VMBN 10-jarig jubileum

Transcriptie

1 VMBN 10-jarig jubileum Interview met Ingrid van den Hout Door Annelies Blom 19 november 2018 In gesprek met Ingrid van den Hout, psychomotorisch therapeut en mindfulnesstrainer/opleider van het eerste uur. Wat raakte Ingrid twintig jaar geleden toen zij zelf mindfulness leerde kennen? Hoe kijkt zij naar de huidige ontwikkelingen rond het trainerschap en waar is ze verheugd over? Deelnemen Mijn interesse voor mindfulness is ontstaan door mijn werk als psychomotorisch therapeut. Ik behandelde patiënten met lichamelijk onverklaarbare klachten in een psychiatrische polikliniek. Deze patiënten worstelden met angst voor de toekomst of verlangden terug naar hoe het was voordat zij klachten hadden. Voor hen was in het hier en nu zijn en toewerken naar aanvaarding vaak heel moeilijk. Binnen de psychomotorische therapie was in die tijd nog weinig kennis over behandeling van lichamelijk onbegrepen klachten. Jon Kabat-Zinn laat in de opbouw van zijn MBSR programma de weg naar aanvaarding zien. Eerst het leren kennen van de directe ervaring. Direct vanaf het begin met het lichaam oefenen en langzaam toewerken naar het gegeven stress geeft klachten. Door de directe ervaring te erkennen in staat zijn de situatie te nemen zoals die is en deze te leren ontmoeten en verdragen in vriendelijkheid. Het was allemaal heel logisch opgebouwd. In mijn leerjaren als therapeut was het gebruikelijk om een scheiding aan te brengen tussen patient en therapeut, tussen probleem en oplossing. Maar toen leerde ik de mindfulnessbenadering kennen en die ging over menszijn. Over de lagen daarvan ontdekken en daarin leren vrijer en flexibeler te kunnen zijn met behulp van vriendelijke aandacht. Dat raakte mij. Herkenning in elkaar, wederzijds herkennen, is een totaal ander perspectief op leren. Een bodyscan, yoga-oefeningen of aandachtig eten waren op zich niet nieuw. Wel nieuw was de logische en heldere opbouw en het andere perspectief op waarnemen, ervaren en begrijpen van de ervaring.

2 Trainer worden & trainer zijn In 2001 heb ik de MBSR training bij Johan Tinge gevolgd en enkele maanden later kwamen Jon en Saki voor de eerste keer als opleiders naar Europa, naar de Bangor University in Wales waar Mark Williams toen actief was. In een grote internationale groep werden we vijf dagen lang intensief ondergedompeld in de beoefening, praktijk en theorie van MBSR. Dit was zó inspirerend. Daarna heb ik samen met Bettina Heddes onze eerste mindfulnesstraining begeleid in het ziekenhuis waar ik werkte. In die tijd was er nog geen uitgeschreven curriculum-handleiding van het MBSR programma. Er was weliswaar een beschrijving van de bijeenkomsten, maar tegelijkertijd was er ruimte voor eigen manieren van aanbieden van onderdelen uit de training. We probeerden zicht te krijgen op de bijeenkomsten en de verbanden ertussen door per sessie een flipover te maken met alle ingrediënten. Zodra de flipovers naast elkaar op de muur hingen, begonnen we de eerste verbanden te zien en dit proces bleef zich almaar verdiepen. Een nieuwe periode brak voor mij aan. Ik maakte de overstap naar het AMC waar ik met Joke Hellemans de mindfulnesstraining ging aanbieden. Samen hebben we vanaf 2004 de trainersopleiding MBSR bij het Center for Mindfulness in de Verenigde Staten gevolgd. We kregen les van ongelooflijk inspirerende docenten als Jon Kabat-Zinn, Florence Meijer, Pamela Erdmann en Melissa Blacker en we hebben ervaren dat het MBSR programma door trainers met grote diversiteit in achtergrond en stijl gegeven kan worden zonder dat de inhoud aan zeggingskracht verliest. Integendeel, hun persoonlijke belichaming droeg de frisheid en openheid van de ontmoetingen. Al met al verbleef ik twee maanden en een volle week in Massachusetts. Met een kleintje thuis in Nederland viel dat niet altijd mee. Terugkijkend ben ik dankbaar dat ik op dit pad terecht ben gekomen. Inmiddels heb ik meer dan honderd MBSR, MBCT en Breathworks trainingen gegeven. Alle ontmoetingen met de deelnemers en met onze mogelijkheden om ons te ontwikkelen naar meer vrijheid en liefde blijven me inspireren. Opleiden Tijdens het congres in 2005, dat vooraf ging aan de Teacher Training Intensive, nam Johan Tinge het initiatief om met Edel Maex, Joke en mij over het starten van een opleiding in Nederland te spreken. Jon Kabat-Zinn steunde deze ontwikkeling. Dit werd het Instituut voor Mindfulness, geleid door Johan Tinge, met als eerste gastdocenten Linda Lehrhaupt (Duitsland) en Rebecca Crane (VK). We zijn in 2006 gestart met de eerste opleidingsgroep en dit heb ik ervaren als

3 een belangrijke stap. MBSR en MBCT wonnen in die tijd aan populariteit. In 2002 werd het MBCT-boek van Segal, Williams and Teasdale gepubliceerd, inclusief een complete handleiding voor het begeleiden van het MBCT-programma. De positieve resultaten van het grondige effect-onderzoek inspireerden meerdere zorgprofessionals om MBCT aan te bieden, soms zonder enige vorm van scholing en met geringe eigen beoefening. Hetzelfde kon gelden voor het aanbod van MBSR. In de hulpverlening heb ik gemerkt dat dit onbedoelde gevolgen kon hebben voor mensen met verhoogde kwetsbaarheid. Met de opleiding van het Instituut voor Mindfulness hebben we in Nederland aan de wieg gestaan van professionalisering van het mindfulness trainerschap. Verenigen & borgen Rond 2008 begonnen Johan en ik na te denken over het oprichten van een vereniging voor mindfulnesstrainers. Voor mij was het belangrijk om de opgeleide trainers te helpen verbinden als een vorm van Sangha, om kwaliteitsborging te bieden aan degenen die een training zochten en om vanuit kwaliteit te kunnen uitreiken naar derden. Ik herinner me onze gezamenlijke opleidingsweekenden, waarbij we de avonden gebruikten om samen na te denken over de vereniging en aan de statuten te werken. Tien jaar geleden was het moment aangebroken om de vereniging te formaliseren. Johan en ik gingen feestelijk aangekleed naar de notaris. Dat moment voelde heel speciaal. Wat begonnen was als een spontaan idee en waar we al die tijd met hart en ziel aan hadden gewerkt, was uitgegroeid tot een formeel rechtspersoon: De Vereniging Mindfulness Based trainers in Nederland en Vlaanderen, VMBN, was vanaf dat moment officieel notarieel vastgelegd. We waren blij dat Maria (van Balen,red.) en Alie (van den Berg, red.), beiden met veel bestuurlijke kennis en ervaring, bereid waren om mede zitting te nemen in het bestuur. Ik zat boordevol plannen en moest in die beginfase ook wel af en toe slikken. First things first was het adagium. Goed formaliseren van de vereniging, opstellen van Missie en Visie, kwaliteitsborging en sanghavorming waren als eerste belangrijk. Binnen het bestuur was ik vooral bezig met het opzetten van de toelatingscommissie en het stimuleren van onderling contact en inspiratie van de leden. Ik heb me sterk gemaakt voor ledendagen waarbij we van elkaar s ervaring konden leren. Ik heb mooie herinneringen aan workshops van en uitwisseling met collega-trainers en heb zelf ook workshops mogen geven over inquiry, supervisie en intervisie samen met Lot, en over pijn en ziekte bij deelnemers. Later kwamen er meer internationale sprekers.

4 Hoe kijk je nu naar de VMBN? De VMBN heeft een groeiend aantal leden wat verheugend is en tot nadenken stemt. Wat trekt ons aan in het lidmaatschap van de VMBN? Ook nu lijkt de AlV van de VMBN een platform voor ontmoeting en inspiratie te zijn, de vereniging ondersteunt kwaliteitsborging en is zichtbaar voor derden. Vergoeding door verzekeraars kan een reden zijn om lid te worden. Veertig jaar geleden is Jon Kabat-Zinn begonnen met het ontwikkelen van de MBSR training. In achterliggende jaren heeft de mindfulnesstraining in Nederland hoogtij gevierd. We weten niet of de mindfulnesstraining ook in de nabije en verdere toekomst in Nederland kan blijven bijdragen aan gezondheid en welzijn. De VMBN kan door overleg, discussie en beleid mede richting geven aan de ontwikkelingen. Daarbij lijkt de discussie over integriteit een centrale rol te spelen. Door het grote aanbod van mindfulnesstrainingen hebben trainers meer moeite om met voldoende deelnemers van start te kunnen gaan. Voor deelnemers is er zo meer onzekerheid en trainers kunnen verleid worden om minder consequent met toelating en met het curriculum om te gaan. Er worden nog steeds veel mensen opgeleid tot mindfulnesstrainer, maar we zien in Nederland en ook internationaal een trend dat het gemiddelde startniveau van beoefening van de trainees lager wordt. In Nederland wordt door trainers en opleidingen vrij omgegaan met de protocollen van MBSR en MBCT. Doen we dan wat we zeggen dat we doen? Wat betekent dit voor het wetenschappelijk onderzoek? Al langere tijd wordt deze discussie op internationaal niveau gevoerd binnen de Integrity Network Committee en zij zijn betrokken bij het ontwikkelen van ethische richtlijnen en standaarden voor mindfulness programma s. Ik vind het fijn dat daar internationaal over nagedacht wordt. En ook dat het goed zou zijn als de VMBN de internationale richtlijnen en standaarden onderdeel maakt van de discussie. Wat wens je de VMBN en haar leden toe? Voor mij gaat het om ontwikkelen van heart-mind. Kleine druppeltjes mindfulness in de samenleving brengen via deelnemers, die deze weer meenemen naar hun partner, gezin, werk en sociaal leven. Met vertrouwen dat mindfulness zo zal groeien naar meer inzicht en wijzere keuzes in plaats van zwart/wit-denken. Dat vraagt ook vermogen om in het spanningsveld te blijven staan en ongemak te aanvaarden dat samengaat met groei en ontwikkeling.

5 Is er een wellicht een citaat of gedicht dat dit wat jou betreft goed verwoordt? Ja, ik moet gelijk denken aan een citaat van Parker Palmer over de polen van een paradox: De polen van een paradox zijn als de polen van een batterij. Houd ze bij elkaar, dan wekken ze levensenergie op. Haal ze uit elkaar en de energiestroom stopt Verderop in de tekst zegt hij: Wanneer we de spanning van tegenstellingen actief omarmen, zal het onze harten verruimen. - Parker Palmer, The courage to teach