De succesvolle marktintroductie van ondiepe geothermie in Nederland: een terugblik Aart L. Snijders

Transcriptie

1 De succesvolle marktintroductie van ondiepe geothermie in Nederland: een terugblik Aart L. Snijders IFTech International - Arnhem - Nederland a.snijders@ifinternational.com - Tel.:

2 Gerealiseerde KWO systemen in Nederland systemen 200 systemen 1500 systemen 2200 systemen

3 Marktcyclus nieuw produkt

4 Gerealiseerde BEO systemen in Nederland Aantal gerealiseerde BEO-WP systemen per eind 2016 ca Groei laatste jaren ca 5-8% per jaar Voornaamste toepassing: woningbouw Geïnstalleerd vermogen per eind 2016: ca MWt (Bron: CBS)

5 Ontwikkeling KWO in Nederland (innovators) R&D en eerste demonstratieprojekten (warmte- opslag) (early adopters) Marktintroductie KWO (nadruk op koude-opslag in combinatie met lage temperatuur warmte-opslag) heden (early majority) Ontwikkeling KWO markt Projekten via Esco s Op dit moment meer dan 2200 KWO projekten gerealiseerd

6 Eerste en tweede oliecrisis 1973/74 en 1979/80

7 Zonne-energie en BEO projekt Groningen (1983) Aantal boringen: 360 Diepte: 20 m

8 Veldexperimenten (eind jaren 80) SPEOS, Zwitserland Hørsholm, Denemarken St. Paul-Minnesota, USA Plaisir-Thiverval, Frankrijk Veel technische problemen: neerslag van mineralen ontgassing corrosie opbarsten deklaag Fundamentele research De eerste projekten moesten technisch succesvol zijn!

9 Zonne-energie en (K)WO projekt Bunnik (1985) Vermogen KWO ca 350 kw

10 K(W)O projekt Perscombinatie Amsterdam (1987)

11 Overbrugging van de kloof Potentiële klanten (early adopters) Wachten op resultaten eerste projekten Willen zich profileren als voorloper Rentabiliteit Warmte-opslag niet rendabel Overstap naar gecombineerde opslag van koude en lage tempertuur warmte Overheid Stimuleert KWO door generieke subsidieregeling Stimuleert KWO door financiering onderzoek Belemmert KWO door onduidelijkheid over vergunningverlening

12 IBM kantoor Zoetermeer kw Kwekerij Luttelgeest kw IKEA Duiven kw

13 Early adopters: Ca 200 KWO projekten gerealiseerd, ondanks bedenkingen van HVAC ingenieurs Voornamelijk gecombineerde opslag van koude en lage temperatuur warmte Rentabiliteit gunstig (referentie: gasketel-koelmachine) Projekten in alle sectoren waar verwarmd en gekoeld wordt: - Kantoorgebouwen - Ziekenhuizen - Commerciële gebouwen: winkelcentra, hotels, luchthaventerminals, etc. - Gemengde bebouwing Integratie KWO met gebouwinstallatie vereist meer aandacht

14 KWO projekten met bronproblemen 30 number of projects number of projects realized number of projects having problems year of realization 3 1 Bronproblemen: in het algemeen binnen twee jaar na opstart; meestal oplosbaar.

15 Early majority: 2000-heden (1) Marktontwikkeling Door strengere energieprestatie-eisen (EPC-waardes) verbetert rentabiliteit KWO Aantal aanbieders van KWO systemen neemt toe Esco s (Nuon, Engie, Hydreco, etc.) doen hun intrede: grotere KWO systemen voor meerdere afnemers mogelijk Overheid Uniforme en vereenvoudigde vergunningverlening

16 Universiteit Eindhoven Campus 2001/ kw

17 Shell Campus Amsterdam In aanbouw kw Oostelijke Handelskade Amsterdam 2001/ kw

18 Vergunningprocedure vanaf juli 2013 KWO Eisen aanvraag goed vastgelegd Enegiebalans bodem belangrijke voorwaarde Procedure ingekort tot ca 3,5 maand na indiening aanvraag Voor zeer grote systemen MER vereist (langere procedure) BEO Vergunning nodig voor systemen groter dan 70 kw

19 Ruimtelijke planning bronlokaties (voorbeeld: Zuid-As Amsterdam)

20 Early majority: 2000-heden (2) Potentiële klanten (early majority) Goed comfort tegen redelijke prijs Eenvoudig, betrouwbaar HVAC systeem Bouwheer/promotor Eenvoudig te installeren systeem (package) Betrouwbare onderaannemer (garantie, onderhoud) Mogelijkheden voor financiering (bank, Esco, etc.)

21 Standaardisatie en pre-febricage Gestandaardiseerde KWO oplossingen Skidbouw Resultaat: Betrouwbaar systeem Beheersing kosten Korte bouwtijd op de site

22 Enige conclusies KWO en BEO zijn succesvol geïntroduceerd op de Nederlandse markt. De actoren hebben een actieve rol moeten spelen in elke fase van dit proces. KWO in majority phase volgens marktcyclus van een nieuw produkt. Gunstige randvoorwaarden voor de marktontwikkeleing van KWO: Veel aquifers aanwezig Rol overheid Continuiteit aanbieders Strengere energieprestatie-eisen Esco s

23 Dank u voor uw aandacht!