18 november 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "18 november 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland"

Transcriptie

1 Orale Mucositis herziening Richtlijn Arno Mank, RN PhD Onderzoeksverpleegkundige Oncologie/Hematologie AMC, Amsterdam

2 vorige week eind vorige week

3 Richtlijnencyclus

4 Doelstelling Richtlijn De richtlijn beschrijft de zorgverlening door verpleegkundigen aan patiënten die worden behandeld met chemotherapie of radiotherapie in het hoofd-halsgebied. De richtlijn geeft antwoord op vragen en knelpunten die in de praktijk bij (oncologie) verpleegkundigen zijn geïnventariseerd. Door consultatie van meerdere disciplines betrokken bij het zorgproces rondom orale mucositis wordt een multidisciplinaire richtlijn ontwikkeld. De V&VN hoopt dat het ontwikkelen en verbeteren van landelijke richtlijnen voor verpleegkundigen aansluit op de behoefte van de leden van de vereniging. Een richtlijn zal steeds geëvalueerd en bijgesteld moeten worden op grond van nieuwe inzichten.

5 Definitie Orale mucositis Klinische uiting van een toxische ontstekingsreactie die het mondslijmvlies aantast. Deze ontstekingsreactie leidt, mede onder invloed van lokale factoren (zoals bacteriën, trauma en veranderingen in het speeksel), tot geïrriteerde en/of kapotte mondslijmvliezen. Veelvoorkomende complicatie bij patiënten die chemotherapie of radiotherapie krijgen ter behandeling van een kwaadaardige aandoening of ter voorbereiding van een hematopoïetische stamceltransplantatie (HSCT).

6 Waar zijn nu? Knelpuntenanalyse en uitgangsvragen Evalueren, actualiseren en reviseren Richtlijnendatabase, werkgroepen en netwerken Samenstelling werkgroep Maken plan van aanpak Zoeken, beoordelen literatuur Verkrijgen consensus Formuleren aanbevelingen Formele instemming door wetenschappelijke en beroepsverenigingen Commentaarronde organiseren Ontwikkelen evaluatieplan en implementatieplan

7 Ontwikkeling conceptrichtlijn Werkgroep (4 verpl) uit verschillende werkvelden (medio 2014) - vaststellen uitgangsvragen - uitwerken consensus based vragen - Systematische inventarisatie van huidige literatuur - herzien bestaande teksten - aanbevelingen op basis van gevonden evidentie - opstellen conceptrichtlijn Expertbijeenkomst (sept. 2014) Commentaarronde (heden- jan 2015)

8 Betrokkenen (expertbijeenkomst) Nederlandse Internisten Vereniging (NIV)/Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie, NVMO) Nederlandse Vereniging voor Hematologie (NVvH) Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO) Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland Oncologie (V&VN Oncologie) Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten (NvM) Nederlandse Vereniging van Tandartsen (NVT) Leven met Kanker Beweging

9 Inhoud Richtlijn (1) ALGEMEEN 1.1 Definitie en incidentie 1.2 Pathofysiologie 1.3 Symptomen en verschijnselen 1.4 Communicatie 2 MONDZORG 2.1 Adequate mondzorg 2.2 Vóór behandeling Tandheelkundig professional Verpleegkundige 2.3 Tijdens behandeling Tandheelkundig professionals Verpleegkundige 2.4 Na behandeling Tandheelkundig professional bij chemotherapie Tandheelkundig professional bij radiotherapie 3 SCOREN 3.1 Inleiding 3.2 Instrumenten 3.3 Frequentie

10 Inhoud Richtlijn (2) 4 PREVENTIE 4.1 Zinvolle interventies 4.2 Niet-zinvolle interventies 4.3 Meer onderzoek nodig 5 BEHANDELING 5.1 Inleiding 5.2 Pijn Pijnbestrijding: medicamenteus Pijnbestrijding: niet-medicamenteus 5.3 Behandeling orale mucositis 5.4 Voeding en dieet 12 BIJLAGES o.a.: Richtlijn Hoofd-halskanker Poetsinstructie gebit Anatomische gebieden van de mond Beschrijving hanteerbare meetinstrumenten Evidence tabellen Verklarende woordenlijst

11 Belangrijkste Veranderingen in de richtlijn Consensus based revisie Onderscheid hoofd/hals kanker en hematologie Literatuur update, apart toegevoegd Verduidelijking/vereenvoudiging tekst Communicatie met patiënt Aanbeveling score instrumenten incl. patiënten perspectief Aanbevelingen do s en don t

12 Implementatie De richtlijn wordt opgenomen in de richtlijnendatabase Samenvattingskaart Publicaties/congressen Naar de praktijk?

13 Vragen? Commentaarronde tot 15 Januari

LASERTHERAPIE VOOR DE BEHANDELING VAN ORALE MUCOSITIS

LASERTHERAPIE VOOR DE BEHANDELING VAN ORALE MUCOSITIS LASERTHERAPIE VOOR DE BEHANDELING VAN ORALE MUCOSITIS KANKERCENTRUM Onco_alg_006 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE 01 Wat is orale mucositis? 3 02 Wat is de oorzaak van orale mucositis? 4 03 Wie heeft

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier ZINL

Aanbiedingsformulier ZINL Aanbiedingsformulier ZINL 1. Naam van de kwaliteitsstandaard: Richtlijn HCC 2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Hepatocellulair carcinoom 3. Gepland moment van revisie

Nadere informatie

Multidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update

Multidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update www.als-centrum.nl Multidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update Anita Beelen Senioronderzoeker Revalidatie AMC Projectleider Richtlijnproject Update bestaande richtlijn

Nadere informatie

vrijdag 16 maart 2018

vrijdag 16 maart 2018 11 e Nascholing Hematologie voor verpleegkundigen en andere disciplines PROGRAMMA vrijdag 16 maart 2018 Locatie: Onderwijscentrum Erasmus MC Wytemaweg 80 3015 CN Rotterdam Inlichtingen: Mevrouw R. Lammers-Veling

Nadere informatie

Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken

Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken www.als-centrum.nl Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken Anita Beelen Senioronderzoeker Revalidatie AMC-UMCU Projectleider Richtlijnproject Richtlijnwerkgroep

Nadere informatie

Richtlijn Orale Mucositis bij Patiënten met Kanker

Richtlijn Orale Mucositis bij Patiënten met Kanker Richtlijn Orale Mucositis bij Patiënten met Kanker Utrecht November 2007 Verantwoordelijke instanties Landelijk Expertisecentrum Verpleging en Verzorging (LEVV) Postbus 3135 3502 GC Utrecht website: www.levv.nl

Nadere informatie

Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met. Baxter bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. n.v.t.

Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met. Baxter bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. n.v.t. Esther Euser Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met Baxter bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld n.v.t. Honorarium of andere

Nadere informatie

LASERTHERAPIE voor behandeling van mucositis

LASERTHERAPIE voor behandeling van mucositis LASERTHERAPIE voor behandeling van mucositis LASERTHERAPIE voor behandeling van mucositis Wat is orale mucositis? Orale mucositis is een ontsteking van het mondslijmvlies met een rode gezwollen en aangetaste

Nadere informatie

richtlijnen basis voor kwaliteit

richtlijnen basis voor kwaliteit richtlijnen basis voor kwaliteit het IKNL alles-in-één concept Alle kankerpatiënten in Nederland hebben recht op de best mogelijke zorg tijdens en na hun behandeling. U, als zorgprofessional, zet zich

Nadere informatie

Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers

Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers Ontwikkeld door: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) Versie

Nadere informatie

Verschil richtlijn en zorgstandaard. Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017

Verschil richtlijn en zorgstandaard. Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017 Verschil richtlijn en zorgstandaard Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017 Hoe begon het? In 2012 bestuurlijk akkoord tussen overheid, zorgaanbieders, beroepsverenigingen, zorgverzekeraars

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 9. Samenstelling van de werkgroep 11

Inhoud. Voorwoord 9. Samenstelling van de werkgroep 11 Inhoud Voorwoord 9 Samenstelling van de werkgroep 11 Samenvatting 13 Samenvatting van de aanbevelingen 13 Symptomen van het PD 13 Criteria voor PD 14 Risicofactoren 14 Meetinstrumenten 14 Patiëntenperspectief

Nadere informatie

VERANTWOORDING. Behandeling - Patiëntenselectie / Indicatie (CB)

VERANTWOORDING. Behandeling - Patiëntenselectie / Indicatie (CB) 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 VERANTWOORDING Aanleiding De Landelijke Werkgroep Neuro-oncologie (LWNO) heeft in 2012 besloten tot een revisie van de richtlijn spinale

Nadere informatie

Ergotherapie richtlijn voor patiënten met ALS/PSMA/PLS; knelpuntenanalyse en wetenschappelijk bewijs

Ergotherapie richtlijn voor patiënten met ALS/PSMA/PLS; knelpuntenanalyse en wetenschappelijk bewijs www.als-centrum.nl Ergotherapie richtlijn voor patiënten met ALS/PSMA/PLS; knelpuntenanalyse en wetenschappelijk bewijs ALS congres 29 september 2017 Anita Beelen Huub Creemers Doelstellingen workshop

Nadere informatie

Kanker in het hoofd-halsgebied

Kanker in het hoofd-halsgebied Kanker in het hoofd-halsgebied Afdeling Keel- Neus- en Oorheelkunde Deze patiënteninformatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 10-2015-6094 Geachte... U heeft een bezoek gebracht

Nadere informatie

Oncologische Revalidatie:

Oncologische Revalidatie: Oncologische Revalidatie: Verleden Heden - Toekomst dr. Jan Paul van den Berg, revalidatiearts Meander MC Doelstelling Oncologische Revalidatie Het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met

Nadere informatie

Datum: 23 maart 2010. zorgaanbieder. Onderstaand de volledige uitspraak. Tandheelkundige zorg voor medisch gecompromitteerden

Datum: 23 maart 2010. zorgaanbieder. Onderstaand de volledige uitspraak. Tandheelkundige zorg voor medisch gecompromitteerden Onderwerp: Samenvatting: Soort uitspraak: Datum: 23 maart 2010 Uitgebracht aan: Zorgvorm: Tandheelkundige zorg voor medisch gecompromitteerden Zowel volwassen als jeugdige verzekerden hebben recht op tandheelkundige

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Algemene informatie 1. Naam van de richtlijn: Richtlijn diagnostiek en beleid bij volwassenen met chronische nierschade (CNS) 2. Aanspreekpunt (welke partij?)

Nadere informatie

Mondzorg bij chemotherapie

Mondzorg bij chemotherapie Mondzorg bij chemotherapie Mondzorg bij chemotherapie Binnenkort of op dit moment krijgt u een behandeling met chemotherapie. Door deze behandeling kunt u last krijgen van het mondslijmvlies (orale mucositis).

Nadere informatie

Arbokennis ontsloten

Arbokennis ontsloten Arbokennis ontsloten Kennis voor en door(?) arboprofessionals NVvA symposium maart 2012 Door: Huib Arts Kennisbronnen (1) Tekst communicatie: De wetenschappelijke wereld / Kennisinstituten Handboeken en

Nadere informatie

Belangenverklaring. L. Ottevanger. In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ)

Belangenverklaring. L. Ottevanger. In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam: Organisatie: L. Ottevanger Erasmus MC Ik heb geen 'potentiële' belangenverstrengeling Cryotherapie

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied van de

Nadere informatie

Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11. 1 Inleiding 15

Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11. 1 Inleiding 15 Inhoud Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11 1 Inleiding 15 1.1 Aanleiding voor de richtlijn 15 1.2 Werkwijze 15 1.3 Patiëntenpopulatie 16 1.4 Doelgroep 16 2 De ziekte van Parkinson 17 2.1

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Algemene informatie 1. Naam van de richtlijn: Richtlijn palliatieve zorg bij eindstadium nierfalen 2. Aanspreekpunt (welke partij?) voor de richtlijn: Nederlandse

Nadere informatie

Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn

Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,

Nadere informatie

Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen

Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Interactieve workshop over kaders van palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen. Niek Olde Bijvank Specialist ouderengeneeskunde, tevens kaderarts Palliatieve Zorg,

Nadere informatie

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden

Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Aanbiedingsformulier voor kwaliteitsstandaarden Algemene informatie 1. Naam van de richtlijn: Richtlijn nierfunctievervangende behandeling, wel of niet? 2. Aanspreekpunt (welke partij?) voor de richtlijn:

Nadere informatie

Implementatieplan IKNL Modulaire revisie richtlijn Mammacarcinoom

Implementatieplan IKNL Modulaire revisie richtlijn Mammacarcinoom Implementatieplan IKNL Modulaire revisie richtlijn Mammacarcinoom Auteurs Thijs van Vegchel Brigitte Gijsen Tessa de Leur procesbegeleider sr. adviseur richtlijnen, aandachtsgebied implementatie sr. adviseur

Nadere informatie

Implementatie van richtlijnen. Dr. Hester Vermeulen Afdeling Chirurgie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions

Implementatie van richtlijnen. Dr. Hester Vermeulen Afdeling Chirurgie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions Implementatie van richtlijnen Dr. Hester Vermeulen Afdeling Chirurgie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions Even voorstellen Dr. Hester Vermeulen Verpleegkundige

Nadere informatie

Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap

Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap hoop voor de toekomst! Em. Prof. Dr. Haije Wind, verzekeringsarts Amsterdam, 14 maart 2019 Amsterdam UMC locatie AMC, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid,

Nadere informatie

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting 1 Chapter 10 Samenvatting 2 INLEIDING Adequate pijnbehandeling voor traumapatiënten is een complex probleem in de (prehospitale) spoedzorg. Met dit proefschrift willen we inzicht geven in de vroegtijdige,

Nadere informatie

Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase: enkele kaders en gespreksmodellen

Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase: enkele kaders en gespreksmodellen Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase: enkele kaders en gespreksmodellen Venray, 16 november 2017 Prof dr Carlo Leget Twee kaders voor spirituele zorg 1. Het kwaliteitskader palliatieve zorg

Nadere informatie

Richtlijnen en normen

Richtlijnen en normen Richtlijnen en normen De basis voor medisch professioneel handelen wordt gevormd door onderzoek en consensus binnen de beroepsgroep bij voorkeur vastgelegd in richtlijnen, praktijkwijzers, protocollen

Nadere informatie

Lasertherapie bij orale mucositis

Lasertherapie bij orale mucositis Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Lasertherapie bij orale mucositis Dienst kwaliteit E-mail: kwaliteit@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw

Nadere informatie

Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013)

Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013) Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013) Totstandkoming Richtlijn Werkwijze Samenstelling van de kerngroep en de werkgroep Bij de ontwikkeling van de richtlijn is

Nadere informatie

Ontwikkeling van richtlijnen in stappen

Ontwikkeling van richtlijnen in stappen Ontwikkeling van richtlijnen in stappen April 2017 Inleiding Evidence-based richtlijnen zijn de standaard op het gebied van richtlijnen. Deze richtlijnen bestaan uit aanbevelingen gebaseerd op bewijs uit

Nadere informatie

Evidence Based Practice

Evidence Based Practice Hoe lees je als verpleegkundige een artikel? Anne-Margreet van Dishoeck en Marjolein Snaterse Namens de Werkgroep Wetenschappelijk onderzoek; Mattie Lenzen Ingrid Schiks Henri van de Wetering Ellen van

Nadere informatie

Kanker in het hoofd-halsgebied

Kanker in het hoofd-halsgebied Kanker in het hoofd-halsgebied Afdeling Mond-, Kaak-, Aangezichtschirurgie Deze patiënteninformatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 09-2015-6212 Geachte... U heeft een bezoek

Nadere informatie

Systematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling.

Systematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling. Rapport Systematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling. Auteurs: F.J.M. van Leerdam 1 K. Kooijman 2 F. Öry 1 M. Landweer 3 1: TNO Preventie en Gezondheid Postbus

Nadere informatie

Praktijkopdracht Klinisch Redeneren

Praktijkopdracht Klinisch Redeneren Praktijkopdracht Klinisch Redeneren Inleiding Via deze praktijkopdracht werk je aan je verpleegkundige vakdeskundigheid. De opdracht helpt je om achtergrondkennis te verwerven van de patiënten binnen het

Nadere informatie

Preventie en behandeling van orale mucositis. Michiel Daem / Verpleegkundig specialist oncologie UZG

Preventie en behandeling van orale mucositis. Michiel Daem / Verpleegkundig specialist oncologie UZG Preventie en behandeling van orale mucositis Michiel Daem / Verpleegkundig specialist oncologie UZG GUIDELINES Geen evidentie voor chloorhexidine als preventie of behandeling OM Chloorhexidine bij die

Nadere informatie

Procedure modulair onderhoud van richtlijnen. September 2015

Procedure modulair onderhoud van richtlijnen. September 2015 Procedure modulair onderhoud van richtlijnen September 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Uitgangspunten... 3 1. Regiehouder... 4 2. Beoordelen op actualiteit... 6 3. Prioritering voor actualisatie... 8

Nadere informatie

Consortium Transfusiegeneeskundig Onderzoek: Najaarssymposium 2016

Consortium Transfusiegeneeskundig Onderzoek: Najaarssymposium 2016 Consortium Transfusiegeneeskundig Onderzoek: Najaarssymposium 2016 Samenwerken in het optimaliseren van de bloedtransfusieketen Deel II: Ontwikkelen van nieuw transfusie gerelateerd onderzoek Dr. Erik

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Wratten (verrucae vulgares/plantares)

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Wratten (verrucae vulgares/plantares) Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Wratten (verrucae vulgares/plantares) Utrecht, 1 november 2016 Inhoudsopgave 1 Samenstelling werkgroep 3 2 Inleiding 4 2.1 Doel van de NHG-Behandelrichtlijn

Nadere informatie

Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz. Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan

Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz. Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ Sebastiaan Baan Netwerk LPGGz NIP NVvP Nederlands Huisartsen

Nadere informatie

Notitie Richtlijnenbeleid NVvR commissie kwaliteit, augustus 2015.

Notitie Richtlijnenbeleid NVvR commissie kwaliteit, augustus 2015. Notitie Richtlijnenbeleid is een beleidsnotitie van de NVvR waarin de procedures en verantwoordelijkheden van de radioloog worden beschreven bij het ontwikkelen van richtlijnen en het werken volgens richtlijnen.

Nadere informatie

Plan van aanpak. Module Verdieping in de beroepspraktijk. Preventie en behandeling van het delier bij klinische patiënten van 70 jaar en ouder.

Plan van aanpak. Module Verdieping in de beroepspraktijk. Preventie en behandeling van het delier bij klinische patiënten van 70 jaar en ouder. Plan van aanpak Module Verdieping in de beroepspraktijk Preventie en behandeling van het delier bij klinische patiënten van 70 jaar en ouder. Naam : Renate Agterhof Student nummer : 1002628 E-mailadres

Nadere informatie

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform

Nadere informatie

Overweeg bij patiënten die behandeld worden met radiotherapie om diclofenac te geven om pijn als gevolg van orale mucositis te behandelen.

Overweeg bij patiënten die behandeld worden met radiotherapie om diclofenac te geven om pijn als gevolg van orale mucositis te behandelen. 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490

Nadere informatie

2.1 Adequate mondzorg Uitgangsvraag: Op welke manier dient mondzorg adequaat te worden toegepast bij patiënten met orale mucositis?

2.1 Adequate mondzorg Uitgangsvraag: Op welke manier dient mondzorg adequaat te worden toegepast bij patiënten met orale mucositis? 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342

Nadere informatie

De verpleegkundig specialist: de ervaringen als arts

De verpleegkundig specialist: de ervaringen als arts De verpleegkundig specialist: de ervaringen als arts Prof. Dr. Sylvie Rottey Medisch Oncoloog Klinisch Farmacoloog Staflid dienst medische oncologie Diensthoofd Dienst voor Geneesmiddelenonderzoek 1 Samenwerking

Nadere informatie

Richtlijnen: Minimaal vereiste - of optimale zorg? Stollen of uitdagen

Richtlijnen: Minimaal vereiste - of optimale zorg? Stollen of uitdagen Richtlijnen: Minimaal vereiste - of optimale zorg? Stollen of uitdagen Teus van Barneveld Directeur, Kennisinstituut van Medisch Specialisten Regieraad: '51 ziekenhuizen is voldoende' Kwaliteitsinstituut

Nadere informatie

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave 04 06 10 19 30 38 43 54 61 66 71 2 78 79 80 82 83 90 91 99 113 115 116 120 124 125 3 Samenvatting met kernaanbeveling 4 5 Inleiding Aanleiding en doel Aanleiding 6 Doelgroep 7 8 De geldigheid

Nadere informatie

Lasertherapie (bij orale mucositis)

Lasertherapie (bij orale mucositis) HHZH/INF/090.03 h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 2500 Lier tel. 03-491 23 45 fax 03-491 23 46 www.hhzhlier.be Patiënteninformatie Lasertherapie (bij orale mucositis) Voorwoord Orale mucositis is

Nadere informatie

Signaleren van pschosociale problematiek in de oncologische wondzorg

Signaleren van pschosociale problematiek in de oncologische wondzorg Signaleren van pschosociale problematiek in de oncologische wondzorg Heleen Lintz-Luidens Verpleegkundig Consulent Radiotherapie UMC Sint Radboud Commissielid Oncologische wond WCS Opzet presentatie Verpleegkundige

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel Utrecht, 4 augustus 2016 Inhoudsopgave 1 Samenstelling werkgroep 3 2 Inleiding 4 2.1 Doel van de NHG-Behandelrichtlijn 4 2.2 Afbakening

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Hordeolum en chalazion

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Hordeolum en chalazion Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Hordeolum en chalazion mei 2017 Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Hordeolum en chalazion Utrecht, 8 mei 2017 Inhoudsopgave 1 Samenstelling

Nadere informatie

DETECTIE EN BEHANDELING VAN SUÏCIDAAL GEDRAG DE ONTWIKKELING VAN EEN MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN Saskia Aerts en Eva Dumon

DETECTIE EN BEHANDELING VAN SUÏCIDAAL GEDRAG DE ONTWIKKELING VAN EEN MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN Saskia Aerts en Eva Dumon DETECTIE EN BEHANDELING VAN SUÏCIDAAL GEDRAG DE ONTWIKKELING VAN EEN MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN Saskia Aerts en Eva Dumon Studiedag VVP 10 november 2015 Programma Introductie Ontwikkeling en planning

Nadere informatie

Ontwikkeling, herziening, beheer en toegankelijkheid protocollen verloskunde in verzorgingsgebied GCMN

Ontwikkeling, herziening, beheer en toegankelijkheid protocollen verloskunde in verzorgingsgebied GCMN Ontwikkeling, herziening, beheer en toegankelijkheid protocollen verloskunde in verzorgingsgebied GCMN Versie september 2016 1. Inleiding In de verloskundige samenwerkingsverbanden (VSV s) wordt gewerkt

Nadere informatie

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker

Nadere informatie

Kwaliteitsstandaard voor ALamyloïdose. Module concentratie en organisatie van zorg voor mensen met systemische AL-amyloïdose in Nederland

Kwaliteitsstandaard voor ALamyloïdose. Module concentratie en organisatie van zorg voor mensen met systemische AL-amyloïdose in Nederland Kwaliteitsstandaard voor ALamyloïdose Module concentratie en organisatie van zorg voor mensen met systemische AL-amyloïdose in Nederland Wat is een kwaliteitsstandaard? Richtlijn Zorgstandaard Ziektespecifiek,

Nadere informatie

MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN WERK EN ERNSTIGE PSYCHISCHE AANDOENINGEN. Versie 0.0

MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN WERK EN ERNSTIGE PSYCHISCHE AANDOENINGEN. Versie 0.0 MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN WERK EN ERNSTIGE PSYCHISCHE AANDOENINGEN Versie 0.0 Datum Goedkeuring 21-04-2011 Methodiek Evidence based Verantwoording Trimbos-instituut Inhoudsopgave Multidisciplinaire

Nadere informatie

Lasertherapie (bij orale mucositis)

Lasertherapie (bij orale mucositis) HHZH/INF/090.03(0115) Patiënteninformatie Lasertherapie (bij orale mucositis) een hart voor zorg Welkom Orale mucositis is een ontsteking van het mondslijmvlies die vooral voorkomt bij patiënten die behandeld

Nadere informatie

Richtlijn Mammacarcinoom

Richtlijn Mammacarcinoom Richtlijn Mammacarcinoom Truus Smit-Hoeksma Waterlandziekenhuis, Purmerend Fase in de richtlijnontwikkeling - uitwerken conclusie literatuursearch - schrijven aanbevelingen Aanleiding voor aanvullingen

Nadere informatie

Kennisinstituut Mondzorg (KiMo) Samenvatting

Kennisinstituut Mondzorg (KiMo) Samenvatting KiMo Kennisinstituut Mondzorg (KiMo) Samenvatting Waarom richtlijnen in de mondzorg? Richtlijnontwikkeling in de mondzorg is geen doel op zich. Richtlijnen zijn een middel om beschikbare kennis en ervaring

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijnen

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijnen Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijnen Utrecht, 4 augustus 2016 Inhoudsopgave 1 Samenstelling werkgroep 3 2 Inleiding 4 2.1 Doel van de NHG-Behandelrichtlijn 4 2.2 Afbakening van het onderwerp

Nadere informatie

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? - Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen

Nadere informatie

Ontwikkeling, herziening, beheer en toegankelijkheid protocollen verloskunde in verzorgingsgebied RCU / GCMN

Ontwikkeling, herziening, beheer en toegankelijkheid protocollen verloskunde in verzorgingsgebied RCU / GCMN Ontwikkeling, herziening, beheer en toegankelijkheid protocollen verloskunde in verzorgingsgebied RCU / GCMN November 2013 1. Inleiding Binnen de VSK wordt gewerkt met regionale en landelijke protocollen.

Nadere informatie

Partijen betrokken bij het ontwikkelen of onderhouden van deze kwaliteitsstandaard zijn: NVK, NVvP, VKGN, NIP, NPCF, ZN

Partijen betrokken bij het ontwikkelen of onderhouden van deze kwaliteitsstandaard zijn: NVK, NVvP, VKGN, NIP, NPCF, ZN Aanbiedingsformulier Op grond van dit aanbiedingsformulier heeft Zorginstituut Nederland getoetst of de kwaliteitsstandaard voldoet aan de criteria uit het Toetsingskader. Dit document speelt een essentiële

Nadere informatie

Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis

Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis 28 juni 2010 Status definitief Referentie cb 1/7 Auteur(s) Drs. M.B.L. Leys Dhr. E.M. Reijerink Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 DEEL 1 HET BEROEP VAN DE MBO-VERPLEEGKUNDIGE 13

Inhoud. Voorwoord 11 DEEL 1 HET BEROEP VAN DE MBO-VERPLEEGKUNDIGE 13 Inhoud Voorwoord 11 DEEL 1 HET BEROEP VAN DE MBO-VERPLEEGKUNDIGE 13 1 Waar gaat het om in de verpleging? 15 1.1 Oriëntatie op het beroep van mbo-verpleegkundige 15 1.1.1 Inhoud van het beroep 16 1.1.2

Nadere informatie

Procedures Richtlijnen

Procedures Richtlijnen Nederlandse Vereniging voor Urologie Conceptversie 1.0 vastgesteld HV 22 mei 2014 Procedures Richtlijnen 1 Inhoud Begrippen... 3 Inleiding... 4 1. Ontwikkeling richtlijnen... 4 2. Consultatie / Commentaarfase...

Nadere informatie

Bevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies

Bevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies Bevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies Marloes Vooijs Monique Leensen Jan Hoving Haije Wind Monique Frings-Dresen Organisatie voor Arbeid en Gezondheid (AMC) Preventie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 11 oktober 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 11 oktober 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie

Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 22 Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie Mondverzorging in de palliatief

Nadere informatie

Ontwikkeling van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen

Ontwikkeling van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen TNO-rapport KvL/B&G 2008.046 Ontwikkeling van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen Preventie en Zorg Wassenaarseweg 56 Postbus 2215 2301 CE Leiden www.tno.nl T +31 71 518 18 18

Nadere informatie

Postgraduaat Voeding en Oncologie

Postgraduaat Voeding en Oncologie Postgraduaat Voeding en Oncologie Opleidingsprogramma: 21 SP OPO: De fundamentele aspecten van kanker en kankerbehandeling : 3 SP 1. Inhoud Fundamentele aspecten van kanker, kankerbehandeling en voedingsinterventies

Nadere informatie

Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker

Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl Mariëtte Bergmans (BVN) 1 wie staat hier? AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl 1 Definitie zelfmanagement

Nadere informatie

Kennisbank richtlijnontwikkeling. Tool Knelpuntenanalyse. 1. Inleiding. Ondersteunende materialen bij het ontwikkelen van richtlijnen.

Kennisbank richtlijnontwikkeling. Tool Knelpuntenanalyse. 1. Inleiding. Ondersteunende materialen bij het ontwikkelen van richtlijnen. Kennisbank richtlijnontwikkeling Ondersteunende materialen bij het ontwikkelen van richtlijnen Tool Knelpuntenanalyse Inhoud 1. Inleiding 2. Doel van deze tool 2.1. Deze tool ondersteunt de processen van:

Nadere informatie

Bijlage 9 Resultaten Commentaarronde: gerichte benadering

Bijlage 9 Resultaten Commentaarronde: gerichte benadering Bijlage 9 Resultaten Commentaarronde: gerichte benadering 1 Opzet gerichte benadering De KNMT en respectievelijk de NVM en de ONT hebben steekproeven getrokken van tandarts-algemeen practici, tandarts-implantologen,

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Mondzorg bij stamceltransplantatie

Patiënteninformatie. Mondzorg bij stamceltransplantatie Patiënteninformatie Mondzorg bij stamceltransplantatie 2 Inhoud Inleiding... 5 Doel van de mondzorg... 5 Definities... 5 Wat houdt een goede mondhygiëne in?... 5 Tanden poetsen... 5 Corsodyl spoeling...

Nadere informatie

Samen werken aan betere pijnzorg: de ontwikkeling van de kwaliteitsindicator Ziekenhuisbreed pijnmanagement

Samen werken aan betere pijnzorg: de ontwikkeling van de kwaliteitsindicator Ziekenhuisbreed pijnmanagement Samen werken aan betere pijnzorg: de ontwikkeling van de kwaliteitsindicator Ziekenhuisbreed pijnmanagement Rianne L.M. van Boekel RN MSc Voorzitter V&VN Pijnverpleegkundigen Verpleegkundig expert en epidemioloog

Nadere informatie

2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Tabaksverslaving

2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Tabaksverslaving 1. Naam van de kwaliteitsstandaard: ZorgmoduleStoppenmetRoken 2. Zorgvraag/aandoening(en) waarop de kwaliteitsstandaard betrekking heeft: Tabaksverslaving 3. Gepland moment van revisie van de kwaliteitsstandaard:

Nadere informatie

KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN

KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN Patiënten en cliënten hebben het recht om kwalitatief goede zorg te ontvangen. Daarom stimuleert V&VN verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig

Nadere informatie

daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Lasertherapie (bij orale mucositis)

daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Lasertherapie (bij orale mucositis) daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Lasertherapie (bij orale mucositis) Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is orale mucositis? 4 3. Wat is lasertherapie bij orale mucositis?

Nadere informatie

LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT:

LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Op weg naar een Kamer Mondzorg Josef Bruers LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Quality for the future 4 oktober 2013 Kamer Mondzorg Werktitel voor een initiatief om in Nederland te komen

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor andere doelgroepen

Palliatieve zorg voor andere doelgroepen Palliatieve zorg voor andere doelgroepen CVA, Dementie, COPD, Hartfalen, psychiatrische aandoening, verstandelijke beperking 27 november Rob Krol en Annemiek Kwast Aanleiding IKNL activiteiten palliatieve

Nadere informatie

Speekselverlies bij kinderen

Speekselverlies bij kinderen Speekselverlies bij kinderen En het Observatie-instrument Speekselverlies Marijke Hofman, logopediste KNO UMCG 21-11-2007 KNO/CSK 1 Speeksel De vloeistof die door de speekselklieren wordt uitgescheiden

Nadere informatie

LEIDRAAD KWALIFICERING CHIRURGIE BIJ KINDEREN IN ALGEMENE ZIEKENHUIZEN

LEIDRAAD KWALIFICERING CHIRURGIE BIJ KINDEREN IN ALGEMENE ZIEKENHUIZEN LEIDRAAD KWALIFICERING CHIRURGIE BIJ KINDEREN IN ALGEMENE ZIEKENHUIZEN 2007 Deze notitie is tot stand gekomen vanuit een samenwerkingsverband tussen onderstaande verenigingen en secties: NVKCh SKAZ SCK

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Hyperhidrose

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Hyperhidrose Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Hyperhidrose april 2017 Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Hyperhidrose Utrecht, 26 april 2017 Inhoudsopgave 1 Samenstelling werkgroep 3 2

Nadere informatie

Hoofd-hals kanker epidemiologie, etiologie, symptomatologie en diagnostiek

Hoofd-hals kanker epidemiologie, etiologie, symptomatologie en diagnostiek Hoofd-hals kanker epidemiologie, etiologie, symptomatologie en diagnostiek M. Lacko KNO-arts/Hoofd-hals oncoloog Oncologie symposium, Maastricht 21 mei 2015 Indeling presentatie 1. Incidentie en epidemiologie

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa april 2017 Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa Utrecht, 19 april 2017 Inhoudsopgave 1 Samenstelling

Nadere informatie

Evidence-based richtlijn lasrook

Evidence-based richtlijn lasrook NVvA symposium 2013 Evidence-based richtlijn lasrook 18 april 2013 Remko Houba, arbeidshygiënist Andere betrokkenen & beroepsverenigingen bij de opstelling van de richtlijn: Dick Heederik, David Bruinvels,

Nadere informatie

Optimaliseren chemotherapie probleem signalering en interventies

Optimaliseren chemotherapie probleem signalering en interventies Natascha Schrama 18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Optimaliseren chemotherapie probleem signalering en interventies Natascha Schrama Verpleegkundig specialist oncologie ziekenhuis Bernhoven Oss/Veghel Inhoud

Nadere informatie

Postgraduaat Voeding en Oncologie

Postgraduaat Voeding en Oncologie Postgraduaat Voeding en Oncologie Opleidingsprogramma: 21 SP OPO: De fundamentele aspecten van kanker en kankerbehandeling : 3 SP 1. Inhoud Fundamentele aspecten van kanker, kankerbehandeling en voedingsinterventies

Nadere informatie

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Bursitis olecrani

Totstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Bursitis olecrani Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Bursitis olecrani Utrecht, december 2018 Inhoud 1 Samenstelling werkgroep 3 2 Inleiding 4 2.1 Doel van de NHG-Behandelrichtlijn 4 2.2 Afbakening van het

Nadere informatie

Taken en verantwoordelijkheden bij richtlijnontwikkeling

Taken en verantwoordelijkheden bij richtlijnontwikkeling Taken en verantwoordelijkheden bij richtlijnontwikkeling Complementair aan het Draaiboek Richtlijnen 8 december 2009 Vereniging van Integrale Kankercentra ALGEMEEN Actie Verantwoordelijk Uitvoering Via

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 Preventie 67 1 Inleiding 67 2 Praktijkoverwegingen 69 3 Wetenschappelijke onderbouwing 78 4 Aanbevelingen 87 Noten 90 Literatuur 90

Hoofdstuk 4 Preventie 67 1 Inleiding 67 2 Praktijkoverwegingen 69 3 Wetenschappelijke onderbouwing 78 4 Aanbevelingen 87 Noten 90 Literatuur 90 Inhoud Voorwoord 9 Hoofdstuk 1 Inleiding 11 1 Inleiding 11 2 Visie 12 3 Dwang 13 4 Drang 14 5 Doel van de richtlijn 16 6 Doelgroep 16 7 Patiëntengroep 16 8 Werkwijze 17 9 Leeswijzer 18 Noten 20 Literatuur

Nadere informatie

Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers. Ontwikkeld door CBO en PGOsupport

Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers. Ontwikkeld door CBO en PGOsupport Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers Ontwikkeld door CBO en PGOsupport Versie juni 2014 Colofon CBO Het CBO houdt zich bezig met de organisatorische aspecten

Nadere informatie