Faculteit Recht en Criminologie Universiteit Gent Academiejaar

Transcriptie

1 Faculteit Recht en Criminologie Universiteit Gent Academiejaar De redactie van de volmacht die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen. Een checklist voor een professionele bespreking met de cliënt en een model met diverse alternatieven die een oplossing bieden voor de verschillende familiale situaties. Masterproef van de opleiding Master in het Notariaat Ingediend door Anouk De Witte (studentennr.: ) Promotor: Prof. Dr. Jan Bael Commissaris: Anne-Sophie Baudry

2 Faculteit Recht en Criminologie Universiteit Gent Academiejaar De redactie van de volmacht die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen. Een checklist voor een professionele bespreking met de cliënt en een model met diverse alternatieven die een oplossing bieden voor de verschillende familiale situaties. Masterproef van de opleiding Master in het Notariaat Ingediend door Anouk De Witte (studentennr.: ) Promotor: Prof. Dr. Jan Bael Commissaris: Anne-Sophie Baudry

3 Woord vooraf Na het afronden van mijn rechtenstudies trok ik een aantal jaren naar het buitenland om mijn eerste stappen in het professionele leven te zetten. Ook al was dit voor mezelf een onvergetelijke ervaring die me ongetwijfeld verder gevormd heeft, was vooral het steeds opnieuw achterlaten van familie en vrienden niet evident. Wanneer ik dan in september van dit academiejaar terug naar België kwam en mijn studies met werk begon te combineren, zorgde dit er niet voor dat ik opnieuw wat meer tijd had voor mijn omgeving. Daarom wil ik dit woord van dank speciaal richten tot mijn familie, vrienden en vriend om me mijn ding te laten doen. Vooral wil ik mijn ouders bedanken om mij onvoorwaardelijk te steunen en mij weer even in huis te nemen gedurende de examenperiodes. Tevens wens ik ook mijn werkgever en collega s te bedanken om mij de nodige tijd en ruimte te geven om mij op mijn studies te richten. Het was zeker niet evident dat ik er vaak niet was maar ik kijk er nu vooral naar uit terug voltijds aan de slag te gaan en de theorie verder in de praktijk te gebruiken. Ten slotte wens ik professor Bael en mevrouw Anne-Sophie Baudry te bedanken voor het aanreiken van het interessante onderwerp van de buitengerechtelijke bescherming. Omwille van twee redenen was de keuze voor dit onderwerp snel gemaakt. Ten eerste wenste ik te werken rond een onderwerp dat écht van belang is in de praktijk. Ook het niet louter theoretisch bestuderen van een onderwerp maar het werkbaar maken naar de praktijk toe door het opstellen van een model en een checklist voor een bespreking met de cliënt is wat deze masterproef interessant maakt. Ten tweede ben ik zelf reeds van zeer dichtbij geconfronteerd geweest met familieleden die wegens hun gezondheidstoestand niet in staat zijn geweest hun belangen van vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen, waardoor dit onderwerp voor mij ook geen ver van mijn bed-show is. Anouk De Witte

4 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding: buitengerechtelijke bescherming... 1 Hoofdstuk 2. De redactie van de volmacht die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen Vorm van de lastgevingsovereenkomst Aanhef van de akte De partijen bij de lastgevingsovereenkomst... 7 A. De lastgever Wilsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige De lastgever blijft handelingsbekwaam De lastgever als beschermde persoon B. De lasthebber(s) Eén of meerdere lasthebbers Aanvaarding van de lastgeving door de lasthebber(s) C. Voorstel van clausule m.b.t. de partijen bij de lastgevingsovereenkomst Bijzonder doel van de lastgevingsovereenkomst A. Expliciete vermelding in de akte B. Voorstel van clausule m.b.t. het bijzonder doel van de lastgevingsovereenkomst Inwerkingtreding van de lastgevingsovereenkomst A. Onmiddellijke inwerkingtreding van de lastgevingsovereenkomst B. Inwerkingtreding van de lastgevingsovereenkomst bij wilsonbekwaamheid C. Voorstel van clausule m.b.t. de inwerkingtreding van de lastgevingsovereenkomst De opdrachten en machten van de lasthebber(s) A. Inhoud en omvang van de lastgeving Daden van vertegenwoordiging die betrekking hebben op de goederen Bijzondere of algemene lastgeving Uitlichting van een specifieke rechtshandeling: het verrichten van een schenking B. Uitvoering van de lastgeving Beginselen die de lasthebber bij de uitvoering van zijn opdracht in acht moet nemen Overleg plegen met de lastgever - de lastgever en/of derden op de hoogte houden De aanstelling van een lasthebber ad hoc C. Voorstel van clausule m.b.t. de opdrachten en machten van de lasthebber(s) Algemene voorwaarden van de lastgevingsovereenkomst A. Te goeder trouw handelen en het belang van de lastgever vooropstellen B. Afscheiding van de vermogens C. Vergoeding en bezoldiging van de lasthebber(s) D. Onderwerping aan de artikelen 1984 tot 2010 van het Burgerlijk Wetboek E. Voorstel van clausule m.b.t. de algemene voorwaarden van de lastgevingsovereenkomst Registratie van de lastgevingsovereenkomst A. Verplichte registratie in het centraal register dat wordt bijgehouden door de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat I

5 B. Voorstel van clausule m.b.t. de registratie van de lastgevingsovereenkomst Beëindiging van de lastgevingsovereenkomst A. Beëindiging van de buitengerechtelijke beschermingsmaatregel Ingeval de lastgever zich niet meer bevindt in de toestand als bedoeld in artikel 488/1 of 488/2 BW Door de kennisgeving van de opzegging van de lastgeving door de lasthebber of van de herroeping van de lastgeving door de lastgever overeenkomstig artikel 490, vijfde lid Door het overlijden van de lastgever of van de lasthebber of door diens plaatsing onder een rechterlijke beschermingsmaatregel, overeenkomstig artikel 492/1 BW Door een beslissing van de vrederechter genomen overeenkomstig artikel 490/2, 2 of artikel 490/1, 2, derde lid BW B. Beëindiging van de lastgevingsovereenkomst C. Verklaring van voorkeur omtrent een aan te wijzen bewindvoerder conform artikel 496 BW D. Voorstel van clausule m.b.t. de beëindiging van de lastgevingsovereenkomst Euthanasie en patiëntenrechten A. Bepalingen in verband met euthanasie en patiëntenrechten B. Voorstel van clausule m.b.t. euthanasie en patiëntenrechten Slot van de akte Hoofdstuk 3. Een checklist voor een professionele bespreking met de cliënt Bibliografie Wetgeving, verdragen en aanbevelingen Rechtsleer A. Bijdragen in tijdschriften B. (Bijdragen in) Boeken Rechtspraak Overige bronnen II

6 Hoofdstuk 1. Inleiding: buitengerechtelijke bescherming 1. Op 1 september 2014 is de wet van 17 maart 2013 tot hervorming van de regelingen inzake onbekwaamheid en tot instelling van een nieuwe beschermingsstatus die strookt met de menselijke waardigheid 1 in werking getreden 2. Deze wet vormt de basis voor de buitengerechtelijke bescherming door de invoering van de artikelen 489 t.e.m. 490/2 in het Burgerlijk Wetboek. 2. Door de invoering van deze wet beoogde de wetgever twee doelstellingen te verwezenlijken. Enerzijds wenste de wetgever de vroegere onbekwaamheidsstatuten over meerderjarigen, zijnde het voorlopig bewind, de verlengde minderjarigheid, de gerechtelijke onbekwaamverklaring en de bijstand van een gerechtelijk raadsman te vervangen door één enkel statuut voor alle meerderjarige onbekwamen 3. Dit nieuwe rechterlijke 4 beschermingsstatuut, genoemd het bewind, is gebaseerd op de vroegere regeling van het voorlopig bewind 5 met dit grote verschil evenwel dat de 1 BS 14 juni Gewijzigd bij wet van 25 april 2014 houdende diverse bepalingen betreffende Justitie, BS 14 mei 2014 en bij wet van 12 mei 2014 houdende wijziging en coördinatie van diverse wetten betreffende Justitie (II), BS 19 mei Enkel lastgevingen verleend na 1 september 2014 zijn onderworpen aan de regeling over de buitengerechtelijke bescherming: zie artikel 226 van de wet van 17 maart Een lastgeving verleend onder opschortende termijn of voorwaarde voor 1 september 2014 komt niet in aanmerking (F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen (Deel II), RW , nr. 16, (602) 622; T. WUYTS, Een nieuw wettelijk kader voor wilsonbekwamen, Juristenkrant 13 maart 2013, nr. 265; C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen. De wet van 17 maart 2013 tot hervorming van de regelingen inzake onbekwaamheid en tot instelling van een nieuwe beschermingsstatus, T. Not. 2013, (255) nr. 11 (hierna verkort C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen )). 3 In ons recht blijven er aldus nog maar twee categorieën van beschermde personen over nl. de minderjarigen, die beschermd blijven door het ouderlijk gezag of de voogdij, en de wilsonbekwame meerderjarigen, die beschermd worden door het bewind: zie N. LABEEUW en E. VAN LANDEGEM, Het nieuwe gerechtelijke beschermingsstatuut voor wilsonbekwamen. Bespreking van de wet van 17 maart 2013, TEP 2014/1, (4) 5 (hierna verkort N. LABEEUW en E. VAN LANDEGEM, Het nieuwe gerechtelijke beschermingsstatuut voor wilsonbekwamen ); F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen (Deel I), RW , nr. 15, (563) nr. 4 (hierna verkort F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen ); K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen: Een overzicht vanuit vogelperspectief, Not.Fisc.M. 2013/7, (182) nr. 5 (hierna verkort K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen ); F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité et instaurant un nouveau statut de protection conforme à la dignité humaine: vers une simplification?, TBBR 2013/6, (290), nr. 1 (hierna verkort F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité ) ; C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen inzake de redactie van de lastgevingsovereenkomst inhoudende een buitengerechtelijke bescherming in E. ALOFS, H. CASMAN en A. VAN DEN BOSSCHE, Liber Amicorum André Michielsens, Mechelen, Kluwer, 2015, 261 (hierna verkort C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen). 4 LABEEUW en VAN LANDEGEM verkiezen de volgens hen beter overeenstemmende term gerechtelijke bescherming te gebruiken (zie N. LABEEUW en E. VAN LANDEGEM, Het nieuwe gerechtelijke beschermingsstatuut voor wilsonbekwamen, (4) 5.). 5 Parl.St. Kamer , nr. 53K1009/001, 8 en

7 vrederechter thans ook een rechterlijke beschermingsmaatregel met betrekking tot de persoon kan bevelen 6. Gezien deze masterproef de buitengerechtelijke bescherming tot voorwerp heeft, zullen wij op de regeling van het bewind niet verder ingaan. Anderzijds streefde de wetgever ernaar de Belgische wetgeving in overeenstemming te brengen met het Verdrag van de Verenigde Naties van 13 december 2006 betreffende de rechten van personen met een handicap 7, de aanbeveling van 23 februari 1999 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa on principles concerning the legal protection of incapable adults (R(99)4) 8 en de aanbeveling van 9 december 2009 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa on principles concerning continuing powers of attorney and advance directives for incapacity 9 (CM/rec(2009)11) 10 die, wat de naam al doet vermoeden, in het kader van de buitengerechtelijke bescherming de meest belangrijke is. Deze aanbeveling stelt ten eerste dat de lidstaten die deel uitmaken van de Raad van Europa het zelfbeschikkingsrecht en de autonomie van hun burgers dienen te promoten door wilsbekwame meerderjarige personen er toe aan te zetten, door gebruik te maken van (voortdurende) volmachten, zelf te beschikken, dus zelf maatregelen te nemen, voor wanneer zij in de toekomst wilsonbekwaam zouden worden. In navolging van deze aanbeveling heeft de Belgische wetgever in de artikelen 489 t.e.m. 490/2 BW aldus een buitengerechtelijke 11 beschermingsregeling ingevoerd, waarbij een persoon op een ogenblik dat hij nog wilsbekwaam is zelf, gebruik makend van een lastgeving, een regeling uitwerkt voor het geval hij later wegens zijn gezondheidstoestand niet meer in staat zou zijn om zijn belangen van vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen. 6 Zie artikel 492/1, 1 BW. 7 Dit Verdrag beoogt de participatie en de bescherming van personen met een functiebeperking te bevorderen: Parl.St. Kamer , 53K1009/001, 4-5. Zie: Vrij vertaald: over beginselen betreffende voortdurende volmachten en voorafgaande richtlijnen in geval van onbekwaamheid : zie: 10 Parl.St. Kamer , nr. 53K1009/001, 5-6 en Buitengerechtelijk in die zin dat men zijn bescherming buiten de (vrede)rechter om, dus privaat, gaat organiseren: zie S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen, (60) nr. 14. Echter mag de lastgeving niet op een absolute wijze alle rechterlijke tussenkomsten en de wettelijke bepalingen betreffende het bewind uitsluiten: zie C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen, (255) nr

8 Bij het uitwerken van deze wettelijke regeling had de wetgever vooral personen voor ogen die hun wilsonbekwaamheid, bijvoorbeeld wegens schrik voor geheugenverlies door ouderdom of wegens confrontatie met dementie of alzheimer in de nabije omgeving, zien opdoemen. De buitengerechtelijke beschermingsmaatregel kan echter ook mogelijkheden bieden voor personen die een (al dan niet nakende) wilsonbekwaamheid, bijvoorbeeld wegens ziekte of ongeval, willen voorzien. Ten tweede stelt deze aanbeveling het subsidiariteitsbeginsel voorop, in die zin dat de buitengerechtelijke bescherming, als minst ingrijpende maatregel, waar mogelijk voorrang krijgt op de rechterlijke bescherming. De voorkeur voor de buitengerechtelijke bescherming wordt door de Belgische wetgever verwoord in artikel 492 BW. Het wordt dus als prioritair beschouwd dat burgers zelf de nodige regelingen treffen. Volgens DELAHAYE en HACHEZ is dit surrealistisch: Cette présentation comporte un aspect surréaliste, dans la mesure ou le régime subsidiaire constituera certainement plus de 90% des cas d application 12. Samen met het principe van de subsidiariteit beklemtoont de wetgever in artikel 492 BW ook het principe van de noodzakelijkheid: De vrederechter kan ten aanzien van de persoon bedoeld in de artikelen 488/1 en 488/2 een rechterlijke beschermingsmaatregel bevelen wanneer en in de mate hij vaststelt dat dit noodzakelijk is en dat de bestaande wettelijke of buitengerechtelijke bescherming niet volstaat. 3. Uit voorgaande blijkt dus dat de buitengerechtelijke bescherming gerealiseerd wordt via de figuur van de (gemeenrechtelijke) lastgeving of volmacht 13, zoals geregeld in de artikelen 1984 tot 2010 BW, behoudens andersluidende wettelijke bepalingen (artikel 490/2, 1, eerste lid BW) T. DELAHAYE en F. HACHEZ, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité et instaurant un nouveau statut de protection conforme à la dignité humaine, JT 2013, (hierna verkort T. DELAHAYE en F. HACHEZ, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité ). 13 Deze begrippen zijn synoniemen (zie C. ENGELS en M. DAMBRE, Bijzondere overeenkomsten, Brugge, Die Keure, 2010, 395), al kan een onderscheid worden gemaakt in die zin dat de lastgeving het contract is en de volmacht de (vertegenwoordigings)bevoegdheid vloeiend uit het contract (zie J. DIERYNCK en C. CASTELEIN, Vermogensplanning voor en door beschermde personen: De nieuwe regeling na de wet van 17 maart 2013, Antwerpen, Intersentia, 2014, 39 (hierna verkort J. DIERYNCK en C. CASTELEIN, Vermogensplanning). 14 VAN DEN BROECK beschrijft de regels van de buitengerechtelijke bescherming als een lex specialis: Zie A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen in rechtsvergelijkend perspectief, TEP 2014/1, (74) 79 (hierna verkort A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen ). 3

9 Om die reden wordt de buitengerechtelijke bescherming in de volksmond ook wel zorgvolmacht 15 of voorzorgsvolmacht 16 genoemd. 4. Voor de wet van 17 maart 2013 kende het Belgische recht geen gelijkaardige buitengerechtelijke bescherming 17. In het kader van vermogensbeheer voor het geval men wilsonbekwaam zou worden, werd soms wel gebruik gemaakt van de zaakwaarneming of de gemeenrechtelijke lastgeving 18 maar dat laatste stelde enkele praktische problemen aangezien in de rechtsleer discussie bestond over de vraag of de feitelijke toestand van wilsonbekwaamheid een einde stelde aan dergelijke lastgevingen 19. Door de inwerkingtreding van de wet van 17 maart 2013 wordt de lastgeving voor vermogensrechtelijke handelingen nu in het bijzonder wettelijk omkaderd 20. De essentie van deze specifieke lastgeving die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen bestaat er net in dat de lastgeving niet van rechtswege wordt beëindigd wanneer de lastgever wilsonbekwaam wordt, evenwel op voorwaarde dat aan de wettelijke constitutieve elementen 21 wordt voldaan. 15 Zie bijvoorbeeld artikel in De notariskrant (Oost-Vlaanderen editie Zuid) van 14/03/2018 De zorgvolmacht biedt soelaas. 16 F. SWENNEN, Meerderjarigenbescherming: het beste mag niet ten koste gaan van het goede, TEP 2014/1, 2-3; F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen, (563) nr F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité, (290) nr A. DEMORTIER en T. VAN HALTEREN, La loi du 17 mars 2013 réformant le régime des incapacités: principes et innovations en matière de mandat extrajudiciaire et de libéralités, RNB 2014, (391) 423 (hierna verkort A. DEMORTIER en T. VAN HALTEREN, La loi du 17 mars 2013 ); C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen, 263; A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) Op deze discussie wordt verder niet ingegaan maar een goede samenvatting vindt men bij A. WYLLEMAN: A. WYLLEMAN, Het bewind: enig nieuw beschermingsstatuut voor meerderjarige onbekwamen in Rechtskroniek voor het notariaat 2013 (deel 23), Brugge, Die Keure, 2013, (hierna verkort A. WYLLEMAN, Het bewind: enig nieuw beschermingsstatuut voor meerderjarige onbekwamen). 20 T. WUYTS, Een nieuw wettelijk kader voor wilsonbekwamen, Juristenkrant 13 maart 2013, nr. 265; A. WYLLEMAN, Het bewind: enig nieuw beschermingsstatuut voor meerderjarige onbekwamen, 108; E. DE NOLF, De volmacht in het kader van de buitengerechtelijke bescherming van onbekwamen: welke mogelijkheden biedt de nieuwe wet inzake successieplanning?, Notariaat 2014, (1) nr. 2 (hierna verkort E. DE NOLF, De volmacht in het kader van de buitengerechtelijke bescherming ); T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht in R. BARBAIX en N. CARETTE (eds.), Tendensen Vermogensrecht 2014, Antwerpen, Intersentia, 2014, (87) nrs. 20 en 23 (hierna verkort T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht). 21 Deze worden in het verdere verloop van deze masterproef besproken. 4

10 Hoofdstuk 2. De redactie van de volmacht die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen 5. In dit hoofdstuk zal ik trachten een model op te stellen van een volmacht/lastgeving die in het bijzonder tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen. Het is echter niet mogelijk één volmacht op stellen die algemeen en voor iedereen van toepassing kan zijn. De bedoeling is net dat eenieder voor zichzelf een buitengerechtelijke bescherming op maat uitwerkt. Toch stellen DE FEYTER en DE NOLF dat, ingevolge de toenemende vraag naar het opzetten van een buitengerechtelijke bescherming via een zorgvolmacht, er in de praktijk een zekere mate van standaardisatie bij de redactie van deze volmachten is ontstaan 22. Om die reden zal ik trachten zo veel mogelijk verschillende keuzeclausules weer te geven waaruit de kandidaat-lastgever dan kan kiezen naargelang zijn situatie. De lastgevingsovereenkomst kan uiteraard nog andere bepalingen bevatten dan degene die worden voorgesteld voor zover die niet strijdig zijn met regels van openbare orde en dwingend recht 23. Het voorgestelde model is opgesteld aan de hand van een aantal modellen die in de praktijk en de rechtsleer in omloop zijn. Meer bepaald verkreeg ik het in de praktijk gebruikte model van drie notariaten en gebruikte ik ook de door DE WULF 24 en BAEL 25 voorgestelde modellen Vorm van de lastgevingsovereenkomst 6. Volgens het gemeen lastgevingsrecht kan de lastgeving mondeling verleend worden (artikel 1985 BW) maar aangezien de lastgeving die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen geregistreerd dient te worden in een centraal register 27, zal deze hier schriftelijk 22 L. DE FEYTER en E. DE NOLF, Enkele praktisch aandachtspunten bij de redactie van een zorgvolmacht, in het bijzonder in relatie met een Belgische bancaire instelling, VIP 2017/3, (4) 1-2 (hierna verkort L. DE FEYTER en E. DE NOLF, Enkele praktische aandachtspunten bij de redactie van een zorgvolmacht ). 23 T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht, (87) nr C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen, (255) nr J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, Rechtskroniek voor het Notariaat Vol. 28, Brugge, Die Keure, 2016, (185) nr. 189 (hierna verkort J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen ) 26 Zie ook het in C. DE WULF in C. DE WULF m.m.v. J. BAEL en S. DEVOS, Het opstellen van notariële akten, III, Mechelen, Kluwer, 2005, 255, nr. 333 voorgestelde model van algemene lastgeving. 27 Zie 8 hieronder. 5

11 dienen te worden verleend 28. Het geschrift kan de onderhandse of notariële/authentieke vorm 29 aannemen; dit volgt impliciet uit artikel 490, tweede lid BW. De notariële vorm is echter verplicht ingeval de lastgeving betrekking heeft op plechtige rechtshandelingen 30 of rechtshandelingen die moeten worden overgeschreven op het hypotheekkantoor Daarenboven heeft de notariële akte uiteraard als voordeel dat zij door een notaris zal worden opgesteld. De notaris kan de kandidaat-lastgever als neutraal raadgever begeleiden bij het opstellen van zijn lastgevingsovereenkomst en hij kan erover waken dat alles tot in de puntjes duidelijk is opgesteld zodat er later geen discussies (omtrent de uitvoering van de lastgeving) kunnen ontstaan. Door het opstellen van een buitengerechtelijke lastgeving wil men namelijk bereiken het beheer van zijn vermogen, buiten de rechter om, in de private sfeer te behouden. Hoe beter de buitengerechtelijke lastgeving is geredigeerd, hoe minder kans dat later alsnog de rechter zal dienen tussen te komen. De notariële buitengerechtelijke lastgeving, in tegenstelling tot zijn onderhandse variant, biedt tevens als voordeel dat aan drie andere bekommernissen kan worden tegemoetgekomen doordat de notaris hier toezicht op kan houden. Het betreft ten eerste het risico op vervalsing of aanvulling, 28 S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen, (60) nr. 18; F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen, (563) nr. 16; K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr. 12; L. DE FEYTER en E. DE NOLF, Enkele praktische aandachtspunten bij de redactie van een zorgvolmacht, (4) 6; E. DE NOLF, De volmacht in het kader van de buitengerechtelijke bescherming, (1) nr. 5; C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen, 274; E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, RNB 2014, (463) (hierna verkort E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire ); A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) Volgens ROTTHIER en CASTELEIN zal de lastgeving meestal worden afgesloten bij authentieke akte: zie K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr. 5 en 11 en C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen, 275. ROTTHIER verwoordt zijn voorkeur voor de authentieke lastgeving in K. ROTTHIER, Bewind over meerderjarige onbekwamen: handleiding voor de familiebewindvoerder, Brugge, Die Keure, 2014, 33 (hierna verkort K. ROTTHIER, Bewind over meerderjarige onbekwamen). Ook DE WULF verkiest de notariële akte: zie C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen, (255) nr S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen, (60) nr. 18; F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen, (563) nr. 16; K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr. 12; A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen, ; J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr. 20; C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen, (255) nr BEGUIN en FONTEYN geven een opsomming van handelingen waarvoor de notariële vorm vereist is maar volgens mij verliezen zij uit het oog dat de buitengerechtelijke bescherming enkel van toepassing kan zijn op daden van vertegenwoordiging met betrekking tot de goederen. Als voorbeeld van voornoemde handelingen stellen zij o.m. de erkenning van een kind en de (intrekking van) toestemming in een adoptie: zie E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463)

12 ten tweede de kans op wilsonbekwaamheid op het tijdstip van het verlenen van de lastgeving en ten slotte het risico op beïnvloeding. Ik deel hierin het standpunt van CASTELEIN die de opvattingen van VAN DEN BROECK, die stelt dat deze bekommernissen opgelost worden door te werken met een onderhandse lastgeving 33, terecht weerlegt Hieronder zal een notariële volmachtsakte die tot doel heeft een buitengerechtelijke bescherming tot stand te brengen geredigeerd worden. Telkens zal eerst de toepasselijke theorie uitgelicht worden waarna steeds een clausule wordt voorgesteld. Als men alle clausules achter elkaar zou lezen, bekomt men een volledig (voorstel van) model. 2. Aanhef van de akte In het jaar TWEEDUIZEND Op Voor mij,, notaris met standplaats te Zijn verschenen: 3. De partijen bij de lastgevingsovereenkomst 8. Volgens artikel 1984, eerste lid van het Burgerlijk Wetboek is lastgeving of volmacht een handeling, waarbij een persoon aan een ander de macht geeft om iets voor de lastgever en in zijn naam te doen. Algemeen wordt echter aangenomen dat deze definitie onvolledig is. Een betere definiëring van de lastgeving is de volgende: de lastgeving is de overeenkomst waarbij de lastgever de lasthebber belast met het stellen van een rechtshandeling 35, voor rekening en in naam van de lastgever, en de lasthebber dit aanvaardt A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) C. CASTELEIN, Enkele notariële bedenkingen, Voor een zeer extensieve beschrijving van de voordelen van de notariële volmacht zie: J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr In het kader van de buitengerechtelijke bescherming reikt de opdracht van de lasthebber(s) echter verder dan het louter stellen van rechtshandelingen in naam en voor rekening van de lastgever: zie infra 5. Opdrachten en machten van de lasthebber(s). 36 C. PAULUS en R. BOES, Lastgeving, in A.P.R., Gent, Story-Scientia, 1978, nr. 1, p. 3; B. TILLEMAN, Lastgeving, in A.P.R., Deurne, Kluwer Rechtswetenschappen, 1997, nr. 4, p. 3. 7

13 De partijen bij de lastgevingsovereenkomst betreffen dus enerzijds een lastgever en anderzijds één of meerdere lasthebbers. A. De lastgever 1. Wilsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige 9. De lastgeving dient te worden verleend door een wilsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige persoon waarvoor geen enkele beschermingsmaatregel werd getroffen als bedoeld in artikel 492/1 van het Burgerlijk Wetboek 37. De persoon ten aanzien van wie reeds een rechterlijke bescherming van toepassing is, kan aldus geen lastgeving meer verlenen. De notaris zal dus in eerste instantie moeten nagaan of de kandidaat-lastgever niet reeds onder bewind werd geplaatst. Aangezien elke beslissing waarbij een (rechterlijke) beschermingsmaatregel wordt opgelegd, beëindigd of gewijzigd, door toedoen van de griffier, bij uittreksel in het Belgisch Staatsblad wordt opgenomen binnen vijftien dagen na aanvaarding door de bewindvoerder 38, kan de notaris daartoe aldus het Belgisch Staatsblad raadplegen. Tevens wordt zulke beslissing ook aangetekend in het bevolkingsregister 39 wat ertoe zal leiden dat de notaris eerder via deze weg zal nagaan of de kandidaat-lastgever nog niet door een rechterlijke beschermingsmaatregel werd getroffen 40. Aangezien beide publiciteitsmaatregelen niet volledig sluitend zijn 41, doet de notaris er goed aan de lastgever tevens in de akte te laten verklaren dat voor hem/haar op heden geen enkele beschermingsmaatregel als bedoeld in artikel 492/1 BW werd getroffen. 10. Een persoon kan echter ook wilsonbekwaam zijn zonder officieel onder bewind te zijn geplaatst. In tweede instantie zal de notaris dus ook moeten nagaan of de (meerderjarige of ontvoogde minderjarige) lastgever bij het ondertekenen van de authentieke akte nog wel wilsbekwaam of gezond van geest is 42. In geval van twijfel zal de notaris er goed aan doen een medisch getuigschrift te bekomen. 37 Artikel 490, eerste lid BW. 38 Artikel 1249 Ger. W. 39 Artikel 1249/1 Ger. W. 40 Aangezien de notaris normalerwijze het bevolkingsregister ook zal raadplegen om de identiteit van de lastgever te bevestigen. 41 Bijvoorbeeld wegens verzuim of vertraging inzake de bekendmaking (zie ook artikel 1249 Ger. W.). 42 K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr

14 11. Wat betreft de mogelijkheid voor een ontvoogde minderjarige persoon om een bijzondere of algemene lastgeving te verlenen, moet er volgens BEGUIN en FONTEYN in dat geval op worden gelet dat de lastgevingsovereenkomst geen betrekking heeft op handelingen die de ontvoogde minderjarige zelf niet kan stellen De lastgever blijft handelingsbekwaam 12. Hoewel de lastgever bij de ondertekening van de lastgevingsovereenkomst inderdaad wilsbekwaam dient te zijn, zal de specifieke buitengerechtelijke beschermingsmaatregel slechts (van rechtswege 44 ) in werking treden bij de wilsonbekwaamheid van de lastgever 45. Tijdens de buitengerechtelijke bescherming blijft de lastgever echter handelingsbekwaam 46 wat ertoe leidt dat de lastgever juridisch zelf(standig) kan blijven optreden en hij/zij dus samen met de lasthebber(s) concurrerend bevoegd is 49. Of aldus de buitengerechtelijke beschermingsmaatregel in hoofde van de lastgever in concreto de juiste maatregel is, zal afhangen van de vraag of de lastgever ingevolge zijn toestand van wilsonbekwaamheid ofwel niet meer handelt 50 ofwel totaal onoordeelkundig handelt. In het eerste geval is de buitengerechtelijke bescherming zeker geschikt. 43 Voor een opsomming van zulke handelingen zie E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463) T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht, (87) nr S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen, (60) nr. 15; F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité, (290) nr. 9; E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463) Parl.St. Kamer , 53K1009/010, 33 en F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen (Deel I), RW , nr. 15, 571, nr. 27; F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen, (563) nr. 27; K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nrs. 8 en 27; F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité, (290) nr. 9; A. WYLLEMAN, Het bewind: enig nieuw beschermingsstatuut voor meerderjarige onbekwamen, 115; N. GEELHAND DE MERXEM, De beschermde personen en de successieplanning: wat biedt de nieuwe wet?, TEP 2014, (16) 11 (hierna verkort N. GEELHAND DE MERXEM, De beschermde personen en de successieplanning ); T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht, (87) nr. 25; E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463) 488; A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) 91; J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen, (60) nr Zolang hij op dat moment evenwel wilsbekwaam is om die specifieke beslissing te nemen: zie A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen in rechtsvergelijkend perspectief, TEP 2014, afl. 1, 92, nr K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr. 129; A. DEMORTIER en T. VAN HALTEREN, La loi du 17 mars 2013, (391) Door WYLLEMAN inertie genoemd. 9

15 In het tweede geval, waarbij men eigenlijk de lastgever tegen zijn/haar eigen handelen wenst te beschermen, geeft men beter de voorkeur aan de rechterlijke bescherming 51 aangezien deze bescherming wel leidt tot de handelingsonbekwaamheid van de beschermde persoon. In dat geval zullen de door de lastgever gestelde rechtshandelingen niet enkel wegens een gebrek in toestemming maar tevens op basis van de andere nietigheidsgronden vernietigd kunnen worden Volgens VAN DEN BROECK verdient het principe van het behoud van handelingsbekwaamheid in hoofde van de lastgever goedkeuring omwille van twee redenen. Zij stelt dat een contract dat gepaard gaat met juridische onbekwaamheid op gespannen voet staat met het principe dat men niet via overeenkomst aan de eigen bevoegdheid tot rechtsuitoefening mag verzaken (artikel 1123 BW) 53 en dat gelet op de fluctuerende aard van wilsonbekwaamheid, een verlies van bevoegdheid om de rechtshandelingen te stellen die in de volmacht begrepen zijn, in vele gevallen een disproportionele maatregel zou zijn. Het behoud van handelingsbekwaamheid maakt van de lastgeving net een flexibel instrument, dat de meerderjarige toelaat om zelf op te treden zolang hij daartoe in staat is Toch stuit het principe van het behoud van de handelingsbekwaamheid ook op kritiek in de rechtsleer, vooral waarbij het gaat om meerderjarige personen die zich in staat van verkwisting bevinden 55. Deze categorie van beschermde personen zal bij uitstek beschermd dienen te worden, niet zozeer tegen het niet handelen, maar vooral tegen het onoordeelkundig handelen. De buitengerechtelijke bescherming biedt in dat geval dan ook geen echte bescherming, of in de woorden van DELAHAYE en HACHEZ 56 : La nouvelle loi fait donc à tort état d une protection 51 F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité, (290) nr. 9 ; T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht, (87) nr A. WYLLEMAN, Buitengerechtelijke bescherming in Meerderjarige beschermde personen, P. SENAEVE, F. SWENNEN en G. VERSCHELDEN (eds.), Brugge, Die Keure, 2014, (23) nr. 42 (hierna verkort A. WYLLEMAN, Buitengerechtelijke bescherming ). 53 A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr. 27; A. VAN DEN BROECK, De buitengerechtelijke vermogensbescherming van kwetsbare meerderjarigen, (74) 93; E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463) 488; J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr T. DELAHAYE en F. HACHEZ, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité, (465)

16 extrajudiciaire alors que le mandant n est protégé ni contre ses propres actes, ni contre ceux posés par des tiers qui abuseraient de sa vulnérabilité. Een oplossing voor dit probleem vindt BAEL in artikel 490/1, 2, derde lid BW. Uitgaande van deze bepaling stelt hij dat de vrederechter de lastgever (geheel of gedeeltelijk) handelingsonbekwaam kan verklaren door met toepassing van artikel 492/1 BW een rechterlijke beschermingsmaatregel te bevelen die de lastgeving geheel of gedeeltelijk beëindigd of daarbovenop komt Tot slot dient er nog op te worden gewezen dat aangezien de beschermde persoon tijdens de buitengerechtelijke bescherming handelingsbekwaam blijft, hij logischerwijze ook reeds bij de ondertekening van de lastgevingsovereenkomst handelingsbekwaam diende te zijn De lastgever als beschermde persoon 16. Zoals hierboven reeds werd aangestipt zal de buitengerechtelijke bescherming slechts in werking treden bij de wilsonbekwaamheid van de lastgever. Daarmee wordt bedoeld dat de lastgever in een toestand komt zoals bedoeld in de artikelen 488/1 of 488/2 BW. Meer bepaald gaat het om drie categorieën van personen: - Meerderjarigen die wegens hun gezondheidstoestand 59 geheel of gedeeltelijk, zij het tijdelijk, niet in staat zijn zonder bijstand of andere beschermingsmaatregel hun belangen van vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen, en voor zover de bescherming van hun belangen dit vereist (artikel 488/1, eerste lid BW). - Minderjarigen die de volle leeftijd van zeventien jaar bereikt hebben indien vaststaat dat zij bij hun meerderjarigheid in de toestand zullen verkeren als bedoeld in het eerste lid (artikel 488/1, tweede lid BW). 57 J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr In die zin zie F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen, (563) nr Dit begrip is een open norm die moet worden ingevuld rekening houdend met de stand van de wetenschap: zie S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen. Commentaar bij de wet van 17 maart 2013, T.Fam. 2014, (60) nr. 10 (hierna verkort S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen ); F. SWENNEN, De meerderjarige beschermde personen, (563) nr. 8; K. ROTTHIER, De nieuwe wet tot hervorming van het statuut van onbekwamen, (182) nr. 23; F. DEGUEL, La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d incapacité, (290) nr

17 - Meerderjarige personen die zich in staat van verkwisting 60 bevinden indien en voor zover de bescherming van hun belangen dit vereist (artikel 488/2 BW). 17. Volgens WUYTS kan men in de lastgevingsovereenkomst stipuleren de uitvoering ervan te beperken tot de situatie waarin de lastgever verkeert in een toestand van wilsonbekwaamheid en niet van verkwisting 61. B. De lasthebber(s) 1. Eén of meerdere lasthebbers 18. De lastgever kan één 62 of meerdere personen als zijn/haar lasthebber aanstellen 63. De lastgever is vrij aan te stellen wie hij/zij wenst 64, maar de wetgever stuurt de lastgever wel aan te kijken in de richting van zijn sociale netwerk: Vrienden, kennissen, familieleden, enz. kunnen immers tot lasthebber worden aangewezen 65. In alle geval, zal de lastgever hier best een weloverwogen keuze maken 66 en een reële vertrouwenspersoon aanstellen 67. Om die reden zal de keuze van een naaste voor de lastgever trouwens vaak een vanzelfsprekende keuze zijn 68. Van zodra de buitengerechtelijke beschermingsmaatregel echter van toepassing wordt, kunnen een aantal personen niet meer als lasthebber optreden 69. Het gaat daarbij om de personen op wie een rechterlijke beschermingsmaatregel van toepassing is en de personen die krachtens artikel 496/6 60 Volgens de parlementaire voorbereiding gaat het om personen die getuigen van een zekere en gebruikelijke neiging tot verspilling van hun vermogen aan uitgaven die geen verantwoording, noodzaak of nut kennen: zie Parl.St. Kamer , nr. 53K1009/001, T. WUYTS, Onbekwamen in het vermogensrecht, (87) nr Het aanstellen van slechts één lasthebber kan in bepaalde gevallen tot misbruik leiden aangezien, eens de lastgever wilsonbekwaam is geworden, de lasthebber alleen kan handelen en aan niemand rekenschap moet geven: zie J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr Artikel 490/2, 1, zesde lid BW. 64 S. MOSSELMANS en A. VAN THIENEN, Bescherming en bewind voor meerderjarigen, (60) nr. 21; N. GEELHAND DE MERXEM, De beschermde personen en de successieplanning, (16) nr Parl.St. Kamer , nr. 53K1009/001, W. DE VOGELAERE, Conventionele lastgeving: organiseer zelf uw onbekwaamheid, Notariaat oktober 2013, nr. 17, Deze impliciete vereiste wordt echter minder belangrijk indien en in de mate waarin de volmacht imperatief moet worden opgesteld: zie N. GEELHAND DE MERXEM, De beschermde personen en de successieplanning, (16) nr E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463) Artikel 490/1, 1, tweede lid BW. 12

18 BW geen bewindvoerder mogen zijn. De parlementaire stukken verduidelijken dat deze personen beter niet tot lasthebber aangesteld worden omdat de kans op misbruiken of wanuitvoering in die gevallen reëel is Indien de lastgever getrouwd is, wordt de echtgeno(o)t(e) bij voorkeur aangewezen als de lasthebber 71. Indien de lastgever daarenboven kinderen heeft, is het mogelijk bepaalde door de lasthebber-echtgeno(o)t(e) te stellen rechtshandelingen afhankelijk te maken van de instemming van de kinderen 72, zonder dat die als volwaardig lasthebber worden aangewezen 73. In de praktijk komt het ook vaak voor dat echtgenoten aan elkaar een wederkerige lastgeving verlenen. Hiervoor dienen geen twee authentieke akten te worden opgemaakt; dit kan geschieden in één enkele akte waarin dan bepaald wordt dat elk van beide lastgevers-echtgenoten, de ene aan de andere, de bevoegdheid verlenen op te treden als zijn/haar lasthebber. Voornamelijk in het geval de lastgever twee of meerdere kinderen heeft, zal het aangewezen zijn meerdere lasthebbers, zijnde alle kinderen, aan te stellen Volgens mij doet de notaris er goed aan de lastgever aan te raden sowieso meer dan één lasthebber aan te duiden. Indien immers de ene lasthebber vooroverlijdt of om één of andere reden niet meer in de mogelijkheid verkeert de lastgeving uit te voeren, zal de buitengerechtelijke lastgevingsovereenkomst immers niet meer werkbaar zijn In het geval de lastgever ervoor kiest meerdere (reserve)lasthebbers aan te stellen, is het van belang een zekere taakverdeling tussen hen te regelen. 70 Parl.St. Kamer , nr /010, Echter enkel indien die echtgeno(o)t(e) de taak nog gedurende een bepaalde tijd zal kunnen waarnemen. 72 Zie bijvoorbeeld de clausule i.v.m. verkopen bij opdrachten en machten van de lasthebber(s). 73 K. ROTTHIER, Bewind over meerderjarige onbekwamen, E. BEGUIN en J. FONTEYN, Le mandat de protection extrajudiciaire, (463) 484; C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen, (255) nr BAEL biedt in dat geval nog een andere mogelijkheid. De lastgever zou één kind kunnen aanstellen als lasthebber en tegelijkertijd een conventionele familieraad, waarvan alle kinderen deel uit maken, in het leven roepen die machtiging moet geven voor het stellen van bepaalde rechtshandelingen: zie J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr Zie ook artikel 490/2, 3, 4 BW. 13

19 Dit kan van belang zijn indien men liever geen rechterlijke inmenging wenst. In het geval er geschillen rijzen tussen de verschillende lasthebbers, is het immers de vrederechter die deze in het belang van de lastgever zal beslechten 77. De wetgever stelt vier handelswijzen voor: de lastgever kan ervoor opteren de lasthebbers gezamenlijk 78, concurrerend dan wel afzonderlijk of subsidiair (de ene bij gebrek aan de andere) te laten handelen 79. Men kan ook onderscheiden taken toewijzen aan elk van de lasthebbers 80. In het voorstel van clausule worden enkele van de meest voorkomende mogelijkheden uitgewerkt. 2. Aanvaarding van de lastgeving door de lasthebber(s) 21. Uit bovenstaande definitie van de lastgeving blijkt reeds dat de lastgeving door de lasthebber(s) dient te worden aangenomen. Volgens het gemeen lastgevingsrecht kan de aanvaarding op om het even welke wijze gebeuren 81. In het kader van de buitengerechtelijke bescherming is de rechtsleer het er echter over eens dat de aanvaarding door de lasthebber(s) en opvolgende lasthebber(s) best uitdrukkelijk zal gebeuren door de lasthebber(s) de akte mee te laten ondertekenen 82. Volgens mij kan het ook geen kwaad de (opvolgende) lasthebber(s) in de akte uitdrukkelijk te laten verklaren dat hij/zij de opdrachten omschreven in de overeenkomst aanvaard(t)(en). 22. WYLLEMAN stelt hierbij wel nog dat zij uit artikel 490 BW niet durft af te leiden dat een door beide partijen ondertekende akte vereist is en dat de volmacht als instrumentum van de lastgevingsovereenkomst in dat geval ter registratie in het centraal register moet geweigerd worden. Zij denkt hierbij aan de situatie waarbij de lastgever een dringende operatie moet ondergaan, bevreesd is dat deze zijn wilsvermogen zou aantasten en de lasthebber van zijn/haar keuze wegens 77 Artikel 490/2, 1, zesde lid BW. 78 In dit geval zal er vaak ook moeten worden bepaald of er unanimiteit dient te zijn of een bepaalde meerderheid van de lasthebbers voldoende is. 79 Parl.St. Kamer , nr. 53K1009/001, A. WYLLEMAN, Buitengerechtelijke bescherming, (23) nr Uitdrukkelijk of stilzwijgend, schriftelijk of mondeling: zie C. ENGELS en M. DAMBRE, Bijzondere overeenkomsten, Brugge, Die Keure, 2010, C. DE WULF, De nieuwe wettelijke regeling inzake beschermde personen, (255) nr. 9; A. WYLLEMAN, Buitengerechtelijke bescherming, (23) nr. 53; K. ROTTHIER, Bewind over meerderjarige onbekwamen, 32; J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr

20 verblijf in het buitenland de akte niet kan komen tekenen 83. Theoretisch is het dus geen vereiste 84 maar in de praktijk valt het toch aan te raden ook de lasthebber(s) de akte te laten ondertekenen. C. Voorstel van clausule m.b.t. de partijen bij de lastgevingsovereenkomst 1) De heer/mevrouw A, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe/weduwnaar, wonende te Hierna ook lastgever genoemd. (Mogelijkheid één: indien de lastgever één lasthebber wenst aan te stellen) 2) De heer/mevrouw B, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe/weduwnaar, wonende te Hierna ook lasthebber genoemd. (Mogelijkheid twee: indien de lastgever meerdere lasthebbers wenst aan te stellen) 2) De heer/mevrouw B, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe/weduwnaar, wonende te 3) De heer/mevrouw C, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe/weduwnaar, wonende te 4) Hierna ook lasthebbers genoemd. (Mogelijkheid drie: indien de lastgever in eerste instantie één lasthebber wenst aan te stellen, maar zich wenst in te dekken tegen het geval waarbij die lasthebber zijn taak niet (meer) kan vervullen: de aanstelling van één of meerdere reservelasthebbers/opvolgende lasthebbers) 2) De heer/mevrouw B, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe/weduwnaar, wonende te Hierna ook lasthebber genoemd. Indien de heer/mevrouw B, voornoemd, de taak van lasthebber niet aanvaardt, niet kan aanvaarden, niet meer bekwaam van geest zal zijn, doch niet meer in staat zal zijn zijn/haar wil 83 A. WYLLEMAN, Buitengerechtelijke bescherming, (23) nr J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr

21 te uiten, vooroverleden is, of de overeenkomst beëindigd 85, zal/zullen volgende perso(o)n(en) als lasthebber(s) dienen op te treden: 3) De heer/mevrouw C, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe/weduwnaar, wonende te 4) De heer/mevrouw D, rijksregisternummer, geboren te op, echtgenoot van /echtgenote van /ongehuwd/weduwe, weduwnaar, wonende te De comparanten verklaren overeengekomen te zijn wat volgt: A. Overeenkomst van lastgeving en beheer De heer/mevrouw A, voornoemd, verklaart als zijn/haar lasthebber/lasthebbers en als beheerder(s) van zijn/haar vermogen aan te stellen: (Mogelijkheid één: indien de lastgever één lasthebber heeft aangesteld) De heer/mevrouw B, voornoemd, die hier aanwezig is en die verklaart deze opdrachten te aanvaarden en te zullen uitvoeren op de wijze zoals hierna bepaald. (Mogelijkheid twee: indien de lastgever meerdere lasthebbers heeft aangesteld) De heer/mevrouw B en de heer/mevrouw C, voornoemd, - (Keuze één: de lasthebbers dienen voor alle rechtshandelingen samen te handelen) voor alle rechtshandelingen samen handelend, (Eventueel: Indien één van deze lasthebbers, om welke reden ook, niet meer in de mogelijkheid verkeert zijn/haar taak uit te voeren, is de overblijvende lasthebber gerechtigd alle rechtshandelingen alleen te stellen.) (Eventueel: Indien de lasthebbers het onderling oneens zijn, OF zal de zienswijze van de meerderheid gevolgd worden OF zal het meningsverschil worden voorgelegd aan een derde die de lasthebbers gezamenlijk zullen aanstellen OF zal het geschil beslecht worden door de vrederechter in overeenstemming met artikel 490/2, 1, zesde lid van het Burgerlijk Wetboek.) - (Keuze twee: de lasthebbers kunnen voor alle rechtshandelingen elk afzonderlijk optreden) in de mogelijkheid voor alle rechtshandelingen afzonderlijk te handelen, 85 In dat geval kan het nuttig zijn, in het kader van de rechtszekerheid van derden, een aparte notariële akte op te maken waarin de eerst aangeduide lasthebber uitdrukkelijk verklaart zijn mandaat te beëindigen, zodat de opvolgend lasthebber bevoegd wordt. Voor een model van zulke akte: zie J. BAEL, De buitengerechtelijke bescherming: een overzicht met aandacht voor een aantal discussiepunten in de rechtsleer en met een voorstel van een aantal modellen, (185) nr