1/ VOORWOORD 2/ BUITENGERECHTELIJKE BESCHERMING (BGB) Nieuwsbrief. Voordeel van een buitengerechtelijke bescherming (BGB) IN DEZE EDITIE

Transcriptie

1 Nieuwsbrief April 2015 / nr. 26 IN DEZE EDITIE 1/ Voorwoord door Hugo Van Geet 2/ Buitengerechtelijke bescherming (BGB) 3/ Schematisch overzicht rechtshandelingen 1/ VOORWOORD Elk van ons is of wordt vroeg of laat in zijn omgeving wel geconfronteerd met de onmogelijkheid om nog beslissingen te nemen (t.g.v. Parkinson, dementie, hersenaandoeningen, ). Hoe dan nog zinnig en fair omgaan met het vermogen in het belang van kinderen, nabestaanden en de eigen verzorging gedurende misschien nog vele jaren? Hoe nog zinnig plannen om successierechten te ontgaan of te minimaliseren? Het vergt moed daarover na te denken hoe, als het eenmaal zover zou komen, jezelf wilt dat één en ander zal bestuurd worden en vooral aan wie u het vertrouwen geeft dat te bewaken en uit te voeren. Onderstaand geven wij een commentaar op de nieuwe wettelijke context terzake. domsziekten zullen meer en meer mensen gedurende een langere periode niet meer bij machte zijn hun vermogen op te volgen en de juiste beslissingen zelfstandig te nemen en dit vaak geruime tijd vóór hun overlijden. De wetgever heeft met deze recente ontwikkelingen rekening willen houden bij de opmaak van de wet van 17 maart 2013 waarin een volledig nieuwe beschermingsregeling voor meerderjarige onbekwamen werd ingevoerd. De nieuwe wetgeving wil personen beschermen die wegens hun gezondheidstoestand geheel of gedeeltelijk, zij het tijdelijk, niet in staat zijn zonder bijstand of andere beschermingsmaatregel hun belangen van vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen (art 488/1 BW) of die zich in een staat van verkwisting bevinden (art 488/2 BW). Hugo Van Geet 2/ BUITENGERECHTELIJKE BESCHERMING (BGB) De medische vooruitgang heeft er voor gezorgd dat de gemiddelde levensverwachting van de bevolking aanzienlijk is gestegen. Door de toename van chronische - en ouder- Voordeel van een buitengerechtelijke bescherming (BGB) Eén van de opmerkelijkste nieuwigheden is het feit dat wilsbekwame meerderjarigen zelf een regeling kunnen uitwerken met betrekking tot het beheer en het beschikken over hun vermogen voor het geval men later wilsonbekwaam zou worden. Wanneer er een bescherming nodig is die de persoon

2 zelf niet het vermogen van de persoon - aanbelangt, dient er steeds een rechterlijk bescherming opgemaakt te worden. ENKELE VOORBEELDEN: 1. U heeft een beleggingsportefeuille bij een bank en volgt deze zelf nauwgezet op. U wenst bij voorkeur dat uw oudste zoon die over voldoende financiële kennis beschikt de effectenportefeuille beheert indien u door een slepende ziekte tijdelijk hiertoe niet in staat bent. Hij dient hierover per kwartaal verslag uit te brengen aan u, uw echtgeno(o)t(e) en de andere kinderen. 2. U beschikt over enkele onroerende goederen in uw gemeente die u verhuurt aan particulieren. Indien u hiertoe zelf niet in staat bent, wenst u dat uw dochter die bij u in de buurt woont zich bekommert over de mogelijke problemen met de huurders alsook de nodige herstellingen laat uitvoeren. U wenst haar hiervoor een forfaitaire vergoeding te geven op maandbasis. 3. U heeft aan uw 2 oudste kinderen een bedrag geschonken bij de aankoop van hun gezinswoning. Men heeft de ziekte van Alzheimer bij u vastgesteld. U vreest dat u mogelijks niet meer in staat zal zijn om uw wil uit te drukken om uw jongste dochter een gelijkaardig bedrag te schenken op het ogenblik dat zij een woning zal aankopen. Het is de bevoegdheid van de vrederechter om indien nodig wanneer de belangen van de lastgever niet voldoende zijn beschermd de BGB te beëindigen of aan te vullen met een rechterlijke bescherming. Bovendien kan de vrederechter de uitvoering van de lastgeving onderwerpen aan vorm vereisten bv. elk jaar verantwoording afleggen aan de (andere) kinderen. Het uitgangspunt binnen de nieuwe beschermingsregeling is dat een BGB met betrekking tot het vermogen in principe primeert boven een rechterlijke bescherming. Vormvereisten Op zich mag dergelijke lastgeving zowel onderhands als notarieel opgesteld worden. Als er echter een volmacht wordt gegeven voor rechtshandelingen die zelf een notariële akte vereisen dan moet de lastgeving ook notarieel opgemaakt worden. Vb. de verkoop van een onroerend goed. Aanvang en uitvoering van de lastgevingsovereenkomst Het organiseren van een BGB gebeurt via een lastgeving. De lastgever zal hierbij een volmacht geven aan één of meerdere lasthebbers vaak een familielid maar soms ook een professioneel adviseur. De lasthebber vertegenwoordigt handelt dus in naam en voor rekening van de lastgever en dit voor de rechtshandelingen opgenomen in de volmacht. De volmachtgever bepaalt wanneer de lastgeving aanvangt. De lastgeving kan reeds aanvangen tijdens de wilsbekwaamheid van de lastgever of kan pas in werking treden bij zijn wilsonbekwaamheid. In de parlementaire voorbereidingen van deze nieuwe wet wordt geadviseerd om in de lastgevingsovereenkomst te bepalen hoe deze wilsonbekwaamheid kan vastgesteld worden vb. vaststelling door 2 onafhankelijke artsen. De meningen zijn verdeeld over het feit of de lasthebber wanneer de lastgever feitelijk onbekwaam is geworden al dan niet eerst uitvoering van de lastgeving dient te vragen aan de vrederechter vooraleer hij als volmachthouder rechtshandelingen kan stellen. Sommigen auteurs menen dat er geen tussenkomst van de vrederechter nodig is omdat de lasthebber zijn bevoegdheid rechtstreeks put uit de lastgevingovereenkomst. EEN GOED BEHEER VAN UW VERMOGEN - ZELFS INDIEN U ONGENEESELIJK ZIEK BENT. Kaat Gunst Miek Vandecasteele Estate Planners Truncus Dergelijke BGB laat in principe ook toe om in extremis nog successieplanning uit te voeren vb. schenkingen aan de erfgenamen. Dan kan het soms gewenst zijn om binnen de richtlijnen van de lastgeving snel te handelen zonder dat men de tijd heeft gehad om de uitvoering van de lastgeving via

3 een vrederechter te bekomen. Doch zou het kunnen dat de bank indien er geen bancaire volmacht bestaat de uitvoerbaarverklaring vraagt alvorens de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de lasthebber te aanvaarden omdat het de verantwoordelijkheid van de vrederechter is om na te gaan of de belangen van de lastgever niet worden geschaad. van beschikking zoals bv. het schenken met voorbehoud van vruchtgebruik voor de te beschermen persoon. Plichten van een lasthebber. De lastgever blijft wel handelingsbekwaam na de aanvang van de BGB. Dit betekent dat de door de lastgever gestelde handelingen principieel ook rechtsgeldig zijn. Alhoewel het voor vele families vaak emotioneel moeilijk is om een naaste handelingsonbekwaam te laten verklaren, is het soms toch aangewezen om deze persoon te beschermen tegen zichzelf en zo te voorkomen dat hij nog rechtshandelingen kan stellen die in zijn nadeel zouden zijn. De gelden en goederen van de lastgever dienen volledig afgescheiden te worden van het persoonlijk vermogen van de lasthebber en de banktegoeden dienen op naam van de lastgever ingeschreven te staan. Bezoldiging van een lasthebber. Rechten van de lasthebber Een lasthebber mag enkel de rechtshandelingen stellen die hem lastens de lastgevingsovereenkomst worden gegeven en dit volgens de richtlijnen meegegeven in deze volmacht. De lastgever kan in de volmacht bepalen dat de volmachthouder zich op bepaalde tijdstippen moet verantwoorden bij een derde (vertrouwens)persoon of bepaalde rechtshandelingen onderwerpen aan een voorafgaande rechterlijke machtiging. Inhoudelijk is er grote vrijheid bij het opmaken van de volmacht. Er wordt gewoonlijk een onderscheid gemaakt in de daden van beheer en de daden van beschikking. Een lasthebber zal steeds daden van beheer moeten kunnen stellen, anders heeft het weinig zin om een lastgevingsovereenkomst op te maken betreffende het beheer van het vermogen van de lastgever. Daden van beheer zijn handelingen die de kapitaalswaarde niet aantasten en het zakenrechtelijk staat niet wijzigen. Daden van beheer verlenen dus niet de bevoegdheid om goederen te vervreemden (verkopen of schenken). In vele gevallen zal aan de lasthebber ook welbepaalde daden van beschikking worden toegewezen. Deze handelingen tasten wel de kapitaalwaarde aan vb. schenken van effectenportefeuille aan de kinderen en/of wijzigen het zakenrechtelijk statuut vb. verkoop van een onroerend goed. Een volmacht m.b.t. daden van beschikking heeft veelal een grote impact op het vermogen van de lastgever. Vaak worden bij de daden van beschikking dan ook meer controle ingebouwd door hiervoor de lastgeving toe te wijzen aan meer dan één lasthebber. Ook kunnen er voorwaarden gekoppeld worden aan deze daden Voor familiale lasthebbers is er een meestal enkel een vergoeding voorzien voor onkosten. Professionele lasthebbers kunnen ook nog een bezoldiging krijgen voor het vervullen van hun taak. De vrederechter kan deze bezoldiging verlagen indien deze hem overdreven lijkt. Hierover bestaat evenwel geen uniformiteit binnen de verschillende kantons. Aansprakelijkheid van de lasthebber. Bij een BGB beoordeelt de lasthebber het tijdstip waarop de lastgever zich in een toestand bevindt als bedoeld in art. 488/1 of 488/2 BW, eventueel mits inachtneming van hetgeen is bepaald in de volmacht vb. vastelling van onbekwaamheid door 2 artsen. Deze beoordeling is tegenstelbaar aan derden ter goeder trouw. Indien de lasthebber de beginselen van de volmacht niet naleeft bv. door de volmacht reeds aan te wenden vooraleer het aanvangspunt is bereikt dan zal de lastgever verbonden zijn indien de derde te goeder trouw handelde. De lastgever zal enkel schadevergoeding kunnen vorderen van de lasthebber voor contractbreuk. Beëindigen of aanpassen volmacht De BGB eindigt automatisch wanneer de lastgever zich niet meer in een toestand bevindt zoals bedoeld in art 488/1 of 488/2 BW. door overlijden van lasthebber of de lastgever Als de vrederechter maatregelen treft in het belang van de lastgever op verzoek van een belanghebbende Merken we op dat het mogelijk zou moeten zijn om bij onbekwaamheid van de lasthebber reeds een opvolgend

4 lasthebber te voorzien. Aangezien deze BGB uitdrukkelijk dient aanvaard te worden, moet ook de opvolgende lasthebber de overeenkomst tekenen. De buitengerechtelijke volmacht kan op elk ogenblik worden opgezegd/herroepen door de lasthebber of de lastgever, uiteraard op voorwaarde dat de persoon nog wilsbekwaam is. CONCLUSIE De nieuwe wet heeft als uitgangspunt het zelfbeschikkingsrecht van de beschermde meerderjarige persoon. De vrederechter zal in principe rekening moeten houden met uw wens, vastgelegd in een geregistreerde lastgeving, als het om het behartigen van uw vermogensrechterlijke belangen gaat. Het is dus raadzaam om in zo n volmacht te voorzien vanaf een bepaalde leeftijd, maar ook als uw vermogen aanzienlijk is en u op vandaag gezien de familiale situatie nog niet toe bent aan planning. U bepaalt zelf wie u als volmachtdrager(s) aanstelt en welke bevoegdheden aan hen zal worden toegekend. Overzicht van enkele rechtshandelingen We lijsten hierbij een aantal rechtshandelingen m.b.t het vermogen op waarbij we telkens nagaan of bij een BGB voor zover de lastgeving hierin voorziet de lasthebber deze rechtshandeling kan stellen. Bij een gerechtelijke bescherming voor zover de vrederechter de te beschermen persoon voor deze rechtshandeling onbekwaam heeft verklaard - de te beschermen persoon zelf maar niet zelfstandig kan handelen. Concreet dient de bewindvoerder tussenbeide te komen om de handeling van de beschermde persoon rechtsgeldig te maken door mee toe te stemmen of mee te ondertekenen. - de bewindvoerder in naam en voor rekening van de te beschermen persoon de rechtshandeling kan stellen. Merken wij nog op dat indien de vrederechter een rechterlijke bescherming oplegt, het de vrederechter is die enerzijds vastlegt of voor bepaalde rechtshandelingen bijstand of vertegenwoordiging nodig is en anderzijds wie de bewindvoerder zal zijn. U kan wel uw voorkeur van bewindvoerder ofwel in een aparte verklaring ofwel in de BGB opnemen. Blijf op de hoogte van de actualiteit. Lees onze nieuwsbrieven & nieuwsberichten op & volg ons op linkedin. COLOFON Verantwoordelijke uitgever: Katrien Yde I Spinnerijstraat 12 I 9240 Zele, België I katrien.yde@truncus.eu Redactie: Kaat Gunst, Miek Vandecasteele, Koen Steeland, Stefaan Vanden Berghe, Pieter Van Neste, Katrien Yde & Isabelle Verhoye

5 3/ SCHEMATISCH OVERZICHT RECHTSHANDELINGEN BUITENGERECHTELIJKE BESCHERMING RECHTERLIJKE BESCHERMING WIE LASTHEBBER TE BESCHERMEN PERSOON + BEWINDVOERDER BEWINDVOERDER RECHTSHANDELING VERTEGENWOORDIGING BIJSTAND VERTEGENWOORDIGING Afhalen/overschrijven van een bedrag van de rekening JA JA Soms machtiging vereist Bedrag dat mag afgehaald of overgeschreven worden zonder machtiging binnen een bepaalde periode wordt door de vrederechter bepaald. Beheer van de beleggingsportefeuille JA JA Machtiging vereist Opmerking: Geen machting vereist indien de vrederechter het beheer van de effectenportefeuille heeft toevertrouwd aan een vergunde kredietinstelling. De vrederechter bepaalt de voorwaarden van het beheer. Wijzigen van beleggersprofiel JA JA JA Verhuren van onroerend goed (<9 jaar) JA JA JA Verkopen van roerend en onroerend goed JA JA Machtiging vereist Aankopen van onroerend goed JA JA Machtiging vereist Opstellen/wijzigen van een huwelijkscontract of samenlevingsovereenkomst Keuze uitoefenen m.b.t. keuzebeding opgenomen in het huwelijkscontract JA JA JA JA Machtiging vereist Aanvaarden/verwerpen van een schenking JA JA Machtiging vereist Aanvaarden/verwerpen van een nalatenschap JA JA Machtiging vereist Aanvaarden/verwerpen van een legaat JA JA Machtiging vereist Schenken onder levenden JA Bij voorkeur specifiëren: 1. welke goederen 2. de begiftigden 3. onder welke voorwaarden Opstellen of herroepen van testament Herroepen van een schenking tussen echtgenoten JA JA JA Uitoefenen van optioneel conventioneel beding van terugkeer bij eerdere schenkingen JA JA JA Geen jaarlijks verslag JA Soepelere verantwoordingsplicht indien één van de ouders tot bewindvoerder is aangesteld. Persoon moet voldoende wilsbekwaam zijn 1. De wil tot schenken blijkt uit vroegere verklaringen van de te beschermen persoon geuit op tijdstip waarop hij wilsbekwaam was. 2. De te beschermen persoon heeft in het verleden al schenkingen gedaan waaruit kan afgeleid worden dat het ook de bedoeling is om dergelijke schenkingen nog te doen vb. bij het huwelijk van één van de kinderen. Opmerking: de schenking mag niet tot gevolg hebben dat de te beschermen persoon behoeftig wordt. Soepelere verantwoordingsplicht indien één van de ouders tot bewindvoerder is aangesteld. Truncus Estate Planners: Miek.Vandecasteele@truncus.eu I Kaat.Gunst@truncus.eu