MARZ/Gf/ Lbr. 03/159

Transcriptie

1 Brief aan de leden T.a.v. het college frontoffice tel. (070) onderwerp aanpassing subsidies welzijn, kinderopvang, bibliotheken en kunstzinnige vorming uw kenmerk ons kenmerk MARZ/Gf/ Lbr. 03/159 bijlage(n) datum 15 december 2003 Samenvatting De CAO-loonontwikkeling in de sectoren welzijn, kinderopvang, bibliotheken en kunstzinnige vorming kent het volgende verloop: In de welzijnssector komt de loonkostenontwikkeling in 2003 uit op 2,56%. Bij de kinderopvang bedraagt dit percentage in ,5%. Voor het jaar 2004 is nog geen CAO-akkoord bereikt. Een loonkostenstijging voor 2004 is derhalve nog niet te geven. De loonkosten in de bibliotheeksector stijgen in 2003 met 1,75% en in 2004 met 2%. In de sector kunstzinnige vorming is helaas nog geen definitief CAO-akkoord bereikt voor Wel ligt er een principeakkoord. Dit principeakkoord levert een kostenstijging van 3,19% op in Voor het jaar 2004 is nog niets bekend. Naast deze loonkostenstijgingen is er nog een aantal aanvullende kostenstijgingen, zoals een toename van de pensioenpremies en veranderingen in de incidentele loonontwikkeling. Het is overigens geen automatisme dat deze CAO-afspraken gebruikt worden om de subsidies mee te indexeren. Het kan daarom nuttig zijn om op hoofdlijnen prestatieafspraken te maken met de gesubsidieerde instellingen, rekening houdend met de budgetten van de gemeente en de kosten van de gesubsidieerde instellingen.. VNG Extra exemplaren van deze brief zijn te bestellen via bovengenoemd telefoonnummer tegen vergoeding van 0,45 per pagina. Kopiëren t.b.v. intern gebruik door leden VNG is toegestaan.

2 Aan de leden frontoffice tel. (070) onderwerp aanpassing subsidies welzijn, kinderopvang, bibliotheken en kunstzinnige vorming uw kenmerk ons kenmerk MARZ/Gf/ Lbr.03/159 bijlage(n) datum 15 december 2003 Geacht college, Eens per jaar bespreekt de VNG met de werkgevers in de gedecentraliseerde en gesubsidieerde sectoren de ontwikkeling van hun arbeidsvoorwaarden. Die werkgevers zijn de ondernemersorganisatie voor welzijn, hulpverlening en kinderopvang (de MOgroep), de Werkgeversvereniging van Openbare Bibliotheken (WOB) en de Vereniging van Centra voor de Kunsten (VKV). De loonkostenontwikkeling voor de sectoren welzijn (inclusief de kinderopvang en peuterspeelzalen), openbare bibliotheken en kunstzinnige vorming vormt het belangrijkste gespreksonderwerp. Onlangs vond dit overleg plaats. De loonkostenontwikkeling in de genoemde sectoren voor het jaar 2003 en 2004 is (voorzover van toepassing) besproken. Daarnaast is ook gesproken over diverse bijkomende kosten voor deze gesubsidieerde instellingen, zoals de incidentele loonontwikkeling, de pensioenpremies en veranderingen in de loon/functiegebouwen. Via deze ledenbrief informeren wij u over deze ontwikkelingen. Met nadruk wijzen wij erop dat de genoemde loonkostenpercentages een informatief karakter hebben. Het is geen automatisme dat deze cijfers gebruikt worden om de subsidies mee te indexeren. Er zijn diverse manieren waarop instellingen gesubsidieerd kunnen worden. De meest voor de hand liggende wijze is om prestatieafspraken te maken met de gesubsidieerde instellingen, waarbij niet de afgesproken (en in deze brief gepresenteerde) loonkostenontwikkelingen leidend zijn, maar waarbij de gemeente een afweging maakt van beleidsprioriteiten van de gemeente, rekening houdend met de budgetten van de gemeente en de kosten van de gesubsidieerde instellingen.

3 Eerdere brieven over dit onderwerp verschenen op 18 december 2001 (Lbr. 01/207) en 13 december 2002 (Lbr. 02/157). Deze brieven staan onder andere op VNG-net: web.vngnet.nl of bij de ledenbrieven. De brieven en de actuele ontwikkelingen zijn ook te raadplegen via het beleidsveld Jeugd, onderwijs en cultuur op VNG-net. Kies vervolgens Kunst en cultuur en Ledenbrieven. De meest recente ledenbrieven op dit beleidsterrein worden dan getoond. 1a. CAO Welzijnswerk In de welzijnssector is een eenjarig CAO-akkoord gesloten dat loopt van 1 januari 2003 tot en met 31 december Hieronder geven wij een overzicht van de gevolgen van deze CAO voor de loonkosten in deze sector. Voor een goede aanvulling op onze vorige ledenbrieven over dit onderwerp geven wij ook de loonkostenstijging voor 2002 weer. Welzijn initiële loonstijging (3,75%) 3,75% initiële eindejaarsuitkering 2002 (1,5%) 1,50% initiële loonstijging (2,4%) 2,40% eenmalige eindejaarsuitkering 2003 ( 50) 0,16% -0,16% Totaal 5,25% 2,56% -0,16% + p.m In het jaar 2003 is er geen doorloop van loonstijgingen uit het voorgaande jaar. De CAO-loonstijging van 2,40% gaat in op 1 januari 2003 en legt dus op heel 2003 een kostenbeslag van 2,40%. Naast deze structurele loonstijging is er voor de maand december een eenmalige eindejaarsuitkering afgesproken van 50. Uitgedrukt in procenten van de middelste salarisschaal ( 3.114,68) komt dat uit op een loonkostenstijging van 1,60% voor de maand december. Op jaarbasis betekent dit een loonkostenstijging van 0,13%. Daarnaast ontvangen werknemers in de lagere salarisschalen nog een extra eenmalige uitkering van 50,-. Het totale loonkosteneffect van deze twee eenmalige uitkeringen ramen wij op ongeveer 0,16% op jaarbasis. In totaal levert dat een kostenplaatje op van ongeveer 2,56% voor het jaar 2003.

4 2004 De CAO-onderhandelingen voor het jaar 2004 moeten nog beginnen. Op dit moment valt dus niets te zeggen over de loonkostenontwikkeling Er geldt al wel een doorloop uit 2003 die reeds tot een kosteneffect in 2004 leidt. Dat is de eenmalige uitkering van (in sommige gevallen twee maal) 50. Aangezien dit een eenmalige uitkering is geweest in 2003, moet hiervoor in 2004 weer gecorrigeerd worden. Daarom staat dit percentage nu met een minteken vermeld. Aangezien er nog geen CAOakkoord bereikt is, adviseren wij u om voor 2004 voorlopig rekening te houden met de kostenstijging die u ook voor het eigen gemeentepersoneel verwacht. Het najaarsakkoord 2003 dat door de sociale partners en het kabinet is gesloten gaat weliswaar uit van loonmatiging, dat wil zeggen een loonstijging van 0% voor de jaren 2004 en 2005, maar dat wil niet zeggen dat de CAO-loonstijging ook daadwerkelijk 0% wordt. Werknemersbonden hebben aangekondigd compensatie te willen voor onder andere de gestegen ziektekostenpremies. Daarnaast zijn er ook geluiden dat zij wellicht een deel van de inflatie gecompenseerd willen hebben. 1b. CAO Kinderopvang (inclusief peuterspeelzalen) Sinds 1 januari 2000 kent de kinderopvang een eigen CAO. Tot die tijd viel de kinderopvang onder de CAO Welzijn. In deze sector is een eenjarige CAO afgesloten die loopt van 1 januari 2003 tot en met 31 december Kinderopvang initiële loonstijging (2,5%) 2,50% initiële eindejaarsuitkering 2002 (1,5%) 1,50% initiële loonstijging (2,5%) 2,50% Totaal 4,00% 2,50% p.m Per 1 januari 2003 is er een loonstijging van 2,50% afgesproken. Dit legt een kostenbeslag van 2,50% op geheel Er is geen sprake van een overloop van loonkostenstijgingen uit 2002, zodat het totaal aan loonkostenstijgingen in 2003 uitkomt op 2,50%. Naast de reguliere loonkostenstijging kunnen er in 2003, anticiperend op de invoering van een nieuw loon/functiegebouw in 2004, extra periodieken of toeslagen toegekend worden aan een aantal uitvoerende functionarissen dat reeds het plafond in salariëring heeft bereikt. De gemiddelde loonkostenstijging die dit teweegbrengt, wordt per organisatie geschat op 1%. Afhankelijk van de instelling kan dit percentage hoger of lager zijn dan 1%.

5 2004 Ook voor de kinderopvang moeten de CAO-onderhandelingen voor het jaar 2004 nog beginnen. Daar valt op dit moment dus niets over te zeggen. Ook hier geldt dat de loonkostenstijging waarschijnlijk groter zal zijn dan de 0% uit het najaarsakkoord. Houd rekening met een loonkostenstijging die groot genoeg zal zijn om in elk geval (een deel van) de gestegen ziektekostenpremies te kunnen compenseren. Een andere mogelijkheid is om uit te gaan van eenzelfde percentage loonkostenstijging als u ook voor het eigen gemeentepersoneel verwacht. 2. CAO Bibliotheken In de bibliotheeksector is per 1 januari 2003 een tweejarig CAO-akkoord afgesloten. De CAO loopt dus op 31 december 2004 af. Hieronder geven wij de loonkostenstijgingen weer in deze sector. Openbare bibliotheken initiële loonstijging (4%) 4,00% initiële loonstijging (2%) 2,00% schrappen leeftijdsdag per ,25% initiële loonstijging (2%) 2,00% Totaal 4,00% 1,75% 2,00% 2003 Per 1 januari 2003 stijgen de salarissen bij de openbare bibliotheken met 2%. Dit legt een kostenbeslag van hetzelfde percentage op Er is geen verhoging van de eindejaarsuitkering afgesproken en er is geen doorloop uit het jaar Wel is afgesproken één leeftijdsdag te schrappen met ingang van 1 januari Dat levert een kostenbesparend effect op van 0,25% op jaarbasis. De totale loonkostenstijging in 2003 komt hiermee uit op 1,75%. Naast deze kostenverhogingen is er nog een aantal andere afspraken gemaakt in de CAO die zouden kunnen leiden tot extra kosten. Het is voortaan mogelijk om maximaal twee jaar lang een arbeidsmarkt en/of mobiliteitstoeslag te geven met een maximum van 10% van het jaarsalaris. Na deze twee jaar kan de toeslag met nogmaals twee jaar verlengd worden. Daarnaast vallen (adjunct-)directeuren niet meer onder de CAO, zij kunnen voortaan zelf over hun salaris onderhandelen. Dat kan tot hogere salarissen leiden. Wanneer zij zelf geen afspraken maken, gelden gewoon de CAO-loonschalen Voor 2004 geldt dezelfde loonkostenstijging als voor De lonen stijgen per 1 januari 2004 met 2%. Verder zijn er geen aanvullende loonkostenstijgingen. Het totale kostenplaatje komt hiermee in

6 2004 op 2%. Overigens is het vanaf 1 januari 2004 in de bibliotheeksector mogelijk om de CAO à la carte in te vullen. De verwachting is niet dat dit zal leiden tot aanvullende kostenstijgingen. 3. CAO Kunstzinnige vorming Het vorige CAO-akkoord in de sector kunstzinnige vorming liep van 1 januari 2002 tot en met 31 maart In onze vorige ledenbrief (Lbr. 02/157 van 13 december 2002) stond abusievelijk vermeld dat de CAO op 1 maart 2003 eindigde. Op dit moment is er een principeakkoord gesloten tussen de onderhandelaars. Dit akkoord moet nog voorgelegd worden aan de leden van de werkgevers- en werknemersbonden. De werkgeversorganisatie van de kunstzinnige vorming (de Vereniging van Centra voor de Kunsten (VKV)) gaat er van uit dat de leden van de bonden en werkgeversorganisaties medio december instemmen met het akkoord. De uitkomsten van het principeakkoord, dat loopt van 1 april 2003 tot 1 april 2004, staan hieronder weergegeven. Kunstzinnige vorming initiële loonstijging (3,5%) 0,87% initiële loonstijging (4%) 3,33% 0,67% initiële eindejaarsuitkering 2002 (1%) 1,00% initiële loonstijging (1,5%) 0,63% 0,87% initiële loonstijging (0,5%) 0,04% 0,46% eenmalige loonstijging oktober 2003 (0,85%) 0,85% -0,85% initiële eindejaarsuitkering 2003 (1%) 1,00% Totaal 5,20% 3,19% 0,48% + p.m Voor het jaar 2003 gold al een loonstijging van 0,67% wegens de overloop van de loonstijging per 1 maart 2002, die nog voor een deel doorwerkt in In het principeakkoord is een loonstijging van 1,5% afgesproken per 1 augustus Die loonsverhoging legt een kostenbeslag van 0,63% op het jaar Daarnaast is er een loonstijging van 0,5% per 1 december 2003 afgesproken. Die legt slechts een marginaal kostenbeslag van 0,04% op Verder is er een eenmalige uitkering in oktober, ter grootte van 0,85%. Dit is ter compensatie van de beroepskostenvergoeding van 0,85% die in het jaar 2002 éénmalig verstrekt is. Overigens is het de intentie om deze eenmalige uitkering van 0,85% vanaf volgend jaar structureel te maken. Tot slot is de eindejaarsuitkering in 2003 met 1% verhoogd. Dat brengt het totale kostenbeslag (onder het voorbehoud dat het principeakkoord omgezet wordt in een echt CAO-akkoord) voor 2003 op 3,19%.

7 2004 In 2004 is vooralsnog alleen maar sprake van de doorwerking van de afspraken uit Zo werkt de loonstijging per 1 augustus 2003 voor 0,87% door naar De loonstijging van 0,5% per 1 december 2003 legt een kostenbeslag van 0,46% op Daarnaast vindt er een correctie plaats vanwege de eenmalige uitkering van 0,85% in 2003, waarvan het de intentie is om deze uitkering vanaf 2004 structureel te maken. Hier zijn echter nog geen concrete afspraken over gemaakt. Dat alles leidt vooralsnog tot een (nogmaals onder voorbehoud van goedkeuring van het akkoord) tot een kostenstijging van 0,48% in Een nieuw af te sluiten CAO moet per 1 april 2004 ingaan. De kans bestaat dus dat de kostenstijging in 2004 wat groter is dan 0,48%. Met het sociaalakkoord in het achterhoofd, waarin een nullijn qua loonstijging is afgesproken, zullen zich echter naar verwachting geen exorbitante loonstijgingen in 2004 voordoen. 4. Overige (loon)kosten De percentages in de hierboven weergegeven schema s hebben uitsluitend betrekking op de generieke loonsverhogingen als gevolg van de CAO-afspraken. De premieontwikkeling en de loonkostenstijging als gevolg van het toekennen van periodieke loonsverhogingen en dergelijke (de incidentele loonontwikkeling, hierna te noemen het incidenteel ) zitten niet begrepen in de gemelde percentages. Dat is ook niet mogelijk, omdat de incidentele loonontwikkeling afhankelijk is van het personeelsbestand van de gesubsidieerde instelling. Dit verschilt dus per instelling. Een instelling met veel relatief jong personeel zal een groter incidenteel kennen dan een instelling waar veel relatief oude mensen werken. Daarnaast kunnen veranderingen in het loon/functiegebouw (zoals bij de Kunstzinnige vorming in 2002 en de welzijnssector in 2004) leiden tot een grotere incidentele loonontwikkeling. Het Rijk compenseert de ministeries in 2003 nog voor een incidentele loonontwikkeling van 0,5%. Aangezien de omvang van het gemeentefonds gekoppeld is aan de hoogte van de rijksuitgaven, profiteert het gemeentefonds ook hiervan. In veel gevallen zal het incidenteel binnen de gemeente en bij de gesubsidieerde instellingen echter groter zijn. Evenals de voorgaande jaren adviseren wij om voor de vergoeding van de incidentele loonontwikkeling van de instellingen dezelfde gedragslijn te volgen als voor het eigen gemeentepersoneel. De pensioen- en ziektekostenpremies zijn in alle sectoren aan forse stijgingen onderhevig. In de welzijnssector stijgen de ouderdomspensioenpremies met 4% naar 9,8%. De premies voor het flexpensioen stijgen met 0,5% naar 4,9%. De arbeidsongeschiktheidspremies blijven gelijk. De premiestijgingen worden in de welzijnssector gelijkelijk gedeeld door de werkgever en de werknemer.

8 In de bibliotheeksector stijgt de pensioenpremie in 2003 met 3,5% naar 10,7%. In 2004 komt daar nog eens 3,5% bij en komt de pensioenpremie uit op 14,2%. Hiervan wordt per 1 januari 2003 driekwart deel gedragen door de werkgever en eenvierde deel door de werknemer. Bij de kunstzinnige vorming heeft de pensioenverzekeraar PGGM aangegeven op termijn (per 1 januari 2009) af te willen van de sector kunstzinnige vorming. Momenteel vinden er besprekingen plaats tussen de kunstzinnige vorming en het ABP over het overnemen van de pensioenrechten en - plichten. Vooralsnog verandert er echter niets. De pensioenpremies stijgen in deze sector in 2003 met 3,1% en in 2004 met 3,7%. Ook bij de kunstzinnige vorming worden de premiestijgingen gelijkelijk gedragen door werkgevers en werknemers. Zoals te doen gebruikelijk adviseren wij om de premieontwikkelingen voor rekening dan wel kans te laten zijn voor de gesubsidieerde instellingen. In tijden van premiedalingen levert dat een voordeel op voor de instellingen; in tijden van premiestijgingen een nadeel. 5. Ruimte gemeentefonds Na een aantal jaren waarin het gemeentefonds gegroeid is, breekt nu de tijd van bezuinigingen weer aan. Het nominale gemeentefondsaccres voor het jaar 2002 pakte met 5,38% nog positief uit. Loon- en prijsstijgingen en volume-effecten souperen echter een groot deel van het nominale accres op, zodat het reëel beschikbare accres flink lager ligt. Voor dit jaar (2003) wordt een nominaal accres van 3,62% verwacht. Hiervan moeten de lonen en salarissen (volgens ramingen van het CPB 3,6%) betaald worden en de prijsstijgingen (2,9% volgens het CPB). Daarnaast is er ongeveer 1% nodig om volume-effecten op te vangen. Gemeenten komen dan zelfs tekort aan het accres om alle noodzakelijke uitgaven te kunnen doen. In 2004 wordt een stijging van het gemeentefonds van 1,94% verwacht. Uitgaande van een gemiddelde loon-/prijsstijging van (volgens het CPB) 1,5%, komen gemeenten wederom tekort om de autonome groei van 1% te kunnen financieren. Pas in de jaren 2006 en 2007 wordt er weer een reële groei van het gemeentefonds verwacht. Overigens is het voor de bepaling van de subsidie voor de gesubsidieerde instellingen raadzaam om niet alleen te kijken naar de ontwikkeling van het gemeentefonds of naar de loonkostenontwikkeling in de betrokken sectoren. Het zuiverste is om een politiek-bestuurlijke afweging te maken van de zaken die de gemeente voor haar burgers wil realiseren en aan de hand daarvan te bepalen welke hoeveelheid werk er ingekocht moet worden bij de instellingen. Dat vormt dan de basis voor de onderhandelingen met de gesubsidieerde instellingen om zodoende een akkoord te bereiken over het aantal uren dat afgenomen wordt en de vergoeding die daarvoor betaald moet worden.

9 6. Vergelijking verschillende CAO-afspraken Sinds enige jaren geven wij een overzicht van de gevolgen van de CAO-afspraken voor de loonkosten zoals die de afgelopen jaren zijn gerealiseerd. De loonkostenstijgingen bij de gemeenten presenteren wij ook in het overzicht. Wij beperken ons tot een overzicht van de afgelopen vijf jaar. Voor een langjarige vergelijking verwijzen wij u naar ledenbrieven van de afgelopen jaren. Omdat de loonkostenontwikkeling in de kinderopvangsector tot en met het jaar 2001 nog identiek was aan die van de welzijnssector, is in de oude ledenbrieven geen onderscheid gemaakt tussen de loonkostenstijgingen van de welzijnssector en de kinderopvang. Overzicht loonkostenontwikkelingen Jaar Welzijn KOV Bibliotheken Kunstz. vorming Gemeenten ,50% 4,50% 2,93% 3,35% 2,31% ,75% 3,75% 2,75% 5,02% 2,75% ,25% 5,25% 3,80% 4,63% 4,65% ,25% 4,00% 4,00% 5,20% 4,98% ,53% 2,50% 2,00% 3,19% 2,25% Gemiddeld 4,26% 4,00% 3,10% 4,28% 3,39% Deze cijfers geven uitsluitend de loonkostenstijgingen weer. De kostenstijgingen als gevolg van de incidentele loonontwikkeling, premieontwikkeling en/of veranderingen in het loon/functiegebouw zitten hier niet in verwerkt. Wij merken bij deze cijfers nog op dat bij de kunstzinnige vorming in het jaar 1999 de 36-urige werkweek is ingevoerd, wat in dat jaar en in 2000 tot hogere loonkosten heeft geleid. In de andere sectoren was de 36-urige werkweek al eerder ingevoerd. 7. Toekomstige ontwikkelingen Er zijn nog niet voor alle sectoren CAO s afgesloten voor het jaar Zodra er een nieuwe CAO is afgesloten, zullen wij dit melden op VNG-net. Een nieuwe ledenbrief over dit onderwerp kunt u waarschijnlijk eind 2004 verwachten.

10 Deze ledenbrief vindt u ook op web.vngnet.nl en voor niet-gemnet-abonnees op Zoek onder VNG Brieven en kies Ledenbrieven. Hoogachtend, Vereniging van Nederlandse Gemeenten mr. R.J.J.M. Pans, voorzitter directieraad