UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE. Academiejaar

Transcriptie

1 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar CASUS: EVALUATIE VAN DE BIOVEILIGHEID OP EEN VARKENSBEDRIJF door Ewoud Vanhee Promotor: Prof. dr. Jeroen Dewulf Klinische casus in het kader van de Masterproef 2017 Ewoud Vanhee 1

2 Universiteit Gent, haar werknemers of studenten bieden geen enkele garantie met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de gegevens vervat in deze masterproef, noch dat de inhoud van deze masterproef geen inbreuk uitmaakt op of aanleiding kan geven tot inbreuken op de rechten van derden. Universiteit Gent, haar werknemers of studenten aanvaarden geen aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid voor enig gebruik dat door iemand anders wordt gemaakt van de inhoud van de masterproef, noch voor enig vertrouwen dat wordt gesteld in een advies of informatie vervat in de masterproef. 2

3 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar CASUS: EVALUATIE VAN DE BIOVEILIGHEID OP EEN VARKENSBEDRIJF door Ewoud Vanhee Promotor: Prof. dr. Jeroen Dewulf Klinische casus in het kader van de Masterproef 2017 Ewoud Vanhee 3

4 VOORWOORD Ik was tevreden met dit onderwerp omdat ik op deze manier eens een bedrijf grondig kon screenen op het vlak van bioveiligheid en waarbij ik dus ook eens kon denken hoe ik de minder voor de hand liggende punten van bioveiligheid kon aanpakken. Doordat de aandachtspunten ook op lange termijn mochten voorzien worden kon de bioveiligheid ook veel diepgaander aangepakt worden. Voor het schrijven van deze casus wil ik vooral professor Dewulf bedanken voor de informatie die ik meekreeg en voor de concrete tips bij het uitschrijven van de casus. Daarnaast wil ik mijn broers bedanken voor het nalezen en voor het helpen uittekenen van het grondplan van het bedrijf. Als laatste wil ik mijn vriendin bedanken voor het geduld bij het schrijven van deze casus. 4

5 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 1 ALGEMENE BEDRIJFSGEGEVENS... 2 RAPPORT BIOCHECK... 2 BEDRIJFSCHETS BESPREKING BIOCHECK EXTERNE BIOVEILIGHEID AANKOOP FOKMATERIAAL AANKOOP BIGGEN KUNSTMATIGE INSEMINATIE AFVOER VAN DIEREN AANVOER VAN VOEDER EN WATER AFVOER VAN MEST EN KADAVERS TOEGANG BEZOEKERS AANVOER MATERIAAL ONGEDIERTE EN VOGELBESTRIJDING LIGGING VAN HET BEDRIJF INTERNE BIOVEILIGHEID ZIEKTEMANAGEMENT WERPEN EN KRAAMPERIODE BATTERIJPERIODE VLEESVARKENS LOOPLIJNEN EN MAATREGELEN TUSSEN COMPARTIMENTEN GEBRUIK MATERIALEN REINIGING EN DESINFECTIE AANPASSINGEN OP HET BEDRIJF AANPASSINGEN OP KORTE TERMIJN AANPASSINGEN OP LANGE TERMIJN BIJLAGES BESPREKING REFERENTIES

6 INLEIDING De bioveiligheid op een varkensbedrijf kan een grote rol spelen in de output van een varkensbedrijf. Door het nemen van goede bioveiligheidsmaatregelen is het mogelijk om varkens gezonder te houden wat er toe zal leiden dat de technische prestaties van de varkens er sterk op vooruit gaan. Dit zal dus leiden tot een grotere financiële opbrengst die wel in rekening dient gebracht te worden et de genomen bioveiligheidsmaatregelen. Deze maatregelen kunnen starten van kleine dingen om de ziektekiemspreiding binnen het bedrijf tegen te gaan, maar kunnen ook gaan over het aanleggen van sanitaire sluis om de insleep van kiemen te vermijden. 1

7 ALGEMENE BEDRIJFSGEGEVENS Het bedrijf telt 450 zeugen en 4500 vleesvarkens. Dit is de enige tak wat betreft dierlijke productie die aanwezig is op het bedrijf. Het gaat hier om een gesloten bedrijf waarbij de fokgelten en het sperma aangekocht worden. Er kunnen zo n 4500 vleesvarkens thuis afgemest worden en de overige 1000 vleesvarkens zitten op loonkweek op een 10-tal km van het bedrijf. Het is wel de bedoeling om deze vleesvarkens vanaf volgend jaar ook op het bedrijf zelf af te mesten door de bouw van een nieuwe vleesvarkenstal. Het bedrijf is sterk geëvolueerd in de laatste 20 jaar. Vroeger was het een gemengd bedrijf met een 250-tal zeugen en afmest op het bedrijf met daarnaast ook nog een akkerbouwtak. 6 jaar terug werd dan besloten om zich volledig op de varkensteelt te richten met de bouw van een nieuwe zeugenstal voor 450 zeugen. De oude zeugenstal werd daana omgebouwd tot biggenbatterij. 4 jaar terug werd dan een nieuwe vleesvarkenstal bijgebouwd voor 2300 vleesvarkens. Mits het productiegetal sterk gestegen is in de laatste jaren, had men extra vleesvarkensplaatsen nodig die dan werden gevonden in loonkweekstallen. Maar vanaf volgend jaar zullen deze dan terug achterwege kunnen gelaten worden. De oudste vleesvarkenstal is 60 jaar oud, maar deze zal na de bouw van de vleesvarkenstal gerenoveerd worden tot biggenbatterij. Er is daarnaast ook nog een vleesvarkenstal van 20 jaar oud die plaats biedt voor 1800 vleesvarkens. Het bedrijf is gelegen in een varkensdense regio en is daarnaast ook nog eens gelegen langs een drukke weg waarbij er regelmatig andere varkenstransporten gebeuren. De arbeid op het bedrijf wordt verricht door de man en vrouw met de hulp van de kinderen waar nodig. 1 keer per maand komt er iemand van Agro Bedrijfshulp ook nog bijspringen. RAPPORT BIOCHECK Het bedrijfsbezoek vond plaats op 19 september 2016 en werd uitgevoerd door Ewoud Vanhee. BESCHRIJVING SCORE (%) GEMIDDELDE (%) Externe bioveiligheid Aankoop van dieren en sperma Afvoer van dieren, mest en kadavers Aanvoer van voeder, water en goederen Toegangscontrole personen Ongedierte en vogelbestrijding Ligging en omgeving Interne bioveiligheid Ziekte management Werpen en kraamperiode Batterijperiode Vleesvarkens Compartimentering, looplijnen en gebruik van materiaal Reiniging en desinfectie Totaal

8 BEDRIJFSCHETS Kleurcodes Vleesvarkens Biggenbatterij Zeugenstal Quarantaine 3

9 De nieuwe zeugenstal is gekleurd in het blauw. Deze biedt plaats voor 450 zeugen en is gebouwd volgens het 4-wekensysteem. Dit wil zeggen 1 kraamhok, 1 dekstal, 3 drachtstallen en 1 wachtruimte. De zeugenstal draait momenteel op volledige bezetting waarbij er slechts weinig boxen op overschot zijn. Daarnaast is er nog een kleine quarantaine voorzien. Deze dient om ervoor om de jongste groep quarantainezeugen op te vangen, wanneer er reeds een nieuwe lading zeugen toekomt voor in de echte quarantaine. Dit is nodig omdat het bedrijf in de echte quarantaine all-in all-out wil werken. De biggenbatterij biedt plaats voor 2500 biggen. Een deel bestaat uit de oude batterijen van de vorige zeugenstal, een ander deel bestaat uit de verbouwde zeugenstal en dan is er nog een nieuwe batterij bijgebouwd voor 300 biggen. De vleesvarkens zitten in 4 verschillende stallen. Een deel zit in een verbouwd deel van de oude zeugenstal dat aan de woning paalt. Daarnaast is er naast de andere batterij ook nog een vleesvarkenstal van 60 jaar oud, die volgend jaar een nieuwe bestemming zal krijgen. Dan is er aan de straatzijde ook nog een vleesvarkenstal die bestaat uit verschillende uitbreidingen, waarvan het oudste deel 23 jaar oud is. En dan is er langs de zeugenstal de grote nieuwe vleesvarkenstal die plaats biedt voor 2300 vleesvarkens. De kadaveropslag bevindt zich aan het eind van het bedrijf, dicht bij de openbare weg. De looplijnen zijn aangeduid op het plan met dezelfde kleurcodes als hierboven vermeld. 4

10 1. BESPREKING BIOCHECK De einduitslag van de biocheck voor het bedrijf was slechts matig, 59%. Het bedrijf scoorde zowel op vlak van interne als externe bioveiligheid gelijkaardig. Bij het uitwerken van alle puntjes is wel duidelijk dat er op het bedrijf nog veel mogelijkheden zijn door aanpassen van kleine punten. Mede doordat het bedrijf in de komende jaren nog zal uitbreiden is het ook goed mogelijk om de externe bioveiligheid naar een hoger niveau te tillen. 2. EXTERNE BIOVEILIGHEID Het bedrijf scoort voor dit onderdeel 63%. Dit is iets minder dan het gemiddelde dat 66%. Dit is hoofdzakelijk te wijten aan aanvoer van voeder, water en goederen alsook de ligging en omgeving waarvoor het bedrijf minder goed scoort AANKOOP FOKMATERIAAL Beschrijving: Het bedrijf scoort 84% voor aankoop van dieren en sperma wat iets lager is dan het gemiddelde. Het risico omtrent insleep is hier aanwezig mits er 4 keer per jaar gelten worden aangevoerd. Deze zijn telkens afkomstig van eenzelfde oorsprongbedrijf dat een hoger gezondheidsstatuut heeft. De gelten worden gelost vanop de openbare weg en worden dan met eigen transportmiddelen naar de quarantainestal gebracht. Deze verblijven hier voor minstens 70 dagen. In het quarantainestal wordt er AI/AO gewerkt. De gelten die nog niet dekrijp zijn wanneer reeds de nieuwe lading gelten toekomt worden in een andere stal ondergebracht die dan meegaat met de looplijnen van de zeugenstal. Het quarantainestal is fysisch gescheiden van de andere gebouwen. Er worden andere laarzen en overalls aangedaan voor het binnengaan in de quarantaine, maar er is wel geen goede hygiënesluis aanwezig. De gelten worden in de quarantaine ook gevaccineerd en besmet met mest afkomstig van zeugen uit de kraamhokken. Evaluatie: Aanvoer van levende dieren is de belangrijkste vorm van ziekteinsleep op het bedrijf. Daarom dient gestreefd te worden naar een beperking van de frequentie van de aanvoer. Er dient ook op gelet te worden dat het oorsprongbedrijf steeds hetzelfde is en dat de gezondheidsstatus minstens gelijk is. Deze voorwaarden zijn op dit bedrijf reeds goed gerespecteerd alsook de duur van de quarantaine is hier lang genoeg. De 3 basisregels van een goede quarantaine zijn het creëren van een scheiding tussen aangekochte dieren en het bedrijf, controleren indien de dieren gezond zijn en het actief immuniseren/ adapteren van de aangevoerde dieren aan het bedrijf. Vooral het 2 de punt wordt hier niet genoeg gerespecteerd. Daarnaast kan het invoeren van een correcte hygiënesluis ook sterk bijdragen tot de bioveiligheid. Advies: Het invoeren van een correcte hygiënesluis waar men kan wisselen van kledij zonder het kruisen van de looplijnen kan hier een grote meerwaarde betekenen. Een voorbeeld van een correcte hygiënesluis kan in de bijlage 1 gevonden worden. Een volgend basispunt waar men in de toekomst meer oog dient voor te hebben is het op regelmatige basis controleren van de aangevoerde zeugen d.m.v. bloedonderzoek of kauwtongen om te controleren indien er geen dragerdieren voorkomen voor bepaalde pathogenen waar men op het bedrijf geen problemen mee heeft AANKOOP BIGGEN Er worden geen biggen aangekocht, dus is dit risico afwezig KUNSTMATIGE INSEMINATIE Beschrijving: Het sperma wordt aangekocht en is afkomstig van 2 verschillende leveranciers. Op dit bedrijf worden geen specifieke eisen gesteld aan het gezondheidsstatuut van de KI-stations. Evaluatie: Verschillende ziektes kunnen overgedragen worden via het sperma, waardoor dit toch een belangrijke transmissieweg kan zijn. De economisch meest belangrijke hiervan is PRRSV. 5

11 Advies: Vermits het bedrijf zelf niet PRRSv vrij is, is dit niet strikt noodzakelijk om PRRSv vrij sperma aan te kopen mits dit duurder is. Moest het bedrijf naar de toekomst toe wel PRRSv vrij willen zijn kan dit wel een belangrijke maatregel zijn. Het zou wel beter zijn om telkens voor dezelfde spermaleverancier te kiezen AFVOER VAN DIEREN Het bedrijf scoort 70% voor het onderdeel afvoer van dieren en kadavers wat overeenkomt met het gemiddelde. Beschrijving: Er worden zowel vleesvarkens als reforme zeugen afgevoerd. Zowel van de zeugen als van de vleesvarkens is het altijd een lege gereinigde vrachtwagen die de dieren komt ophalen. De vleesvarkens worden geladen vanuit een centrale gang, waarbij terugloop verhinderd wordt doordat de varkens in kleine groepen tot bij de vrachtwagens gebracht worden. Hierbij heeft de chauffeur geen toegang tot de stallen. Er wordt geen andere kledij aan gedaan voor het laden van de varkens, waar hierbij de mensen die geholpen met laden ook gewoon terug de stal in mogen. De zeugen worden aan de straat geladen, waarbij de vrachtwagen net op het erf staat. Na het laden wordt de laadzone enkel droog gereinigd. Evaluatie: Het is belangrijk dat de transportwagens leeg en gereinigd op het erf komen, mits deze op een dag verschillende bedrijven betreden. Mits de effectiviteit van de ontsmetting niet sluitend kan gecontroleerd worden, dient men te vermijden dat deze op de propere weg komen en dat varkens die op de vrachtwagen geweest zijn er niet meer van kunnen komen. Advies: Vermits de vleesvarkens op verschillende locaties zitten is het moeilijk om te kunnen werken via een vuile/propere weg systeem. Daarnaast gaan er ook nog biggen weg. Men kan er wel op letten dat na iedere laadbeurt deze plaats gereinigd en ontsmet wordt. Men dient ook meer aandacht te besteden aan de persoonlijke hygiëne na het laden zoals het wassen van de handen en verwisselen van overall en laarzen omdat men in aanraking komt met de vrachtwagen bij het laden AANVOER VAN VOEDER EN WATER Wat betreft dit onderdeel scoort het bedrijf slechts 27% wat een stuk lager is dan het gemiddelde. Beschrijving: Er is geen vuile weg voorzien waarlangs de voederfirma de leidingen kan bereiken. De transporteur heeft wel geen toegang tot de stallen. Het bedrijf voedert ook nog ccm bij aan de vleesvarkens. Deze ccm wordt opgeslagen in sleufsilo s, een deel hiervan in de hangar en het deel dat in de zomer wordt gebruikt dient buiten opgeslagen te worden. Op het bedrijf wordt gebruik gemaakt van drainagewater, waarbij jaarlijks een bacteriologische analyse van wordt uitgevoerd ter hoogte van de put. Dit gebeurt echter niet ter hoogte van de leidingen. Het drainagewater wordt opgeslagen in gesloten betonnen waterreservoirs, maar tijdens de zomermaanden dient men wel gebruik te maken van drainagewater dat in een open put zit. Evaluatie: Doordat de vrachtwagens vanop verschillende bedrijven komen dient er ook op gelet te worden dat deze geen pathogenen overdragen. Dit kan dus best door de aanvoer via een vuile weg. Daarnaast dient men erop te letten dat de voeders droog en ongediertevrij bewaard worden. Advies: Men dient er zeker op te letten dat er geen ongedierte de ccm-silo bevuild. Daarom dient men erop te letten dat deze telkens proper wordt achtergelaten en er een goed ongediertebestrijdingsplan aanwezig is. Doordat de silo s her en der verspreid staan over het bedrijf kan men niet werken met een vuile weg, een mogelijkheid is dan wel om een wielontsmettingsbad te voorzien aan de ingang van het bedrijf. Dit omdat alle transport op het bedrijf via 1 weg gebeurt. Voor het water dient men er goed op te letten dat de gesloten putten niet bevuild worden zodat bacteriële groei kan optreden. Deze controle dient jaarlijks te gebeuren, ook op het einde van de leidingen. Voor de open water opslag moet men ook terug opletten vooral met ongedierte. Daarnaast is er ook het feit dat deze langs 6

12 de openbare weg gelegen is, waarbij er zou moeten op toegezien worden dat er deze duidelijk afgescheiden is van de openbare omgeving AFVOER VAN MEST EN KADAVERS Beschrijving: De kadaverplaats is gelegen tegen de openbare weg, maar behoort nog tot het propere gedeelte van het bedrijf (bijlage 2). De kadaverplaats in niet gekoeld, maar is wel afgesloten voor honden/ katten/ ongedierte. De kadaverplaats wordt slechts af en toe gereinigd en er worden ook niet altijd ander schoeisel aangedaan om naar de kadaverplaats te gaan. De handen worden wel telkens gereinigd na het hanteren van de kadavers. Er is geen vuile weg voorzien waarlangs de mest kan worden opgehaald. Meer dan de helft van de mest wordt met eigen transportmiddelen weggevoerd, maar het deel dat naar de verwerking moet wordt opgehaald door een transporteur. Men werkt wel met bedrijfseigen mestafvoerbuizen en er wordt daarnaast ook gevraagd om de mest op te halen voordat andere bedrijven werden bezocht door de transporteur op die dag. Evaluatie: De bioveiligheid omtrent de kadavers is van groot belang voor een bedrijf. In veel gevallen gaat het hier om zieke dieren die dus zo snel mogelijk uit de stallen dienen verwijderd te worden. Daarnaast komen de vrachtwagens van het destructiebedrijf in contact met krengen afkomstig van verschillende bedrijven. Daarom is het van belang om op de eigen hygiëne te letten indien je in aanraking bent geweest met het kadaverhokje. Er dient ook op gelet te worden dat er ook geen ongedierte aan de kadavers kunnen omdat ook zij kiemen kunnen ronddragen. Daarnaast is het belangrijk om de frequentie van ophaling zo laag mogelijk te houden, dit is het best mogelijk d.m.v. koeling. Deze ophaling gebeurt het liefst via een vuile weg of vanop de openbare weg. Advies: Een directe maatregel die kan genomen worden is dan vooral het veranderen van schoeisel bij het betreden van de kadaversplaats en het voorzien van een ontsmettingsbak. Daarnaast moet men er blijven opletten dat er ook een goede handhygiëne op nageleefd wordt. Een regelmatige reiniging en ontsmtetting van de kadaverplaats is ook een noodzaak. Er zijn plannen op het bedrijf voor het plaatsen van een gekoeld krengenhuisje en men zou dan een apart oprit voorzien voor het destructiebedrijf naast de krengenplaats TOEGANG BEZOEKERS Het bedrijf scoort hier 82% en zit daarmee boven het gemiddelde. Beschrijving: Bij aankomst op het bedrijf is er een ruimte voorzien waar men de handen kan wassen en een bedrijfsoverall en laarzen kan aandoen. In de hygiënesluis is er geen strikte scheiding tussen proper en vuil gedeelte. Er wordt verwacht dat men zich aanmeldt vooraleer men zich toegang verleent tot het bedrijf. In de hygiënesluis ligt ook een bezoekersregister dat tevens door wet verplicht is. Onbevoegden hebben echter mogelijks nog toegang tot de stallen. Er wordt geen varkensvrije periode gevraagd aan de bezoekers. Evaluatie: Voor de ziekteverspreiding tussen de bedrijven zijn het vooral de professionele bezoekers die van belang zijn voor ziekteverspreiding. Dit gaat dan over voorlichters, techniekers en dierenartsen. Om dit risico te beperken dient het aantal bezoekers tot een minimum beperkt te worden. Een minimumvereiste is al zeker dat de handen gewassen en ontsmet worden. Daarnaast dient men ook bedrijfseigen kledij te voorzien. Om dit vlot te laten verlopen kan men hiervoor een hygiënesluis voorzien. Advies: Om er zeker van te zijn dat er geen onnodige bezoekers zijn, of dat men zich omkleed voordat men de stallen betreedt is het nodig dat men het erf niet kan betreden voordat men zich 7

13 aanmeldt. Daarom zou het goed zijn moesten er aan beide bedrijfsingangen poorten worden voorzien. Het is goed dat de hygiënesluis aanwezig is, maar deze zou ingericht moeten kunnen worden volgens het doorloopsysteem waarbij er een duidelijke scheiding is tussen het vuil en het proper gedeelte. Een blad uithangen dat ertoe herinnert dat men zich aan de handhygiëne dient te houden is hier ook op zijn plaats AANVOER MATERIAAL Beschrijving: Hier zijn geen speciale maatregelen geldig omtrent aanvoer van materiaal. Het bedrijf heeft wel een eigen scanner en varkensnoer zodat deze geen besmetting kunnen overbrengen. Het chirurgisch materiaal dat de veearts gebruikt bij het hechten van liesbreuken dient eerst ontsmet te worden. Evaluatie: Door het in een quarantaine plaatsen van aangevoerde materialen kan de kans op de inbreng van een pathogeen gereduceerd worden. Een periode van 1 week wordt als minimum beschouwd. Dit vergt dan wel een goede aankoopplanning. Advies: De aanlevering van sperma, medicatie, zakgoed en andere zou idealiter via een hygiënesluis dienen aangeleverd te worden waarbij het erf niet betreden dient te worden. Het sperma en de medicatie zou kunnen aangeleverd worden door het plaatsen van een frigo in de hygiënesluis. Deze zou moeten geplaatst worden op de overgang proper-vuil gedeelte. Voor de aanlevering van zakgoed zou een ruimte dienen voorzien te worden waar men de materialen kan aanleveren via de straatzijde en men ook aan deze materialen kan vanop het erf. Door het plaatsen van poorten aan de straatzijde zou men er ook voor kunnen zorgen dat de materialen daar dienen afgeleverd worden en dat de boer ze van daar naar zijn bedrijf kan brengen ONGEDIERTE EN VOGELBESTRIJDING Het bedrijf scoort hier 70% wat iets boven het gemiddelde ligt. Beschrijving: De buitenzijde van de stallen ligt er proper bij om ongedierte te weren. In de recente zeugenstal en vleesvarkenstal zijn er op dit ogenblik nog geen ratten gezien. Dit is voornamelijk te wijten aan de stallenbouw die sterk geëvolueerd is waardoor er geen spleten meer zijn die het binnenkomen van ratten/ muizen toelaten. In de oudere stallen zijn er wel nog problemen met ratten. Dit omdat ze hier nog binnen kunnen via spleten onder de golfplaten. Aan de ramen die dienen als luchtinlaat is wel gaasdraad aangebracht om te vermijden dat ze langs deze weg binnen kunnen. Er is een ongediertebestrijdingsprogramma aanwezig dat door de boer wordt uitgevoerd. De rattenpopulatie wordt onder controle gehouden door het jaarlijks mixen van de mestput om te vermijden dat er nestvorming gebeurt op deze korsten. De katten kunnen binnen in de stallen. Vogels kunnen niet binnen in de stallen. Evaluatie: Knaagdieren kunnen een belangrijke drager zijn voor verschillende pathogenen. Dit kan zowel als biologische drager (leptospirose, dysenterie, EMC virus) of als mechanische transmissie (streptokokken). Naast de transmissie van ziektes dragen zij ook bij tot verspillen van voeder door het opeten en vervuilen ervan. Alhoewel er weinig geweten is over de transmissie van ziekten via vogels, dient men deze toch uit de stallen te weren omdat deze mogelijks salmonella kunnen binnenbrengen. Advies: Vermits het volgen van het rattenbestrijdingsplan iets is wat rap vergeten wordt in drukke periodes, zou het beter zijn om een externe firma hiervoor aan te duiden. Maar dan nog dient de boer voort zijn bijdrage te leveren door het regelmatig mixen van mestputten en het vermijden van kieren in deuren en muren. Daarnaast zou het beter zijn om de katten uit de stallen te houden mits deze ook als mechanische vector kunnen dienen voor rattenbestrijding. Ook rond de open put voor wateropslag moet men erop letten dat de omgeving proper ligt opdat er geen ratten het drinkwater kunnen bevuilen. 8

14 2.10. LIGGING VAN HET BEDRIJF Het bedrijf scoort hier slechts 10%. Beschrijving: Het bedrijf is gelegen in een varkensdense regio. Er is nog 1 varkensbedrijf gelegen binnen de straal van 500 meter en er wordt ook bedrijfsvreemde varkensmest uitgereden op een afstand minder dan 500 meter van het bedrijf. Het bedrijf is gelegen langs een grote weg waarlangs geregeld diertransporten gebeuren. Er zijn geen everzwijnen gesignaleerd in een omtrek van 10km rond het bedrijf. Evaluatie: Aan de ligging van het bedrijf valt niets te veranderen. Men dient er wel rekening mee te houden dat men vlot kan besmet raken door nabij gelegen bedrijven door aërogene transmissie. Het is dan belangrijk dat men deze ziektes indachtig houdt en preventieve maatregelen neemt zoals vaccinatie. 9

15 3. INTERNE BIOVEILIGHEID 3.1. ZIEKTEMANAGEMENT Voor dit punt scoort het bedrijf 100%. Beschrijving: Er is een duidelijk vaccinatieprotocol aanwezig op het bedrijf waarnaast de ziektestatus van het bedrijf naast gewone controles halfjaarlijks gescreend wordt d.m.v. serologie. Dit werd gedaan nadat men last had van hoest bij biggen in de kraamstal en men ook last had van recidiverende hoest in de batterij. Men gebruikt dit nu om het vaccinatieprotocol bij te sturen. In de zeugenstal worden bloedstalen genomen volgens pariteit. De zeugen worden onderverdeeld in groepen (gelten, 1-2 e worps, 3-4 e worps, 5-6 e worps en <6 e worps). Van elk van deze worden 6 zeugen bloed genomen. Dit wordt dan onderzocht op antistoffen voor PRRSV, SIV (influenza), M. hyopneumoniae, A. pleuropneumoniae, parvovirus en E. rhusiopathiae. Op basis van de laatste resultaten werd besloten om 2 jaarlijks te vaccineren voor influenza wegens de grote variatie aan antistoftiters in de zeugenstapel. Dit gebeurt in april en oktober. Voor PRRSV werd bijkomend bij de vaccinatie op 90 dagen dracht, een 3-maandelijkse vaccinatie van de zeugenstapel geadviseerd. Samen met PRRSV wordt op 90 dagen ook gevaccineerd voor M. hyopneumoniae en H. parasuis. Vlekziekte en parvovirus worden op 6 dagen na het werpen gevaccineerd, maar voor parvovirus gebeurt dit enkel voor de 1 ste 3 worpen. Vroeger gebeurde dit ook slechts voor de 1 ste 3 worpen voor vlekziekte, maar men zag een grote variatie aan antistoftiters bij de oudere zeugen. Bij de biggen en vleesvarkens worden er 6 bloedstalen genomen per groep. Concreet gaat het hier over 4w-8w-12w-16w-20w-24w oude varkens. De stalen worden onderzocht op PRRSV, SIV, M. hyopneumoniae en A. pleuropneumoniae. De titers omtrent PRRSV, SIV en M. hyopneumoniae zaten goed bij de laatste staalname. Er werd op dat ogenblik enkel tegen mycoplasma gevaccineerd. De titers voor A. pleuropneumoniae zaten te hoog, waarop men besloten heeft om te vaccineren. Maar wegens de beperkte efficaciteit van het vaccin werd dit terug stopgezet. Er is ook nog achterna bloed genomen geweest voor circovirus waarop besloten is om terug te vaccineren tegen dit virus. Er is voor vleesvarkens een ziekenboeg aanwezig die volledig geïsoleerd is van de andere vleesvarkenstallen. Deze wordt bij de dagelijkse rondgang als laatste bezocht. Er wordt bij een uitbraak op het bedrijf ook gelet op het feit dat de zieke varkens best als laatste worden bezocht. Voor de biggenbatterij is er nog geen ziekenboeg aanwezig. Evaluatie: Een goed overzicht van welke kiemen circuleren op een bedrijf kan veel informatie teweegbrengen omtrent voorkomen en versleping van ziekten. Men kan daarnaast ook beter het vaccinatieschema opstellen om zo tot een optimaal rendement te komen van de al dan niet toegepaste vaccinaties. Een ziekenboeg die apart gelegen is belangrijk om de infectiedruk niet te hoog te laten oplopen vermits vele ziekten worden overgedragen door besmette excreties/ secreties. Het is daarom belangrijk dat deze volledig afgescheiden is. Daarnaast dienen chronisch zieke dieren geëuthanaseerd te worden. Dit enerzijds omdat ze toch maar moeilijk nog te genezen vallen, maar ook omdat ze al die tijd een infectiebron vormen voor de andere dieren aanwezig op het bedrijf. Advies: Wat betreft de opvolging van dierziekten valt er weinig aan te merken. Voor de biggen in de biggenbatterij zou er wel nog een aparte ziekenboeg dienen voorzien te worden. Dit omdat deze nu vaak in een apart hok worden gelegd, maar waarbij transmissie via aerosol wel nog mogelijk is. De zieke dieren die weinig kansen gegeven worden om nog een normaal vleesvarken te worden zouden ook rapper geëuthanaseerd dienen te worden WERPEN EN KRAAMPERIODE Op dit punt scoort het bedrijf 50% wat lager is dan het gemiddelde. Dit is vooral te wijten aan de vele behandelingen die worden uitgevoerd en het verleggen van de biggen. 10

16 Beschrijving: De kraamstallen worden na iedere ronde volledig gereinigd en ontsmet. Bij het binnenbrengen van de zeugen in de kraamstal worden de zeugen gewassen. Verleggen van biggen gebeurt regelmatig op het bedrijf en gebeurt ook nog later dan 4 dagen na geboorte. De biggen worden op 4 verschillende dagen gemanipuleerd tussen geboorte en spenen. Dit voor slijpen van de tandjes en het knippen en ontsmetten van de navels. Bij het castreren en oormerken wordt er ook nog ijzer geïnjecteerd. Het vaccineren van mycoplasma gebeurt op levensdag 5 en het vaccineren tegen het circovirus op dag 17. Het behandelingsmateriaal zoals de behandelkar wordt na iedere behandeldag volledig gereinigd. De naalden en het castreermesje worden regelmatig ontsmet, maar worden vaak pas vervangen op het einde van de dag. Evaluatie: De zeugen dienen enkele dagen voor het werpen in een propere kraamstal geplaatst te worden waarvoor ze gewassen, ontschurft (tenzij schurftvrij) en ontwormd worden. Dit om infectiedruk in het kraamhok zo laag mogelijk te houden. De zeugen worden dus best reeds buiten de kraamstal gewassen. Vermits de zeugen drager zijn van verschillende kiemen in het gastro-intestinaal stelsel dient de mest regelmatig verwijderd te worden, zodat de biggen zich niet kunnen besmetten met deze mest. Dit geldt onder andere voor E. coli en S. suis. Men dient ook veel aandacht te besteden aan de hygiëne bij de bigbehandelingen. De materialen die hierbij gebruikt worden komen in contact met secreties en excreties van biggen en zouden minstens tussen iedere toom dienen ontsmet te worden. Het gebruik van behandelkratten is ook af te raden, tenzij dat deze op heel regelmatige basis ontsmet worden, mits zij ook als vector kunnen dienen om kiemen over te brengen. Het verleggen van de biggen zou ook tot een minimum dienen beperkt te worden. Niet iedere zeug is drager van (pathogene) kiemen of stammen, zodoende dat niet alle tomen zullen besmet worden. Indien men toch beslist te verleggen is het beter om dit te doen voor dag 4. Dit is omdat de kolonisatie vaak niet vanaf levensdag 1 begint en men zo de kans om dragerbiggen te verleggen kleiner is hoe vroeger men hiermee begint. Wel is het belangrijk om dit ook niet de eerste 24u na geboorte te doen om de biestopname niet in het gedrang te brengen. Om dezelfde reden dient men het mengen van tomen tot een minimum te beperken. Idealiter zou 1 nest in een apart hok worden geplaatst waarbij er geen neus-neus contact mogelijk is met biggen van een ander hok. Advies: De zeugen worden in een proper ontsmet kraamhok gebracht, maar de zeugen worden wel achterna in deze kraamhokken gewassen. Bij voorkeur worden ze gewassen buiten de kraamhokken. Indien dit niet onmiddellijk mogelijk moet men er zeker op letten dat de kraamhokken grondig worden nagespoeld na het wassen van de zeug. Het bedrijf is schurftvrij waardoor hier geen aandacht aan besteed dient te worden. Daarnaast worden de zeugen 3-maandelijks ontwormd. Het gebruik van de behandelkar is ook een aandachtspunt hier. Het zou beter zijn om de biggen in de kraamhokken te laten tijdens het behandelen. Men zou wel een kar kunnen gebruiken waarop al het nodige materiaal staat om mee te nemen, maar waar men dan ook het materiaal kan op reinigen tussen 2 tomen door. Men dient er ook op te letten om na iedere toom een nieuwe naald te gebruiken. Daarnaast zou men ook kunnen overwegen om de vaccins naaldloos toe te dienen, vermits het reeds mogelijk is om mycoplasma en PRRSv intradermaal toe te dienen. Op het bedrijf wordt er wel veel verlegd van biggen. Men zou er toch moeten naar streven om enkel de eerste dagen biggen te verleggen BATTERIJPERIODE Voor dit onderdeel scoort het bedrijf 86% wat goed is. Beschrijving: De biggenbatterij is volledig afgescheiden van de zeugenafdeling. De biggenbatterij is voorzien van een hygiënesluis, maar er is geen strikt onderscheid tussen vuil en proper deel. De biggen zitten op een bezettingsdichtheid van 0.25m 2. In de batterij werkt men strikt AI/AO, en achterblijvers worden overgebracht naar een aparte stal en blijven dus niet in de batterij zitten. Evaluatie: Biggen in de batterij zijn zeer vatbaar. Dit omdat voor vele ziekten de maternale immuniteit wegvalt tijdens de batterijperiode. Dit leidt ertoe dat we de biggen goed moeten afschermen van de 11

17 oudere dieren. Enerzijds om de kans op besmetting zo laag mogelijk te houden, maar ook om de besmetting van de oudere dieren te vermijden. Door het wegvallen van maternale immuniteit zijn deze dus zeer vatbaar en zullen ze dus voor een hoge infectiedruk zorgen indien er een ziekte passeert door de stal. De stal dient ook goed gereinigd en ontsmet te worden wegens de hoge vatbaarheid van de biggen. Advies: De bezetting in de biggenbatterij is te hoog en zou dienen gereduceerd te worden (zie lager). De biggenbatterij is goed ingeplant op het bedrijf, maar een lavabo om de handen te wassen ontbreekt in de hygiënesluis VLEESVARKENS Hier scoort het bedrijf 93%. Beschrijving: De vleesvarkens zitten in compartimenten per leeftijdsgroep. In deze afdelingen wordt altijd AI/AO gewerkt. Indien er een vleesvarken te licht is om mee te gaan naar het slachthuis wordt hij overgebracht naar de ziekenboeg tot het varken slachtrijp is. De vleesvarkens zitten op een bezettingsdichtheid tussen 0,7 en 0.75 m 2. Advies: Het terugleggen van vleesvarkens dient vermeden te worden. Dit omdat deze vaak massaal ziektekiemen uitscheiden. Evaluatie: Wanneer een groep te groot is volgens het aantal vleesvarkensplaatsen wordt deze dan vaak toch volledig opgezet. De lichtere biggen worden dan een maand later verhokt en mee opgezet bij de volgende groep. Dit is iets wat vermeden dient te worden, omdat deze lichtere biggen vaak biggen zijn die vatbaarder zijn voor ziekten of zelfs chronische uitscheider zijn van ziekten en overige toomgenoten kunnen besmetten. Indien met dit toch wil doen dient men te werken met kleinere vleesvarkenafdelingen waarbij men dan de overtollige biggen van de voorgaande groep in een aparte afdeling kan huisvesten LOOPLIJNEN EN MAATREGELEN TUSSEN COMPARTIMENTEN Voor dit punt scoort het bedrijf slechts 32%, wat vooral te wijten is aan de onvoldoende handhygiëne en er nog onvoldoende aandacht uitgaat naar de naaldhygiëne. Beschrijving: In de biggenbatterij en bij de vleesvarkens wordt steeds gewerkt van de jonge varkens naar de oudere varkens. In de kraamstallen is dit niet van toepassing mits er in het vierwekensysteem wordt gewerkt en er zo maar 1 groep biggen aanwezig is in de zeugenstal. De ziekenboeg wordt steeds als laatste verzorgd. Zowel in de zeugenstal, biggenbatterij en vleesvarkens worden andere overalls en laarzen aangetrokken (bijlage 3). Ook worden de handen gewassen wanneer men wisselt van kledij. Bij de vleesvarkens worden de verschillende leeftijdscategorieën met dezelfde kledij verzorgd. Enkel in de kraamstal bevinden zich desinfectiebaden (bijlage 4). Deze baden worden vooral gebruikt wanneer er problemen zijn met diarree in de kraamstal. Ze worden enkel gereinigd indien ze visueel vervuild zijn. Evaluatie: Looplijnen zijn een belangrijke maatregel ter preventie van ziekteoverdracht naar gevoelige leeftijdsgroepen. Het is hierbij dus belangrijk de werkzaamheden te starten bij de jongste dieren aanwezig op het bedrijf. De quarantaine en de ziekenboeg dienen dan als laatst te worden uitgevoerd. Advies: Men dient nog meer aandacht te besteden aan de handhygiëne bij het kruisen van looplijnen. Zo dient men tot aan de woning te lopen om de handen te wassen tussen de biggenbatterij en de vleesvarkenstal. Dit zou verholpen kunnen worden door het plaatsen van een goede hygiënesluis bij de vleesvarkens (zie lager). Daarnaast zou er ook meer aandacht dienen besteedt te worden aan de ontsmettingsbakken. Deze dienen niet enkel gereinigd te worden wanneer ze visueel vervuild zijn, maar zouden afhankelijk van het product iedere dag moeten gereinigd worden. Voor een goede 12

18 hygiëne zouden er ook ontsmettingsbaden dienen geplaatst te worden tussen de leeftijdsgroepen in de batterij. Daarnaast dienen er ook baden geplaatst te worden aan de ingang van iedere vleesvarkenstal GEBRUIK MATERIALEN Beschrijving: Net zoals met de kledij is er in de zeugenstal, de biggenbatterij en bij de vleesvarkens al het nodige materiaal voorzien om de vaste werkzaamheden, alsook herstellingen te kunnen uitvoeren zonder de looplijnen te moeten schenden. Er wordt gewerkt met een kleurensysteem waarbij het kraamhok blauw is, de biggenbatterij geel en de vleesvarkens een rode kleur hebben. Er is geen vast protocol aanwezig omtrent het reinigen van materialen, maar dit gebeurt wel telkens om de 4 weken bij het doorschuiven van het vierwekensysteem. Bij de vleesvarkens wordt gewerkt met 1 injectiespuit voor alle dieren en de naald wordt pas vervangen indien ze bot is. Dit is gelijkaardig in de biggenbatterij. In de kraamhokken wordt meer aandacht besteedt aan de naaldhygiëne en probeert men na iedere toom de naald te ontsmetten en deze wordt na een 600-tal biggen vervangen. Dit gebeurt door de naald 2 seconden onder te dompelen in een dettol oplossing. Daar dit zeer nadelig kan zijn voor de werking van levende vaccins wordt dit enkel gedaan bij dode vaccins en bij injectie van ijzer en antibiotica. Evaluatie: Materialen kunnen dienst doen als mechanische vectoren voor de overdracht van ziektes. Er wordt geadviseerd om per leeftijdsgroep aparte materialen te gebruiken omdat deze niet altijd gereinigd en ontsmet worden. Naalden kunnen ook een belangrijke rol spelen omdat deze rechtstreeks in contact komen met de weefsels van het dier. De naalden kunnen niet enkel gecontamineerd worden door gebruik, maar ook door foutieve bewaring. Daarnaast kan door het gebruik van een gecontamineerde naald ook de fles geneesmiddel gecontamineerd worden. Het gebruik van botte naalden zorgt daarnaast ook voor meer weefselschade, wat de kans op infectie kan doen toenemen. Advies: Het is van groot belang om de naalden regelmatig te vervangen. In het kraamhok zou men beter met wegwerpnaalden werken en deze na iedere toom vervangen. Ook in de biggenbatterij en de vleesvarkenstal dient men aparte spuiten te gebruiken per leeftijdsgroep. Dit kan bij de vleesvarkens ook de effectiviteit van het product ten goede komen, omdat men op deze manier met de gepaste injectienaaldlengte kan werken. Voor het optrekken van het product zou men aparte naalden dienen te gebruiken om zo de fles geneesmiddel niet te contamineren REINIGING EN DESINFECTIE Voor dit punt scoort het bedrijf slechts 20%. Dit is ondermeer te wijten aan het niet telkens reinigen van de gangen na het verhokken van de varkens en dat de vleesvarkenstallen niet iedere keer gereinigd worden. Beschrijving: Bij de reiniging van stallen wordt steeds gewerkt met een inweekmiddel om te stallen proper uitgekuist te krijgen. Daarna worden de stallen ontsmet en zijn er enkele dagen leegstand voorzien voor het mooi opdrogen van de stal. Dit opdrogen is niet mogelijk voor het kraamhok, mits er niet genoeg ruimte is in de zeugenstal om het kraamhok enkele dagen leeg te laten. De efficaciteit wordt niet gecontroleerd. De kraamstal en de biggenbatterij worden na iedere ronde gereinigd terwijl dit in de vleesvarkens maar om de 2 ronden gebeurt. De gangen worden pas gereinigd wanneer het verhokken van varkens terug voor 3 weken gepasseerd is en zodus liggen de gangen er iedere maand een week vuil bij. Evaluatie: Een goede reiniging en ontsmetting is essentieel om de infectiedruk op het bedrijf laag te houden. Dit is vooral belangrijk in het vermijden van stalmoeheid. Om een goede reiniging mogelijk te maken dient men er vooraleerst op te letten dat de materialen vlot reinigbaar zijn. Hout, cement en 13

19 gegalvaniseerd ijzer zijn veel moeilijker te reinigen dan PVC. Dit omdat dit materiaal veel minder de neiging heeft om stof en vuil op te nemen. Daarnaast dienen te materialen zo afgewerkt te zijn dat ze bestand zijn tegen het reinigen met een hoge drukspuit. Advies: Een vlotte manier om de effectiviteit van de reiniging en ontsmetting na te gaan is d.m.v. een hygiënogram. Om van een goede reiniging en desinfectie te spreken dient de gemiddelde score van ons hygiënogram minder te zijn dan 2. De te bemonsteren plaatsen zijn de drinkbak, loopgang, deur, muur op ooghoogte, muur op dierhoogte, plafond, rooster ventillatie, vloer hok 1, vloer hok 2, voederbak, wandtussenschot, materiaal, positieve controle, negatieve controle. 4. AANPASSINGEN OP HET BEDRIJF 4.1. AANPASSINGEN OP KORTE TERMIJN a. Externe bioveiligheid - Aan de quarantainestal zou er een omkleedlokaal dienen te komen zodat er een duidelijke scheiding is van de looplijnen. Hier zou dan ook het materiaal die gebruikt wordt voor het hanteren van de dieren kunnen geplaatst worden. - De gelten zouden bij aankomst dienen gecontroleerd te worden op de aanwezigheid van antistoffen tegen diverse pathogenen. Zo kan men nagaan indien er geen bedrijfsvreemde ziekten worden ingesleept. - Na het laden van de vleesvarkens zouden de overalls en de laarzen gereinigd dienen te worden. Daarnaast moet men er ook op toezien de handen te wassen voordat men andere taken uitvoert na het laden van de varkens. De laadplaats van de zeugen en vleesvarkens zou ook telkens dienen gereinigd en ontsmet te worden. - De open put voor wateropslag zou goed onderhouden dienen te worden. Dit wil zeggen dat men regelmatig het gras dient te maaien. Daarnaast dient men er ook voor te zorgen dat de put duidelijk afgesloten is van de openbare weg en zouden er borden met verboden toegang dienen geplaatst te worden. Het afsluiten van de openbare weg kan d.m.v. het plaatsen van een hek of het afspannen m.b.v. een ketting - Na het behandelen van kadavers dient men de handen te wassen. Daarnaast zou men voor het hanteren van het krengenhuisje ander schoeisel dienen aan te doen. Hier zou ook een voetontsmettingsbak dienen bij geplaatst te worden. Er dient ook meer aandacht besteedt te worden aan het regelmatig reinigen en ontsmetten van het krengenhuis. - Aan de ingang van het bedrijf dient er duidelijke signalisatie te komen dat men niet onnodig op het erf dient te komen. In de hygiënesluis dient er vermeld te worden dat men zich dient aan te melden voor het bedrijf te betreden en dat men de handen dient te wassen. - Voor de rattenbestrijding is het aangetoond dat er zich minder problemen stellen indien dit gebeurt door een externe firma. Daarom is het beter dat men hiervoor een externe firma aanstelt. Daarnaast dient men de katten de toegang tot de stallen te ontzeggen en deze al zeker niet gebruiken om het ongedierte te bestrijden. b. Interne bioveiligheid - De dieren die chronisch ziek zijn, of die nog weinig kansen gegeven worden om uit te groeien tot een volwaardig vleesvarken dienen vlotter geëuthanaseerd te worden. - Er dient na het wassen van de zeugen een grondige naspoeling te gebeuren om de contaminatie van de kraamhokken te beperken. 14

20 - Het verleggen van biggen tussen zeugen zou moeten beperkt worden tot de eerste dagen. Indien men daarna nog overtollige biggen heeft, zou het beter zijn om te werken met voorspeensystemen in plaats van biggen te verleggen tussen de zeugen. - Voor het behandelen van de biggen is het beter om de biggen niet meer in kratten te leggen. Er zijn nu betere behandelkarren op de markt waarbij de routinehandelingen opeenvolgend kunnen gebeuren en waarbij de biggen dus niet meer dienen in kratten verlegd te worden voor de handelingen uit te voeren. Tussen het behandelen van de tomen zou het goed zijn om de handen en laarzen te ontsmetten. - In de biggenbatterij dient er ook een lavabo geplaatst te worden. Daarnaast dient hier tussen de scheiding van 2 leeftijdsgroepen een goed onderhouden laarzenontsmettingsbak geplaatst te worden. - Ook in de vleesvarkensstal dient er een goede hygiënesluis voorzien te worden met de mogelijkheid tot het wassen van de handen. Dit zal verder besproken worden bij lange termijn maatregelen. Daarnaast dienen er aan de ingangen van vleesvarkenstallen ook laarzenontsmettingsbakken te komen. - Voor de injectie van biggen in het kraamhok zou per toom een nieuwe naald dienen gebruikt te worden. Bij de vleesvarkens en biggen dient er een aparte spuit te zijn, zodat de juiste naaldlengte kan gebruikt worden. De naald hiervan dient ook regelmatiger vervangen te worden. - Na de reiniging zou er een hygiënogram dienen genomen te worden in de kraamhokken, biggenbatterij en de vleesvarkenstal om te controleren of de reiniging inorde verloopt AANPASSINGEN OP LANGE TERMIJN a. Externe bioveiligheid - Aan de bedrijfsingangen dienen poorten te worden geplaatst om te vermijden dat de bezoekers zich zonder aanmelden op het bedrijf kunnen begeven. - De bouw van de nieuwe vleesvarkenstal biedt ook enkele mogelijkheden. Hierdoor zullen de vleesvarkens zich allen aan 1- zijde van het bedrijf bevinden. Dit kan ervoor zorgen dat de varkenstransporten zich niet meer op de kern van het bedrijf dienen te begeven om vleesvarkens te laden. De nieuw aan te leggen slag (3) aan de nieuwe vleesvarkenstal kan dan ook dienen als vuile weg voor het ophalen van de mest, mits de mest voor de mestverwerking uitsluitend mest is afkomstig van de vleesvarkens. - Aan de ingang (2) die loopt tot op de kern van het bedrijf kan een wielontsmettingsbad geplaatst worden. Deze ingang behoort tot het propere deel van het bedrijf. Dit vooral omdat het voor de levering van voeders niet mogelijk is om via het principe vuilepropere weg te werken. - Het krengenhuisje voldoet niet aan de grote van het bedrijf, waardoor bij een verlengd weekend niet alle kadavers onder dit krengenhuisje kunnen gelegd worden. Daarom dient er een nieuw krengenhuis geplaatst te worden. Dit zou idealiter gekoeld dienen te zijn om het aantal ophalingen tot een minimum te kunnen beperken op het bedrijf. Deze is nu ook niet goed gelegen omdat deze aan de ingang ligt van de slag die loopt tot de kern van het bedrijf. Daarom zou het beter zijn moest deze verplaatst worden naar de nieuw aan te leggen slag (3). Het krengenhuisje kan ook op dezelfde plaats blijven staan, maar dan zou er aan de andere zijde een oprit dienen gelegd te worden voor rendac. - De hygiënesluis op het bedrijf is niet optimaal omdat de ingang en uitgang via dezelfde deur is en er op deze manier kruisbesmetting kan zijn. Het zou beter zijn om een sluis te bouwen waarbij er een duidelijk onderscheid is tussen proper en vuil deel. Dit zou vlot kunnen door in de bestaande sluis een extra deuropening te voorzien. 15

21 - Kleinere materialen zoals sperma en medicatie dienen afgeleverd te worden in de hygiënesluis. Voor het sperma is dit reeds voorzien. Ideaal dient er nog een frigo geplaatst te worden in de hygiënesluis zodat de vaccins en antibiotica niet in een koelbox, die in meerdere bedrijven wordt gebruikt, worden afgeleverd. Voor de grote materialen zou door het plaatsen van poorten aan het bedrijf het probleem opgelost zijn. Hierdoor zou de boer deze met eigen middelen vanaf de straatzijde kunnen binnenbrengen op het bedrijf. b. Interne bioveiligheid - De biggen zitten momenteel op een bezettingsdichtheid van 0.25m 2. Dit is niet goed voor de groei en de ziektedruk op het bedrijf. Daarom zouden er extra biggenbatterijplaatsen dienen bij te komen. Deze kunnen gevonden worden in de verbouwing van de oude vleesvarkenstal. Wanneer deze af is, dan zou er plaats zijn voor zo n 2870 biggen bij een bezettingsgraad van 0.3m 2. Dit zou erop neerkomen dat men plaats heeft voor 15 gespeende biggen per zeug, waarbij het bedrijf dus voorlopig nog wat overschot zal hebben. Bij de verbouwing van de vleesvarkenstal zou er ook nog een aparte afdeling dienen voorzien te worden voor de opvang van biggen die nog te licht zijn om mee te gaan naar de vleesvarkenstal. - Er dient ook vermeden te worden om verschillende leeftijdsgroepen te mengen in de vleesvarkenstal. Dit kan door het bouwen van kleinere vleesvarkenafdelingen in plaats van hele grote. - Door het wegvallen van de oude vleesvarkenstal kunnen we de looplijnen herschikken bij de vleesvarkens. Hierdoor kunnen we in de hangar die tussen de vleesvarkenstallen staat een hygiënesluis maken. Hier kunnen we dan alle benodigdheden plaatsen om de varkens te hanteren (bijlage 5). 16

22 Bijlage 1 BIJLAGES Voorbeeld hygiënesluis Uit Vangroenweghe et al., 2009 Bijlage 2 17

23 Bijlage 3 Bijlage 4 18

24 Bijlage 5 Kleurcodes Vleesvarkens Biggenbatterij Zeugenstal Quarantaine 19

25 BESPREKING Door het nemen van kleine maatregelen kan er soms al veel verbeterd worden aan een bedrijf. Wanneer daarnaast we ook nog een bedrijf hebben die plannen heeft om te bouwen en/of te verbouwen kunnen we ook de externe bioveiligheid grondig aanpakken. Door het plaatsen van een goede structuur in een bedrijf kan dit ons er toe helpen om de andere maatregelen vlotter te impliceren. Zo zal een landbouwer zich sneller aan zijn looplijnen houden wanneer de verschillende diergroepen in aparte gebouwen gehuisvest zijn die dan ook nog een goed gegroepeerd staan. Daarom is het belangrijk om reeds bij de start van een bedrijf rekening te houden met de bioveiligheid en zijn de maatregelen veel vlotter te impliceren dan wanneer ze achteraf nog dienen toegevoegd te worden. 20

26 REFERENTIES Vangroenweghe F., Ribbens S., Vandersmissen T., Beek J., Dewulf J., Maes D., Castryck F. (2009). VARKENS-GEZOND-HOUDEN; handleiding voor bioveiligheid op het varkensbedrijf. Biocheck.ugent.be (geconsulteerd op 19 september 2016) 21

27

28 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar CASUS: EVALUATIE VAN VERHOOGDE UITVAL IN DE KRAAMSTAL door Ewoud Vanhee Promotor: Dierenarts Willem Neirynck Co-promotor: Prof. dr. Dominiek Maes Klinische casus in het kader van de Masterproef 2017 Ewoud Vanhee

29 Universiteit Gent, haar werknemers of studenten bieden geen enkele garantie met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de gegevens vervat in deze masterproef, noch dat de inhoud van deze masterproef geen inbreuk uitmaakt op of aanleiding kan geven tot inbreuken op de rechten van derden. Universiteit Gent, haar werknemers of studenten aanvaarden geen aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid voor enig gebruik dat door iemand anders wordt gemaakt van de inhoud van de masterproef, noch voor enig vertrouwen dat wordt gesteld in een advies of informatie vervat in de masterproef.

30 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar CASUS: EVALUATIE VAN VERHOOGDE UITVAL IN DE KRAAMSTAL door Ewoud Vanhee Promotor: Dierenarts Willem Neirynck Co-promotor: Prof. dr. Dominiek Maes Klinische casus in het kader van de Masterproef 2017 Ewoud Vanhee

31 VOORWOORD Voor het schrijven van deze casus zou ik graag een aantal mensen willen bedanken. Als eerste had ik graag dierenarts Willem Neyrinck willen bedanken. Dit voor het organiseren van de bedrijfsbezoeken, en de feedback die ik kreeg voor de informatie die ik nog tekort had. Daarnaast wil ik ook dierenarts Ioannis Arsenakis bedanken voor het uitlezen van de loggers. Professor Maes heeft ook een grote rol gespeeld in het tot stand komen van deze casus, door mij te begeleiden in welke richting ik deze casus verder kon uitdiepen. Hartelijk dank hiervoor. Daarnaast wil ik ook nog mijn vrienden en medestudenten bedanken voor deze onvergetelijke studententijd die we samen beleefd hebben. Ook mijn vriendin Ann-Sophie wil ik bedanken voor het nalezen van dit werk en voor haar steun tijdens mijn studies. Als laatste wil ik ook mijn ouders en broers bedanken voor het geduld en begrip dat zij hebben opgebracht gedurende deze studies. Zonder hen was dit zeker niet gelukt.