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0025 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0025 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0025 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0025 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV LINRN µg/l /4 0 0,001 0,003 0,0025 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV LINRN µg/l /12 0 0,001 0,003 0,0027 0,003 0,003 0,25 0,003 <= n. tb onv. gegs. MARSDND oppw. OMV MBTAZRN µg/l /4 0 0,0005 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV MBTAZRN µg/l /12 0 0,0003 0,001 0,0006 0,0005 0,0010 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV MBTAZRN µg/l /4 0 0,0005 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV MBTAZRN µg/l /4 0 0,0005 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. 5 van 11

25 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW trend DANTZGT oppw. OMV MBTAZRN µg/l /4 0 0,0003 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV MBTAZRN µg/l /4 0 0,0003 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV MBTAZRN µg/l /4 0 0,0003 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV MBTAZRN µg/l /3 1 0,0003 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV MBTAZRN µg/l /3 1 0,0005 0,001 0,0007 0,0006 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV MBTAZRN µg/l /3 1 0,0003 0,001 0,0006 0,0005 0,0009 1,8 0,018 <= <= onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV MBTAZRN µg/l /7 5 0,0003 0,001 0,0007 0,0005 0,0010 1,8 0,018 <= <= niet berekend MARSDND oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0008 0,0042 0,0018 0,0010 0,0033 0,2 0,002 <= 1, niet berekend DOOVBWT oppw. OMV MtlCl µg/l /3 9 0,0007 0,0041 0,0014 0,0012 0,0015 0,2 0,002 <= <= niet berekend BLAUWSOT oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0007 0,0009 0,0008 0,0009 0,0009 0,2 0,002 <= <= niet berekend DOOVBOT oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0008 0,0016 0,0012 0,0012 0,0016 0,2 0,002 <= 0, niet berekend DANTZGT oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0005 0,0009 0,0007 0,0007 0,0008 0,2 0,002 <= <= niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0006 0,0009 0,0007 0,0007 0,0008 0,2 0,002 <= <= niet berekend ZUIDOLWOT oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0005 0,0009 0,0008 0,0008 0,0009 0,2 0,002 <= <= niet berekend HUIBGOT oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0005 0,0013 0,0010 0,0010 0,0012 0,2 0,002 <= <= niet berekend BOCHTVWTND oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0017 0,0044 0,0025 0,0019 0,0037 0,2 0,002 <= 1, niet berekend BOCHTVWTM oppw. OMV MtlCl µg/l /0 4 0,0019 0,0055 0,0030 0,0022 0,0045 0,2 0,002 <= 2, niet berekend GROOTGND oppw. OMV MtlCl µg/l /0 12 0,0024 0,0200 0,0065 0,0042 0,0134 0,2 0,002 <= 6, niet berekend MARSDND oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV MyTCP µg/l /12 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV MyTCP µg/l /4 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV MyTCP µg/l /12 0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,8 0,008 <= <= onv. gegs. MARSDND oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0001 0,0005 0,0003 0,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV PIRMcb µg/l /11 1 0,0001 0,0005 0,0003 0,0003 0,0003 0,09 0,0009 <= <= onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0001 0,0005 0,0003 0,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV PIRMcb µg/l /3 1 0,0001 0,0005 0,0003 0,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0003 0,0003 0,0003 0,0003 0,0003 0,09 0,0009 <= <= onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0003 0,0005 0, ,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0001 0,0005 0,0003 0,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0003 0,0005 0, ,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0003 0,0005 0, ,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. 6 van 11

26 Bijlage 1: Resultaten normtoetsing en trendbepaling LOCATIE / GEBIED (van west naar oost) stofgroep parameter eenheid hoedanigheid jaar N/<dg compartiment aangetoond minimum maximum gemiddelde (moss: nov.w.) 50-percentiel 90-percentiel MTR SW AW factor tov MTR factor tov factor tov SW AW trend BOCHTVWTM oppw. OMV PIRMcb µg/l /4 0 0,0003 0,0005 0, ,0003 0, ,09 0,0009 <= <= onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV PIRMcb µg/l /10 2 0,0003 0,0005 0, ,0003 0,0005 0,09 0,0009 <= <= onv. gegs. MARSDND oppw. OMV PROPXR µg/l /3 1 0,0001 0,0010 0,0005 0,0004 0,0009 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV PROPXR µg/l /10 2 0,0002 0,0010 0,0005 0,0005 0,0005 0,01 0,0001 <= 5, onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV PROPXR µg/l /3 1 0,0002 0,0010 0,0005 0,0004 0,0009 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV PROPXR µg/l /3 1 0,0002 0,0010 0,0005 0,0004 0,0009 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV PROPXR µg/l /4 0 0,0003 0,0005 0,0004 0,0004 0,0005 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV PROPXR µg/l /4 0 0,0003 0,0010 0,0005 0,0004 0,0009 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV PROPXR µg/l /4 0 0,0001 0,0010 0,0005 0,0004 0,0009 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV PROPXR µg/l /4 0 0,0003 0,0010 0,0005 0,0004 0,0009 0,01 0,0001 <= n. tb onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV PROPXR µg/l /2 2 0,0004 0,0010 0,0006 0,0006 0,0009 0,01 0,0001 <= 8, onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV PROPXR µg/l /2 2 0,0005 0,0010 0,0007 0,0007 0,0009 0,01 0,0001 <= 9, onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV PROPXR µg/l /5 7 0,0005 0,0013 0,0009 0,0010 0,0011 0,01 0,0001 <= 11, niet berekend MARSDND oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. DOOVBWT oppw. OMV Sim µg/l /12 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. BLAUWSOT oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. DOOVBOT oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. DANTZGT oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. ZOUTKPLG oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. ZUIDOLWOT oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. HUIBGOT oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. BOCHTVWTND oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. BOCHTVWTM oppw. OMV Sim µg/l /4 0 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,14 0,0010 <= n. tb onv. gegs. GROOTGND oppw. OMV Sim µg/l /11 1 0,003 0,0031 0, ,003 0,003 0,14 0,0010 <= 3, niet berekend MARSDND oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0005 0,0011 0, , , ,05 0,0005 <= 2, niet berekend DOOVBWT oppw. OMV trbtne µg/l /0 12 0,0007 0,0015 0, , , ,05 0,0005 <= 3, niet berekend BLAUWSOT oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0005 0,001 0, , , ,05 0,0005 <= 2, niet berekend DOOVBOT oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0008 0,0022 0, , , ,05 0,0005 <= 4, niet berekend DANTZGT oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0004 0,0005 0, , , ,05 0,0005 <= 1, niet berekend ZOUTKPLG oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0003 0,0006 0, , , ,05 0,0005 <= 1, niet berekend ZUIDOLWOT oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0003 0,0007 0, , , ,05 0,0005 <= 1, niet berekend HUIBGOT oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0004 0,0006 0, , , ,05 0,0005 <= 1, niet berekend BOCHTVWTND oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0008 0,0012 0, , , ,05 0,0005 <= 2, niet berekend BOCHTVWTM oppw. OMV trbtne µg/l /0 4 0,0008 0,0013 0, , , ,05 0,0005 <= 2, niet berekend GROOTGND oppw. OMV trbtne µg/l /0 12 0,0009 0,0021 0, , , ,05 0,0005 <= 4, niet berekend MARSDND oppw. OMV trbyaz µg/l /2 2 0,0007 0,0012 0, ,001 0, ,19 0,0019 <= <= niet berekend DOOVBWT oppw. OMV trbyaz µg/l /1 11 0,001 0,0021 0, ,0015 0, ,19 0,0019 <= 1, niet berekend BLAUWSOT oppw. OMV trbyaz µg/l /0 4 0,0007 0,002 0, ,0012 0, ,19 0,0019 <= 0, niet berekend 7 van 11