GEMEENTESPIEGEL VLISSINGEN, CONCEPT DECEMBER 2017

Transcriptie

1 GEMEENTESPIEGEL VLISSINGEN, CONCEPT DECEMBER 2017 De commissie Externe Spiegeling openbaar bestuur Zeeland heeft op 12 december 2017 in de gemeente Vlissingen gesprekken gevoerd met het college van B&W en met de fractievoorzitters van de gemeenteraad. Hierbij is uitgebreid van gedachten gewisseld over de maatschappelijke en bestuurlijke opgaven van de gemeente Vlissingen en over de aanpak hiervan. In de gesprekken heeft de nadruk gelegen op het aansturen en functioneren van de samenwerkingsverbanden met maatschappelijke en regionale partners en de wijze waarop die versterkt kunnen worden. Door de gemeente is daarbij nadrukkelijk ook aandacht gevraagd voor de rol en positie van de provincie en de provinciale overlegstructuren in het onderzoek. De commissie kijkt terug op plezierige en openhartige gesprekken en dankt alle betrokkenen hiervoor. In dit verslag geeft de commissie, ook op basis van bestudeerde documenten, een gemeentespiegel : een conceptanalyse met kansen en ontwikkelpunten voor de gemeente. Ambtelijke organisatie en financiën Met het MT DT van de gemeente is een gesprek op dit moment nog niet zinvol, omdat recent nieuwe directieleden voor het directieteam zijn benoemd en gestart. Twee van de drie zijn bovendien ad interim. De gemeentesecretaris vertegenwoordigt in het gesprek daarom de ambtelijke organisatie. De aanleiding voor de reorganisatie is gelegen in onvrede over de geleverde kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening. De organisatie was teveel op de inhoud en naar binnen gericht. De al jaren zorgelijke financiële situatie was hiervoor ongetwijfeld een belangrijke reden. De raad was nadrukkelijk in beeld bij het verlenen van de opdracht van het college aan de gemeentesecretaris. De nieuwe organisatie gaat met nieuw elan en duidelijker afspraken over verantwoordelijkheden (bij medewerkers), budgetten, rollen en organisatievorm aan de slag. Financieel staat de gemeente er slecht voor. Vlissingen heeft zich in het verleden o.a. zwaar vertild aan het stadsvernieuwingsproject Scheldekwartier, dat voor tientallen miljoenen werd gekocht. Daarnaast speelde voor de gemeente ook dat ze meer inwoners met een uitkering heeft dan vergelijkbare gemeenten. De gemeente raakte steeds verder in de problemen doordat de rente op uitstaande schulden opliep. Vlissingen vroeg de artikel 12-status eind 2014 aan, toen duidelijk was dat de toenmalige schuld van ruim 230 miljoen euro niet meer op te lossen was door bezuinigingen. Overigens helpt het artikel 12 proces wel; de gemeente wordt er sterker van. Vlissingen zal is als gevolg van de artikel 12 status fors gaan bezuinigen. De financiële ruimte die ontstaat door alle (bezuinigings-) maatregelen, moet worden gebruikt om een eigen bijdrage te leveren aan de sanering van de negatieve algemene reserve en aflossing van de hoge schulden. Pas na afronding van deze sanering zal in 2029 sprake zijn van een gezonde financiële huishouding. Politiek en bestuur De belangrijkste opgaven voor de stad zijn het versterken van de economie en leefbaarheid door het bieden van kansen aan nieuwe economische dragers. De kern van het rapport Balkenende geeft de noodzaak voor investeren infrastructuur, innovatie en 1

2 samenwerking scherp aan. Het gaat de komende jaren nog wel redelijk in Zeeland, maar op de middellange termijn zijn de perspectieven somber. In 2007 en 2013 kende gemeente Vlissingen bestuurscrises. Het was noodzakelijk om het samenspel tussen politiek, bestuur en ambtenaren te verbeteren. Het versterken van vertrouwen was hierin noodzakelijk. Dit gaat om vertrouwen intern, maar ook om het vertrouwen van burgers, ondernemers en partners van de gemeente. De commissie heeft met waardering kunnen waarnemen dat in college en raad inmiddels sprake is van een goede op samenwerking gerichte werkhouding en dat de essentiële vraagstukken worden benoemd. De raad met 27 zetels bestaat sinds de laatste afsplitsing van de PvdA uit 12 fracties. Algemeen kan worden gesteld dat bij een dergelijke politieke versnippering het gevaar dreigt dat er meer concurrentie op de aandacht ontstaat, waardoor politieke tegenstellingen worden uitvergroot. Dit wordt niet herkend. Voorstel: zin schrappen De gemeente heeft een sterke oriëntatie op kwesties die het belang van de inwoners van Vlissingen rechtstreeks raken. Uiteraard is dat ook een primaire taak van het gemeentebestuur, maar een focus op (het korte termijn) eigenbelang, kan een belemmering zijn voor effectieve samenwerking met andere partners. Er is dan ook te weinig aandacht voor de grote opgaven van leefbaarheid en economie op (sub-) regionale schaal. Voorgesteld wordt deze alinea te schrappen. Niet herkend wordt wat hier staat en onduidelijk is wat hier wordt bedoeld. Het versterken van de externe oriëntatie heeft als doel om een hogere tevredenheid te behalen bij bewoners en over hun woon- en leefomgeving. Hierin wordt ruimte geboden voor zeggenschap van burgers, organisaties en instanties in de wijk, ruimte voor het faciliteren van burgerinitiatieven en hogere betrokkenheid en participatie. In het gesprek met de raad is naar voren gekomen dat gemiddeld genomen het grootste deel van de tijd (tot wel 90%) noodzakelijk is voor de interne werkzaamheden, zoals stukken bestuderen en vergaderen. De fractievoorzitters realiseren zich dat daardoor de aandacht voor de aansturing van de verbonden partijen en voor de rol van volksvertegenwoordiger slecht uit de verf komen. Samenwerking met maatschappelijke partners De samenwerking in de triple helix wordt unaniem als belangrijk genoemd. Deels vanuit de rapportage zoals het rapport Balkenende, maar zeker ook vanuit een intrinsieke motivatie. College en raad zien in dat bestuurlijke samenwerking in Zeeland, baat heeft bij druk vanuit ondernemers en onderwijs. De vernieuwing van de ambtelijke organisatie zal ertoe bijdragen dat de strategische advisering voor de ontwikkeling van de triple helix wordt versterkt. Feit is dat de triple helix samenwerking nog heel pril is. De Economic Board, de Campus Zeeland en Dok 41 bieden wel perspectief op een goede samenwerking. Terzijde is aan de orde is geweest dat de Triple Helix partners op Zeeuws-Vlaanderen zich beter weten te vinden, dan in de rest van Zeeland. Samenwerking in regio De samenwerking op operationeel niveau verloopt prima. Dat betreft onder meer de belastingsamenwerking, het strandbeheer en de activiteiten op het gebied van ICTsamenwerking. 2

3 Verder zijn de resultaten van de regionale samenwerking wisselend. Het kustpact is een positief voorbeeld, maar de samenwerking in het sociaal domein, de woningmarkt en de bedrijventerreinontwikkeling gaat zeer moeizaam. Er is geen regionale woonvisie en voor wat betreft de bedrijventerreinen is er sprake van regelrechte concurrentie. Met de gemeente Veere is een goede verstandhouding. Er is geen concurrentie en de bestuurlijke contacten zijn opbouwend. In het gesprek met de fractievoorzitters is aangegeven dat Met de relatie met de zeer nabijgelegen (provinciehoofd)stad is een lastige relatie is. Vlissingen ervaart Middelburg als eigenwijs. Dat Middelburg als provinciehoofdstad nauwere relaties onderhoudt met het provinciebestuur speelt de gemeente in de kaart (nee, daar heeft Vlissingen last van). Als gevolg hiervan heeft Middelburg bijvoorbeeld geregeld dat een aantal opleidingen van het Hoger Onderwijs naar Middelburg verhuist. Van daar uit kan dan gewerkt worden aan het versterken van het belang van de University College Roosevelt. Door Vlissingen wordt dat als een groot verlies ervaren, omdat de het een aantal technische studierichtingen betreft die van HTS van oudsher in de Vlissingenstad was vertegenwoordigd zaten. Deze passage wordt niet herkend door het college. In Vlissingen is alles anders dan in Middelburg. Er is sprake van een gespiegeld college. Daarmee wordt bedoeld dat de fracties die in Middelburg het college vormen, in Vlissingen in de oppositie zitten en omgekeerd. Vlissingen is de stad van visser, kapers en arbeiders, terwijl Middelburg de stad is van kooplieden, boeren en ambtenaren. De provincie gedraagt zich nogal eensin sommige gevallen als de 14 e gemeente van Zeeland. Zij bemoeien bemoeit zich met kwesties die tot de verantwoordelijkheid van de gemeenten behoren. Dat wordt ervaren als hindermacht. Het zou beter zijn als de provincie meer een regierol in plaats van een beleidsrol pakt. Dit speelt bijvoorbeeld bij het omgevingsplan. Dan hoeven hoeft zij zich niet meer bezig te houden met bijvoorbeeld tweede woningbezit en dergelijke en kanunnen zij zich concentreren op het regisseren van onder meer het economisch domein. Van belang is ook de rol van het Waterschap. Voor Vlissingen speelt dit onder meer bij het beheer van de Boulevard. Het Waterschap wordt als onberekenbaar getypeerd; Het waterschap is in Zeeland een belangrijke partner. Soms is het lastig om met het waterschap op één lijn te komen.er zijn teveel bestuurlijke interventies noodzakelijk om een gezamenlijke lijn te ontwikkelen. De verplichte samenwerkingsverbanden zoals GGD, RUD en Veiligheidsregio zijn allen op de schaal van de provincie georganiseerd. Er is verder geen congruentie in de samenwerking. Soms is Walcheren het juiste schaalniveau, soms de gehele provincie, soms trekken de steden (Z4) gezamenlijk op, soms alleen de steden Middelburg en Vlissingen en soms Vlissingen samen met Terneuzen vanwege de havenbelangen. Het Z4-overleg kan overigens geen vuist maken. Er nemen geen bestuurders aan deel en wordt alleen gebruikt ter voorbereiding van het G32-overleg. Dit klopt niet. Er is een ambtelijk kernteam Z4 en ambtelijke voorbereidingsgroep. Zij bereiden de bestuurlijke Stuurgroep Z4 voor. Z4 richt zich op versterking van het stedennetwerk Z4 als sociaal economische motor in Zeeland en is aangesloten bij de G32. 3

4 In het algemeen is er sprake van onvoldoende bestuurlijke hygiëne. Niet is geregeld welke partijen met wie praten en welke bevoegdheden zij daarin hebben. De tafel van 15 is daar een voorbeeld van. Feitelijk is dat alleen een bijpraat-overleg. Samenvattend: kansen en ontwikkelpunten Raad en college van Vlissingen hebben een goed beeld van de opgaven op de korte en lange termijn. Voor de korte termijn zijn die omgezet in maatregelen. Voor de (middel-) lange termijn is nog een weg te gaan. Het is het gemeentebestuur duidelijk dat het voor de opgaven met betrekking tot de toekomstige leefbaarheid en economie noodzakelijk is om voldoende externe veranderkracht (triple helix) te mobiliseren. De overheden alleen kunnen dat niet. 4

5 Bestuurlijke afspraken op regionaal niveau zijn nodig over taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden (bestuurlijke hygiëne) en over de schaal van de samenwerking. Het huidige afsprakenvacuüm is een belemmering voor het aanpakken van de strategische opgaven. Provincie en Waterschap moeten ook onderdeel van die afspraken uitmaken. Het is noodzakelijk om tot een verbetering van de strategische werkrelatie te komen met de buurgemeente Middelburg. 5