Ontwikkeling van het antibioticumresistentieonderzoek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontwikkeling van het antibioticumresistentieonderzoek"

Transcriptie

1 Ontwikkeling van het antibioticumresistentieonderzoek binnen CVI Hoe is gekomen en waar gaat het naartoe? 21 november 2013, Dik Mevius

2 Najaar 1993 Weet je iemand die binnen het CDI aan antibiotica zou willen werken??

3 6 Januari 1994 gestart binnen het ID-DLO Projectgroep antibioticumonderzoek binnen afdeling Bacteriologie: Kees Veldman, Miriam Verschuren Voorheen R&S Belangrijke onderwerpen: Standaardisatie van gevoeligheidstesten (Onderzoek farmacokinetiek en effectiviteit) Onderzoek naar resistentie

4 Standaardisatie gevoeligheidstesten Essentieel voor een betrouwbare uitslag Grotere laboratoria DAPs Internationaal via CRLnetwerken Januari 2013 diergeneesmiddelen regeling aangepast ABG verplicht voor inzetten 3 e keuze antibiotica

5 Rol CVI als NRL Rondzendprocedure samen met GD voor dierenartsenlaboratoria > 35 deelnemers CVI: Referentiemethode + criteria Adviezen voor antibioticumkeuzes

6 Resistentieonderzoek Maart 1990 VHI symposium over relatie tussen antibioticumgebruik in dieren en risico s voor de volksgezondheid Endtz et al. J. Antimicrobial Chemotherapy (1991)

7 Is dat probleem opgelost? Nou nee De relatie dier/mens is complex Wel mede een reden om terughoudend gebruik van fluoroquinolonen in huidige wetgeving te regelen

8 Groeibevorderaars (AMGB s) 1995 Avoparcine (vancomycine) Spiramycine, tylosine (erythromycine) Virginiamycine (Synercid) Flavomycine, Avilamycine Vancomycine Resistente Enterokokken (VRE s) in dieren Zeer hoge prevalentie in darm LH-dieren en bevolking Problemen met VRE s in ZKH pas enkele jaren na het verbod

9 Start resistentiemonitoring 1996 promotie van Nancy of Ruth uit de groep van Ton van den Boogaard Bert van Klingeren Lia Loesberg Intercity Maastricht Utrecht CS Geboorte van het onderwerp resistentieepidemiologie

10 Resistentiemonitoring Start 1998 (ID-Lelystad, RIVM en RVV) Gericht op de zoönotische aspecten van antibioticumresistentie in dieren het potentiële volksgezondheidsrisico door overdracht van resistente stammen of resistentiegenen Zoonoses Directive 2003/99/EC >> CRL en NRLs

11 MARAN-rapporten ism RIVM, NVWA, (GD, FD, SWAB, SDa)

12 Antibioticumgebruik in dieren in NL (FIDIN) kg active ingredient x MRSA ESBLs AMGPs (growth promoters) Antibiotics (therapeutic use) Total

13 Monitoring van cefotaxime resistentie in commensale E. coli Ceftiofur gebruik in broederijen gestopt

14 Kernexpertise CVI Moleculaire epidemiologie van genen en de plasmiden Promotie van Cindy Dierikx: Beta-lactamases in Enterobacteriaceae in broilers Gericht op Voorkomen en karakteristieken van ESBLs in vleeskuikens Verspreiding in pluimveepyramide Relaties dier/mens

15 Relatie dier/mens CMI, 2011

16 ESBL-onderzoek CVI Belangrijke basis geweest voor beleid overheid Reductiedoelstellingen voor antibioticumgebruik 20, 50, 70% Initiëren van maatregelen door private partijen Registratie gebruik Instellen SDa Normering en rapportage gebruik

17 Samenvattend CVI is referentielab op gebied van AMR Gevoeligheidstesten Resistentiemonitoring Resistentieonderzoek Gericht op volksgezondheidsrisico s Rol CVI: Onderbouwing en nuancering op basis van goed onderzoek

18

19 Waar gaan we naartoe? One-Health benadering van ESBL-probleem Probleem bij de mens wordt gedomineerd door mens mens transmissie van succesvolle mensen- ESBLs Bijdrage vanuit dieren door overdracht van ESBL-genen en plasmiden PPS ESBL-attributie als onderdeel van 1Health4Food (Topsectoren domein AgriFood) Ewers et al. 2012

20 Grootste uitdaging veehouderij Healthy Livestock Gezonde en duurzame veehouderij die niet gebaseerd is op de systematische inzet van antibiotica Geïntegreerde multidisciplinaire aanpak!

21 Monitoring/research Head of Reference lab Antimicrobial Resistance Kees Veldman Marga Japing Joop Testerink Research Prof.Dr. Dik Mevius Alieda van Essen Arie Kant Yvon Geurts Dr. Mike Brouwer Apostolos Liakopoulos Dr. Cindy Dierikx

Leidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius

Leidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius Leidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius Antibioticumgebruik in mensen en dieren in Europa kg active ingredient x 1.000 Antibioticumgebruik in dieren in NL (Bron

Nadere informatie

Het Nederlandse Model model voor reductie van antibioticumgebruik in de veehouderij Waarom, Hoe and Wat. Dik Mevius

Het Nederlandse Model model voor reductie van antibioticumgebruik in de veehouderij Waarom, Hoe and Wat. Dik Mevius Het Nederlandse Model model voor reductie van antibioticumgebruik in de veehouderij Waarom, Hoe and Wat Dik Mevius Antibioticumgebruik in mensen en dieren in Europa Antibioticumgebruik in dieren in NL

Nadere informatie

24 jaar antibioticumonderzoek in Lelystad

24 jaar antibioticumonderzoek in Lelystad 24 jaar antibioticumonderzoek in Lelystad Zijn we voldoende voorbereid op een nieuwe episode? 7 februari 2017, Dik Mevius Inhoud Antibioticumgebruik Dier versus mens Belangrijkste episodes sinds 1990 Resistente

Nadere informatie

Prevalentie en karakteristieken

Prevalentie en karakteristieken ESBLAT Symposium 2018 Prevalentie en karakteristieken Veilig voedsel produceren in dierlijke reservoirs De heer Dik Mevius Wageningen Bioveterinary Research Inhoud ESBLs Wat zijn ESBLs Hoe verspreiden

Nadere informatie

ESBLs in de vleeskuiken productiekolom

ESBLs in de vleeskuiken productiekolom ESBLs in de vleeskuiken productiekolom Symposium Vóórkomen van ESBLs in de voedselketen en bij de mens 11 oktober 2012, Cindy Dierikx Overzicht 2006 Onderzoek cefotaxime resistentie isolaten vleeskuikens

Nadere informatie

Vermindering van ESBLs in de pluimveehouderij: evaluatie van interventies

Vermindering van ESBLs in de pluimveehouderij: evaluatie van interventies Vermindering van ESBLs in de pluimveehouderij: evaluatie van interventies Anita Dame-Korevaar Arjan Stegeman 8 November 2018 Gezondheidsraad 2011: antibiotica in de veeteelt en resistente bacteriën bij

Nadere informatie

Kunnen we de verspreiding van ESBLs voorkomen? In mens en dier! Dik Mevius

Kunnen we de verspreiding van ESBLs voorkomen? In mens en dier! Dik Mevius Kunnen we de verspreiding van ESBLs voorkomen? In mens en dier! Dik Mevius Evolutie van ESBLs bepaald door selectie!! OXA-48 NDM-1 Penicillin Ampi/Amox 3rd/4th-gen Cefalosporines Carbepenems Bla-z TEM-1

Nadere informatie

PPS 1Health4Food. Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health)

PPS 1Health4Food. Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health) PPS 1Health4Food Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health) ESBL-attributieve risico s (ESBLAT) Sectoroverschreidend project Start voorjaar 2013 Looptijd tot 31 december 2017 2017: alleen

Nadere informatie

Antibioticumresistentie, een gevoelig onderwerp 12e veterinaire informatiedag voor seniorendierenartsen, 6 november 2012

Antibioticumresistentie, een gevoelig onderwerp 12e veterinaire informatiedag voor seniorendierenartsen, 6 november 2012 Antibioticumresistentie, een gevoelig onderwerp 12e veterinaire informatiedag voor seniorendierenartsen, 6 november 2012 Dik Mevius Sir Alexander Fleming Ontdekker van penicilline in 1928 in het St Mary

Nadere informatie

Het dilemma van de toezichthouder. Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA

Het dilemma van de toezichthouder. Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA Het dilemma van de toezichthouder Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is een Nederlands agentschap dat als kerntaak heeft het toezicht houden bij bedrijven

Nadere informatie

Bijlage: Overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid.

Bijlage: Overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid. Bijlage: Overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid. Het RIVM-CIb onderzoekt continu en systematisch het vóórkomen van antimicrobiële resistentie

Nadere informatie

Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie,

Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie, Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie, 1996-2010 Indicator 24 juni 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Gebruik van antibiotica bij dieren. D. Mevius

Gebruik van antibiotica bij dieren. D. Mevius Gebruik van antibiotica bij dieren D. Mevius Inhoud presentatie Aard en hoeveelheid van gebruik in dieren Relatie gebruik antibioticumresistentie Veterinair antibioticumbeleid Hoe worden antibiotica in

Nadere informatie

Aanpak antibiotica veehouderij

Aanpak antibiotica veehouderij Aanpak antibiotica veehouderij Dierenartsen en sectoren Erik de Jonge Secretaris werkgroep pluimvee Taskforce antibioticaresistentie 5 maart 2015 Inhoud 1. Oprichting nieuwe organisaties 2. Aanleiding/afspraken

Nadere informatie

ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES. Rundveehouderij

ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES. Rundveehouderij ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES Rundveehouderij Humaan gebruik antibiotica MRSA in humane S. aureus isolaten in 2009

Nadere informatie

Bijlage: overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid.

Bijlage: overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid. Bijlage: overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid. Het RIVM-CIb onderzoekt continu en systematisch het vóórkomen van antimicrobiële resistentie

Nadere informatie

Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken?

Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken? Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken? Annet Velthuis Lector Management van Rundergezondheid 18 oktober 2018 Inhoud Antibiotica & Resistentie Aanleiding/afspraken aanpak ABgebruik

Nadere informatie

Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie,

Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie, Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie, 1999-2011 Indicator 9 november 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Restrictief antibioticumgebruik: waarom?

Restrictief antibioticumgebruik: waarom? Faculteit Diergeneeskunde Veterinair Microbiologisch Diagnostisch Centrum Restrictief antibioticumgebruik: waarom? Els Broens Infectiepreventiedag mei 2015 over feiten, meningen & vooroordelen STEMMINGMAKERIJ

Nadere informatie

De epidemiologie van antibacteriële resistentie.

De epidemiologie van antibacteriële resistentie. De epidemiologie van antibacteriële resistentie. Prof. Dr. Jeroen Dewulf Jeroen.Dewulf@UGent.be 1 Epidemiologie van antibioticumresistentie Fase I: Ontwikkeling van AB resistentie 2 Antibioticumresistentiegenen

Nadere informatie

PPS 1Health4Food. Resultatendag 2015 WELKOM

PPS 1Health4Food. Resultatendag 2015 WELKOM PPS 1Health4Food Resultatendag 2015 WELKOM PPS 1Health4Food Resultatendag 2015 Introductie Toon van Hoof, Voorzitter 1H4F Welkom, Doel van de dag Het bij elkaar brengen van stakeholders op het gebied van

Nadere informatie

Gebruik van anti-microbiële middelen bij varkens en pluimvee in Nederland

Gebruik van anti-microbiële middelen bij varkens en pluimvee in Nederland Gebruik van anti-microbiële middelen bij varkens en pluimvee in Nederland C.H.P. Pellicaan, D.J. Mevius, P. van Asten, A.F.A.M. Schobben, H. aarkamp S R A nhoud Diergeneeskundige toepassing van antimicrobiële

Nadere informatie

Antibioticumgebruik en resistentie in de diergeneeskunde

Antibioticumgebruik en resistentie in de diergeneeskunde Antibioticumgebruik en resistentie in de diergeneeskunde Prof. Dr. Jeroen Dewulf Jeroen.Dewulf@UGent.be Eenheid voor Veterinaire Epidemiologie, Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Gent Inhoud Antibioticumresistentie

Nadere informatie

SURVEILLANCE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE IN VOEDINGSWAREN (RESULTATEN 2018)

SURVEILLANCE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE IN VOEDINGSWAREN (RESULTATEN 2018) SURVEILLANCE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE IN VOEDINGSWAREN (RESULTATEN 2018) 19/09/2019 NRL-AMR-Food & Food producing animals AMR Action Plan-One Health Approach Voedingswaren Surveillance AMR in zoönotische

Nadere informatie

Het gebruik van antibiotica in de veehouderij. Prof Dick Heederik, PhD Voorzitter van het Expertpanel van de Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa)

Het gebruik van antibiotica in de veehouderij. Prof Dick Heederik, PhD Voorzitter van het Expertpanel van de Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa) Het gebruik van antibiotica in de veehouderij Prof Dick Heederik, PhD Voorzitter van het Expertpanel van de Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa) VMT Bunnik 18 02 2016 Outline Wat zijn trends in het gebruik

Nadere informatie

Cefalosporineresistentie en ESBL s bij huisdieren

Cefalosporineresistentie en ESBL s bij huisdieren Cefalosporineresistentie en ESBL s bij huisdieren Dr. Davy Persoons 21/04/2011 Inleiding Cefalosporines: ß-lactam antibiotica Ook penicillines, cefamycines, carbapenems, monobactams & ß-lactamase inhibitoren

Nadere informatie

Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie,

Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie, Gebruik van antibiotica in de veehouderij en resistentie, 1999-2016 Indicator 15 september 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Volksgezondheidsrisico's door antibioticumgebruik in de veehouderij

Volksgezondheidsrisico's door antibioticumgebruik in de veehouderij Volksgezondheidsrisico's door antibioticumgebruik in de veehouderij dr A.E. van den Bogaard Nr 8 2001 (35) Pagina 83-88 Thema-artikel Tags antibiotica intensieve veehouderij volksgezondheid Onder medeverantwoordelijkheid

Nadere informatie

ESBL s bij dieren en in voedselketens een risico voor de mens?

ESBL s bij dieren en in voedselketens een risico voor de mens? ESBL s bij dieren en in voedselketens een risico voor de mens? Arie Havelaar RIVM en UU/IRAS Symposium Vóórkomen van ESBLs in de voedselketen en bij de mens Utrecht, 11 oktober 2012 1 Risico dimensies

Nadere informatie

FIDIN ANTIBIOTICUMRAPPORTAGE opgesteld door. de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid. 11 september Den Haag

FIDIN ANTIBIOTICUMRAPPORTAGE opgesteld door. de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid. 11 september Den Haag FIDIN ANTIBIOTICUMRAPPORTAGE 2008 opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid 11 september 2009 Den Haag HET BELANG VAN METEN VAN ANTIBIOTICUMGEBRUIK Op 3 december 2008 is door een tiental koepelorganisaties

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Artikelen Leidt afname van antibioticagebruik bij dieren tot minder resistentieproblemen

Artikelen Leidt afname van antibioticagebruik bij dieren tot minder resistentieproblemen Artikelen Leidt afname van antibioticagebruik bij dieren tot minder resistentieproblemen bij mensen? H.M.G. van Beers-Schreurs, M.F.M. Langelaar In een artikel over quinolonen en resistentie uit 212 staat

Nadere informatie

Algemene gegevens Highlights

Algemene gegevens Highlights Algemene gegevens PPS-nummer AF-12067 Titel One Health for Food (1H4F) Topsector en innovatiethema Agri&Food, thema 4 Projectleider (onderzoek) T.G. Kimman PPS-coördinator (namens P. Paree private partij)

Nadere informatie

9 e Post-O.N.S. Meeting

9 e Post-O.N.S. Meeting 9 e Post-O.N.S. Meeting Neutropenie & Antibiotica resistentie Heleen Klein Wolterink Research verpleegkundige Medische Oncologie UMC Utrecht Schiphol introductie Neutropenie: Definitie Symptomen MASSC

Nadere informatie

FIDIN ANTIBIOTICARAPPORTAGE opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid

FIDIN ANTIBIOTICARAPPORTAGE opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid FIDIN ANTIBIOTICARAPPORTAGE 2001 opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid juni 2002 Den Haag - 2 - INLEIDING Antibioticumresistentie is een serieus probleem in de humane geneeskunde en heeft

Nadere informatie

Antibioticaresistentie (ABR)

Antibioticaresistentie (ABR) Antibioticaresistentie (ABR) Wat kan ík daaraan doen? Inspiratiedag 21 maart 2019 Ingeborg Groothuis, antibioticaverpleegkundige UMCU / RZN ABR Eefje Jong, internist-infectioloog Meander MC 21maart 2019

Nadere informatie

B8-0484/2018 } B8-0485/2018 } B8-0487/2018 } B8-0489/2018 } RC1/Am. 5

B8-0484/2018 } B8-0485/2018 } B8-0487/2018 } B8-0489/2018 } RC1/Am. 5 B8-0489/2018 } RC1/Am. 5 5 Visum 11 bis (nieuw) gezien Verordening (EG) nr. 1/2005 van de Raad van 22 december 2004 inzake de bescherming van dieren tijdens het vervoer en daarmee samenhangende activiteiten

Nadere informatie

Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem

Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk

Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk SaMeDi (Samenwerking Medici Dierenartsen) Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk Aanleiding Ministeries, provincies en de agrarische sector streven ernaar om risico s van besmetting

Nadere informatie

AUTORITEIT DIERGENEESMIDDELEN. Presentatie SDa, Autoriteit Diergeneesmiddelen Antibiotic Awarenessday18 nov 2013

AUTORITEIT DIERGENEESMIDDELEN. Presentatie SDa, Autoriteit Diergeneesmiddelen Antibiotic Awarenessday18 nov 2013 AUTORITEIT DIERGENEESMIDDELEN Presentatie SDa, Autoriteit Diergeneesmiddelen Antibiotic Awarenessday18 nov 2013 WAAR GAAT DIT PRAATJE OVER? Gebruik van antibiotica in de dierhouderij: wat is er veranderd?

Nadere informatie

PPS 1Health4Food. Onderzoek voor dier- & volksgezondheid (1Health)

PPS 1Health4Food. Onderzoek voor dier- & volksgezondheid (1Health) PPS 1Health4Food Onderzoek voor dier- & volksgezondheid (1Health) Waar gaan we heen met 1H4F? Wat is 1H4F? Waar gaan we naar toe? Wat is er belangrijk voor 2017? Wie zoeken we? Time for something new (with

Nadere informatie

mens Dr. Lieve Herman Prof. Dr. Jeroen Dewulf 21-01-2011 ILVO, Wetenschappelijk Comité FAVV UGent, Wetenschappelijk Comité FAVV

mens Dr. Lieve Herman Prof. Dr. Jeroen Dewulf 21-01-2011 ILVO, Wetenschappelijk Comité FAVV UGent, Wetenschappelijk Comité FAVV Dieren en dierlijke productie als bron van antibioticumresistentie voor de mens Dr. Lieve Herman 21-01-2011 ILVO, Wetenschappelijk Comité FAVV Prof. Dr. Jeroen Dewulf UGent, Wetenschappelijk Comité FAVV

Nadere informatie

FIDIN ANTIBIOTICUMRAPPORTAGE 2003. opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid

FIDIN ANTIBIOTICUMRAPPORTAGE 2003. opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid FIDIN ANTIBIOTICUMRAPPORTAGE 2003 opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid mei 2004 Den Haag - 2 - INLEIDING Surveillance van antibioticumresistentie is een elementair onderdeel voor het bepalen

Nadere informatie

Werkgroep Diergeneeskunde BAPCOC

Werkgroep Diergeneeskunde BAPCOC Werkgroep Diergeneeskunde BAPCOC H. Imberechts (CODA-CERVA) & J. Mainil (ULg) 18 november 2015 1/12/2015 1 BAPCOC WG Diergeneeskunde o Federaal platform, netwerk o Uitgebreide expertise antibioticumresistentie

Nadere informatie

Over kleine dierkens en grote gevolgen

Over kleine dierkens en grote gevolgen Over kleine dierkens en grote gevolgen Paul Savelkoul Dept. medical microbiology VU university medical center Antoni van Leeuwenhoeck 1632-1723 3 Infectie en gezondheid Enorme gezondheidswinst door: I:

Nadere informatie

Nationaal actieplan One Health voor de strijd tegen antibioticaresistentie (AMR) in België

Nationaal actieplan One Health voor de strijd tegen antibioticaresistentie (AMR) in België Nationaal actieplan One Health voor de strijd tegen antibioticaresistentie (AMR) in België Ir. Martine Delanoy Conseiller Stratégique One World One Health Coördinatie AMR (Antimicrobiële Resistentie) Services

Nadere informatie

De dierenarts, toen, nu en straks

De dierenarts, toen, nu en straks De dierenarts, toen, nu en straks Gezond groeien, 9 februari 2012, Veghel Prof.dr. Frans van Knapen, Institute for Risk Assessment Sciences, Divisie Veterinaire Volksgezondheid, Universiteit Utrecht Veterinaire

Nadere informatie

Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR: onderzoek en business opportunity's

Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR: onderzoek en business opportunity's Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR: onderzoek en business opportunity's Riks Maas, 18 oktober 2012 Business café Wageningen Onze missie Protecting animal and public health through top level

Nadere informatie

Gebruik van anti-microbiële geneesmiddelen voor therapeutisch gebruik bij varkens en pluimvee in Nederland

Gebruik van anti-microbiële geneesmiddelen voor therapeutisch gebruik bij varkens en pluimvee in Nederland SWAB symposium, donderdag 24 april 2003, Grand Hotel, Utrecht Gebruik van anti-microbiële geneesmiddelen voor therapeutisch gebruik bij varkens en pluimvee in Nederland C.H.P. Pellicaan 1,5, D.J. Mevius

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.minlnv.nl T 070 378 6868 Onze referentie

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. ESBL s. (extended spectrum β-lactamases) Raadgevend Comité 19/6/2013

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. ESBL s. (extended spectrum β-lactamases) Raadgevend Comité 19/6/2013 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen ESBL s (extended spectrum β-lactamases) Raadgevend Comité 19/6/2013 Aanleiding Resultaten NL studie ESBL producerende E. Coli in rundvlees/kalfsvlees

Nadere informatie

Met minder antibiotica door de pluimveeschakels heen kan! EN MOET!

Met minder antibiotica door de pluimveeschakels heen kan! EN MOET! Met minder antibiotica door de pluimveeschakels heen kan! EN MOET! André Steentjes, pluimveedierenarts Vleeskuikensymposium Coppens diervoeding Vleeskuikens antibioticavrij kan!? dinsdag 21 september 2010

Nadere informatie

ampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB

ampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB ampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB S is goed (?) SDD kweek rectum: Enterobacter aerogenes, Piptazo gevoelig Advies MMB: Bij ernstige sepsis à Start meropenem (?????) BRMO MRSA VRE ESBL Carbapenemases

Nadere informatie

ANTIBIOTICA, NIET IN ONZE VOEDING

ANTIBIOTICA, NIET IN ONZE VOEDING ANTIBIOTICA, NIET IN ONZE VOEDING Jos van der Vossen jos.vandervossen@tno.nl ANTIBIOTICA WAAR HET MEE BEGON De ontdekking van de bacteriegroei remmende schimmel Penicillium (Fleming, 1929). 2 Antibiotica,

Nadere informatie

ANTIBIOTICAGEBRUIK EN REDUCTIE IN DE VLEESKUIKENSECTOR

ANTIBIOTICAGEBRUIK EN REDUCTIE IN DE VLEESKUIKENSECTOR ANTIBIOTICAGEBRUIK EN REDUCTIE IN DE VLEESKUIKENSECTOR Fabiana Dal Pozzo Wannes Vanderhaeghen AntiMicrobial Consumption and Resistance in Animals - AMCRA Trefdag pluimveehouderij - Provincie West Vlaanderen

Nadere informatie

FIDIN ANTIBIOTICARAPPORTAGE opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid

FIDIN ANTIBIOTICARAPPORTAGE opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid FIDIN ANTIBIOTICARAPPORTAGE 2004 opgesteld door de FIDIN Werkgroep Antibioticumbeleid juni 2005 Den Haag - 2 - INLEIDING Op 1 juni 2004 is de nieuwe Zoönoserichtlijn (Richtlijn 2003/99/EG) in werking getreden.

Nadere informatie

PPS 1Health4Food. Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health)

PPS 1Health4Food. Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health) PPS 1Health4Food Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health) Jet Mars Annet Heuvelink Rianne Buter R&D Gezondheidsdienst voor Dieren 1H4F 1Health4Food: publiek-privaat onderzoeksprogramma

Nadere informatie

De deskundigheid van de dierenarts én de behandeling van het dier centraal. Prof.Dr. J.Fink-Gremmels DVM, PhD, Dip ECVPT J.Fink@uu.

De deskundigheid van de dierenarts én de behandeling van het dier centraal. Prof.Dr. J.Fink-Gremmels DVM, PhD, Dip ECVPT J.Fink@uu. De deskundigheid van de dierenarts én de behandeling van het dier centraal Prof.Dr. J.Fink-Gremmels DVM, PhD, Dip ECVPT J.Fink@uu.nl 1 Waarom dit thema? Diergeneeskundige handelen Verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Boeren zonder antibiotica

Boeren zonder antibiotica Boeren zonder antibiotica Veehouderij Om de opkomst van resistente bacteriën in de gezondheidszorg te stoppen, moet het antibioticagebruik in de veehouderij drastisch omlaag. Dat kost boeren heel wat hoofdbrekens,

Nadere informatie

PPS 1Health4Food. Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health)

PPS 1Health4Food. Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health) PPS 1Health4Food Sectoroverstijgend onderzoek dier & volksgezondheid (1Health) ESBL-attributieve risico s ESBLAT Coordinatoren: Dik Mevius CVI-Lelystad (Penvoerder) Dick Heederik UU-IRAS (Arie Havelaar)

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 683 Dierziektebeleid Nr. 172 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de

Nadere informatie

Opmars van resistente gramnegatieve bacteriën

Opmars van resistente gramnegatieve bacteriën Stand van zaken Opmars van resistente gramnegatieve bacteriën Ed J. Kuijper en Jaap T. Van Dissel Gerelateerd artikel: Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A2526, A2575, B629 Sinds enkele jaren is er een wereldwijde

Nadere informatie

RESISTENTIE, EEN GEVOELIG ONDERWERP

RESISTENTIE, EEN GEVOELIG ONDERWERP RESISTENTIE, EEN GEVOELIG ONDERWERP Dik Mevius RESISTENTIE, EEN GEVOELIG ONDERWERP Dik Mevius Inaugurele rede in verkorte vorm uitgesproken op 26 november 2008 in de aula van het academiegebouw van de

Nadere informatie

Evolutie van ESBLs in dieren. Dik Mevius

Evolutie van ESBLs in dieren. Dik Mevius Evolutie van ESBLs in dieren Dik Mevius Inhoud Beta-lactam antibiotica Wat zijn ESBLs Waar komen ze vandaan Hoe verloopt de verspreiding Wat zijn de prikkels Beta-lactam antibiotica Eerste (1928 ontdekt):

Nadere informatie

antimicrobial stewardship en infectiepreventie samen sterk Jan Kluytmans Arts-microbioloog UMCU, Julius Centrum Amphia Ziekenhuis

antimicrobial stewardship en infectiepreventie samen sterk Jan Kluytmans Arts-microbioloog UMCU, Julius Centrum Amphia Ziekenhuis antimicrobial stewardship en infectiepreventie samen sterk Jan Kluytmans Arts-microbioloog UMCU, Julius Centrum Amphia Ziekenhuis antibiotica Antibiotica en resistentie Mutatie en selectie Antibiotica

Nadere informatie

Antibioticumgebruik in de varkenshouderij

Antibioticumgebruik in de varkenshouderij Antibioticumgebruik in de varkenshouderij Achtergronden, uitdagingen en mogelijkheden Drs. Merel Postma Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Gent Inhoud presentatie Gebruik van antimicrobiële middelen

Nadere informatie

BRMO. lessen uit het verleden & toekomstperspectief. Dr. (L.E.) Ina Willemsen Amphia ziekenhuis VHIG congres 11 april 2013

BRMO. lessen uit het verleden & toekomstperspectief. Dr. (L.E.) Ina Willemsen Amphia ziekenhuis VHIG congres 11 april 2013 BRMO lessen uit het verleden & toekomstperspectief Dr. (L.E.) Ina Willemsen Amphia ziekenhuis VHIG congres 11 april 2013 BRMO: ESBL IN PLUIMVEE & EIERSCHILLEN Knapp C.W. Environ. Sci Technol. 2010, 44,

Nadere informatie

BRMO (MRSA/VRE/ESBL) Bacteriën die niet reageren op standaard gebruikte antibiotica

BRMO (MRSA/VRE/ESBL) Bacteriën die niet reageren op standaard gebruikte antibiotica BRMO (MRSA/VRE/ESBL) Bacteriën die niet reageren op standaard gebruikte antibiotica Inhoud Inleiding 3 Wat is een BRMO? 3 MRSA 3 VRE 3 ESBL en CPE 4 Wanneer verhoogde kans om drager van een BRMO te zijn?

Nadere informatie

SAMENVATTING VETMAP PROJECT

SAMENVATTING VETMAP PROJECT SAMENVATTING VETMAP PROJECT Het VETMAP 1 project is uitgevoerd door GD in samenwerking met het VMDC, in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van LNV. Het doel van het VETMAP project is om de

Nadere informatie

DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS -

DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS - DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS - Tijdens een officiële bijeenkomst in Den Haag heeft de FIDIN op 12 april jl. haar afzetcijfers van anti-microbiële middelen

Nadere informatie

MIC bepalingen: fenotype of genotype? W.H.F. Goessens Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam Afd. Medische Microbiologie en Infectieziekten

MIC bepalingen: fenotype of genotype? W.H.F. Goessens Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam Afd. Medische Microbiologie en Infectieziekten MIC bepalingen: fenotype of genotype? W.H.F. Goessens Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam Afd. Medische Microbiologie en Infectieziekten WWW.EUCAST.ORG Susceptible (S) A micro-organism is defined

Nadere informatie

Screening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis

Screening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis Infectiepreventie Screening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INF006 / Screening BRMO na opname

Nadere informatie

Beleid ter bestrijding van antibioticaresistentie in België : Diergeneeskundige maatregelen in de context "One Health"

Beleid ter bestrijding van antibioticaresistentie in België : Diergeneeskundige maatregelen in de context One Health Beleid ter bestrijding van antibioticaresistentie in België : Diergeneeskundige maatregelen in de context "One Health" Brussel, 30/06/2017 Dr. Jean-François HEYMANS, dierenarts Directie "Dierengezondheid

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.minlnv.nl Contactpersoon

Nadere informatie

18-2-2013. Bacterie schematisch. Een bacterie is resistent. Oorzaak resistentie wereldwijd. Resistentie verkrijgen. Antibiogram. Matig & juist gebruik

18-2-2013. Bacterie schematisch. Een bacterie is resistent. Oorzaak resistentie wereldwijd. Resistentie verkrijgen. Antibiogram. Matig & juist gebruik % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % Broilers Slaughter pigs Veal calves Dairy cattle -- Themabijeenkomst Antibioticumbeleid en de (on-)mogelijkheden

Nadere informatie

De ongehinderde opmars van ESBL

De ongehinderde opmars van ESBL Slordig omspringen met antibiotica kunnen we niet gebruiken De ongehinderde opmars van ESBL Heleen Croonen De antibiotica tegen de buikpijn van de kip, zorgen voor een groeiende resistentie van bacteriën

Nadere informatie

Een schets van het (maatschappelijke) probleem van de AMR vanuit het perspectief van de publieke gezondheid. Aura Timen

Een schets van het (maatschappelijke) probleem van de AMR vanuit het perspectief van de publieke gezondheid. Aura Timen Een schets van het (maatschappelijke) probleem van de AMR vanuit het perspectief van de publieke gezondheid Aura Timen Gebruik Resistentie Maatschappelijke gevolgen cdc.gov De pool van resistentiegenen

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC

Nadere informatie

Samenvatting ESBL-Attributieanalyse (ESBLAT)

Samenvatting ESBL-Attributieanalyse (ESBLAT) Samenvatting ESBL-Attributieanalyse (ESBLAT) Op zoek naar de bronnen van antibioticaresistentie bij de mens Projectnummer Topsector TKI-AF 12067 ESBLAT Partners One Health for Food (1H4F) Partners ESBL-Attributieanalyse

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 286 Dierenwelzijn Nr. 592 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

Samenwerking bij Antibiotic stewardship

Samenwerking bij Antibiotic stewardship Samenwerking bij Antibiotic stewardship 21 juni 2013 Dr. Merel F. M. Langelaar Coördinerend specialistisch senior inspecteur IGZ Antibiotica resistentie: een wereldwijd probleem Drie kerntaken De bestrijding

Nadere informatie

Resistentieop uwic. Lennie Derde Internist-intensivist UMC Utrecht

Resistentieop uwic. Lennie Derde Internist-intensivist UMC Utrecht Resistentieop uwic Lennie Derde Internist-intensivist UMC Utrecht lderde@umcutrecht.nl @Lennie333 Resistentie in Nederland Indeling van bacteriën G+ G- Coccen Staphylococcen Streptococcen Enterococcen

Nadere informatie

TOEZICHT OP ANTIMICROBIËLE RESISTENTIE (AMR) IN LEVENSMIDDELEN (2017)

TOEZICHT OP ANTIMICROBIËLE RESISTENTIE (AMR) IN LEVENSMIDDELEN (2017) TOEZICHT OP ANTIMICROBIËLE RESISTENTIE (AMR) IN LEVENSMIDDELEN (2017) 27/06/2018 NRL-AMR-Food & Food producing animals Problematiek van antimicrobiële resistentie 1. Antibioticaresistentie vormt momenteel

Nadere informatie

Antimicrobiële groeibevorderaars

Antimicrobiële groeibevorderaars Antimicrobiële groeibevorderaars Antimicrobiële groeibevorderaars Gezondheidsraad: Commissie Antimicrobiële groeibevorderaars aan: de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de Minister van Landbouw,

Nadere informatie

Resultaten praktijkgerichte onderzoeksprojecten VEEPEILER. Antibioticumgebruik en resistentie in de kraamstal. Drs.

Resultaten praktijkgerichte onderzoeksprojecten VEEPEILER. Antibioticumgebruik en resistentie in de kraamstal. Drs. praktijkgerichte onderzoeksprojecten VEEPEILER Antibioticumgebruik en resistentie in de kraamstal Drs. Bénédicte Callens Eenheid voor Veterinaire Epidemiologie Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Gent

Nadere informatie

Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk

Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk Paul Geels, arts-adviseur 24 januari 2018 Disclosure relevante belangen Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Resultaten resistentiesurveillance voor E. coli: periode

Resultaten resistentiesurveillance voor E. coli: periode Resultaten resistentiesurveillance voor E. coli: periode 2011-2015 Bénédicte Callens Adviesraad AMCRA 30 juni 2016 Resistentiesurveillance Escherichia coli bij dieren in België 2 Staalname o Indicatorbacterie

Nadere informatie

Relaties tussen antibioticagebruik en voorkomen van resistente micro-organismen

Relaties tussen antibioticagebruik en voorkomen van resistente micro-organismen Relaties tussen antibioticagebruik en voorkomen van resistente micro-organismen Is benchmarken op basis van informatie over resistentie mogelijk? Februari 2016 (Revisie 22 maart 2016) 1 Voorwoord Afgelopen

Nadere informatie

Antibioticagebruik bij dieren in België: via overleg en sensibilisatie naar minder en beter. Fabiana Dal Pozzo, AMCRA coördinator

Antibioticagebruik bij dieren in België: via overleg en sensibilisatie naar minder en beter. Fabiana Dal Pozzo, AMCRA coördinator Antibioticagebruik bij dieren in België: via overleg en sensibilisatie naar minder en beter Fabiana Dal Pozzo, AMCRA coördinator AMCRA vzw Verzamelen en analyseren Communiceren Richtlijnen - advies rationele

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 29 683 Dierziektebeleid Nr. 104 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT EN VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 29 683 Dierziektebeleid Nr. 11 BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 29 683 Dierziektebeleid Nr. 167 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage. Datum 18 oktober 2012 Betreft Antibiotica in de veehouderij

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage. Datum 18 oktober 2012 Betreft Antibiotica in de veehouderij > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Prins Clauslaan 8 2595 AJ Den Haag

Nadere informatie

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen BRMO Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Barbecuevlees: steekproef voedselrisico s

Barbecuevlees: steekproef voedselrisico s Barbecuevlees: steekproef voedselrisico s Wakker Dier 16 september 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Resultaten... 4 3. Conclusie... 8 4. Bijlagen... 9 5. Bronnen... 12 1. Inleiding Bij mooi weer

Nadere informatie

Antibioticagebruik bij dieren in België: via overleg en sensibilisatie naar minder en beter. Fabiana Dal Pozzo, AMCRA coördinator

Antibioticagebruik bij dieren in België: via overleg en sensibilisatie naar minder en beter. Fabiana Dal Pozzo, AMCRA coördinator Antibioticagebruik bij dieren in België: via overleg en sensibilisatie naar minder en beter Fabiana Dal Pozzo, AMCRA coördinator AMCRA vzw Verzamelen en analyseren Communiceren Richtlijnen - advies rationele

Nadere informatie

Bijzonder Resistent Micro-Organismen (BRMO)

Bijzonder Resistent Micro-Organismen (BRMO) Bijzonder Resistent Micro-Organismen (BRMO) 2 Bij u is vastgesteld dat u een verhoogde kans heeft om drager te zijn van een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) of er is bij u vastgesteld dat u drager

Nadere informatie

Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen

Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen BRMO In deze folder staat algemene informatie over bijzonder resistente micro-organismen (bacteriën). En waarom en hoe u hierop wordt gecontroleerd. Deze

Nadere informatie

Multiresistente bacteriën: waar komen ze vandaan, en waar gaan we naar toe?

Multiresistente bacteriën: waar komen ze vandaan, en waar gaan we naar toe? Multiresistente bacteriën: waar komen ze vandaan, en waar gaan we naar toe? Herman Goossens Universiteit Antwerpen Universitair Ziekenhuis Antwerpen Voorzitter BAPCOC Voorzitter Technical Advisory Committee

Nadere informatie

Kleine beestjes, zwaar gewicht Antibioticumresistentie op de IC. Jeroen Keijman, arts-microbioloog

Kleine beestjes, zwaar gewicht Antibioticumresistentie op de IC. Jeroen Keijman, arts-microbioloog Kleine beestjes, zwaar gewicht Antibioticumresistentie op de IC Jeroen Keijman, arts-microbioloog Inhoud Wat is resistentie? Hoe komt een resistente bacterie bij patiënten op de IC? Hoe voorkom je resistentie?

Nadere informatie