Plan van aanpak. Aanpak kindermishandeling

Transcriptie

1 Plan van aanpak Aanpak kindermishandeling

2 Plan van aanpak kindermishandeling 2

3 Inleiding Aanleiding In februari 2015 heeft een calamiteit plaatsgevonden rond een jeugdige inwoner van onze gemeente, waarbij sprake was van (ernstige vermoedens van) kindermishandeling. Deze calamiteit is voor ons als gemeente aanleiding geweest om een onderzoek uit te laten voeren naar het functioneren van het systeem rond het voorkomen en het aanpakken van kindermishandeling. Een onderzoek om te leren en de aanpak van kindermishandeling waar nodig - te verbeteren. Wij zijn als gemeente immers verantwoordelijk voor het systeem waarbinnen inwoners, professionals en organisaties kindermishandeling zich inzetten om kindermishandeling te voorkomen, tijdig te signaleren, te melden en aan te pakken. Wij voelen die verantwoordelijkheid en willen ons inzetten om kinderen zo veilig mogelijk te laten opgroeien. Daarbij past een stevige aanpak van kindermishandeling. Onderzoek DSP-groep Wij hebben de DSP-groep gevraagd om een onderzoek uit te voeren. Dit onderzoek hebben zij in de zomer van 2015 uitgevoerd, waarbij zoveel mogelijk professionals en instellingen zijn betrokken. Onderzoeksvraag Is het systeem rond het voorkomen van/de aanpak van kindermishandeling zo ingericht dat zorgen om een kind en/of gezin laagdrempelig gedeeld en gekoppeld (kunnen) worden? Zodat kindermishandeling tijdig gesignaleerd en aangepakt kan worden en escalatie voorkomen kan worden? Na de zomer heeft de DSP-groep een rapport opgeleverd, waarin zij hun bevindingen over de huidige aanpak van kindermishandeling en de rol van de gemeente in deze aanpak presenteren en waarin zij aanbevelingen doen om deze aanpak te verbeteren. Conclusie van het rapport is dat de (keten)aanpak van kindermishandeling binnen de kaders van de wet is georganiseerd, maar ten tijde van de calamiteit en ook ten tijde van het onderzoek (nog) niet voldoende functioneerde. Context Van belang is om deze conclusies en aanbevelingen in de context van de tijd en landelijke ontwikkelingen te plaatsen. De calamiteit die aanleiding is geweest voor het onderzoek vond namelijk zes weken plaats nadat we als gemeente verantwoordelijk zijn geworden voor de jeugdhulp. Zes weken waarin veel veranderd was ten opzichte van 2014 (Veilig thuis, Kernteam); veranderingen die een verbetering beogen maar zeker in de eerste periode ook hebben geleid tot een (begrijpelijke) zoektocht bij inwoners en professionals. Plan van aanpak kindermishandeling 3

4 Plan van aanpak Op basis van het rapport van de DSP-groep hebben wij dit plan van aanpak opgesteld. In dit plan van aanpak geven wij aan wat wij al dan niet in regionaal verband in de afgelopen periode hebben gedaan om de aanpak van kindermishandeling te verbeteren en wat wij op basis van de aanbevelingen de komende periode aan verbeteringen willen doorvoeren. Het plan van aanpak is opgebouwd rond de volgende thema s: - Taken, rollen en verantwoordelijkheden binnen de keten, waaronder die van de gemeente - Instrumenten - Delen van informatie Per thema worden eerst de conclusies en aanbevelingen vanuit het onderzoek van de DSPgroep beschreven. Daarna wordt ingegaan op wat is/wordt gedaan op dit vlak door gemeente en betrokken partijen. Aangezien het plan van aanpak consequenties heeft voor regionale afspraken is voorafgaand aan het opstellen van het plan gesproken met de beleidsadviseur huiselijk geweld en kindermishandeling (en accounthouder van veilig thuis) van gemeente Leiden en een ambtelijke vertegenwoordiging van de regio. Daarnaast is het besproken met de coach van het Kernteam Kaag en Braassem en met een vertegenwoordiging van de Tijdelijke werkorganisatie jeugdhulp Holland Rijnland. Het plan van aanpak zal ook ambtelijk worden besproken in het AO jeugd en worden voorgelegd aan de betreffende instanties. In dit plan spreken we over kindermishandeling. Uiteraard worden de aanbevelingen waar van toepassing - ook breder getrokken naar Geweld in huiselijke kring. Plan van aanpak kindermishandeling 4

5 Samenvatting vooraf Aanbeveling Actie Niveau Planning 1. Neem als gemeente de regie om partijen bij elkaar te Inrichten werkgroep Lokaal/regionaal Q brengen 2. Zorg als gemeente voor een goede informatiepositie Landelijk worden prestatie-indicatoren Landelijk Q ontwikkeld. Gesprek voeren met Veilig thuis over het Regionaal Q aanleveren van informatie op gemeenteniveau 3. Formeer een werkgroep die taken, rollen en Inrichten werkgroep Zie 1 Zie 1 verantwoordelijkheden moet beschrijven 4. Zorg voor laagdrempelige plek waar inwoners Overleg Veilig thuis over belemmeringen om Regionaal Q signalen kunnen melden te melden Vervolgoverleg realiseren laagdrempelige Regionaal Q mogelijkheid om te melden Verbeteren informatievoorziening aan Lokaal Q inwoners 5. Breng consultatiefunctie onder bij Kernteam Kernteam is uitgebreid met extra expertise op gebied van veiligheid lokaal Q Breng outreachende taak onder bij Kernteam Gemeente Leiden heeft als pilotgemeente afspraken gemaakt over samenwerking Veilig Thuis en het Jeugd- en Gezinsteam. Deze wordt uitgerold naar het Kernteam Regionaal/lokaal Q3/ Benoem een lid van het Kernteam als Bespreken benoeming en mogelijk vervolgens Lokaal Q aanspreekpunt/informatiebron naar de regio benoemen aanspreekpunt 8. Beleg/versterk de risicotaxatie bij het Kernteam Kernteam is uitgebreid met extra expertise op Lokaal Q gebied van veiligheid Scholing in signs of safety Lokaal Q Conclusie: er is sprake van handelingsverlegenheid I.o.m. partners inzetten op verlagen van Lokaal Q2 2016

6 bij inwoners en professionals van basisvoorzieningen 10. Neem als gemeente de regie in het aanbrengen van meer eenheid en eenduidigheid binnen keten 11. Werk uit hoe informatie beter gedeeld kan worden (bij zorgen om kindermishandeling) 12. Vergroot kennis en kunde bij basisvoorzieningen in het omgaan met Meldcode 13. Neem lokaal en regionaal het besluit om de Verwijsindex als het instrument voor het delen van informatie te gebruiken 14. Zorg ervoor dat betrokkenen aangesloten zijn op de Verwijsindex 15. Zorg voor heldere richtlijnen, deskundigheid en inbedding in werkprocessen handelingsverlegenheid (o.a. training) Cursus In veilige handen voor vrijwilligers Lokaal 2015 Inrichten werkgroep Zie 1 Zie 1 Gesprek met partners over delen van Lokaal 2015 informatie. Vervolg in 2016 (regionaal) Het onderwerp delen van informatie regionaal op de agenda zetten en afspraken maken Regionaal Q Training/informatie over Meldcode samen met Lokaal Q Driemaster Evaluatie Verwijsindex en besluit over gebruik Regionaal Q De Verwijsindex is bij de medewerkers van de Jeugd- en gezinteams/kernteam extra onder de aandacht gebracht Regionaal Q Afhankelijk van besluit over aanbeveling 13. Regionaal 2016 worden meer betrokkenen aangesloten. Alle professionals binnen de Jeugd- en Regionaal Q gezinteams/kernteam worden aangesloten op de verwijsindex Afhankelijk van besluit over aanbeveling 13. Regionaal 2016 Plan van aanpak kindermishandeling 6

7 Rollen, taken en verantwoordelijkheden Conclusies onderzoek Rol gemeente In het rapport wordt geconstateerd dat: - de gemeente in zijn rol als systeemverantwoordelijke aan de wettelijke verplichtingen voldoet. Rollen, taken en verantwoordelijkheden partijen In het rapport wordt verder geconstateerd dat: - de taken, rollen en verantwoordelijkheden binnen de keten regionaal op hoofdlijnen zijn vastgelegd, maar lokaal niet specifiek beschreven zijn en daarmee niet duidelijk zijn. - de functie consultatie lokaal op veel plekken, versnipperd, wordt ingevuld; - risicotaxatie niet goed is belegd; - de outreachende aanpak nog niet is belegd; - lokaal sprake is van handelingsverlegenheid bij inwoners en bij professionals in de basisvoorziening. Dat terwijl inwoners en professionals van basisvoorzieningen belangrijke betrokkenen zijn in de aanpak om vroegtijdig te signaleren; - de verbinding van onder meer onderwijs op andere structuren een verbeterpunt is; - het Kernteam Kaag en Braassem een sleutelrol kan vervullen. Een deel van de taken die die anderen aan het Kernteam toedelen, zijn daar echter niet belegd. Aanbevelingen onderzoek In het rapport worden de volgende aanbevelingen gedaan: Rol gemeente - Neem als gemeente de regie om partijen bij elkaar te brengen zodat goede afspraken kunnen worden gemaakt voor de aanpak van kindermishandeling - Zorg voor een sterkere informatiepositie van de gemeente. Definieer daarvoor indicatoren die zicht bieden op de aanpak en die de gemeente input geven om te kunnen sturen Rollen, taken en verantwoordelijkheden partijen - Formeer een werkgroep bestaande uit sleutelfiguren uit de aanpak (lokaal en regionaal). Doel is taken, rollen en verantwoordelijkheden te beleggen, een routing uit te werken en tijdelijk te monitoren - Zorg voor een laagdrempelige plek waar inwoners hun signalen kunnen melden - Breng het Kernteam lokaal in positie. Positioneer het Kernteam als sleutelpartij in de lokale aanpak en als belangrijke verbinder naar de regio. Overweeg om de volgende functies onder te brengen bij het Kernteam: Consultatiefunctie voor signalen van basisvoorzieningen en voor signalen die bij basisvoorzieningen worden gemeld Outreachende taak: mogelijk wel onder specifieke naam om zo laagdrempeligheid van Kernteam te kunnen borgen Aanspreekpunt/informatiebron naar de regio voor het delen/inwinnen van informatie

8 Risicotaxatie: kennis en expertise om een vermoeden van kindermishandeling te kunnen waarderen Wat hebben we al gedaan? Pilot Leiden: verbinding Veilig thuis en jeugd- en gezinsteams Gemeente Leiden heeft als pilotgemeente (met ondersteuning van het Nederlands jeugdinstituut; NJi) werkafspraken gemaakt over de samenwerking tussen de jeugd- en gezinteams (voor onze gemeente het Kernteam) en Veilig thuis. Dit ter navolging van de afspraak in de Regiovisie Geweld in huiselijke kring dat Veilig thuis veel met lokale teams moet samenwerken. De werkafspraken die gemeente Leiden heeft gemaakt, zijn vervolgens uitgerold over de andere jeugd- en gezinteams in de regio en over het Kernteam in onze gemeente. De afspraken gaan over rollen, verantwoordelijkheden en onderlinge ondersteuning. Rol Kernteam: versterken kennis en expertise Aan het Kernteam Kaag en Braassem is een professional toegevoegd met kennis en expertise op het gebied van veiligheid. Zij is in staat een goede risicotaxatie uit te voeren. Zij kan ook de consultatiefunctie op zich nemen en als aanspreekpunt fungeren voor de regio. Hierover worden nog gesprekken gevoerd met de regio en met het Kernteam Kaag en Braassem. Outreachende taak Kernteam Het vormgeven van een outreachende taak, bij het Kernteam en mogelijk elders, is de afgelopen periode onderwerp van gesprek geweest, zowel op lokaal als op regionaal niveau. Wat gaan we extra doen? Werkgroep voor beschrijven rollen, taken en verantwoordelijkheden Regionaal zijn de afgelopen periode gesprekken gevoerd om richtinggevende uitspraken te krijgen over rollen, taken en verantwoordelijkheden rond de aanpak van kindermishandeling. De komende periode willen we een werkgroep formeren om waar nodig dit verder uit te werken en processen te beschrijven om eenduidigheid te bevorderen. De afspraken die vanuit Leiden als pilotgemeente zijn gemaakt, worden hierbij meegenomen. Rol Kernteam: versterken kennis en expertise In december 2015 worden medewerkers van het Kernteam geschoold in 'Signs of Safety'. Dit is een oplossingsgerichte benadering voor gezinnen waar de veiligheid van een kind een probleem vormt. Het doel van de werkwijze is dat het kind (weer) veilig kan opgroeien in het gezin. Samen met het gezin ontwikkelt de hulpverlener een veiligheidsplan. Ook wordt gekeken naar verdere deskundigheidsbevordering op het gebied van signaleren en gesprekvoering (breder dan het Kernteam). Deze deskundigheidsbevordering vindt lokaal/(sub)regionaal plaats op basis van regionale afspraken. Plan van aanpak kindermishandeling 8

9 Laagdrempelige plek voor inwoners om te melden In het vierde kwartaal van 2015 is een overleg gepland met o.a. Veilig thuis over de belemmeringen om te melden en mogelijkheden om deze belemmeringen weg te nemen. Hierna zullen vervolgoverleggen worden gepland met betrokken partners (regionaal en lokaal) om te kijken of en zo ja hoe/waar een laagdrempelige plek om te melden moet worden ingericht. Dit zal in het eerste half jaar van 2016 plaatsvinden. En kan als opgave in de MAG 2.0 worden meegenomen. Informatievoorziening verbeteren We willen in 2016 lokaal de informatievoorziening aan inwoners over (het signaleren, voorkomen, melden van) kindermishandeling en huiselijk geweld verbeteren, zodat inwoners weten waar zij terecht kunnen met vragen en signalen. Belangrijk is dat daarvoor eerst andere punten uit dit plan van aanpak zijn opgepakt. Verlagen handelingsverlegenheid We willen inzetten op het verlagen van de handelingsverlegenheid van inwoners en professionals uit de basisvoorzieningen. Dit gebeurt in overleg met de Driemaster en het Kernteam, waarbij Veilig thuis gevraagd zal worden om expertise te leveren. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de meldcode. Plan van aanpak kindermishandeling 9

10 Samenhang / samenwerking in de keten / informatie delen Conclusies onderzoek Geconstateerd wordt dat: Samenwerking - er meer behoefte is aan meer eenheid en eenduidigheid in de aanpak van kindermishandeling Informatie delen - op lokaal niveau privacy de informatie-uitwisseling belemmert tussen betrokkenen zoals de huisarts, het Kernteam en de jeugdgezondheidszorg; - ook tussen lokaal en regionaal de informatie-uitwisseling (en privacy) een aandachtspunt is, bijvoorbeeld bij dossieroverdracht en informatie inwinnen door Veilig thuis bij lokale partijen; - de toegang bij Bureau Jeugdzorg wordt gemist als centrale database. Informatie van en naar uitvoerders lokaal en regionaal kent nog geen automatismen. - adviesvragen bij veilig Thuis niet op naam van de casus geregistreerd mogen worden. Verbinding van signalen van adviesvragers over een casus is daardoor niet mogelijk. De Taskforce kindermishandeling en seksueel geweld heeft de landelijke overheid geadviseerd over het laatste punt, dat immers een landelijke richtlijn is. De Taskforce wil de gegevens van het kind bij adviesaanvragen van inwoners laten registreren wanneer blijkt dat kindermishandeling niet kan worden uitgesloten. Dit biedt Veilig thuis de mogelijkheid om adviesvragen van verschillende inwoners over hetzelfde kind aan elkaar te koppelem en indien noodzakelijk in te grijpen. Aanbevelingen De volgende aanbevelingen worden gedaan: Samenwerking - neem als gemeente de regie in het aanbrengen van meer eenheid en eenduidigheid in de aanpak van kindermishandeling en moet partijen binnen de keten aan elkaar verbinden Informatie delen - werk uit hoe informatie beter gedeeld kan worden (wie doet wat en welke informatie draag je over, vast overleg of op basis van casuïstiek) en leg dit vast in afspraken Plan van aanpak kindermishandeling 10

11 Wat hebben we al gedaan? Het delen van informatie is een aandachtspunt dat landelijk wordt gedeeld. De landelijke Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik heeft de landelijke overheid geadviseerd om het delen van informatie bij een redelijk vermoeden van kindermishandeling tot een plicht te maken. Zij willen dat de wet daar zo nodig op wordt aangepast. Gesprek met partners over delen van informatie De gemeente heeft met partners uit de keten een overleg gevoerd over het delen van informatie. Over welke informatie beschik je, met woe deel je dit en met welk doel. Dit vraagt nog om een vervolg en om blijvende aandacht. Wat gaan we extra doen? Samenwerking De eerdergenoemde werkgroep voor het beschrijven van rollen, taken en verantwoordelijkheden, richt zich ook op het aanbrengen van meer eenheid en eenduidigheid. Dit vindt in 2016 plaats. Informatie delen Regionaal het delen van informatie op de agenda zetten en daarover afspraken te maken (bijvoorbeeld via een convenant) waardoor het delen van informatie bij vermoeden van kindermishandeling makkelijker te maken. Plan van aanpak kindermishandeling 11

12 Instrumenten Conclusies onderzoek Voor de aanpak van kindermishandeling zijn samenwerking en samenhang doorslaggevende factoren. Instrumenten, zoals de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en de Verwijsindex, zijn daarbij ondersteunend. Uit het onderzoek blijkt dat: - de Meldcode algemeen bekend is. Professionals zijn zoekende in het uitvoeren van de laatste stappen van de meldcode. Zij neigen ernaar om een casus binnen de eigen organisatie te houden. - de Verwijsindex zeer beperkt gebruikt wordt. De professionals benutten de Verwijsindex niet systematisch en veel organisaties in het lokale veld zijn niet bekend met en aangesloten op de Verwijsindex. De eerste conclusie wordt gedeeld door de landelijke Taskforce kindermishandeling en seksueel geweld. Deze Taskforce vindt dat stap vijf van de Meldcode aangepast moet worden, zodat er een meldplicht is wanneer kindermishandeling niet kan worden uitgesloten. Op die manier kunnen gegevens van een kind, waar meerdere professionals zich zorgen over maken, aan elkaar gekoppeld kunnen worden zodat eerder kan worden ingegrepen. Ook voorkomt het dat professionals de afweging moeten maken om al dan niet te melden. Aanbevelingen Meldcode 1. Vergroot kennis en kunde in het omgaan met de Meldcode bij de basisvoorzieningen Verwijsindex 1. Neem lokaal en regionaal het besluit om de Verwijsindex in te zetten als het systeem voor het delen van signalen. 2. Zorg ervoor dat betrokkenen aangesloten zijn op de Verwijsindex. 3. Zorg voor heldere richtlijnen, deskundigheid en inbedding in werkprocessen. Wat hebben we al gedaan? Meldcode Gemeente Leiden heeft een onderzoek laten uitvoeren naar het gebruik van de Meldcode. Conclusie is dat er nog veel handelingsverlegenheid bestaat bij het gebruik van de Meldcode. Dit komt overeen met de conclusies van het onderzoek van de DSP-groep. Verwijsindex Na de zomer heeft de coördinator Jeugdmatch van de GGD de verwijsindex Jeugdmatch opnieuw onder de aandacht gebracht van de medewerkers van het Kernteam en de Jeugden gezinteams in de regio. Plan van aanpak kindermishandeling 12

13 Wat gaan we extra doen? Evaluatie Verwijsindex De Verwijsindex is een regionale aangelegenheid. Hiervoor is een regionaal convenant in 2009 ondertekend. Het is de planning dat dit convenant in het laatste kwartaal van 2015 wordt geëvalueerd. De rol van de Verwijsindex wordt daarin meegenomen. Ook wordt gekeken om het aantal partners dat is aangesloten bij de Verwijsindex uit te breiden, met name met partners uit de basisvoorzieningen omdat dit een grote meerwaarde heeft (zo blijkt uit de landelijke evaluatie van de Verwijsindex die in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is uitgevoerd). Meldcode in het onderwijs We gaan in het eerste kwartaal van 2016 in overleg met het onderwijs, bij voorkeur regionaal, om hun rol in de aanpak van kindermishandeling te bespreken en te kijken wat zij nodig hebben om hun rol goed te kunnen vervullen. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht om binnen het onderwijs een aandachtsfunctionaris kindermishandeling aan te wijzen/in te stellen. Meldcode We wachten af of het advies van de Taskforce over de meldplicht bij vermoedens van kindermishandeling tot aanpassing van de Meldcode leidt. Vooruitlopend daarop gaan we wel in gesprek met professionals, met name in de basisvoorzieningen, over het toepassen van de Meldcode en het toepassen van de laatste stappen van de Meldcode. Om zo te borgen dat signalen bij Veilig thuis kunnen samenkomen. Plan van aanpak kindermishandeling 13

14 Meldcode huiselijk geweld Sinds 1 juli 2013 is de Wet meldcode van kracht. Deze meldcode verplicht professionals verplicht de meldcode te gebruiken bij vermoedens van geweld in huiselijke kring. Iedere hulporganisatie en zelfstandige professional moet daarvoor een eigen meldcode ontwikkelen. Daarin moeten in ieder geval de volgende 5 stappen staan: Stap 1: In kaart brengen van signalen Stap 2: Overleggen met een collega. En eventueel raadplegen van Veilig thuis Stap 3: Gesprek met de betrokkene(n) Stap 4: Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. En bij twijfel altijd Veilig thuis raadplegen Stap 5: Beslissen over zelf hulp organiseren of melden Verwijsindex Als een hulpverlener zich zorgen maakt over de ontwikkeling van een kind of jongere tot 23 jaar moet hij de naam van het kind/de jongere in Jeugdmatch (de verwijsindex in Holland Rijnland) zetten (naam, geboortedatum en adresgegevens van het kind/de jongere en de naam van de hulpverlener). Als een andere hulpverlener zich over hetzelfde kind/dezelfde jongere zorgen maakt en dat ook in Jeugdmatch zet, ontstaat een match. Beide hulpverleners ontvangen dan een , zodat ze contact met elkaar én met de ouders van het kind of met de jongere kunnen opnemen. De coördinatie ligt bij de GGD. De afgelopen jaren is het aantal regionale meldingen en matches afgenomen: - Signalen: van 608 signalen in het eerste kwartaal van 2013 naar 209 signalen in het eerste kwartaal van Matches: van 366 matches in het eerste kwartaal van 2013 naar 106 matches in het eerste kwartaal van Uit een landelijke evaluatie van de Verwijsindex blijkt echter dat landelijk het aantal meldingen gestaag is gegroeid. Plan van aanpak kindermishandeling 14

15 Plan van aanpak kindermishandeling 15