April Jaargang 4. Josine, Rubén en Eva s. Tips&Tricks #13. Management van de big tijdens de eerste levensdagen

Transcriptie

1 April Jaargang 4 Josine, Rubén en Eva s Tips&Tricks #13 Management van de big tijdens de eerste levensdagen

2 NEONATAL HEALTH MANAGEMENT VAN DE BIG TIJDENS DE EERSTE LEVENSDAGEN Kraamstalmanagement is een zéér belangrijk onderdeel van het takenpakket van een varkenshouder. Het managen van de zeugen en de biggen in deze kritieke periode heeft verstrekkende gevolgen voor de rentabiliteit van het bedrijf. Zowel de invloed op de vruchtbaarheidsparameters van de zeugen als op de technische resultaten van de biggen en de vleesvarkens valt niet te onderschatten. Omdat dit onderwerp zeer uitgebreid is, komt het aan bod in verschillende Tips&Tricks. In Tips & Tricks #11 werd het verleggen van biggen besproken. In deze editie verdiepen we ons in de optimale zorg voor de big tijdens de eerste levensdagen. Zorg voor een optimaal geboorteproces Terwijl het de biggen zijn die het werpproces van de zeug in gang zetten, hebben zij zelf weinig invloed op de lengte van het werpproces. Een big moet dus afwachten tot wanneer het zijn beurt is om geboren te worden. Wanneer dit te lang duurt, is er risico op zuurstoftekort en verlies van vitaliteit. Toezicht tijdens het werpen en gepaste geboortehulp zijn daarom onontbeerlijk. Enkele tips voor geboortehulp We laten de zeugen tijdens het werpen zoveel mogelijk met rust. Wanneer de vorige big al opgedroogd is (20-30 minuten), duurt het te lang en grijpen we in. Als een zeug blijft persen zonder resultaat grijpen we in. Doe alles met aandacht voor rust en hygiëne. Wanneer een big uiteindelijk geboren wordt, moet hij zo snel mogelijk de weg naar de uier vinden. Hierbij snuffelt en likt hij de omgeving af. Een hoge infectiedruk aan ziektekiemen in de omgeving verhoogt het risico op ziekte. Zorg er dus voor dat de kraamhokken correct gereinigd en ontsmet zijn tussen de groepen en dat de mest van de zeug in de eerste dagen minstens 2x per dag verwijderd wordt. Nadat de big een stevige portie biestmelk heeft opgenomen, trekt hij naar een warme plek waar hij verder energie kan opdoen: het biggennest. Hier ligt hij liefst droog, warm en tochtvrij. Een temperatuur tussen 33 en 35 C in het biggennest kort na de geboorte is ideaal. We bekomen dit door een microklimaat te creëren met lampen, vloerverwarming en eventueel door het nest af te dekken (zie Figuur 1). Dit laatste maakt het mogelijk om de omgevingstemperatuur van de kraamstal fris genoeg houden voor de zeugen en het biggennest warm genoeg voor de pasgeboren biggen.

3 Figuur 1a: de warme lucht vervliegt, daardoor wordt koude lucht langs de zijkant aangetrokken. Neem de tijd voor een goed biestmanagement Vanaf het begin van het werpproces tot ongeveer 12 à 24u na werpen kunnen de pasgeboren biggen biestmelk drinken bij de moederzeug. Optimaal heeft elke big binnen een half uur na de geboorte zijn eerste portie biestmelk gedronken. Deze biestmelk bevat voedingsstoffen, energie, afweerstoffen, enzovoort. Risicogroepen voor een te lage biestopname: Biggen van gelten en oudere zeugen (>5e worps) Te lichte biggen Laatst geboren biggen van de toom Biggen in heterogene tomen Als we weten dat bovenstaande groepen meer risico lopen, kunnen we hier extra aandacht aan schenken tijdens de rondgang in de kraamstal. We kunnen nog meer doen door alternerend zuigen toe te passen. Dit houdt in dat we enkele eerstgeboren, gevulde biggen 2 tot maximum 4 uur apart zetten om andere biggen de kans te geven om te drinken. We laten zeker niet meer biggen liggen dan het aantal functionele tepels van de zeug. Na enkele uren worden de biggen gewisseld met enkele andere biggen die op hun beurt even afgezonderd worden. De allerkleinsten blijven steeds bij de zeug. Tip: zorg steeds dat de biggen die afgezonderd worden optimaal droog, warm (denk aan een warmtebron!) en tochtvrij liggen. Zeker op deze leeftijd heeft een te koude omgeving negatieve gevolgen voor het verdere leven van de big. Een vaste tepel voor een optimale melkopname Figuur 1b: Het afdekken van het ligbed zorgt voor een microklimaat omdat de warme lucht gevangen wordt. Nadat de biggen optimaal biest hebben kunnen opnemen, zorgen we vóór 48u na het werpen dat de biggen een goede, vaste tepel kunnen bemachtigen en zo optimaal melk kunnen opnemen tot het einde van de kraamstalperiode. Praktische tips over het verleggen van biggen vind je terug in Tips & Tricks #11.

4 Kijk kritisch naar de handelingen in de eerste levensdagen. Tijdens de eerste levensdagen ondergaan biggen diverse handelingen. We geven ze oornummers, ijzer, castreren de beertjes, slijpen tandjes, korten de staartjes in en indien nodig worden ze gevaccineerd en/of behandeld met antibiotica. Wees steeds kritisch voor het nut van deze handelingen. Zijn ze echt wel nodig en hoe pas ik ze toe? Enkele handelingen onder de loep Ijzertoediening Evalueer uw methode van ijzertoediening op uw bedrijf. Heeft mijn methode het gewenste resultaat? Bij twijfel is het mogelijk om de ijzertoediening te controleren. Castratie Naast de wettelijke verplichtingen letten we er op dat ons materiaal zo steriel mogelijk blijft. Gebruik twee mesjes en leg het ongebruikte mesje in ontsmettingsmiddel. Wissel regelmatig het mesje. Tandjes inkorten Evalueer elke groep of het inkorten van de hoektandjes noodzakelijk is. Wanneer we het toepassen heeft het slijpen van tandjes de voorkeur boven knippen. Staartjes Evalueer regelmatig of het inkorten van de staartjes inkorten noodzakelijk is. Wanneer we het toepassen kiezen voor het afbranden van de staartjes, zorgen we dat het wondje mooi toe gebrand is en houden we zoveel mogelijk van de staart intact. Vaccinatie en behandeling met antibiotica Wanneer het bedrijf te maken heeft met bepaalde ziekteproblematieken, kan er in de eerste levensweken gevaccineerd worden of kunnen de biggen een behandeling krijgen met antibiotica. Vervang regelmatig de naalden (optimaal tussen elke toom) om verspreiding van ziektes tegen te gaan of kies voor naaldloze alternatieven. We willen graag de aandacht vestigen op handelingen die vaak standaard worden toegepast. Evalueer voor jezelf of je al deze handelingen nodig hebt. Kan ik iets weglaten? Zie ik iets over het hoofd? Zijn er diervriendelijkere alternatieven voor hetzelfde doel? Hoe diervriendelijker de handelingen, hoe lager het stressniveau bij de biggen wat een positief effect heeft op de verdere prestaties. We streven zowel bij de zeug als bij de biggen naar zoveel mogelijk rust in de kraamstal. Bundel je handelingen zoveel mogelijk en laat weg wat niet noodzakelijk is.

5 Geef verzwakte biggen een tweede kans. We zien vaak vanaf dag 4-5 dat bepaalde biggen onvoldoende melk kunnen opnemen bij hun moeder. Ze zijn ongevuld en krijgen een groeiachterstand. Het is zeer belangrijk dat we deze biggen niet aan hun lot over laten en ze opvangen bij een pleegzeug. Praktische tips hierover vind je terug in Tips & Tricks #11 Om te onthouden Wanneer we in de eerste levensdagen van een big voldoende tijd investeren met aandacht voor alle basisvoorwaarden, geven we ze de beste kans om optimaal te ontwikkelen tot een sterke, levendige big. Deze investering brengt op en vertaalt zich in de diergezondheid en de prestaties van uw biggen. Enkele aandachtspunten die we hierbij zeker niet over het hoofd mogen zien: 1. Zorg voor een optimaal geboorteproces Wanneer we hygiënemaatregelen niet uit het oog te verliezen, correct toezicht houden rond werpen en de pasgeboren biggen een droge, warme en tochtvrije legplaats aanbieden na de geboorte, geven we de biggen een optimale start. 2. Neem de tijd voor een goed biestmanagement Door de biest gelijkmatig te verdelen onder alle biggen zorgen we er voor: Dat alle biggen voldoende energie opnemen om aan hun levenstocht te beginnen. Dat de maternale antistoffen gelijkmatig verdeeld worden onder de biggen, wat leidt tot een evenwichtige bescherming van de biggen. 3. Een vaste tepel voor een optimale melkopname Voor optimale melkopname in de kraamstalperiode moeten we er voor zorgen dat alle biggen een vaste tepel hebben vóór 48u na werpen. 4. Evalueer je handelingen in de eerste levensdagen Zijn de handelingen die ik uitvoer allemaal nog noodzakelijk voor mijn bedrijf? Voer ik deze correct uit? Zijn er diervriendelijkere alternatieven op de markt? 5. Geef verzwakte biggen een tweede kans Biggen die vanaf dag 4-5 ongevuld zijn en een groeiachterstand hebben opgelopen, moeten opgevangen worden bij een pleegzeug.

6 BE/SWI/0317/0009 Parasite Control Reproductive Performance Intestinal Health Lung Health Neonatal Health MSD Animal Health - Lynx Binnenhof 5, 1200 Brussel, Belgium Tel: MSD.AH.Info@merck.com - Inschrijven via THE SCIENCE OF HEALTHIER ANIMALS