De Friese Aanpak Omgevingsvisies Plan van aanpak

Transcriptie

1 De Friese Aanpak Omgevingsvisies Plan van aanpak Kerngroep DFA 7 februari 2017 Versie 3.2

2 Inhoud DE FRIESE AANPAK... 1 Ambities... 1 Resultaat... 3 Plan van aanpak... 4 Werkstappen... 4 Communicatie... 5 Planning... 5 Organisatie... 6 Begroting... 7 Bijlage 1: Raming inkomsten gemeenten Bijlage 2: participatie en samenwerking

3 DE FRIESE AANPAK aanleiding De samenleving verandert, en de overheid verandert mee. Enerzijds verlangt de samenleving sturing, bescherming en zorg van overheden. Anderzijds wordt vertrouwen, flexibiliteit, transparantie en snelheid gevraagd. De wetgever speelt hier met de nieuwe Omgevingswet (verwacht 2019) op in. Wet- en regelgeving worden ingrijpend vereenvoudigd. De uitvoering vraagt om een andere manier van werken; motto is de burger centraal. De Omgevingswet verplicht gemeenten en provincies om voor het gehele eigen grondgebied een digitaal ontsloten omgevingsvisie vast te stellen. De Omgevingsvisie vervangt op gemeentelijk niveau het milieubeleidsplan, het waterplan, het verkeer- en vervoersplan en de ruimtelijke aspecten van de natuurvisie uit de Wet natuurbescherming. De omgevingsvisie dient dan ook integraal van opzet te zijn. De omgevingsvisie is vormvrij, heeft geen wettelijke geldingsduur, wordt door de gemeenteraad of provinciale staten vastgesteld en bindt alleen het gemeentelijk of provinciaal bestuur zelf. samenwerken aan (en met) een visie De Omgevingsvisie stelt het bevoegd gezag (gemeenten en provincie) voor een aantal opgaven: 1. integraal werken 2. gebiedsgericht werken 3. samenwerking in de regio met (bestuurlijke en maatschappelijke) partners 4. samenwerking lokaal met inwoners en ondernemers. In het portefeuillehouders overleg VFG Ruimte en Wonen van 25 mei 2016 is uitgesproken dat De Friese Aanpak een goede werkvorm kan zijn en is verzocht om hier een plan van aanpak voor uit te werken. Als uitgangspunt geldt: gezamenlijk oppakken waar dit meerwaarde heeft, met ruimte voor een eigen koers. Dat heeft geresulteerd in voorliggend samenwerkingsvoorstel van gemeenten, provincie en Wetterskip. Daarbij wordt nadrukkelijk afstemming gezocht met belangengroepen en inwoners. De beoogde vorm van samenwerking op provinciale schaal in het kader van de omgevingsivisies is uniek in Nederland en geldt als pilot aanpak. Van de deelnemende partijen wordt in alle fasen van het project een actieve betrokkenheid verwacht. Enerzijds omdat vele handen (hoofden) licht en beter werk maken, maar ook om de vertrouwensband verder te versterken en zo tot een duurzame samenwerkingsrelatie te komen. voortraject Ter voorbereiding op de besluitvorming over DFA heeft een ambtelijke kerngroep voorliggend Plan van aanpak voorbereid. Hierover heeft meermaals terugkoppeling plaatsgevonden in de VFG. Als verzocht is het PvA verder aangescherpt op de punten meerwaarde, kosten en dialoog. Hierover heeft op 23 januari ambtelijke afstemming plaats gevonden met de Friese gemeenten. Ambities Bestuurlijke afstemming De Friese Aanpak brengt partijen en beleidstrajecten samen die nu nog grotendeels afzonderlijk opereren. Voor thema s als woningbouw, werkgelegenheid, energietransitie, voorzieningen, recreatie & toerisme, herijking ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid lopen al afstemmingstrajecten. De Friese Aanpak brengt deze trajecten gezamenlijk in kaart. Zo ontstaat een gedegen integraal inzicht in de intergemeentelijke ontwikkelingen en opgaven. Middels een brede dialoog met relevante belanghebbenden en burgers maakt DFA de belangen en gezichtspunten inzichtelijk en verkent welke combinaties en allianties denkbaar zijn. Zo ontstaat een goed inzicht geeft in de opgaven en het speelveld. Ervaring is dat dit tevens het onderling vertrouwen versterkt. 1

4 Beoogd inhoudelijk resultaat is een goede afstemming van het beleid in de omgevingsvisies. Niet alleen tussen gemeenten, maar ook met Provincie en Wetterskip Fryslân. Deze integrale benadering op intergemeentelijke schaal is nieuw in Nederland en sluit nauw aan bij de intentie van de Omgevingswet. kennis, ervaring en netwerk delen Op ambtelijk niveau bestaat behoefte om nadrukkelijker samen te werken en van elkaar te leren. De ene gemeente heeft andere expertise in huis dan de andere. Ook zijn de gemeenten op verschillende punten in het planvormingsproces van hun omgevingsvisies. Samen weten we beter wat er speelt in de samenleving, hebben we meer kennis van wet- & regelgeving en organisatorische opgaven en hebben we een sterker en groter netwerk. Het mes snijdt dus aan twee kanten: DFA levert zowel inhoudelijk als organisatorische versterking op. groter bereik, meer betrokkenheid Met samenwerking op provinciale schaal kunnen we meer mensen bereiken en onnodig veel afstemming met stakeholders voorkomen. Beoogd wordt een dwarsdoorsnede van de Friese bevolking te bereiken. DFA voorziet hiertoe in de aanvangsfase in een intensief communicatietraject via media (Omrop Fryslân, LC, regio kranten, Internet, etc.), gericht op bewustzijn van de Omgevingswet en de inventarisatiefase (vragen van inbreng). Dit wordt gevolgd door inhoudelijke dialoogsessies en doelgroepenoverleg. De sessies zijn gericht op intergemeentelijke thema s. Veel gemeenten kiezen immers voor het voeren van een eigen dialoog over lokaal en regionaal belangrijke thema s. Een goed afgestemde gezamenlijke dialoog met stakeholders en inwoners voorkomt dat betreffende partijen onnodig vaak met afzonderlijke overheden om tafel moeten en levert een goed beeld van de belangen en verhoudingen op (boven)regionale schaal. Dit biedt een gezamenlijk kader voor (latere) afstemming van intergemeentelijk beleid. DFA maakt zelf geen beleidskeuzen, maar brengt mogelijke opties en evt. scenario s en alternatieven in beeld. integraliteit Integraliteit van beleid vormt één van de pijlers van de nieuwe Omgevingswet. Streven van DFA is om voor de gekozen thema s zoveel mogelijk relevante informatie en resultaten op een digitaal portaal DFA te ontsluiten. We doen daarbij geen dingen dubbel; waar al informatie beschikbaar is, of komt, wordt samenwerking gezocht met betreffende bronhouder. Aan eventueel ontbrekende onderwerpen of thema s wordt vanuit DFA aanvullende informatie gegenereerd. We gebruiken de dialoog om op basis van de gebundelde informatie en trends de behoeften en ambities van de deelnemers binnen deze thema s zo concreet mogelijk te maken. Doelstelling is om als resultaat onder andere de samenhangende opgaven en kansen (inclusief concrete projectvoorstellen van belanghebbenden) gebiedsgericht te presenteren. Zo worden bestuurders en ondernemers gevoed met een brede basis aan informatie en kennis voor besluitvorming over korteen langetermijn ontwikkelingen/ambities en om mogelijk versterkende allianties aan te kunnen gaan. efficiëntie en kwaliteit Het opstellen van een omgevingsvisie is geen dagelijks werk en vormt een flinke opgave voor betreffende overheden. Samenwerking kan kosten- en tijdbesparend werken en kwaliteitsverhoging opleveren bij o.a. inventarisatie van gegevens, trendanalyses (factsheets), model procesdocumenten, bouwstenen voor de omgevingsvisie, presentaties/delen van aansprekende voorbeelden en waar nodig gezamenlijke inhuur van kennis en expertise. Bovendien is het proces simpeler (minder bijeenkomsten) en kunnen belanghebbenden in één keer input geven voor zowel provinciale als gemeentelijke omgevingsvisie en hoeven zelf niet precies te weten wat in welke visie thuis hoort. 2

5 Resultaat De Friese Aanpak streeft de volgende concrete resultaten na: Duurzame inhoudelijke en communicatieve samenwerking van betrokken overheden onderling en naar stakeholders en burgers. Efficiënt en integraal werken door uitwisseling van kennis en ervaring met intergemeentelijke thema s. Eén digitaal portaal waarop de (gezamenlijk gedragen) beschikbare brondata publiek ontsloten wordt. Inzet is dat het portaal ook op termijn gevoed wordt met nieuwe informatie en door de deelnemende partijen actueel gehouden wordt. Inzicht in en ervaring met de rolinvulling van de provincie, gemeenten en Wetterskip bij de intergemeentelijke thema s. Vergroting van het aantal actief betrokken stakeholders en inwoners. Opties voor uitwerking gezamenlijke opgaven. Bouwstenen voor de eigen plantrajecten Omgevingsvisies. Analyse van de relevante stakeholders/partners en hun wettelijke positie, taken en verantwoordelijkheden onder de omgevingswet. Meerwaarde De Friese Aanpak bij inventarisatie & analyse: kaderstellend beleid en brondata gezamenlijk inventariseren bespaart veel tijd per gemeente. (autonome) trends gezamenlijk inventariseren en analyseren scheelt veel tijd per gemeente. Gezamenlijk inventariseren en analyseren levert uniforme bron data op. Publiek en digitaal ontsluiten van brondata is een belangrijk uitgangspunt voor een open dialoog met stakeholders en inwoners. Bovendien garandeert dit dat de gemeentelijke cijfers vergelijkbaar zijn met die van de omliggende gemeenten, zodat analyses op juiste gronden kunnen worden gemaakt. bij dialoog DFA maakt stevige inzet op communicatie tbv. bewustwordingsproces bij belangenvertegenwoordigers en inwoners mogelijk. Stakeholderanalyse maken tbv de dialoog: met wie moeten we het waar over hebben om een goed integraal beeld te krijgen? Gezamenlijke dialoog met belangenvertegenwoordigers en burgers levert van beide kanten efficiëntievoordeel op: de zowel overheden als belangenpartij hoeven niet allemaal herhaaldelijk afzonderlijk met elkaar om tafel. We doen geen dingen dubbel; DFA legt verbindingen tussen lopende samenwerkingstrajecten, en maakt ontbrekende schakels inzichtelijk. Dialoog met stakeholders en inwoners levert onderling inzicht op (zowel overheid-burger als burger-burger), wat de basis is voor versterking van het draagvlak. bij visievorming Kennis en ervaring uitwisselen tav proces en inhoud scheelt veel dubbel ambtelijk werk. Gedegen basis voor afstemming van intergemeentelijk beleid tussen betrokken overheden onderling evenals met de betrokken stakeholders. Samenwerking aan de voorkant is in lijn met de uitgangspunten van de Omgevingswet: als overheden hebben we hier een voorbeeldfunctie in! Een goed beeld waar beleidsmatige afstemming mogelijk is over de intergemeentelijke thema s: samen staan we sterker bij complexe opgaven als energietransitie, krimp, ea. Beoogd wordt de digitale omgeving van DFA bij succes in stand te houden (verlengingsbesluit) zodat een blijvende informatiebron voor burgers en overheden ontstaat. bij besluitvorming Gemeenschappelijke bouwstenen met resultaten van De Friese Aanpak. De besluitvorming blijft aan het eigen bevoegd gezag voorbehouden. 3

6 Plan van aanpak Werkstappen Ieder traject van visievorming kent drie hoofdfasen: bewustwording, oordeelsvorming en besluitvorming. De focus van DFA ligt op de eerste twee fasen, met als kern de dialoog met stakeholders en burgers. Binnen deze fasen zijn de navolgende werkstappen te onderscheiden. startfase De kerngroep start met een nadere detaillering van het Plan van aanpak, voorzien van een concreter begroting. Het project wordt opgedeeld in deeltaken, waarbij een taakverdeling wordt afgesproken tussen de deelnemende partijen. Ook wordt besproken voor welke onderdelen inhuur noodzakelijk is. Belangrijke doelstelling van DFA is het beschikbaar stellen van broninformatie die voor iedereen toegankelijk is, zowel overheid als publiek. In de startfase worden afspraken gemaakt over de wijze waarop de informatie wordt verkregen en hoe deze al tijdens het proces digitaal beschikbaar wordt gesteld. Op deze wijze kan in de inventarisatiefase en analyse gelijk met het vullen van de digitale bronnen worden gestart en wordt direct resultaat geboekt. inventarisatie & analyse In deze fase worden de cijfers en informatie die de stand van zaken en ontwikkeling van de te bespreken intergemeentelijke thema s en ontwikkelingen weergeven. Onderdeel hiervan zijn ook de trends die richtinggevend zijn voor de uit te werken thema s. Tot slot worden de te betrekken stakeholders bepaald. Op basis van de gegevens uit de inventarisatiefase wordt een analyse gemaakt van de opgaven en vragen die er spelen. Dit vormt een onderlegger voor de open dialoog met burgers en partijen. dialoog DFA organiseert op basis van de inventarisatie en analyse een open dialoog op het snijvlak van de beleidsmatige opgaven en vragen (overheidsdenken) en uitwisseling van belangen en gezichtspunten (burgerdenken). In haar Kamerbrieven over de Omgevingswet benadrukt minister Schultz dat de burger centraal moet staan. Doelstelling van DFA is belangenorganisaties en burgers onderling met elkaar in gesprek te brengen over de intergemeentelijke thema s en belangen die hen bezig houden, evenals vraagstukken die op het integrale beleidsniveau van de deelnemende overheden spelen. Op deze wijze ontstaat inzicht in de onderlinge belangen en verhoudingen, wat doorgaans leidt tot meer creativiteit bij de visievorming en meer begrip voor gemaakte keuzen. Dit komt zowel het onderling vertrouwen als het draagvlak voor te maken beleidskeuzen ten goede. rapportage Ambitie van DFA is om de resultaten van de inventarisatie, trendanalyse en dialoog samen te brengen en deze op een centrale plek te ontsluiten. De gegevens worden voor zowel overheden als burgers toegankelijk ontsloten middels een digitaal portaal. Waar relevant wordt een relatie gelegd met aansluitende projecten en websites. Voordat gegevens publiek worden gemaakt wordt ambtelijk akkoord gevraagd aan de deelnemende gemeenten. Bij de afronding van het project wordt een bestuurlijke samenvatting opgesteld. Tevens zal de werkgroep advies geven over mogelijke voortzetting van de samenwerking en het beheer en actualisering van de resultaten. 4

7 Aanzet kaderstellende thema s Bij de keuze van de te bespreken thema s kan worden voortgebouwd op enerzijds de lopende thematische samenwerkingstrajecten en anderzijds op de ervaringen van de provincie, gemeenten die al begonnen of zelfs klaar zijn met hun omgevingsvisies en de uitkomsten van de landelijke pilotprojecten Omgevingsvisie. De thema s vormen niet meer dan een kader voor de dialoog en uitwerking: de invulling moet vanuit de dialoog zelf komen. De Friese Aanpak richt zich op de intergemeentelijke opgaven en opties zoals deze door de deelnemers worden ervaren. Daarbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan het zichtbaar maken van bestaande en mogelijke relaties tussen de thema s en de daarmee samenhangende onderwerpen. Een eerste korte verkenning in de brede ambtelijke werkgroep met provincie en gemeenten leverde de volgende mogelijke kaderstellende thema s op: 1. Leefbaarheid (bereikbaarheid, snel internet, demografische ontwikkeling en krimp) 2. Omgevingskwaliteit (landbouw (schaalvergroting/leegstand), landschap, natuur, R&T) 3. Energietransitie (duurzame energie, rolverdeling) 4. Wonen & werken (juiste aanbod, werken in eigen omgeving) 5. Economie (voldoende passende werkgelegenheid in de buurt, geen programmering, detailhandel) In het communicatieplan wordt opgenomen hoe de thema s op interactieve wijze nader kunnen worden uitgewerkt. Communicatie Vertrouwen vormt de basis voor een goede dialoog. Het voeren van een gerichte dialoog is specialistisch werk. In de startfase wordt daarom in samenwerking met een communicatieadviseur een gericht communicatieplan opgesteld. De nadruk zal eerst liggen op bewustwording en daarna op betrokkenheid. Een gelijkwaardige dialoog vraagt om een goede informatie die voor een ieder beschikbaar is. In de aanloop naar de dialoog wordt daarom veel aandacht besteed aan het bijeenbrengen en aanvullen van de benodigde kennis en informatie. Tot slot zal bij de afronding van de dialoog veel energie gestoken worden in het bespreken en wegen van de resultaten, om zo een objectieve rapportage te kunnen komen waarop de deelnemende partijen verder kunnen bouwen. Zie voor een uitgebreider toelichting bijlage 2 van dit Plan van anpak. Planning Uit de brede ambtelijke werkgroep van 23 januari komt naar voren dat een aantal gemeenten en de provincie al aan hun nieuwe Omgevingsvisie werken. De gemeente Opsterland heeft deze zelfs al vastgesteld. Veel andere gemeenten moeten nog beginnen en een deel geeft aan daarmee geen haast te hebben. Juist deze verschillen versterken de mogelijkheid om van elkaar te leren. Ook voor de gemeenten die al (bijna) klaar zijn, omdat de omgevingsvisie geen geldigheidstermijn heeft en regelmatig aangevuld en geactualiseerd zal moeten worden. De planning van DFA is compact en ambitieus: voor de zomer de inventarisatie en dialoog afronden, in het najaar de eindrapportage. Door het proces compact en gericht te houden willen we de betrokkenheid van de deelnemers vasthouden en participatiemoeheid voorkomen. We willen daarom vrij strak op de voortgang sturen. Daarbij speelt ook mee dat vertraging van DFA kan interfereren met de eigen planprocessen van de deelnemende overheden. DFA moet niet vertragend werken. De focus ligt op efficiënt werken en het bieden van praktische meerwaarde, de kwaliteit van wat we doen staat daarbij steeds voorop. 5

8 Figuur 2: planning DFA periode Werkzaamheden Februari maart Besluitvorming colleges over Plan van Aanpak - Ambtelijke en bestuurlijke kerngroep aan de slag - Afstemming met parallel lopende trajecten - Inventarisatie en voorbereiding van de Dialoog gestart Maart april Keuze van ca. vijf intergemeentelijke thema s voor de dialoog - Digitaal kennisportaal opstarten en in gebruik - Marketing en communicatie aanpak gestart - Uitwerken werkwijze dialoog per thema Mei juli Uitvoering dialoog over de vijf thema s - Informeren en betrekken raden/staten Augustus oktober Rapportage op digitaal portaal - Presentatie uitkomsten dialoog Organisatie projectorganisatie Voorgesteld is de ambtelijke kerngroep die dit Plan van Aanpak heeft opgesteld, ook voor de uitvoering aan te wijzen. In deze kerngroep zijn vertegenwoordigd: Provincie Fryslân, de gemeenten Leeuwarden, Smallingerland, Heerenveen, Súdwest-Fryslân, Opsterland, het Bildt en Dongeradeel, het Samenwerkingsverband Waddeneilanden en Wetterskip Fryslân. Vooruitloped op de gemeentelijke herindeling zijn zo ook de gemeenten Leeuwarderadeel, Littenseradiel, Franekeradeel en Menameradiel) verbonden. Via samenwerkingsverbanden zijn de gemeenten Kollumerland, Ferwerderadiel, Dantumadeel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog indirect ook vertegenwoordigd. De gemeente Heerenveen is bereid de projectleider voor DFA te leveren. De projectleider stelt zich op als onafhankelijk voorzitter van de kerngroep en vertegenwoordigd daarin dus niet de gemeente Heerenveen. De gemeente Leeuwarden levert ondersteuning. aansturing De bestuurlijke afstemming verloopt via de VFG-commissie Ruimte en Wonen. DFA doet geen uitspraken over de inhoud of proces van gemeentelijke of provinciale omgevingsvisies. De invulling en uitvoering van de eigen visies blijft volledig bij het betreffende bevoegd gezag liggen. De ambtelijke kerngroep neemt de voorbereiding van de uitvoering op zich. Alle deelnemende gemeenten nemen ambtelijk zitting in de werkgroep. De kerngroep consulteert en/of informeert de werkgroepleden minimaal maandelijks over de uitvoering en resultaten. Van alle werkgroepleden wordt een actieve betrokkenheid en inzet verwacht bij de uitvoering van de werkzaamheden. Intensivering van de samenwerking vormt immers een belangrijke doelstelling van DFA. Op basis van het werkplan kan gekozen worden voor deelname in een of meerdere werkgroepen die onderdelen van de uitvoering verzorgen. Bedoeling is om waar opportuun ook collega s van niet RO afdelingen te betrekken. Bijvoorbeeld bij de dialoog sessies. Dit helpt de dialoog te verdiepen en verbreden en het begrip en draagvlak onderling te vergroten. De kerngroep informeert minimaal driemaandelijks ook de contactpersonen van de gemeenten die niet deelnemen aan DFA. Een stuurgroep wordt gevormd voor (gemandateerd) toezicht op het project. De ambtelijke kerngroep stelt bij aanvang een werkplan met begroting op. Hiertoe worden de uit te voeren werkzaamheden per fase uitgewerkt, wordt de verwachte ambtelijke inzet op uren gezet en wordt bepaald waar inhuur van externe expertise vereist is. Beoogd wordt DFA zoveel mogelijk met eigen mensen uit te voeren. De Projectleider stuurt op de uitvoering en legt verantwoording af aan de 6

9 stuurgroep. Voor significante afwijking van werkplan en/of begroting is toestemming van de stuurgroep vereist. Co Verdaas kan worden ingezet als ambassadeur en adviseur voor de stuurgroep en voor de ambtelijke kerngroep. Hij kan tevens worden ingezet in het kader van de Friese dialoog en voor de contacten met het ministerie van I & M. De eventuele inzet van Co Verdaas wordt door het rijk voor haar rekening genomen. Begroting toelichting kostenraming Onderstaand is een globale raming van de kosten opgenomen. Op basis van het werkplan wordt een meer gedetailleerde kostenraming gemaakt die voor akkoord aan de stuurgroep wordt voorgelegd. Kosten samenhangend met de inhoudelijke opgaven zijn primair gerelateerd aan de Friese dialoog. Een deel van het budget wordt ingezet voor inhuur van externe expertise. Denk aan inzet van een communicatiebureau voor een vernieuwende en aansprekende opzet en organisatie van de dialoog. Inzet is om zoveel mogelijk Friezen te betrekken, juist ook mensen die normaal niet zo snel participeren. Daarnaast zullen kosten gemaakt worden voor (locatiehuur, catering, communicatie enz). Kosten betreffende ICT omvatten het ontwerpen, opzetten, vullen en gedurende het project onderhouden van het digitaal kennisportaal. Uitgaven en betaalde inzet dienen te passen binnen het werkplan en kunnen uitsluitend geïnitieerd worden door, of in schriftelijke opdracht van de projectleider. Figuur 3: raming kosten DFA post Ten behoeve van Kosten ex BTW Dialoog Voorbereiding: inventarisatie, analyse trends Communicatie: bewustwording en betrokkenheid Dialoog: Organisatie van de dialoogsessies over intergemeentelijke thema s ICT Inrichten en vullen van digitaal kennisportaal Facilitair Handgeld voor zaalhuur, catering, drukwerk enz Inzet Co Verdaas als onafhankelijk adviseur Onvoorzien Totaal budget In onderstaande tabel is het beschikbare budget voor DFA opgenomen. Het totaalbedrag is de som van de bijdragen van de deelnemende gemeenten, de provincie, Wetterskip Fryslân en het rijk. Figuur 4: raming bijdragen 1 Bron bijdragen ex BTW gemeenten Provincie Fryslân Wetterskip Fryslân derden, waaronder het rijk Totaal Zie bijlage 1 voor de raming van de gemeentelijke bijdragen. 7

10 Bijlage 1: Raming inkomsten gemeenten Bijdrage gemeenten Voorstel is te rekenen met een vast bedrag van 4.000,- per gemeente vermeerderd met 0,15 per inwoner. gemeente inwoners vast variabel totaal Achtkarspelen Ameland Dantumadiel De Fryske Marren Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel Harlingen Heerenveen het Bildt Kollumerland c.a Leeuwarden Leeuwarderadeel Littenseradiel Menameradiel Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog Smallingerland Súdwest-Fryslân Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland Weststellingwerf totaal N.B. Ministerie van I & M is zeer geïnteresseerd in de Friese Aanpak. Nader verkend wordt of en zo ja welke bijdrage vanuit het ministerie verleend kan worden; financieel of in-kind. 8

11 Bijlage 2: participatie en samenwerking Een belangrijk element van de nieuwe omgevingswet is participatie. Een andere manier van samenwerken tussen bestuurders, ambtenaren en bewoners. Waarbij de overheid de uitdaging aangaat om daadwerkelijk met de samenleving in dialoog te gaan. Hoe betrek je de samenleving bij dit gesprek. Hoe laat je zoveel mogelijk mensen participeren in het gesprek. Wat is nodig voor een goed gesprek: 1. Vertrouwen in elkaar 2. Deelnemers aan de dialoog / betrokkenheid 3. Gelijke informatie positie / toegang tot kennis 4. Voorkom misverstanden. Praten we over hetzelfde onderwerp 1. Vertrouwen in elkaar Vertrouwen in elkaar lijkt een logisch uitgangspunt. A. Het vertrouwen van de burger in de politiek is vaak nog ver te zoeken. B. Het vertrouwen van de overheid in de burger is ook niet altijd even groot. (als ze maar geen onredelijke eisen stellen) C. Maar ook het vertrouwen van burgers in elkaar kan beter zeker als ze elkaars belangen raken. Veel wantrouwen ontstaat uit het ervaren en/of hebben van tegengestelde belangen. Erkennen, zichtbaar maken en benoemen van die tegengestelde belangen kan het vertrouwen in elkaar vergroten. 2. Deelnemers aan de dialoog / Betrokkenheid Als je met de samenleving een dialoog wilt aangaan over de omgevingsvisie, dan moeten er wel voldoende mensen zijn om mee te praten. De in het verleden behaalde resultaten zijn daarbij geen goede basis voor de toekomst. Betrokkenheid komt niet vanzelf. Maak het interessant, maak het leuk, raak de juiste snaar. Daarnaast zijn belangrijke elementen voor de deelnemers van de dialoog: Toegang tot informatie, Toegankelijke informatie, Een duidelijke rol en status, Duidelijke communicatie vooraf, tijdens en na het project Beperkte en overzichtelijke tijdsinspanning 3. Gelijke informatie positie / toegang tot kennis Kennis is macht. Een ongelijke machtspositie staat een vrije gedachtewisseling in de weg. a. Digitaal ontsluiten van data, besluiten, vastgesteld beleid, etc. b. Verbinden van kennisnetwerken Kennis is niet alleen aanwezig bij de overheid. In onze hoogopgeleide samenleving is ook heel veel kennis aanwezig bij burgers, bedrijven en instellingen. Door elkaar toegang te verlenen tot de verschillende netwerken kan deze kennis beter worden aangeboord en gedeeld. 4. Praten we over hetzelfde onderwerp Vaak denken we dat we dezelfde taal te spreken maar blijken we elkaar toch niet te begrijpen. Constante aandacht voor het gebruik van de juiste taal tijdens de dialoog is belangrijk. Zeker als er veel verschillende mensen in gesprek gaan. 9

12 Vier stappen bij een participatie proces Een participatie proces is tot nu toe globaal in drie fases te verdelen. 1. De uitnodiging, 2. De dialoog en 3. De presentatie van de uitkomsten. Bij deze bijeenkomsten is het aantal participanten vaak zeer beperkt. Alleen als er veel commotie en ophef is met betrekking tot het onderwerp dat zijn er vaak wel veel deelnemers. Vooraf zijn vaak veel deelnemers bewust gemaakt en betrokken bij het onderwerp. De vaak negatieve reclame brengt de mensen op de been. Actievoerders hebben een extra fase aan het proces toegevoegd: De mensen vooraf te informeren en te betrekken. Met behulp van social marketing tools kunnen mensen vooraf bewust gemaakt, geïnformeerd en betrokken worden. Vervolgens worden de mensen uitgenodigd om mee te doen aan een dialoog. De Friese Aanpak speelt een belangrijke rol juist in deze bewustwordingsfase! Een dergelijke dialoog kan er vervolgens als volgt uitzien (zie figuur: de dialoog). Op dit moment begint de overheid met een achterstand. Aan nog niet alle voorwaarden voor een succesvolle dialoog en een brede participatie wordt voldaan. Een andere aanpak kost tijd. Veel tijd. 10