Is therapietrouw bij orale oncolytica te verbeteren?

Transcriptie

1 Is therapietrouw bij orale oncolytica te verbeteren? Carola Weerman Verpleegkundig specialist oncologie/hematologie 1 2 Opzet presentatie Probleem Vraagstelling m.b.t. het probleem Onderzoek + uitkomsten Vervolg onderzoek + uitkomsten Interventies Implementatie in de praktijk Probleem Laatste 10 jaar verschuiving in de behandeling met oncolytica (i.v. -> p.o.) Prevalancedeterminatsand outcomesof nonadherence to imatinib therapy in patients withchronicmyeloidleukemia, the ADAGIO study, Blood Ervaring in de praktijk 3 4 Vraagstelling Definitie therapietrouw Welke factoren zijn van invloed op de therapietrouw bij patiënten met kanker die behandeld worden met orale oncolytica in het St. Antonius Ziekenhuis. Wat wordt er in de literatuur verstaan onder therapietrouw? Wat is er in de literatuur bekend over therapietrouwbij patiënten die behandeld worden met orale oncolytica? Bestaat er een (gevalideerd) meetinstrumentvoor het meten van therapietrouw bij patiënten met kanker die behandeld worden met orale oncolytica? Welke factoren zijn volgens patiënten van invloed op therapietrouw? Welke factorenzijn volgens de professionalsvan invloed op therapietrouw? De mate waarin het gebruik van geneesmiddelen, gedragsmatige interventies en het opvolgen van leefregelsovereenkomt met wat de behandelaar -in samenspraak met de patiënt heeft aanbevolen. Wanneer de patiënt zodanig afwijkt van deze aanbevelingendat dit het beoogde therapeutische resultaat negatief beïnvloedt,is er sprake van therapieontrouw( 5 6

2 Therapietrouw bij orale oncolytica Waarschijnlijk is 30-40% van de patiënten die behandeld worden met orale oncolytica therapieontrouw. Meetinstrument Gevalideerd Sociaal wenselijke antwoorden Beïnvloede factoren Aanvullingen 7 8 long term medication behavior selfefficacy scale (Denhaerynck et al, 2003) Voorbeeld vragen Persoonlijke factoren Omgevingsfactoren Taak- en gedragsgerelateerde factoren Ik acht mijzelf in niet (1), min of meer (2-4) perfect in staat (5). 1. Mijn medicatie innemen als ik gewoon thuis ben Mijn medicatie innemen ook bestaat deze uit grote moeilijk te slikken pillen Mijn medicatie innemen als ik hierdoor broze botten krijg Patiëntenonderzoek Selectie van patiënten in het St. Antonius Ziekenhuis Vragenlijst getest bij 3 patiënten 103 vragenlijsten verstuurd Respons 78% -72% bruikbaar Uitkomsten - algemeen Mediane leeftijd 65,3 jaar (38-83 jaar) Verdeling man/vrouw nagenoeg gelijk Qua leeftijd, soort medicatie, behandelduur, toedieningsvorm en doel van de behandeling geen gelijke verdeling. Non-parametische toets (Mann-Whitney toets

3 Uitkomsten LTMBSES Uitkomsten Taak- en gedragsgerelateerd Uitkomsten interview professionals Wijze van inname en frequentie (allen) Medisch specialist: verantwoordelijkheid van de patiënt Verpleegkundig consulent: wat te doen bij vergeten/uitbraken Apotheker: mogelijkheid tot controle op tijd ophalen van de medicatie Vervolg onderzoek Op welke manier kunnen patiënten die behandeld worden met orale oncolytica de bijwerkingen beter hanteren waardoor de therapietrouwwordt verbeterd? Wat zijn de meest beïnvloedende bijwerkingen van de vaak voorkomende orale oncolytica? Heeft zelfmanagementeen optimaal effect op het hanteren van de bijwerkingen en de kwaliteit van leven? Welke interventieszijn effectiefom de bijwerkingen van orale oncolytica beter te hanteren? Bijwerkingen (invloed op de kwaliteit van leven) Misselijkheid en braken Diarree Vermoeidheid Stomatitis (mondproblemen) Huidproblemen (Beenmergdepressie) 17 18

4 Zelfmanagement Generiek Zelfmanagement Model De NFK vindt dat adequaatzelfmanagement van mensen die kanker hebben (gehad) bijdraagt aan: de eigen gezondheid de maatschappelijke participatie de kwaliteit van leven (NFK= Nederlands Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties ) Eerste ring: competenties patiënt Kennis en vaardigheden Vb: weten wat de ziekte inhoudt Vertrouwen in eigen kunnen Vb: een doel stellen en actieplan maken Vermogen tot zelfontplooiing Vb: eigen (zorg) netwerk inrichten 22 Eerste ring: competenties zorgverlener Vermogen tot kennisoverdracht Vb: aansluiten op informatiebehoefte patiënt Coach vaardigheden Vb: motivational interviewing Tweede ring: aandachtgebieden Ervaringskennis Eigen aandeel in zorg Leven met de ziekte Organiseren zorg-en hulpbronnen Wegwijzen voorzieningen Vb: verwijzen naar cursus ZM voor patiënten

5 Buitenste ring: omgeving en randvoorwaarden Organisatie van zorgprocessen ICT Kwaliteitseisen Ontwikkeling en onderzoek Opleiding en scholing Financiering Wet-en regelgeving Samenleving Centraal staat de mens/patiënt die gezamenlijk met de professional vaststelt wat hij zelf kan en wil doen. De eisen die de aandoening stelt (belasting) Balans De mate van eigen verantwoordelijkheid die de mens/patient wil en kan nemen (belastbaarheid) = continu en dynamisch proces dat moet leiden tot het optimaliseren van de kwaliteit van leven. Continue en dynamisch proces chronisch zieke blijven doen kennen kunnen Uitkomsten interventies Educatie (mondeling/schriftelijk) Contact professional Uitvoeren symptoommanagement Hulpmiddelen doen willen 28 Educatie Inzicht ziekte Werking en inname van het medicijn Therapietrouw Bijwerkingen en hoe te voorkomen Met wie wanneer contact opnemen Uitleg over mogelijke uitstel/dosisreductie Contact professional Goede relatie Regelmatig (laag)drempeligcontact (persoonlijk/telefonisch) Onderdeel van het contact is educatie gericht op de individuele patiënt 29 30

6 Symptoommanagement Hulpmiddelen Expert/patiënten erkenning mogelijke interventies. Gewenste situatie Voor start medicatie contact met VSO i.v.m. de educatie (mondeling/schriftelijk) Tijdens de behandeling contact met VSO i.v.m. symptoommanagement, educatie en coaching Implementatie Vragen Plan van Aanpak Informeren betrokkenen Scholing generiek model zelfmanagement Procedure (nieuwe werkwijze) Behandelwijzer orale oncolytica 35 36

7 DenhaerynckK, Abraham I, GourleyG, DrentG, De VleeschouwerP, PapajcikD, LinceE, De GeestS. (2003) Predictive validity of the Long-Term Medication BehaviorSelf-Efficacy Scale An international validation study. Journal of Nursing Measurement; 11: GeestS de, Abraham I, GemoetsH, Evers G. (1994) Development of the Long-Term Medication Behaviour Self-Efficacy Scale. Qualitativestudy foritem development. Journal of Advanced Nursing; 19: Noens, L., Lierdevan M-A., Bock de, R,. Verhoef, G., Zachee, P. Berneman, Z., Martiat, P., Mineur, P., Eygenvan K., MacDonald, K., Geest de, S., Albrecht, T., Abraham, I. (2009). Prevalense, determinats, and outcomes of nonadherecnetot imatinibtherapy in patients with chronic myeloid leukemia, the ADAGIO study. Blood; 113: Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie-CBO (2010). Eindrapportage werkgroep zelfmanagement bij Oncologie. Onderdeel van het landelijk actieprogramma zelfmanagement. World Health Oranisation(2003) Adherence to long-term therapies. Evidence for action. Geneva, Switzerland en Stichting Farmaceutische Kengetallen (2009) Orale oncolytica in beeld, Pharmaceutisch Weekblad, 144 : 40 37