Onderwerp Voorstel tot het geven van een reactie op het voornemen vorming van een (nieuwe) Noordvleugelprovincie

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Datum raadsvergadering : 10 oktober 2013 Agendanummer : 3 Datum : 4 oktober 2013 Onderwerp Voorstel tot het geven van een reactie op het voornemen vorming van een (nieuwe) Noordvleugelprovincie Aan de leden van de raad, Inleiding Sinds met name halverwege de vorige eeuw is de discussie gaande of het bestaande stelsel van territoriale decentralisatie nog aan de bestaande behoeften voldoet. Met name de positie van het middenbestuur vormde de kern van de discussies. Allerlei ideeën ontstonden en diverse oplossingen werden aangedragen. Begrippen als samenwerkingsverbanden, regio's, gewesten, kleine en grote provincies, provincies nieuwe stijl en gebiedsdelen deden hun intrede. Menig Kabinet is met vernieuwings- c.q. veranderingsvoorstellen gekomen, onder de noemer bestuurlijke reorganisatie. De meeste voorstellen strandden echter omdat de nieuwe bestuurlijke eenheden vlees noch vis waren. Thans ligt voor ons een herindelingsontwerp, waarbij de drie provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht worden samengevoegd. U wordt gevraagd uw zienswijze over dit voorstel te geven. Het is voor ons ondoenlijk om op alle aspecten van het herindelingsvoorstel in te gaan. We beperken ons tot enkele hoofdlijnen om vervolgens te komen met een advies richting uw raad. In onze beoordeling betrekken we ook de nota Bestuur in Samenhang die minister dr. R.H.A. Plasterk op verzoek van de Eerste Kamer heeft opgesteld. 1. Reorganisatie openbaar bestuur Hiervoor schreven wij reeds dat sinds de vorige eeuw vele malen is nagedacht over de reorganisatie van het openbaar bestuur. Tot op de dag van vandaag zijn er geen noemenswaardige wijzigingen in onze gedecentraliseerde eenheidsstaat doorgevoerd. We kennen nog steeds de drie bestuurslagen rijk, provincies en gemeenten. En wat ons betreft mag die drie deling blijven. Dat brengt ons bij onze eerste zienswijze. Wanneer niet voldoende de noodzaak wordt aangetoond dat alle (en dan met nadruk op het woordje alle) provincies dienen omgevormd te worden naar een nieuwe bestuurlijke entiteit, pleiten wij voor handhaving van de huidige situatie. Wanneer we de toelichting op het wetsontwerp lezen en de nota Bestuur in Samenhang worden wij niet overtuigd van de noodzaak om te komen tot vijf landsdelen (1). Sowieso verzetten wij ons tegen een verandering die alleen de drie provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht raakt (2). Wanneer het Kabinet van mening is dat er een reorganisatie van het openbaar bestuur moet komen en de drie bestuurslagen moeten worden aangepakt dan kan dat alleen naar onze mening wanneer dit integraal aan de orde wordt gesteld, landsbreed. Het blijf teleurstellend dat de nota Bestuur in Samenhang niet meer inzicht geeft en onvoldoende tot een integrale afweging komt. De discussie moet breder gevoerd worden. Zeker dienen daarbij reorganisaties van rijksoverheidsorganen te worden betrokken en de veranderingen in Europees verband (3).

2 Wij komen dan ook tot de conclusie dat het thans gelanceerde wetsvoorstel dient te verdwijnen. Zo niet, dan gaat het ons inziens een vertragende, zo niet verlammende werking op vele nieuwe initiatieven en andere noodzakelijke veranderingen vormen. 2. Provincie Flevoland De provincie Flevoland bestaat net 25 jaar. Het is eigenlijk nog een provincie in opbouw. Door de rijksoverheid is en wordt deze bijzondere positie van Flevoland naar onze mening onvoldoende gewaardeerd. Flevoland dient de zelfstandigheid, vrijheid en mogelijkheid te krijgen om zich te ontwikkelen naar een robuuste provincie die een belangrijke rol in Europa gaat vervullen. De bestuursstijl van Flevoland (korte lijnen, efficiënt werken en minder bureaucratisch besturen) moet als voorbeeld worden genomen voor andere provincies en regio's. Wij vrezen dat bij opschaling van provincies naar een landsdeel de bestuurlijke drukte en bureaucratie zullen toenemen en dat voor de burger en het bedrijfsleven de nieuwe landsdelen stroperiger en afstandelijker gaan worden met een toename van administratieve en financiële lasten (4). Ernstig bezwaar hebben wij tegen de suggestie in het wetsvoorstel dat de minister het aantal gemeenten voor één provincie (zes in Flevoland) te klein vindt. De onderbouwing van deze veronderstelling wordt node gemist. Wij ervaren de bestuursstructuur en -cultuur van één provincie en zes gemeenten juist als buitengewoon werkzaam en positief. Wanneer het nu voorgestelde landsdeel er komt, is het aantal gemeenten in die grote provincie aanzienlijk en vrezen we dat de huidige jonge en frisse bestuurscultuur en -structuur (ondermeer van nauw samenwerken) zal verdwijnen (5). Erger nog, om enigszins doelmatig en doeltreffend te kunnen besturen zal het aantal gemeenten in de nieuw te vormen provincie verminderen. Het spreekt voor zich dat we daarin een groot gevaar zien voor de zelfstandigheid van de gemeente Urk (6). Vandaar dat we op grond van meerdere argumenten hiervoor genoemd pleiten voor het voortbestaan van Flevoland, als zelfstandige provincie. Dit sluit ook aan bij de gevoelens onder de bevolking. Volgens de inwoners van Flevoland is 75% blijkens een door Een Vandaag gehouden peiling tegen de vorming van het nieuwe landsdeel. Uit een door TNS-NIPO gehouden opiniepeiling blijkt dat slechts een klein deel van de bevolking (slechts 8% op Urk) voor de fusie van de drie provincies is. Wij sluiten ons dan ook aan bij het overgrote deel van Flevoland dat tegen samenvoeging van de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht is. Eerder heeft uw raad - op 29 maart dit standpunt al ingenomen en de minister laten weten. Flevoland dient Flevoland te blijven, met als plus, dat voor het gehele gebied slechts één waterschap actief is (7). De minister zet evenwel zijn plan tot vorming van landsdelen door. Vandaar dat hij u vraagt om een standpunt in te nemen bij welk landsdeel Noordoostpolder en Urk moeten worden ingedeeld. Zoals u weet bestaat voor Noordoostpolder en Urk de mogelijkheid om beargumenteerd aan te geven bij welke bestuurlijke entiteit noordelijk Flevoland dient te worden ingedeeld. Noordoostpolder had, en heeft ook nu weer, aangegeven bij Overijssel te willen worden ingedeeld. Thans staan wij voor het uitspreken van een keuze. Daartoe hebben we de voor- en nadelen van West (Noordvleugelprovincie) en Oost (Overijssel) per beleidsterrein tegen elkaar afgewogen. 3. Oost of West Urk heeft (vanaf 1950) lange tijd bij Oost behoord. De ervaringen van toen worden door de ouderen van nu, onder ons, als minder positief betiteld. Urk hing er een beetje bij. Thans staan we echter voor een nieuwe keuze. We hebben de indruk dat de bestuurscultuur en -inzet van de provincie Overijssel sterk is veranderd. Die positieve inzet hebben we bij de provincie Flevoland sinds 1986 ervaren. Urk werd de parel van Flevoland en heeft op het terrein van bijvoorbeeld de visserij en grote projecten steeds een actief, meedenkend provinciaal bestuur aan haar zijde gevonden. Urk kreeg volop de ruimte om zich te ontwikkelen overeenkomstig eigen inzicht en identiteit. Het is daarom moeilijk zonder al teveel emotie de voor- en nadelen van indeling bij Oost of West op een rijtje te zetten. Toch willen we een poging wagen.

3 3.1 Sociaal-cultureel Een groot deel van de gemeenten in Oost heeft dezelfde bestuurscultuur en -structuur als wij. De sociaal-culturele samenstelling van menige gemeente in Overijssel sluit dan ook aan bij de sociaalculturele kaart van Urk. Op het punt van religie, culturele uitingen, behoud van monumenten en cultuurhistorie is er een duidelijke herkenning. Wij vrezen dat na opschaling van de provincie Flevoland in West minder begrip zal zijn voor het unieke karakter van Urk. De Urker cultuur, identiteit en christelijke waarden en normen sluiten minder sterk aan bij de gemeenten in de Randstad. Hierdoor wordt Urk vrezen we als iets bijzonders gezien. Daarnaast zal een gemeentelijke herindeling de volgende stap zijn en voorzien we, dat we binnen de kortste keren ingedeeld zullen worden bij de Noordoostpolder. Ondanks het feit dat we goede buren zijn en veel samen optrekken, zijn wij van mening dat we geheel verschillende en soms tegengestelde gemeenten zijn. Samenvoeging zal naar onze mening afbreuk doen aan het bijzondere karakter en de kracht juist door die verscheidenheid van beide gemeenten. Dit laat onverlet dat er diverse beleidsterreinen zijn waarin en waarmee we gezamenlijk naar buiten (kunnen) optreden. In Overijssel is de gemeentelijke herindeling reeds achter de rug. 3.2 Economie West wordt naar ons gevoelen de economische motor van Nederland en Europa. Met name de te verwachten korte lijnen met Brussel zullen leiden tot een economische impuls van West. En waar het in West gaat regenen zal Urk daarvan de druppels ontvangen. Aan de andere kant moeten we beseffen dat we de voordelen in een groot landsdeel met velen zullen moeten delen. Als het getal dan bepalend wordt dan zijn we ten opzichte van andere gemeenten dik in de minderheid. Bovendien komen we aan de rand van het nieuw te vormen landsdeel te liggen. Delen de randen dan nog mee in de voordelen? Wat voor ons de grote vraag is, is of in het nieuw te vormen landsdeel de nadruk niet teveel op de stedelijke en interstedelijke problematiek komt te liggen en op de ruimtelijke-economische dynamiek binnen de driehoek Amsterdam-Almere-Utrecht. De memorie van toelichting bij het wetsvoorstel wekt deze suggestie. Met dit soort problematieken en complexe vraagstukken hebben wij op Urk gelukkig niet te maken. Vandaar onze vraag of er wel voldoende aandacht voor de randen van de Noordvleugelprovincie zal zijn. Ook in Oost komen we aan de rand te liggen. Het unieke bij Oost is dat Urk en Noordoostpolder open water meebrengen. Als het ware brengen we de verbinding - via het IJsselmeer - met de Noordzee tot stand. We weten dat het provinciaal bestuur van Overijssel dit als een zeer sterke aanvulling op de economische ontwikkelingen in deze provincie ziet. Nu al is de as Meppel, Zwolle, Kampen belangrijk voor de snelst groeiende economische regio van ons land. Met toevoeging van Urk aan deze as ontstaat er een nieuwe as, een maritieme as. Het blauwe goud kan dan beter benut worden en een welkome versterking van het economisch beleid vormen. Uit contacten met het dagelijks bestuur van de provincie Overijssel is ons gebleken dat de provincie bereid is om een substantiële bijdrage te verlenen in de realisering van deze blauwe as, waarvan de buitendijkse haven bij Urk dan een onderdeel gaat uit maken (de maritieme poort van Overijssel). Doordat Overijssel ook aan Duitsland grenst, wordt deze provincie in Europees verband aangemerkt als grensregio en kan gebruik worden gemaakt van de Europese fondsen die voor grensregio's gelden. Urk krijgt daardoor de gelegenheid ook van deze fondsen gebruik te maken. De provincie Overijssel zet stevig in op innovatie (ondermeer met een Innovatiefonds van 42 miljoen). Economisch kansrijke projecten kunnen voor subsidie in aanmerking komen. Hetzelfde geldt voor het Energiefonds, waarin de provincie Overijssel 250 miljoen heeft gestort. Dit geld is bestemd voor initiatieven op het terrein van innovatie, werkgelegenheid en nieuwe energie. Evenals de provincie Flevoland kent de provincie Overijssel subsidiemogelijkheden voor herstructurering van bedrijventerreinen en voor cultureel historisch erfgoed.

4 Voor zover we weten bezit Overijssel geen visserijgemeenten die mede uit de fondsen voor de visserij putten. In landsdeel West ligt die situatie anders. Daar zijn meerdere gemeenten met visserij als één van de beleidsterreinen. Toeristisch-recreatief gezien proberen we met de gemeente Noordoostpolder de schoonheden in noordelijk Flevoland onder de aandacht van een breed publiek te brengen. Samenwerking op dit terrein zal leiden tot meer belangstelling voor de cultuurhistorische waarden van Urk. Daarnaast streven we er naar om de samenwerking met de Hanzesteden te versterken, zodat water ook toeristisch-recreatief gezien de (ver)bindende factor wordt. 3.3 Infrastructuur Wanneer we kijken naar de verbindingen dan vormt de A6 een belangrijke verkeersweg voor ons bedrijfsleven en onze inwoners. De Ketelbrug is daarin een belangrijke schakel. We hebben dan ook steeds het provinciaal bestuur van Flevoland gesteund wanneer gepleit werd voor een betere ontsluiting van de A6, A1 en A9. Hetzelfde geldt voor de A27. Daarnaast bleven wij bij het rijk en de provincie een bedrijfszekere en veilig werkende Ketelbrug bepleiten. Zeker zo belangrijk als de noord-zuidverbindingen (A6, A1, A27) zijn de oost-westverbindingen over de weg. Dan komen we via de Domineesweg en de Schokkerringweg (N352) bij de N50 en de A50 in Overijssel terecht. Een gezamenlijke aanpak zal nodig zijn om deze oost-westverbinding zowel op het grondgebied van de Noordoostpolder als Overijssel te versterken. Met name voor de verbindingen met Duitsland is de N50 en A50 onontbeerlijk. De verbindingswegen (Domineesweg en Schokkerringweg) daar naartoe zullen dan ook verbreed moeten worden. In relatie tot deze weg(en) zal een opwaardering en realisering van de rondweg met brug om Urk tot stand dienen te komen. Over water hechten wij veel waarde aan de oost-westverbinding. In deze verbinding is de buitendijkse haven onontbeerlijk. De waterverbinding oost-west kan naar ons gevoelen eerder met landsdeel Oost dan met landsdeel West uitgenut worden, ondermeer door een beroep te doen op het provinciale Investeringsprogramma Goederenvervoer over water. 3.4 Samenwerking Op dit moment wordt het meest samen gewerkt met de zes Flevolandse gemeenten. We denken dan aan de GGD, Concern voor Werk, Regionale Uitvoeringsdienst, Regionale Brandweer, Flevolandschap, Waterschap Zuiderzeeland etc. Ook de implementatie van de drie decentralisaties op het sociaal domein wordt gezamenlijk met de Flevolandse gemeenten opgepakt. De samenwerking met de regio Zwolle beperkt zich op dit moment tot enkele incidentele zaken (op het gebied van personeelswerving, intergemeentelijke mobiliteit en kennisuitwisseling, overleg met schoolbesturen en directies, steun aan de Hanzelijn en bestuurlijke contacten met Zwartewaterland en Staphorst). 3.5 Voorzieningen Wat het voorzieningenniveau betreft zien we veel inwoners gebruik maken van de voorzieningen in Oost. De ziekenhuisvoorziening in Zwolle staat hoog aangeschreven onder de inwoners van Urk. Ook wordt zeer breed door jongeren gebruik gemaakt van de opleidingsinstituten en scholen in Kampen en Zwolle. Daarnaast zien we wat ontspanningsmogelijkheden betreft eerder een trek vanaf Urk richting Oost dan naar West. Hoewel geen snelle verbinding wordt veelvuldig gebruik gemaakt van het openbaar vervoer richting Emmeloord, Kampen, Zwolle. We hebben de indruk dat wat de voorzieningen betreft provinciegrenzen nu en in de toekomst geen rol zullen spelen.

5 3.6 Samenwerking met Noordoostpolder en Dronten De laatste jaren trekken we intensiever met onze buurgemeente Noordoostpolder op. Zowel het college van burgemeester en wethouders van de Noordoostpolder als wij beschouwen noordelijk Flevoland als één gebied. Door samen intensiever op te trekken staan we sterk. De provincie Flevoland heeft een coördinerend Gedeputeerde voor het noordelijk deel van de provincie aangesteld. De gemeente Noordoostpolder heeft reeds gekozen voor Oost, waar het de opschaling van provincies betreft. Wanneer Urk voor West kiest krijgen we een vreemde situatie. Vandaar dat de minister heeft aangedrongen op eenzelfde geluid van de beide gemeentebesturen uit de Noordoostpolder en Urk. Wij begrijpen zijn uitgangspunt. Wanneer beide gemeentebesturen voor Oost of beide voor West kiezen, is de keuze voor de minister niet zo moeilijk (meer). De Ketelbrug vormt dan al dan niet de grens. Geografisch gezien een logische grens, wanneer noordelijk Flevoland bij Oost wordt ingedeeld. Wij hechten veel aan samenwerking met de Noordoostpolder. Beide gemeentebesturen hebben bijvoorbeeld verklaard om de schouders onder de realisering van de buitendijkse haven te zetten en daartoe middelen uit de ZZL-gelden voor de haven beschikbaar te stellen. Ook de grenscorrectie met de gemeente Noordoostpolder is in de nauwe samenwerking begrepen. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden om noordelijk Flevoland als dé voedselkeuken van Nederland c.q. Europa op de kaart te zetten. De buurgemeente heeft vele agrarische producten en wij de vis. Het laatste jaar is ook de gemeente Dronten aangehaakt. Zo voeren we samen met Dronten en Noordoostpolder de Drank- en Horecawet uit. Met z'n drieën vormen we de subregio Noord binnen RMC-Flevoland. Ten aanzien van de vorming van de Landelijke Politie is gekozen voor een lokaal driehoeksoverleg bestaande uit de drie gemeenten. Voor de Regionale Brandweer is Urk en Noordoostpolder één gebied. Met elkaar hebben we afgetast op welke wijze we elkaar (verder) kunnen versterken de komende tijd. Gelet op deze bestuurlijke ontwikkelingen ontstaat dan de voorkeur om gezamenlijk voor één landsdeel te kiezen. Gelet op eerdergenoemde punten en het standpunt van beide buurgemeenten ligt indeling bij Overijssel voor de hand. 3.7 Keuzevoorwaarden Wanneer we, gelet op het vorenstaande, een voorkeur voor Oost uitspreken dan beseffen we dat er een ontvlechting van de bestaande samenwerkingsverbanden en van de gemaakte afspraken (en daarmee samenhangende financiële verplichtingen) moet plaatsvinden. We willen de garantie van het rijk en het nieuwe landsdeel dat dit direct wordt gecompenseerd bij de inwerkingtreding van de wet. Frictiekosten en transitiekosten dienen eveneens voor rekening van het rijk en het nieuwe landsdeel te komen. Daarnaast gaan wij in onze keuze er vanuit dat wij direct worden ingedeeld bij Overijssel en niet - zoals de minister wel eens heeft gesuggereerd - eerst naar de Noordvleugelprovincie en daarna - via een nieuwe wettelijke procedure - pas naar Overijssel. Dit achten wij verspilling van tijd, energie, geld en middelen.

6 4. Advies Alles overziende adviseren wij u om de vorming van een Noordvleugelprovincie af te wijzen omdat de noodzaak onvoldoende is aangetoond (zie de punten 1 tot en met 7 in de tekst bij de kopjes reorganisatie openbaar bestuur en provincie Flevoland ) wanneer de minister toch de gestarte procedure om te komen tot een Noordvleugelprovincie voortzet, te kiezen voor indeling van Urk bij Overijssel. Burgemeester en Wethouders van Urk, P.C. van Maaren, burgemeester M. Bogerd, secretaris