Thema 8 Activiteit 5 WXII en (WXII-2) 6 Auteur Ruben Bruneel Coördinatie Yves Bondue en Steef Coorevits. Doelen. Eindtermen en leerplandoelen

Transcriptie

1 Thema 8 Activiteit 5 WXII en (WXII-2) Auteur Ruben Bruneel Coördinatie Yves Bondue en Steef Coorevits beweging - drama / muzisch taalgebruik - beeld - muziek - media 2 x 50' Doelen 1 De kinderen weten wat improviseren betekent. 2 De kinderen ervaren dat muzikaal improviseren een spel is van interactie. 3 De kinderen kunnen een bewegingsreeks verzinnen die past bij de prent van een omgeving en deze in een traag tempo uitvoeren. 4 De kinderen kunnen individueel improviseren op klankmachines bij een beweging of bewegingsreeks. 5 De kinderen kunnen individueel improviseren op klankmachines bij een geprojecteerde omgeving van beeld en geluid. De kinderen kunnen in groep improviseren op klankmachines bij een geprojecteerde omgeving van beeld en geluid. Eindtermen en leerplandoelen ET GO! OVSG VVKBaO d 2.4f MUZ-MB MUZ-SI MUZ-3.1 MUZ-5.1 MUZ c 4.3b BWG-BM-41 BWG-BG Leermiddelen Beeldfragment 1 Geluidsfragment 1 Geluidsfragment 2 Geluidsfragment 3 Kaartjes met handelingen Kaartjes met omgevingen Presentatie emoties Beeldfragment 2 Beeldfragment 3 Beeldfragment 4 Materialen Vooraf Klankmachines (of een gevarieerd aanbod van schoolinstrumenten) Een kussen voor elk kind Voor elk kind is er een kussen nodig. Indien er geen kussens op school aanwezig zijn, laat dan elk kind een eigen kussen meebrengen. Laat de activiteit doorgaan in een expressielokaal of maak ruimte vrij in je klas. Elk kind moet voldoende plaats hebben om zich te kunnen bewegen. Afspelen van beeld en geluidsopnames is noodzakelijk. 1

2 1 Instap Klasgesprek Beeldfragment Over WXII en Dit is de tweede activiteit binnen het lesconcept WXII. In de eerste les maakten de kinderen klankmachines uit allerlei afval en huis-, tuin- en keukenmateriaal. In deze les gebruiken we de machines voor improvisatieopdrachten. Laat als trigger beeldfragment 1 zien, het is een opname met Yves Bondue en Peter Paelinck (de muzikanten achter WXII) in actie. Stel de kinderen volgende vragen: - Wat zie je in dit fragment? (mannen, een kerkhof, ze bespelen instrumenten, ze filmen, trekken foto s ) - Welke instrumenten herken je? (viool, obus, accordeon, basdrum, belletjes, ) - Hoe klinkt hun muziek? (eerder droevig, vreemd ) - Waarom klinkt hun muziek zo? (ze bevinden zich op een kerkhof, die instrumenten klinken zo bevreemdend ) - Hoor je nog andere geluiden naast de muziek? (wind, fototoestel) Vertel de kinderen dat deze muzikanten improviseren. Improviseren wil zeggen dat de muziek die men brengt op het ogenblik zelf wordt bedacht. Voor deze improvisatie lieten de muzikanten zich inspireren door de omgeving. Dit wil zeggen dat wat ze zien en horen (en misschien ook ruiken en voelen) bepaalt hoe hun muziek zal klinken. De muziek van dezelfde muzikanten met dezelfde instrumenten zullen in een andere omgeving totaal anders klinken. Vertel de kinderen dat we in deze les ook zullen improviseren met bewegingen en met onze klankmachines. Bied je de kinderen deze activiteit aan los van het lesconcept WXII, dan vervang je de klankmachines door een gevarieerd aanbod schoolinstrumenten. Dansexpressie Geluidsfragment Even opwarmen De kinderen voeren verschillende opdrachten uit op muziek (geluidsfragment 1): - Stap rond door de ruimte zonder elkaar aan te raken. - Loop door de ruimte zonder elkaar aan te raken. - Zoek een plek in de ruimte en verzin een beweging die past bij de muziek. - Bevries je beweging wanneer de muziek stopt. - Verzin een beweging en verplaats je zo door de ruimte. Als het verzinnen van een beweging een probleem is, stel dan zelf een beweging voor (springen, headbangen, luchtgitaar, drummen, dansbeweging ). Het doel van deze activiteit is zich vrij uitdrukken en vooral het lichaam losmaken. Zorg voor veilige opdrachten. 2

3 2 Kern Improvisatie bij geluiden Kussens Geluidsfragment 2 Geluidsfragment Improviseren met bewegingen en klanken De kinderen gaan eerst omgevingsgeluiden omzetten in kleine bewegingen en bodysounds. De kinderen liggen verspreid in de ruimte op hun rug. Het hoofd rust op een kussen, de ogen zijn gesloten. De kinderen komen even op adem van de opwarming. Leg een eerste klankband op (geluidsfragment 2) en begeleid de kinderen doorheen enkele inleefopdrachten: - Laat de geluiden over je heen komen. - Probeer zoveel mogelijk verschillende geluiden te onderscheiden. - Concentreer je nu op één bepaald geluid en reageer hierop door zeer lichtjes kleine bewegingen te maken met het lichaam. We blijven op de rug liggen. Laat je voor de bewegingen inspireren door de geluiden die je hoort (draaien, schudden, opheffen, laten vallen, schuiven ). Concentreer je nu op een andere geluid en doe hetzelfde. - Vul die bewegingen aan met zachte geluidjes. Dit kan met je stem (kuchen, klakken, sissen, neuriën ) of door contact van andere lichaamsdelen met de grond (tikken, wrijven, stampen ). - Word terug stil en rustig. Herhaal deze inleefopdrachten met geluidsfragment 3. Na de opdracht zetten de kinderen zich rechtop. Wie aangeduid wordt, legt zijn kussen aan de kant en helpt mee met het opstellen van de klankmachines centraal in de ruimte. De andere kinderen blijven zitten. Groepswerk 2.2 Improvisatie vanuit stilstaande beelden De kinderen die neerzitten noemen we groep A. De kinderen die meehielpen met het klaarzetten van de klankmachines noemen we groep B. Elk kind van groep B zoekt een plaats bij een kind uit groep A. Voor de volgende opdrachten vormen zij telkens een duo. De basisplek van de duo s blijft gedurende de hele opdracht hetzelfde (daar waar het kussen ligt). Kaartjes handelingen Improvisatie bij beelden Klankmachines Improviseren bij handelingen De A-groep neemt plaats rond de klankmachines. De kinderen van de B-groep krijgen een kaartje met daarop een beeld dat verwijst naar een handeling. Geef volgende opdracht: B-groepers bekijken hun kaartje en bedenken één (typische) beweging die past bij wat ze zien op het kaartje. Ze herhalen deze beweging voortdurend. De A s van het duo bekijken wat de B s doen en gaan op zoek naar een klank op de klankmachines die volgens hen samengaat met de beweging. Geef het begin- en eindteken voor de opdracht. Daarna geven de B s hun kaartje door aan een andere leerling van de B-groep. Herhaal de oefening. De A-groep gaat opnieuw op zoek naar een passende klank (gebracht als bijvoorbeeld een kort ritmisch of melodisch patroon) op de klankmachines. Herhaal deze opdracht nog een paar maal. Daarna nemen de A s de plaats van de B s in en hernemen we de oefening. Hou er rekening mee dat het totale klankbeeld zeer chaotisch kan klinken aangezien ieder duo een verschillend kaartje heeft en simultaan zijn klanken de ruimte instuurt. Daarom zijn we expliciet op zoek naar één passende korte ritmisch of melodisch cel. Bewaak dit en pas het opzet indien nodig aan (zachter spelen, met beperkt aantal duo s spelen, om beurt spelen ). 3

4 Kaartjes omgevingen Improviseren bij het beeld van een omgeving De duo s zitten samen op hun basisplek en krijgen elk één beeld. Het beeld stelt ditmaal een omgeving met personage voor. Samen gaan de duo s op zoek naar een eenvoudige bewegingsreeks met het beeld als inspiratiebron. Als leerkracht begeleid je de kinderen in dit ontwerpproces: - Verzin bewegingen: bv. evenwicht zoeken, voorwaarts vallen, veegbewegingen, rilbeweging, in elkaar zakken - Verfijn de bewegingen: bv. op tippen van tenen staan met handen horizontaal, voorwaartse valbewegingen worden opgevangen door armen, linker- en rechterhand maken afwisselend veegbewegingen, de rilbeweging start aan het hoofd en gaat geleidelijk over naar hele lichaam - Plaats de bewegingen na elkaar in een reeks: bv. ik sta op tippen van mijn tenen, breng mijn armen horizontaal, verlies mijn evenwicht, val voorover en vang mijn lichaam op met mijn armen. Hou de reeks simpel (een drietal bewegingen zijn voldoende) en voer de bewegingen traag uit. Oefen dit in. Als de bewegingsreeks goed lukt, voeren de B s de reeks een aantal maal na elkaar uit terwijl de A s passende klanken improviseren op de klankmachines. Het resultaat zal dit keer eerder een geluidsdecor (misschien zelfs een klankverhaal) zijn. Er zijn drie verschillende kaartjes met omgevingen. Laat duo s met gelijke beelden samen improviseren. De anderen kijken toe. Na elke improvisatie kan er een kort moment van beschouwen ingelast worden. Stel vragen als: - Welke duo s lieten bewegingsreeks en klank(decor) mooi samengaan? - Welke klanken vonden jullie zeer geslaagd? - Welk duo zouden jullie apart willen horen? Presentatie Beeldfragment 2 Beeldfragment 3 Beeldfragment 4 Improviseren bij beelden en geluiden Klankmachines Improviseren bij een emotie Bij de derde improvisatieoefening schotelen we iedereen hetzelfde beeld voor (zie presentatie). De tussenstap van bewegen laten we achterwege. De kinderen bekijken het beeld, laten zich inspireren en improviseren op de klankmachines. De beelden roepen ditmaal eerder een emotie of een gevoel op. Spreek af welke groep (A of B) begint aan de klankmachines. Terwijl de ene (bv. A) speelt, volgt de andere (B) de improvisatie vanop de basisplek mee. Na enige tijd neemt diegene die luisterde (B), het improviseren over. De andere (A) neemt plaats op de basisplek. Als dit vlot verloopt, breng je een nieuw beeld aan. 2.3 Instrumentaal improviseren op bewegende beelden met omgevingsgeluid Breng 2 of 3 duo s samen in groepen van 4 tot kinderen. Voor deze laatste opdracht improviseren we samen als groep. Maak een ke uit beeldfragmenten 2 tot 4. Speel het gekozen fragment af. De kinderen laten zich inspireren door het beeld. Ze denken na hoe ze dit muzikaal kunnen becommentariëren, versterken of aanvullen. Per groep mag er telkens één leerling per keer zijn improvisatie brengen op de klankmachines. Als de leerling terug bij de groep is kan een volgende leerling vertrekken. Kinderen kunnen zich laten inspireren door de beelden en geluiden, maar ook door de improvisaties van de andere kinderen. Ook hier kunnen kinderen interactie aan gaan en commentaar geven, muzikale gedachten versterken of ideeën aanvullen. Probeer het rotatiesysteem spontaan te houden (telkens één leerling per groep). Lukt deze vorm van groepsimprovisatie goed dan kan er beslist worden om twee kinderen per groep te laten deelnemen. 4

5 3 Afsluiter Beschouwen Kussens Relaxatie en reflectie Vraag de kinderen om hun kussen te nemen en verspreid in de ruimte (rond de klankmachine) te gaan liggen op hun rug. Leg een rustig muziekje op en vraag om de ogen te sluiten. Stel nu op een rustige toon vragen die peilen naar de beleving van de lesactiviteiten en de samenwerking met anderen. De kinderen beantwoorden de vragen door een opgegeven beweging. Enkele suggesties van vragen en opdrachten: - Als je plezier hebt beleefd aan de oefeningen, schud dan lichtjes je rechterarm. - Vond je makkelijk een beweging die paste bij het kaartje met de handeling, schud dan lichtjes met je linkerarm. - Vond je het moeilijk om bij een geluidsfragment passende klanken te improviseren, draai rustig rondjes met je rechtervoet. - Kon de klank van anderen je inspireren, maak dan een trage rolbeweging met je hoofd van links naar rechts en terug. - Ervoer je het tegelijkertijd improviseren op eenzelfde klankmachine als lastig, beweeg dan enkel je vingers. N a de vragen laat je de kinderen nog even rustig liggen. Vertel hen dat we een improvisatie die is geïnspireerd op een omgeving en op omgevingsgeluiden een WXII noemen. Zeg hen dat dit een idee is van Yves en Luc, de muzikanten die we zagen in het openingsfilmpje. Geef vervolgens de instructie om rustig recht te komen. Organiseer het wegzetten van de machines en het in orde zetten van ruimte. 5