Eindrapportage pilot project. Preventie Eergerelateerd Geweld. Enschede & Hengelo

Transcriptie

1 Eindrapportage pilot project Preventie Eergerelateerd Geweld Enschede & Hengelo Samenstelling: Petra ter Denge (Scala Welzijn) Christine Mulder (Alifa Welzijn) Datum: Maart 2011

2 Inhoudsopgave Inleiding 2 Samenwerkingsaanpak 1 Keten signalering-melding-hulpverlening 3 Inleiding 3 Professionele instanties 3 Migrantenorganisaties 5 Conclusie 5 Samenwerkingsaanpak 2 Afspraken over signaleren en melden 9 Inleiding 9 Expertiseteam Eergerelateerd Geweld Twente 9 Convenant Ketenaanpak Eergerelateerd Geweld Twente 10 Conclusie 10 Samenwerkingsaanpak 3 Arrangementen op het gebied van preventie 11 Inleiding 11 Methodiek voor bewustwording 11 Informatiemateriaal 12 Gemeentelijk beleid 12 Trainingsmogelijkheden 12 Conclusie 12 Scholenaanpak 1 Eergerelateerd geweld bespreekbaar maken 13 Inleiding 13 Aanbod scholen 13 Betrokkenheid scholen 14 Conclusie 15 Scholenaanpak 2 Scholing toekomstig professionals 16 Inleiding 16 Onderzoek opleidingen 16 Betrokkenheid Saxion 16 Conclusie 17 Nawoord 18 Bijlage 1 Deelnemende organisaties aan trainingen 19 Bijlage 2 Bereikte migrantenorganisaties 20 Bijlage 3 Activiteiten migrantenorganisaties 21 Bijlage 4 Methodiek SIVE & VUE 24 Bijlage 5 Platformleden Enschede 31 Bijlage 6 Intentie migrantenorganisaties 32 Bijlage 7 Aanbod aan scholen 33 1

3 Inleiding Kader De gemeenten Enschede en Hengelo hebben van de minister van Wonen, Wijken en Integratie middelen ontvangen om een lokale preventieaanpak te ontwikkelen ten aanzien van eergerelateerd geweld. Welzijnsorganisaties SCALA (Hengelo) en Alifa (Enschede) zijn door beide gemeenten gevraagd het project uit te voeren op coördinatie en inhoud. In de ontwikkeling van een preventieaanpak hebben de beide gemeenten samen opgetrokken, door onder meer het aanstellen van een gezamenlijke projectleider en het gezamenlijk uitvoering geven aan een scholenaanpak. Door krachten te bundelen kan meer bereikt worden, kunnen partijen van elkaar leren en elkaar wederzijds aanvullen. Een bovenlokaal kader was in dit geval ook effectiever, aangezien veel instanties regionaal georganiseerd zijn. Daarnaast is er ook een samenwerkingsverband ontstaan met de gemeente Almelo, voor het vormgeven van een regionale ketenaanpak. Resultaatafspraken Met het ministerie van WWI zijn de volgende resultaatafspraken gemaakt: 1. Het realiseren van duurzame samenwerking tussen gemeenschapsgroepen en instanties binnen de lokale aanpak van eergerelateerd geweld; 2. Een preventieve aanpak op en met (lokale) onderwijsinstellingen in de regio. Doelstellingen Naar aanleiding van de planbeschrijvingen en aanvullingen van beide gemeenten is een projectplan geschreven, waarin bovenstaande resultaatafspraken uitgewerkt zijn. Het doel is om te komen tot een sluitende keten van signaleren, melden en hulpverlenen. Deze doelstelling is uitgewerkt in een aantal concrete subdoelstellingen, gericht op de samenwerkingsaanpak (resultaatafspraak 1) en de scholenaanpak (resultaatafspraak 2). In deze eindverantwoording worden per aanpak en vervolgens per doelstelling de behaalde resultaten, successen en eventuele knelpunten weergegeven. 1a) Eventuele hiaten in de keten signalering melding hulpverlening registreren & opvullen; 1b) Komen tot een set afspraken over signaleren en melden; 1c) Ontwikkeling van arrangementen op het gebied van preventie; 2a) Het aanreiken van (een) methodiek(en) aan scholen om eergerelateerd geweld bespreekbaar te maken onder (allochtone) jongeren; 2b) Het aanreiken van (een) methodiek(en) aan sociale opleidingen van Saxion Hogeschool Enschede om toekomstig professionals te scholen in signalering, melding en hulpverlening van eergerelateerde geweldszaken. 2

4 Samenwerkingsaanpak 1 Hiaten in de keten signalering melding hulpverlening Inleiding Voordat twee partijen (migranten- en professionele organisaties) met elkaar kunnen gaan samenwerken, is het allereerst van belang dat zij afzonderlijk goed georganiseerd en geïnformeerd zijn. Voor het realiseren van een sluitende keten van signalering melding hulpverlening zijn niet alleen de professionele instanties van belang, maar ook de migrantengroepen voor wie familie eer belangrijk is. Beide doelgroepen zijn benaderd om vast te stellen welke hiaten er zijn. Hieronder worden deze hiaten in beeld gebracht en wordt beschreven welke acties er zijn ondernomen om deze hiaten op te vullen. Professionele instanties Allereerst is begonnen met een inventarisatie van alle professionele organisaties in Hengelo en Enschede (en bovenlokaal/regionaal) en is hun positie in de keten in kaart gebracht. Vervolgens zijn met deze organisaties gesprekken gevoerd om te bepalen welke hiaten er zijn m.b.t. de aanpak van eergerelateerd geweld. Hieruit zijn 3 belangrijke hiaten naar voren gekomen: 1. Er is vaak onvoldoende kennis om eergerelateerd geweld te kunnen signaleren; 2. Men weet niet altijd waar te melden; 3. De aanpak en deskundigheid liggen nog te veel bij 1 organisatie (politie). Om deze hiaten op te vullen zijn de volgende acties ondernomen: - er is een gevarieerd trainingsaanbod opgesteld en uitgevoerd; - er is een regionaal expertiseteam opgezet (zie Samenwerkingsaanpak 2); - er is een regionaal meldpunt opgezet (zie Samenwerkingsaanpak 2); - er zijn samenwerkingsafspraken gemaakt over signaleren, melden en hulpverlenen (zie Samenwerkingsaanpak 2). Trainingsaanbod Uit de inventarisatie van organisaties blijkt dat zij ten aanzien van eergerelateerd geweld verschillende posities in de keten innemen. Sommige organisaties hoeven alleen te kunnen signaleren, andere organisaties moeten op hulpverleningsniveau actief kunnen zijn. Daarnaast zorgen taakverschillen binnen hulpverleningsorganisaties ervoor dat sommige medewerkers alleen op signaleringsniveau voor eergerelateerd geweld actief hoeven zijn, terwijl andere medewerkers wel zelf met een EG-casus aan de slag gaan. Verder is een specifiek expertiseteam opgericht, met daarin deskundigen op het gebied van eergerelateerd geweld, van 6 verschillende organisaties in de regio Twente (zie Samenwerkingsaanpak 2, pagina 8). Om de deskundigheid van professionals te vergroten hebben de verschillende organisaties een trainingsaanbod gekregen van Vocas trainingen. Dit aanbod bestond uit 3 delen: een signaleringstraining, een verdiepingstraining en een training op maat voor het Expertiseteam 3

5 Eergerelateerd Geweld. Alle trainingen zijn opgezet als crosstrainingen, zodat medewerkers van verschillende organisaties met elkaar de training volgen. Uit onderzoeken blijkt dat dergelijke trainingen de samenwerking tussen de verschillende organisaties versterken. Uit de verschillende reacties en opmerkingen van deelnemers na afloop van de trainingen is gebleken dat de trainingen heel positief zijn ontvangen en dat de bekendheid met en samenwerking tussen organisaties in Enschede, Hengelo en Almelo versterkt is. Signaleringstraining De signalerende organisaties zijn benaderd voor deelname aan een signaleringstraining van ruim 1 dagdeel (6 uur). Tijdens deze crosstraining is op een praktijkgerichte manier aandacht besteedt aan de basiskennis rondom familie eer en aan de signalen die hulpverleners/professionals helpen om eergerelateerd geweld vroegtijdig te signaleren. Hierbij is ook gebruik gemaakt van methodische instrumenten, waaronder een signaleringslijst. In totaal hebben ruim 100 personen uit de regio Twente deelgenomen aan deze signaleringstraining (zie voor deelnemende organisaties het overzicht in bijlage 1). Vanwege de grote belangstelling voor de trainingen is gezamenlijk met Almelo nog een keer geworven voor een signaleringstraining. Hiervoor hebben zich 35 personen aangemeld, om budgettechnische redenen zullen 15 personen nog getraind worden door Vocas. De overige geïnteresseerden worden doorverwezen naar het open inschrijvingsaanbod van Vocas. Verdiepingstraining De hulpverleners zijn benaderd voor deelname aan een verdiepingstraining van 2 dagen (16 uur). In deze verdiepingstraining zit ook het signaleringsdeel verwerkt. Daarnaast is in deze crosstraining op een praktijkgerichte manier ingegaan op het analyseren en taxeren van risicosignalen, het opstellen van een plan van aanpak, het begeleiden van eergerelateerd geweld en het opstellen van een veiligheidsplan. In totaal hebben bijna 100 personen uit de regio Twente deelgenomen aan deze verdiepingstraining (zie voor alle deelnemende organisaties het overzicht in bijlage 1). Vanwege de grote belangstelling voor de trainingen is gezamenlijk met Almelo nog een keer geworven voor de verdiepingstraining. Hiervoor hebben zich 50 geïnteresseerden aangemeld, om budgettechnische redenen zullen 30 personen nog getraind worden door Vocas. De overige geïnteresseerden worden doorverwezen naar het open inschrijvingsaanbod van Vocas. Training Expertiseteam Een groep van 7 personen heeft een training op maat ontvangen van Vocas (8 uur). In deze training zijn de positie, taken en verantwoordelijkheden van het expertiseteam verduidelijkt. In deze training is ook de samenwerking met elkaar aan de orde gekomen. Door deze training weet iedereen in het expertiseteam welke functie het team heeft en kan het team met elkaar aan de slag. 4

6 Training Meldcode & Eergerelateerd Geweld Naast deze specifieke trainingen over eergerelateerd geweld is er voor een aantal welzijnswerkers binnen opvoedingsondersteuning en de peuterspeelzalen in Hengelo en Enschede een training op maat gemaakt over eergerelateerd geweld en de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Deze training is door Vocas gegeven aan 10 personen uit Hengelo (Spring!) en Enschede (Alifa). Migrantenorganisaties In Hengelo en Enschede zijn gesprekken gevoerd met verschillende migrantenorganisaties om te peilen hoe zij staan tegenover het onderwerp eergerelateerd geweld, in hoeverre ze een bijdrage willen leveren aan de preventie van eergerelateerd geweld en welke hiaten zij ondervinden in de keten signalering melding hulpverlening. In bijlage 2 is een overzicht bijgevoegd van de verschillende organisaties waar contact mee is geweest. Een belangrijk verschil tussen de gemeenten Hengelo en Enschede is de wijze waarop de migrantenorganisaties zijn vormgegeven. In Hengelo is een groot aantal organisaties vertegenwoordigd in het Platform Samenwerkingsverband Allochtonenorganisaties Hengelo (PSAH). In Enschede zijn migrantenorganisaties niet vertegenwoordigd in een platform, maar zijn zij allemaal apart georganiseerd. Het projectteam heeft er in eerste instantie voor gekozen om de 3 grootste migrantengroepen in Hengelo en Enschede te benaderen: de Turkse (en Koerdische), Suryoye en Marokkaanse gemeenschappen. Eind 2010 is besloten ook andere doelgroepen rechtstreeks te benaderen, waaronder de Somalische, Surinaams Hindoestaanse en Afrikaanse migrantenorganisaties. Tijdens enkele bijeenkomsten bleek namelijk dat binnen deze organisaties ook personen actief zijn in het bestrijden van eergerelateerd geweld, deels vanuit de inzet van Vluchtelingen-Organisaties Nederland (VON). Uit de gesprekken met de verschillende organisaties en gedurende de projectperiode zijn de volgende hiaten naar voren gekomen: 1. Het bestuur wil vaak wel in gesprek gaan over eergerelateerd geweld, maar bij de meeste organisaties is het organiseren van bijeenkomsten over eergerelateerd geweld nog een (te groot) taboe of geeft het bestuur aan eergerelateerd geweld niet te herkennen in de eigen gemeenschap; 2. Het is moeilijk om mannen te organiseren en te activeren; 3. Er is onbekendheid met de (rol van) professionele instanties. Om deze hiaten op te kunnen vullen, zijn verschillende acties ondernomen: - Het activeren van gemeenschappen via de onderwerpen opvoeding en/of eergerelateerd geweld; - Het activeren van jongeren om ook de mannen te kunnen bereiken; - Het opzetten van een migrantenplatform; - Het informeren van migrantenorganisaties over de ketenaanpak met professionele organisaties; 5

7 Activering via opvoeding & via jongeren Samenwerking met professionele organisaties kan pas gerealiseerd worden wanneer de migrantenorganisaties zelf actief het onderwerp eergerelateerd geweld bespreekbaar maken. Ook bewustwording en uiteindelijk mentaliteitsverandering zullen pas plaatsvinden wanneer de achterban geactiveerd en gestimuleerd wordt om met elkaar in gesprek te gaan over eergerelateerde problematiek. De meeste migrantenorganisaties in Hengelo en Enschede waren begin 2010 nog niet actief met betrekking tot het onderwerp eergerelateerd geweld. De enkele organisaties die al wel een activiteit in eigen gemeenschap hadden georganiseerd, waren hiervoor benaderd door de landelijke koepelorganisaties VON, IOT en SMN. Om de inactieve organisaties te activeren, zijn in samenwerking met de migrantenorganisaties bijeenkomsten georganiseerd. Hierbij is het cruciaal dat de juiste sleutelfiguren binnen de organisaties gevonden worden. De contacten van het projectteam en van collega s binnen welzijnsorganisaties SCALA en Alifa zijn hierbij van groot belang geweest. In totaal zijn er 11 bijeenkomsten georganiseerd met en door verschillende migrantenorganisaties, waarbij ook de jongerenafdeling binnen migrantenorganisaties geactiveerd is. Een deel van deze bijeenkomsten heeft plaatsgevonden tijdens de landelijke actieweek Aan de goede kant van de eer in november Ook in 2011 staan al verschillende bijeenkomsten gepland. Daarnaast heeft één migrantenorganisatie (Suryoye Platform Overijssel, onderdeel AMVE) in 2010 een bijzondere activiteit uitgevoerd: het maken van een toneelstuk over eergerelateerd geweld, mogelijk gemaakt door VON. Voor de verfilming van dit toneelstuk zijn de gemeenten Enschede en Hengelo bereid een bijdrage te leveren, hiervoor moet nog een plan geschreven worden door de organisatie. Een overzicht van alle activiteiten en het aantal bereikte personen is opgenomen in bijlagen 3 en 4. Ondanks dat het vaak veel energie kostte om organisaties te activeren, is het goed om te zien dat als zij hun eigen schroom overwinnen om in gesprek te gaan met de achterban over deze thematiek, het vaak positieve reacties van deelnemers oplevert. Een greep uit de reacties van de deelnemers: Dit moeten we iedere maand doen, We moeten dit organiseren met vrouwen van andere culturen, We moeten de mannen er ook bij betrekken, want het gaat niet alleen vrouwen en meisjes aan. Mannen moeten ook mee emanciperen. Migrantenplatform Nadat migrantenorganisaties geactiveerd zijn en zij eergerelateerde problematiek bespreekbaar hebben gemaakt, kan gewerkt worden aan een samenwerkingsstructuur tussen professionele organisaties en migrantenorganisaties. Om deze structuur gedegen neer te zetten is gekozen voor 2 afzonderlijke samenwerkingsverbanden tussen professionals enerzijds en migrantenorganisaties anderzijds. Deze 2 afzonderlijke groepen moeten eerst goed onderling kunnen samenwerken, voordat zij in een volgend stadium met elkaar gaan samenwerken. Er is bewust voor deze structuur gekozen, omdat dit op de lange termijn een effectiever samenwerkingsverband zal opleveren, dan wanneer alle afzonderlijke partijen zonder onderlinge samenwerking bij elkaar aan tafel worden gezet. De samenwerking tussen professionele organisaties wordt beschreven in het volgende hoofdstuk. 6

8 Om een samenwerking te creëren tussen migrantenorganisaties zijn in november en december 2010 twee bijeenkomsten gehouden. Doel van deze bijeenkomsten was draagvlak te creëren en inzet te verkrijgen voor een werkgroep of platform. Tijdens de eerste bijeenkomst in Enschede waren vooral Enschedese organisaties aanwezig. Met elkaar is nagedacht over of we ons zorgen moeten maken over traditioneel geweld en hoe we dit kunnen bestrijden. Vervolgens is met elkaar nagedacht over de mogelijkheden van een platform, doelen, rollen, taken en samenstelling. De resultaten hiervan zijn gebruikt om in de tweede bijeenkomst met elkaar in gesprek te gaan over een concretere invulling van een platform. Deze tweede bijeenkomst, die in Hengelo plaatsvond, had een veel minder grote opkomst en er waren grotendeels Hengelose organisaties aanwezig. Daarnaast kwamen enkele signalen dat niet alle migrantenorganisaties bereikt werden en dat een aantal van die organisaties wel graag betrokken wilde worden bij dit platform. Naar aanleiding van deze bijeenkomst zijn migrantenorganisaties met een andere culturele achtergrond en besturen van verschillende Enschedese moskeeën en islamitische zelforganisaties (opnieuw) benaderd om betrokken te worden en is dus zo gekozen voor een bredere samenstelling. Tegelijkertijd is de keuze gemaakt om de platforms op lokaal niveau in te richten, en dat alleen onderlinge uitwisseling en de contacten met professionals op bovenlokaal niveau zullen plaatsvinden. Begin maart heeft zowel in Hengelo als in Enschede een vervolgbijeenkomst plaatsgevonden. Hierbij zijn de aanwezigen gevraagd of zij willen deelnemen aan het platform en welke persoon hun organisatie zal vertegenwoordigen. In Enschede heeft dit 11 platformleden opgeleverd (zie bijlage 5) en kan het platform nu van start gaan. In Hengelo hebben de aanwezige organisaties vanuit PSAH de intentie uitgesproken om zich te organiseren in een werkgroep, bestaande uit 2 vertegenwoordigers van PSAH aangevuld met vertegenwoordigers uit de verschillende aangesloten organisaties. Eind maart wordt deze structuur voorgelegd aan het Algemeen Bestuur van PSAH en zo mogelijk definitief afgekaart. De platformleden zullen een training krijgen van Multi Elan (interculturele expertise), waarin aandacht wordt besteed aan groepsdynamiek, deskundigheidsbevordering ten aanzien van eergerelateerd geweld en samenwerking met professionele organisaties. Informeren van migrantenorganisaties Vanaf het begin van het project zijn alle migrantenorganisaties geïnformeerd over de doelstellingen van het project, middels een informatiedocument en tijdens de gesprekken die zijn gevoerd met de organisaties. Bij de bijeenkomsten voor de oprichting van een migrantenplatform zijn aanwezigen uitgebreid geïnformeerd over de voortgang van het project en de wijze waarop professionals betrokken zijn bij het project. Tijdens het symposium Twentse Aanpak Eergerelateerd Geweld (zie Samenwerkingsaanpak 2) hebben alle aanwezigen een folder ontvangen van de Twentse ketenaanpak (zie bijlage). De organisatie van het symposium heeft alle deelnemers een verslag gestuurd. Dit verslag is ook doorgestuurd naar alle migrantenorganisaties, die niet aanwezig waren, samen met de folder van de Twentse ketenaanpak. Op deze manier hebben alle migrantenorganisaties die 7

9 betrokken zijn bij het project de informatie ontvangen over de ketenaanpak in Twente en de betrokken professionele organisaties. Conclusie Het signaleren en vervolgens opvullen van hiaten is bij professionele organisaties goed verlopen. Gebleken is dat voorafgaand aan het project nog veel onwetendheid was op het gebied van eergerelateerd geweld. Grote deelname aan trainingen van diverse organisaties heeft ertoe geleidt dat de deskundigheid binnen deze organisaties op het gebied van eergerelateerd geweld vergroot is. Men heeft (basis)kennis en weet elkaar ook te vinden voor consultatie en advies. Bij migrantenorganisaties is het opvullen van hiaten wisselend verlopen, omdat niet elke organisatie ervoor open staat met het onderwerp eergerelateerd geweld aan de slag te gaan. Door veel inzet te plegen en het inschakelen van de juiste sleutelfiguren, is het toch gelukt om een groot aantal migrantenorganisaties actief te krijgen. Het contact tussen professionele organisaties en de migrantenorganisaties zal in 2011 verder vorm krijgen. Belangrijk is dat hierbij ook gewerkt wordt aan het wegnemen van wantrouwen jegens professionele organisaties. De migrantenplatforms in beide gemeenten zullen hier actief mee aan de slag gaan. 8

10 Samenwerkingsaanpak 2 Komen tot een set afspraken over signaleren en melden Inleiding In het voorgaande is weergegeven op welke manier de hiaten rondom professionele organisaties en migrantenorganisaties zijn geregistreerd en opgevuld. Een aantal hiaten heeft te maken met samenwerking en afspraken rondom signaleren en melden. Hieronder wordt beschreven op welke manier gewerkt is aan het opvullen van deze hiaten. Bij het inrichten van de signalering- en meldingstructuur is nauw samengewerkt met de gemeente Almelo, waarbij de projectleider van de gemeente Almelo als voorzitter fungeerde van het Kernteam Eergerelateerd Geweld Twente. Dit Kernteam heeft met elkaar de invulling van de signalering- en meldingstructuur vormgegeven. Expertiseteam Eergerelateerd Geweld Twente Om professionals te ondersteunen bij de stap van signalering naar interventie, is het Expertiseteam Eergerelateerd Geweld Twente opgericht. Het is een klein, slagvaardig en specialistisch team dat bestaat uit medewerkers van de politie Twente (specialisten Eergerelateerd Geweld), Maatschappelijk werk, Steunpunt Huiselijk Geweld en Bureau Jeugdzorg Overijssel/ Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Zij zijn op basis van hun wettelijke of beleidsmatige taak bevoegd tot het uitvoeren en aansturen van interventies en fungeren als centraal aanspreekpunt voor professionals die te maken krijgen met Eergerelateerd Geweld. Het Expertiseteam beoordeelt casussen en geeft gevraagd en ongevraagd advies aan ketenpartners. In principe wordt het Expertiseteam pas geconsulteerd wanneer de ketenpartners er zelf niet meer uit komen. De lijn voor ketenpartners is dus: eerst zelf handelen aan de hand van het risico/taxatieformulier, analyse, plan van aanpak, bespreking in reguliere overleggen Huiselijk Geweld. Pas wanneer men hierin vast loopt, kan contact worden gezocht met het Expertiseteam voor advies en ondersteuning. Deze proceslijn is nieuw. Dit heeft te maken met het feit dat men in Twente de verantwoordelijkheid voor casussen waarin (mogelijk) sprake is van eerproblematiek breder wil gaan leggen dan enkel bij de twee specialisten van de politie Twente, wat voorheen het geval was. Het grootschalig opgezette scholingstraject, waarbij alle ketenpartners betrokken zijn geweest, maakt dit mogelijk. Met name het Maatschappelijk werk zal een grote rol gaan krijgen bij de aanpak van Eergerelateerd Geweld. Het Expertiseteam wordt gecoördineerd en gefaciliteerd door het Steunpunt Huiselijk Geweld, die ook de registratie op zich neemt. Regionaal Advies- en Meldpunt Eergerelateerd Geweld In de regio Twente werd eergerelateerd geweld voorheen door de meeste organisaties niet als zodanig geregistreerd en was er al helemaal geen sprake van een centraal meldpunt. Door het Steunpunt Huiselijk Geweld nadrukkelijk te positioneren als zijnde ook een adviesen meldpunt voor Eergerelateerd Geweld, is deze deregistratie en decentralisatie beëindigd. 9

11 Aan de hand van de checklist Eergerelateerd Geweld wordt alle casuïstiek geregistreerd en gemonitord door het Steunpunt Huiselijk Geweld. Hierdoor wordt het inzicht in de aard en omvang van eerproblematiek in Twente vergroot. Alle casuïstiek wordt daarnaast in de beginfase van de ketenaanpak ingebracht bij het Expertiseteam Eergerelateerd Geweld, zodat zij zicht hebben op wat zich afspeelt in Twente. Op basis van de ingebrachte casuïstiek geeft het Expertiseteam gevraagd en ongevraagd advies en stelt zij zonodig in overleg met de ketenpartners de aanpak bij. Daarnaast heeft het Steunpunt als reguliere taak om het algemene publiek, maar ook professionals, te voorzien van informatie en advies. Iedereen die op welke manier dan ook met eergerelateerd geweld te maken heeft of er meer over wil weten, kan terecht bij het Steunpunt. Convenant Ketenaanpak Eergerelateerd Geweld Twente Ter afsluiting van de projectperiode is, samen met de gemeente Almelo, een symposium Twentse Aanpak Eergerelateerd Geweld georganiseerd. Belangrijk onderdeel van dit symposium was het vastleggen van samenwerkingsafspraken tussen 14 partijen in Twente. Deze afspraken zijn voor 4 jaar vastgelegd in het Convenant Ketenaanpak Eergerelateerd Geweld Twente (bijgevoegd als aparte bijlage). In dit convenant is niet alleen de samenwerking tussen professionele partijen onderling afgesproken, maar is ook een basis gelegd voor samenwerking tussen professionele organisaties en migrantenorganisaties: Partijen onderschrijven de doelstelling van de aanpak eergerelateerd geweld van de gemeenten [ ]. Hiertoe wordt een duurzame samenwerking tot stand gebracht tussen gemeenten, justitiële- en zorginstanties. Daarnaast wordt aansluiting gezocht met vertegenwoordigers van migrantenorganisaties. Deze aansluiting zal worden vormgegeven door een samenwerking te realiseren met de migrantenplatforms in Enschede en Hengelo. Omdat de platforms tijdens het symposium nog niet gerealiseerd waren, zullen zij op een nog te bepalen tijdstip in het voorjaar van 2011 ook een convenant ondertekenen. In dit convenant zal de samenwerking tussen de migrantenorganisaties worden afgesproken, maar zullen ook afspraken staan voor samenwerking met de professionele organisaties. Tijdens het symposium heeft een groot aantal migrantenorganisaties uit Enschede en Hengelo al de intentie uitgesproken om zich de komende jaren bezig te houden met het onderwerp eergerelateerd geweld (bijlage 6). Conclusie Er zijn in Twente hele duidelijke afspraken over signaleren en melden gemaakt tussen professionele organisaties. De keten is duidelijk en elke betrokken organisatie weet waar gemeld kan worden en waar men meer informatie of advies kan inwinnen. Daarnaast zal in 2011 ook de samenwerking tussen migrantenorganisaties en professionele organisaties verder vorm gegeven worden. Het is belangrijk dat hier ook vanuit de professionele organisaties serieus mee omgegaan wordt en dat er duidelijke afspraken gemaakt worden. 10

12 Samenwerkingsaanpak 3 Ontwikkeling van arrangementen op het gebied van preventie Inleiding In het kader van borging van een preventieve aanpak is het belangrijk om ontwikkelde initiatieven vast te leggen. In het vorige hoofdstuk is aangegeven welke belangrijke samenwerkingsafspraken al zijn vastgelegd en nog worden vastgelegd. In het kader van preventie zijn de migrantenplatforms van groot belang. Zij kunnen ervoor zorgen dat het onderwerp eergerelateerd geweld ook echt op de agenda van migrantenorganisaties blijft staan. Om eergerelateerd geweld te voorkomen is het van groot belang dat migrantenorganisaties eergerelateerd geweld bespreekbaar maken en houden onder hun achterban, zodat bewustwording en uiteindelijk mentaliteitsverandering wordt gerealiseerd. Ook binnen de samenwerkingsafspraken tussen de professionele organisaties is preventie belangrijk. Doordat professionals beter kunnen signaleren, kunnen eerproblemen vroegtijdig gesignaleerd worden en kan escalatie (geweld) voorkomen worden. Naast deze preventieve arrangementen, zijn gedurende de projectperiode nog een aantal arrangementen ontstaan en zijn nog andere belangrijke preventieafspraken gemaakt. Deze worden hieronder beschreven. Methodiek voor bewustwording In Enschede hebben de Volksuniversiteit Enschede (VUE) en het vrouwencentrum (SIVE) op verzoek van de projectleider en projectmedewerker een methodiek ontwikkeld om laagdrempelig met vrouwen in gesprek te gaan over eergerelateerd geweld. De methodiek heet Ik en mijn kind. Opvoeden in deze tijd en bestaat uit 3 vervolgbijeenkomsten. In de bijeenkomsten staan achtereenvolgens Opvoeding, Seksualiteit en Verliefdheid en Eer centraal. Met de methodiek moeten de volgende doelen bereikt worden: - Deelnemers vinden herkenning en steun bij hun opvoedingsvragen; - Deelnemers denken na over hun eigen identiteit en die van hun kinderen en over de verwachtingen die zij hebben van hun zonen en dochters; - Deelnemers denken na over de manier waarop zij hun rol als ouder vervullen; - Deelnemers worden zich bewust van het belang van gelijkwaardig opvoeden; - Deelnemers durven en kunnen onderling het gesprek aangaan over het onderwerp eergerelateerd geweld, seksualiteit en verliefdheid; - Zelfreflectie onder de deelnemers bevorderen. De methodiek is uitgevoerd bij SIVE, door een trainster van de VUE, en heeft zeer positieve resultaten bij de deelneemsters. De volledige methodiek, alsmede de ervaringen van de projectleider en de resultaten van de gehouden bijeenkomsten, zijn bijgevoegd (bijlage 4). Informatiemateriaal De Twentse ketenaanpak is overzichtelijk op papier gezet en verspreid over professionele organisaties en migrantenorganisaties in de regio Twente. Op de websites van de gemeenten 11

13 Hengelo en Enschede wordt dezelfde informatie gezet, zodat deze voor alle burgers en professionals in Hengelo, Enschede en omgeving toegankelijk is. Daarnaast hebben de projectleider en projectmedewerker gedurende de projectperiode verschillende presentaties gehouden onder professionals en migranten, waarbij veel informatie gegeven is over eergerelateerd geweld en over de Twentse ketenaanpak. Gemeentelijk beleid In het Convenant Twentse Aanpak Eergerelateerd Geweld hebben ook beide gemeenten samenwerkingsafspraken en regieafspraken gemaakt met professionele organisaties en migrantenorganisaties. Door dit vast te leggen in een convenant is de ketenaanpak en de preventie van eergerelateerd geweld voor in ieder geval de komende 4 jaar geborgd binnen het beleid rondom huiselijk geweld en diversiteit van de beide gemeenten. Trainingsmogelijkheden De afgelopen projectperiode is een groot trainingsaanbod opgesteld, specifiek voor de regio Twente. Hiermee zijn een groot aantal professionals getraind, maar in de regio blijft vraag naar trainingen. Met Vocas trainingen is afgesproken dat het Twentse aanbod blijft staan en dat professionals in Twente de komende periode met korting gebruik kunnen maken van dit aanbod. Alle belangstellenden die niet meer getraind kunnen worden en alle organisaties die eerder gebruik hebben gemaakt van de trainingen, worden van dit aanbod op de hoogte gesteld. Conclusie Gedurende de projectperiode is preventie altijd het sleutelwoord geweest. Er zijn diverse initiatieven ontwikkeld op het gebied van preventie, zoals de verschillende bijeenkomsten bij migrantenorganisaties om eergerelateerd geweld bespreekbaar te maken. Ook de afspraken over signaleren en melden en de trainingen die professionals gevolgd hebben, hebben alles te maken met preventie: vroegtijdig signaleren en actie ondernemen, zodat escalatie voorkomen kan worden. Deze preventieafspraken zijn vastgelegd in een convenant en in het gemeentelijk beleid rondom huiselijk geweld en diversiteit. De migrantenplatforms zullen een belangrijke rol gaan spelen in de preventie van eergerelateerd geweld en de komende jaren diverse initiatieven ontwikkelen om bewustwording en mentaliteitsverandering te bewerkstelligen. 12

14 Scholenaanpak 1 Methodiek om eergerelateerd geweld bespreekbaar te maken Inleiding Het ROC van Twente in Almelo heeft enkele jaren geleden samen met het Rotterdamse Albeda College een aanpak ontwikkeld voor eergerelateerd geweld in en om de school. Het was de wens van de gemeenten Hengelo en Enschede om die aanpak uit te breiden, waarbij ook het algemeen voortgezet onderwijs in de aanpak meegenomen zou worden. Belangrijk onderdeel hierbij is het bespreekbaar maken van eergerelateerde problematiek onder jongeren. In het kader van borging en het creëren van een meerjaren aanpak is ervoor gekozen om scholen hiervoor een methodiek aan te reiken, en niet alleen het bespreekbaar maken zelf centraal te stellen. Daarnaast is het belangrijk dat docenten ook kunnen signaleren en is er daarom aandacht geweest voor deskundigheidsbevordering. Hieronder wordt beschreven op welke manier dit in gang gezet is en welke resultaten behaald zijn. Aanbod scholen De VO-scholen in Hengelo en Enschede en het ROC van Twente hebben een aanbod ontvangen voor deskundigheidsbevordering en het bespreekbaar maken van eergerelateerd geweld. Het volledige aanbod is bijgevoegd als bijlage (bijlage 7), hieronder wordt weergegeven van welke onderdelen uit het aanbod door scholen gebruik gemaakt is. Masterclass Eergerelateerd Geweld De Masterclass van Movisie is bedoeld voor professionals in het voortgezet en middelbaar (beroeps)onderwijs, zoals leden van zorgadviesteams, leerlingbegeleiders, vertrouwenspersonen etc. Aan de hand van casussen (die de deelnemers al dan niet zelf inbrengen) wordt gewerkt aan specifieke vragen van de deelnemers. De werkvormen zijn interactief en kunnen variëren van rollenspel tot oefeningen om inzicht en vaardigheden te vergroten. De trainster geeft steeds korte feedback en inhoudelijke toelichting en adviezen. Welke werkvorm en welk thema expliciet aan bod komen, hangt grotendeels af van de inbreng van deelnemers. De Meldcode Huiselijk Geweld komt ook aan de orde. Workshop RespectEER De workshop RespectEER van Movisie is bedoeld voor docenten van scholen voor voortgezet en middelbaar (beroeps)onderwijs. Deelnemers krijgen enige achtergrondinformatie over hoe leerlingen kunnen worstelen met eer en eergerelateerd geweld. Aan de hand van verschillende werkvormen, die docenten ook in hun lessen kunnen gebruiken, staan deelnemers stil bij onderwerpen als partnerkeuze, maagdelijkheid, seksualiteit, opgroeien in twee culturen, e.d. De werkvormen en de inhoud worden daarna kort nabesproken. Deelnemers ontvangen het Handboek RespectEER met diverse werkvormen. 13

15 Gastlessen Docent/trainer Unal Aktas van het bureau AKTraining heeft een aanbod ontwikkeld speciaal voor de scholenaanpak. Onder andere door middel van rollenspelen worden vooroordelen en eerkwesties bespreekbaar gemaakt met leerlingen en wordt de discussie op gang gebracht over culturele verschillen, eer en trots. De gastles is maatwerk, afhankelijk van de leerlingen, culturele verschillen en reacties van de groep. Het is mogelijk hierbij ook een beatboxer in te schakelen, die actief deelneemt aan de gastles en vervolgens een show geeft. Betrokkenheid scholen In Hengelo is een eerste gesprek georganiseerd, geïnitieerd door de gemeente, met de zorgcoördinatoren van de verschillende scholen. In dit gesprek is het project geïntroduceerd en is gepeild in hoeverre scholen open staan om met het thema eergerelateerd geweld aan de slag te gaan. Het vooraf opgestelde aanbod voor het bespreekbaar maken van eergerelateerd geweld en voor deskundigheidsbevordering van (2 e lijns) docenten werd door de scholen positief ontvangen. Uiteindelijk zijn in Hengelo de drie reguliere VO-scholen (De Grundel, Twickel en OSG) betrokken. In Enschede is het eerste contact met de scholen niet via de gemeente verlopen, maar zijn alle scholen via hun zorgcoördinatoren individueel benaderd. In eerste instantie verliep dit wat moeizaam en zorgden allerlei reorganisaties en interne verschuivingen binnen scholen ervoor dat er pas in het najaar van 2010 actie ondernomen kon worden. Twee VO-scholen (Het Stedelijk Lyceum en het Bonhoeffer College) hebben aangegeven niet deel te willen nemen aan het project en waren ook na meerdere pogingen niet te overtuigen. Het samenwerkingsverband Scholingsboulevard, waar VMBO-leerlingen van alle Enschedese scholen (Stedelijk Lyceum, Bonhoeffer College en ROC, deze laatste tot september 2010) vanaf het 3 e leerjaar geplaatst worden, is wel actief betrokken bij de scholenaanpak. Ook het ROC van Twente heeft deelgenomen aan de scholenaanpak, met meerdere vestigingen en locaties. Hieronder een overzicht van de acties per scholengemeenschap. De Grundel (VO, Hengelo) - Gastlessen AKTraining op 1 vestiging aan ongeveer 300 leerlingen, heeft in 2010 plaatsgevonden en vindt nog een keer plaats in 2011, inclusief de beatboxer; - Masterclass Movisie aan 12 docenten, heeft in 2010 plaatsgevonden; - Workshop RespectEER: bereidheid tot deelname van 4 docenten, moet nog plaatsvinden; - Avond voor allochtone ouders, op basis van reacties van leerlingen uit de gastlessen. Deze avond staat gepland voor april 2011 en zal dezelfde opzet hebben als de gastlessen (rollenspel, vooroordelen bespreekbaar maken). De Twickel (VO, Hengelo) - Masterclass Movisie aan 9 docenten, staat gepland voor april 2011 als gecombineerde masterclass (samen met docenten van t Genseler). 14

16 OSG, t Genseler (VO Praktijkonderwijs, Hengelo) - Masterclass Movisie aan 6 docenten, staat gepland voor april 2011 als gecombineerde masterclass (samen met docenten van de Twickel). Scholingsboulevard (VO - VMBO 3+4, Enschede) - Gastlessen AKTraining op meerdere vestigingen aan ruim 1000 leerlingen in totaal, heeft in 2010 plaatsgevonden en vindt nog steeds plaats in 2011, inclusief beatboxer; - Masterclass Movisie aan 15 docenten, vindt in maart 2011 plaats; - Workshop RespectEER: mogelijke bereidheid tot deelname van enkele docenten, moet nog plaatsvinden. ROC van Twente - Gastlessen AKTraining aan ruim 100 leerlingen op AKA-afdelingen in Hengelo en Enschede van het ROC (Arbeidsmarkt gekwalificeerd assistent); - Masterclass Movisie aan 15 docenten op de reguliere afdeling van het ROC; - Masterclass Movisie aan 15 docenten op de AKA-afdelingen in Hengelo en Enschede van het ROC; - Workshop RespectEER aan 15 docenten op de AKA-afdelingen in Hengelo en Enschede van het ROC. Conclusie De methodiek van AKTraining heeft zich bewezen als bruikbare methodiek voor het bespreken van EG met jongeren: ruim 1400 jongeren in scholen in Enschede & Hengelo zijn hiermee bereikt. Scholen hebben kennis genomen van deze methodiek en kunnen deze trainer zelf ook inschakelen in de toekomst. Het enthousiasme van scholen na de gastlessen heeft ervoor gezorgd dat op die scholen de masterclass en workshops ook geïntroduceerd konden worden. Door de masterclass van Movisie hebben ruim 70 docenten in Hengelo en Enschede meer informatie gekregen over eerculturen en eerproblemen waar jongeren mee te maken kunnen krijgen. Daarnaast kunnen zij eerproblemen signaleren en weten zij ook hoe hiermee (in eerste instantie) om te gaan. De uiteindelijke doelstelling om een methodiek aan te reiken, waarmee scholen eergerelateerd geweld zelf bespreekbaar kunnen maken, is behaald doordat een aantal scholen gebruik maakt van de workshop RespectEER. Daarnaast zijn alle scholen in de masterclass geïnformeerd over het handboek en kunnen zij dit ook zonder de workshop bestellen bij Movisie. 15

17 Scholenaanpak 2 Methodiek voor scholing toekomstig professionals Inleiding De tweede lijn van de scholenaanpak heeft zich gericht op de toekomstig professionals van Saxion Hogeschool Enschede. Hier volgen een groot aantal studenten een opleiding, waarmee zij in de toekomst in aanraking kunnen komen met eergerelateerde problematiek. Door in de curricula van deze opleidingen het thema eergerelateerd geweld mee te nemen, hebben deze studenten na afstuderen al de benodigde kennis in huis op het gebied van eergerelateerd geweld. Hieronder wordt beschreven op welke manier Saxion betrokken is geweest bij de scholenaanpak en welke resultaten wel en niet zijn behaald. Onderzoek opleidingen Twee studenten van Saxion hebben onderzocht op welke manier het thema eergerelateerd geweld voorkomt binnen de opleidingen SPH en MWD van de afdeling Mens & Maatschappij binnen Saxion Enschede. Hiervoor hebben zij hun eigen opleidingen onder de loep genomen en interviews gehouden met docenten en externe professionals. Uit dit onderzoek blijkt dat eergerelateerd geweld als thema niet structureel voorkomt binnen deze opleidingen. Of het onderwerp aan de orde komt, is afhankelijk van de betreffende docent. Docenten en externe professionals gaven aan dat het wel van belang is dat het onderwerp eergerelateerd geweld aan bod komt in de opleidingen SPH en MWD. De studenten hebben de volgende aanbevelingen gedaan: - Het thema eergerelateerd geweld moet geïntegreerd worden in bestaande vakken; - Er moet een verdieping worden aangeboden aan studenten die daarin geïnteresseerd zijn, bijvoorbeeld als methodisch profiel in het 3 e leerjaar of als minor in het 4 e leerjaar; - Het is aan de raden het boek In ontmoeting van De Groot & Şimşek (2008) te hanteren als verplichte literatuur binnen de opleidingen SPH en MWD; - Om alles in een passend en actueel lesprogramma terug te laten komen, zouden docenten samen met professionals zich in het thema eergerelateerd geweld moeten verdiepen. Op deze manier kunnen opleidingen beter inspringen op de beroepspraktijk. Een bijkomend voordeel van deze samenwerking is dat het onderwijs op deze manier aansluit bij de ontwikkelingen in de praktijk. Betrokkenheid Saxion Vanaf het begin zijn enkele docenten van Saxion nauw betrokken geweest bij het onderzoek van de studenten en bij de gesprekken die gevoerd zijn om het onderwerp eergerelateerd geweld in het curriculum van de afdeling Mens & Maatschappij te krijgen. Ook is door het Kenniscentrum binnen Saxion in 2010 een training ontwikkeld op het gebied van eergerelateerd geweld: Basiscursus signaleren van en adequaat handelen bij eergerelateerd geweld. Deze training wordt aangeboden aan professionals die bij de uitoefening van hun beroep (kunnen) worden geconfronteerd met slachtoffers van en/of andere betrokkenen bij 16

18 eerzaken. Voor zover bekend zijn er nog geen voldoende aanmeldingen geweest om deze cursus te laten starten. Ongetwijfeld zal dit ook te maken hebben met het feit dat professionals in 2010 het aanbod vanuit het project hebben gekregen (kostenloze deelname aan de Vocas trainingen). Na afronding van het onderzoek zijn nogmaals enkele gesprekken gevoerd met Saxion, over de wijze waarop deze resultaten en aanbevelingen kunnen leiden tot veranderingen binnen het curriculum van de opleidingen. Enkele docenten en de toenmalige teamcoördinator Methodische cyclus staan hier positief tegenover. Zij vonden het wenselijk dat docenten een training kregen over het thema eergerelateerd geweld, waarbij zij ook methodieken aangereikt kregen om het onderwerp eergerelateerd geweld zelf in hun lessen mee te nemen. Hiervoor was interesse in de trainingen van Vocas en is een gesprek gevoerd met Vocas en Saxion om te kijken wat zij voor elkaar zouden kunnen betekenen. Ook de training die door Saxion zelf is ontwikkeld, zou hierbij interessant kunnen zijn. Daarnaast heeft de toenmalige teamcoördinator Methodische cyclus van zijn leidinggevende akkoord gekregen om eergerelateerd geweld als methodisch profiel aan te bieden in het 3 e leerjaar, te starten in het schooljaar Door een functiewisseling is er echter een andere teamcoördinator gekomen, die dit teruggedraaid heeft. Wel is aangegeven dat het thema eergerelateerd geweld wellicht voor het schooljaar als methodisch profiel aangeboden kan worden. Vanwege het einde van de projectperiode zijn hierover echter geen concrete afspraken meer gemaakt. Conclusie Het onderzoek van de studenten heeft docenten van Saxion bewust gemaakt van het belang om het onderwerp eergerelateerd geweld mee te nemen in hun vakken. De mate waarin dit in de toekomst zal gebeuren, is helaas nog steeds afhankelijk van de betreffende docent. Een training waarbij ook lesmethodieken gehanteerd zouden worden, kon hier verandering in brengen. Daarnaast zou een deel verdieping aangeboden kunnen worden in de vorm van een methodisch profiel Eergerelateerd Geweld. Het is helaas niet gelukt om deze plannen en ideeën daadwerkelijk vorm te geven voor het schooljaar Wel hebben enkele docenten van Saxion zich nog ingeschreven voor de extra verdiepingstrainingen van Vocas die in 2011 gehouden worden. Deze kennis zullen zij overdragen aan hun studenten en kunnen zij ook binnen het docententeam overdragen. 17

19 Nawoord Met deze eindrapportage ronden de gemeenten Hengelo en Enschede het project Preventie Eergerelateerd Geweld af. Dat betekent gelukkig niet dat het onderwerp eergerelateerd geweld ook afgerond wordt en dat er geen aandacht meer voor is. Het tegenovergestelde zal de komende jaren blijken. In de projectperiode zijn belangrijke afspraken vastgelegd en zijn diverse activiteiten ontplooid, die de komende jaren een vervolg krijgen. Dat is ook altijd de bedoeling geweest van het project: geen eenmalig project, maar het opzetten van een ketenaanpak en preventieve aanpak die zelfstandig (en deels met ondersteuning vanuit de gemeente) kunnen blijven voortbestaan. Het thema Eergerelateerd Geweld is een beladen en gevoelig thema, waar niet iedere (migranten)organisatie mee aan de slag durft te gaan. Gelukkig zijn er zowel in Enschede als in Hengelo diverse personen, al dan niet vanuit migrantenorganisaties, die aangegeven hebben dat zij zich willen inzetten voor de preventie van eergerelateerd geweld. Het zorgen voor bewustwording en uiteindelijke mentaliteitsverandering is een lang proces, waar ongetwijfeld meerdere generaties voor nodig zijn. De betrokkenheid van professionele organisaties, migrantenorganisaties en de scholen is hierbij van groot belang. Binnen Hengelo en Enschede (en in heel Twente), zal hier de komende jaren nadrukkelijk in geïnvesteerd worden. De aanpak rondom eergerelateerd geweld is opgezet en vastgelegd en zal zich de komende jaren steeds verder ontwikkelen. 18

20 Bijlage 1 Deelnemende organisaties aan trainingen Deelnemende organisaties aan de signaleringstrainingen in Hengelo en Enschede: - Scala (diverse welzijnswerkers) - Alifa (diverse welzijnswerkers) - OM (parketsecretarissen) - CJG (LOES-medewerkers) - AMK - Mediant (GGZ) - Humanitas - Carint (maatschappelijk werk) - SKE (kinderopvang) - Gemeente Enschede (leerplicht) - Gemeente Enschede (beleidsmw HG) - Ivio (Inburgering) - Tactus (verslavingszorg) - Jarabee (jeugdhulpverlening) - Vluchtelingenwerk Overijssel - Kindertelefoon Deelnemende organisaties aan de verdiepingstrainingen in Hengelo en Enschede: - Reclassering Nederland - AMK - Carint (mw, o.a. aandachtsfunct. HG) - Mediant (GGZ) - Jarabee (jeugdhulpverlening) - MEE Twente - Regiopolitie Twente (o.a. TAH HG) - Bureau Jeugdzorg Overijssel - Gemeente Hengelo (procesmanagers) - Tactus (verslavingszorg) - Vrouwenopvang Overijssel - Steunpunt Huiselijk Geweld - SMD (mw, o.a. team Vroeghulp) - Wijkcoaches Enschede - Leger des Heils (reclassering) - Raad voor de Kinderbescherming - Comensha (mensenhandel) - Gezondheidscentrum Enschede-Noord - Ariëns Zorgpalet - Slachtofferhulp Enschede - Gemeente Enschede (leerplicht) - Gemeente Enschede (consulenten A&I) - Stichting ZUS (zorginstelling) - Saxion Hogeschool Enschede - Speciaal onderwijs Onder de Kap (VO) 19

21 Bijlage 2 Bereikte migrantenorganisaties Enschede - Stichting Marokkanen Enschede Noord (SMEN) - Platform Aram (hoofdbestuur, vrouwencomité, jongerenbestuur) - Suryoye Platform Overijssel (afdelingen AMVE en Tur Abdin) - HEG Enschede - Samenwerkende Democratische Organisaties (SDO) - Koerdische Vereniging Midia - Overijsselse Turks Islamitische Vrouwen Organisaties (OTIVO, afdeling Enschede) - Platform Allochtone Ouders en Onderwijs (PAOO) - Turkse vrouwenvereniging Cagri - Turkse jongerenorganisatie Kervan - PSA-DER - Islamitische Vereniging Enschede - Turkse Culturele Vereniging Enschede - Jongerenvereniging DAVET - Stichting Boyokani - Nederlands Hindoestaanse Ouderenbond (NEHOB) - Stichting Somaliërs in Gelderland en Overijssel (SSGO) - Selimiye moskee - Anadolu moskee - Ulu Gendik - Stichting Ender & SICE - Stichting Islamitisch Arabisch Onderwijs & Cultuur Hengelo - Suryoye Culturele Vereniging Baradeus - Suryoye Culturele Vereniging Tur Abdin - Stichting Studiecentrum Aramea - Koerdische Vereniging Hengelo - Culturele Vereniging voor de Islam - Stichting Onderwijscomité Allochtonen - Turkse Democratische Vereniging Hengelo - Vereniging Hengelo Yozgat - Stichting Egeïsche Cultuur en Ondersteuning - Italiaanse Vereniging CRLI (Centro Ricreativo Lavoratori Italiani) - Klub Serbija - Nederlands Surinaams Kontakt Vereniging - Afrikaanse solidariteitsvereniging Bovenstaande organisaties zijn verenigd in het Platform Samenwerkingsverband Allochtonenorganisaties Hengelo (PSAH). 20

22 Bijlage 3 Activiteiten migrantenorganisaties Koerdische Vereniging Midia De Koerdische Vereniging Midia heeft 2 bijeenkomst georganiseerd voor haar achterban. Bij de eerste bijeenkomst bestond de groep uit zowel mannen (12) als vrouwen (15) en was het geen probleem om als thema eergerelateerd geweld te nemen. Waarschijnlijk kwam dit doordat Midia via VON al betrokken was bij het project Aan de goede kant van de eer. Binnen de groep waren verschillende personen die voorbeelden hadden van eerwraak, waaronder zelfverbranding bij vrouwen. Eén van de opvallende conclusies uit de discussie was dat meisjes zelf een keuze moeten maken hoe om te gaan met eer, als zij zich maar bewust zijn van hun eer. De tweede bijeenkomst werd alleen voor vrouwen georganiseerd, hierbij waren 37 vrouwen aanwezig. Het onderwerp van deze bijeenkomst was opvoeden zonder eergerelateerd geweld en was georganiseerd door de jongere en oudere generatie vrouwen van Midia. Onderwerpen die ter sprake kwamen waren het effect van roddel, communicatie met een kind/puber, hoe reageer je wanneer je kind iets doet wat niet mag, etc. Door het werken met een rollenspel werden reële situaties nagebootst. Ook deze groep vrouwen gaf aan dat zij een dergelijke bijeenkomst graag willen met (hun) mannen erbij. Wat opviel is dat vrouwen niet gewend zijn om met elkaar over deze thema s te praten. Jonge meisjes geven aan weinig last te hebben van de puberteit, als het gaat om verzet tegen de regels van de oudere generatie. Platform Aram Ook bij Platform Aram zijn 2 bijeenkomst georganiseerd. Bij de eerste bijeenkomst hebben 17 vrouwen met elkaar gediscussieerd over verschillen in de opvoeding van jongens en meisjes en de rol van eer hierin. Hierbij waren ook een jongerenwerker en een medewerker van opvoedingsondersteuning aanwezig. Belangrijke conclusies waren dat er een groot verschil is tussen de opvoeding van jongens en van meisjes en dat de tweede generatie vernederlandst, maar nog wel vasthoudt aan hun geloof, taal, waarden en normen. Familie eer blijft belangrijk, omdat de sociale controle van de omgeving groot is. Ook geeft men aan dat vuile was niet buiten wordt gehangen. De tweede bijeenkomst over eergerelateerd geweld werd georganiseerd door de jongeren van Platform Aram. De organisatie gaf aan dat dit thema gevoelig ligt binnen de gemeenschap en dat bespreekbaar maken hiervan een uitdaging is. Er was ook angst dat jongeren weg zouden blijven. Uiteindelijk is het een hele interessante, goed bezochte avond geworden (30 jongeren waren aanwezig), waar in open sfeer met elkaar gesproken is. Er waren ook professionals aanwezig vanuit Alifa, Politie en Tactus. De gespreksleider heeft de jongeren laten zien waar de oorsprong van eer vandaan komt in de Suryoye cultuur. Meisjes gaven aan dat de sociale controle op hen heel groot is en dat zij zich niet vrij voelen. Opvallend was ook dat jongeren van rond de 16 jaar zich conservatiever uitten dan oudere jongeren (bijvoorbeeld t.a.v. homo s). Dit werd geweten aan gebrek aan levenservaring. Ook werd zichtbaar hoe belangrijk het is voor jongeren om elkaar binnen de eigen gemeenschap te ontmoeten, omdat vooral meisjes weinig ontmoetingsmomenten hebben met leeftijdsgenoten, buiten school. 21