Adviesraad VWI - Voorzieningen voor Werk en Inkomen. Jaarverslag 2010

Transcriptie

1 Adviesraad VWI - Voorzieningen voor Werk en Inkomen Jaarverslag 2010 & Beleidsplan 2011 / 2012 Ambtelijk secretariaat Adviesraad VWI Postbus ES Apeldoorn T: E: clientenraden@apeldoorn.nl april 2011

2 1. Inleiding De Adviesraad VWI adviseert de gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde gevraagd en ongevraagd over alle zaken op het beleidsterrein van werk en inkomen. De genoemde gemeenten hebben de positie van de adviesraad gezamenlijk vastgelegd in een gemeentelijke verordening en regeling. Het beleidsterrein van werk en inkomen is in 2010 steeds meer onder internationale, nationale en gemeentelijke druk komen te staan door: - toenemende internationale concurrentie (bedrijfssluitingen en bedrijfsverplaatsingen); - de internationale kredietcrisis; - noodzakelijke bezuinigingen van rijksoverheid en gemeenten. De gevolgen daarvan treffen groepen burgers en hun kinderen in onze gemeenten onevenredig hard: onze raad spant zich tot het uiterste in voor handhaving en verbetering van de gemeentelijke voorzieningen voor burgers die op inkomensondersteuning zijn aangewezen en voor burgers die werk zoeken. Het jaarverslag 2010 wil de lezer een duidelijk beeld geven van hoe onze raad heeft gefunctioneerd en wat er is bereikt. Hoofdstuk 2 beschrijft de werkwijze van de raad. In aansluiting daarop wordt in hoofdstuk 3 de uitvoering van de adviesfunctie van de raad in 2010 behandeld en volgen in hoofdstuk 4 de beknopte jaarverslagen van de vier werkgroepen van de raad. Hoofdstuk 5 legt de ontwikkeling in 2010 vast van de interne organisatie van de raad: daaruit mag blijken wat er allemaal komt kijken om de adviesfunctie goed te kunnen uitvoeren. Hoofdstuk 6 benoemt de in 2010 ervaren knelpunten. Hoofdstuk 7 bevat het beleidsplan Werkwijze van de Adviesraad VWI Het werk van de raad wordt door de 21 leden voorbereid en uitgevoerd in vier werkgroepen: alle leden van de raad hebben zitting in één van de vier werkgroepen. De werkwijze van de werkgroepen is als volgt geregeld: - elke werkgroep heeft een vaste woordvoerder; - elke werkgroep is verantwoordelijk voor de haar opgedragen taken en bereidt die zelfstandig voor; - elke werkgroep stelt van elke werkgroepvergadering een kort verslag samen ten behoeve van de raad; - elke werkgroep licht in elke vergadering van de raad de vorderingen toe in de voorbereiding van haar werkzaamheden en geeft daarbij aan hoe en wanneer de werkgroep een bepaalde taak denkt uit te voeren; - de definitieve uitvoering van een taak en het product ervan behoeven de instemming van de raad. De werkgroepen vergaderen elke maand, uitgezonderd de maand juli. Verder beschikt elke werkgroep over een klankbordgroep. Een klankbordgroep bestaat uit leden van de werkgroep, enkele leden van andere werkgroepen van de raad, één of meer beleidsambtenaren van de gemeente Apeldoorn en enkele personen die op basis van deskundigheid en betrokkenheid deelnemen (o.a. leden van de Adviesraad Wmo). De klankbordgroepen vergaderen elk drie tot vier keer per jaar. Indien nodig op ad hoc basis. De schriftelijke verslagen van werkgroepen en klankbordgroepen zijn niet openbaar: de resultaten van het werk van werkgroepen en klankbordgroepen worden opgenomen in de schriftelijke verslagen van de vergaderingen van de raad en de daarbij horende actie en besluitenlijsten die voor alle belangstellenden beschikbaar zijn. 2

3 Het werk in de Adviesraad VWI vergt een stevige inzet van de leden die hun werk als vrijwilligers verrichten. In de loop van 2010 hebben vier leden met spijt de conclusie moeten trekken dat dit werk niet langer te combineren was met hun dagelijks werk. In december 2010 konden de ontstane vacatures worden vervuld, uitgezonderd één langdurig bestaande vacature waarvoor de gemeente Epe een lid moet leveren. 3. Uitvoering van de adviesfunctie in 2010 De werkwijze van de raad maakt het mogelijk dat de door de werkgroepen behandelde onderwerpen leiden tot mondelinge advisering in de vergaderingen van de klankbordgroepen en van de raad omdat daaraan ook vertegenwoordigers van de gemeente(n) deelnemen. In die vergaderingen worden de door de werkgroepen voorbereide vragen en suggesties over de gehele breedte van de vorming, uitvoering, controle en evaluatie van al het gemeentelijke werk op het terrein van werk en inkomen behandeld. Dat leidt niet alleen tot veel verheldering over en weer maar ook tot aanscherping en bijstelling van de beleidsontwikkeling en de uitvoering van gemeentelijke taken zonder dat daarvoor schriftelijke adviezen van de raad nodig zijn. Daarvoor zij hier verwezen naar de beknopte jaarverslagen van het werk van de vier werkgroepen van de raad in hoofdstuk 4 van dit jaarverslag. Waar nodig of gevraagd brengt de raad schriftelijke adviezen uit. De in 2010 uitgebrachte adviezen zijn opgenomen in bijlage 1 bij dit jaarverslag waarin zowel de kern van elk advies als het uiteindelijke resultaat daarvan beknopt zijn samengevat. Bijzondere aandacht verdienen de in de bijlage 1 opgenomen adviezen onder de nummers 7 en 10. Met ons advies aan het bestuur van het Waterschap Veluwe (nummer 7) heeft onze raad bereikt dat burgers in het werkgebied van dit waterschap met een inkomen onder of op de bijstandsnorm met ingang van 2011 geen waterschapsheffingen meer betalen. Ons advies aan de gemeenteraad over het te voeren minimabeleid in 2011 (nummer 10) is gegeven binnen het kader van de door de gemeenteraad van Apeldoorn in het najaar van 2010 gestarte kerntakendiscussie voor een grondige herbezinning op de gemeentelijke taken. Die bezinning was nodig vanwege de economische recessie en de mede ten gevolge daarvan bekende en nog verder te verwachten omvangrijke financiële tekorten van de gemeente. De gemeenteraad heeft een groot aantal openbare discussiebijeenkomsten belegd over alle componenten van gemeentelijke taken waaraan vertegenwoordigers uit alle maatschappelijke geledingen en geïnteresseerde burgers konden deelnemen zonder dat er vooraf concrete bezuinigingsvoorstellen van de kant van de gemeente waren gedaan. Vanuit onze raad zijn goed voorbereide bijdragen aan deze discussiebijeenkomsten geleverd voor minimabeleid en reïntegratie naar werk. Met behulp van de resultaten van die bijeenkomsten heeft de gemeenteraad volgens gemaakte afspraken in januari 2011 de Raadsopdracht Kerntaken vastgesteld die het College van B&W moet vertalen in de Voorjaarsnota Dan worden de voorgestelde bezuinigingen zichtbaar. Zonder de Raadsopdracht Kerntaken af te wachten zoals was afgesproken, legde het college plotseling in november 2010 een stevig bezuinigingsvoorstel voor het minimabeleid in 2011 ter besluitvorming voor aan de gemeenteraad. Bovendien handelde het college daarmee in strijd met de gemeentelijke regeling en verordening die van het college vergt om een voorstel aan de gemeenteraad eerst ter advisering aan onze raad voor te leggen wat het college heeft nagelaten. Daarom heeft onze raad schriftelijk advies moeten uitbrengen aan de gemeenteraad. 3

4 De gemeenteraad heeft het bezuinigingsvoorstel in een extra ingelaste vergadering op 17 december 2010 besproken nadat bij aanvang van die vergadering vanuit onze adviesraad is ingesproken. De bijna drie uur durende vergadering van de gemeenteraad, inclusief schorsing, heeft tot resultaat gehad dat de gemeenteraad een belangrijk deel van de voorgestelde bezuinigingen niet heeft overgenomen. Verder heeft de gemeenteraad, bij de vaststelling van de Raadsopdracht Kerntaken in januari 2011, met algemene stemmen besloten niet verder meer op het minimabeleid te gaan bezuinigen. De bezuinigingen op reïntegratie naar werk komen in het voorjaar van 2011 aan de orde. 4. Beknopte jaarverslagen van de werkgroepen In dit hoofdstuk zijn uitsluitend de belangrijkste speerpunten in het werk van de werkgroepen in het jaar 2010 kort benoemd. De resultaten daarvan liggen vast in de verslagen en de actie en besluitenlijsten van de vergaderingen van de Adviesraad VWI. De bijdragen vanuit werkgroepen aan de ontwikkeling van de interne organisatie van de raad zijn verwerkt in hoofdstuk 5 van dit jaarverslag. Werkgroep 1 Deze werkgroep houdt zich in hoofdzaak bezig met het minimabeleid en de ontwikkeling van de interne en externe contacten van de raad. In 2010 lag het zwaartepunt op: - het terugdringen van het niet gebruik van voorliggende voorzieningen van o.a. Regelrecht; geconstateerd mag worden dat het niet gebruik is teruggedrongen al is dat beeld niet helemaal duidelijk doordat er in 2010 meer burgers waren die aanspraak konden maken op de bedoelde voorzieningen; - inzet voor de inmiddels verbeterde zichtbaarheid en inzetbaarheid van het Jongerenloket in het Werkplein Activerium; - het volgen van de ontwikkelingen binnen de Stadsbank in het algemeen en van de schuldhulpverlening (voorkomen van te lange wachttijden) in het bijzonder; - overleg met de Voedselbank en in vakantietijd het werk van de Voedselbank enthousiast ondersteunen; - de inzet bij de kerntakendiscussie voor het minimabeleid; - de verdere ontwikkeling van interne en externe contacten: o.a. de ontwikkeling van de website ( ) en de flyers van de Adviesraad VWI. Werkgroep 2 Deze werkgroep houdt zich in hoofdzaak bezig met bijzondere doelgroepen (o.a. allochtonen en exgedetineerden) en met voorzieningen voor zorg en wonen voor burgers die aangewezen zijn op inkomensondersteuning. In 2010 lag het zwaartepunt op: - de bezinning op de effecten van de in 2011 te beginnen afbouw van de tot op heden gebruikelijke inburgering; - gesprekken over nazorg van ex-gedetineerden om te bereiken dat ze weer over werk en inkomen kunnen beschikken; - overleg met AGIS en de gemeente Apeldoorn over de problemen die burgers ervaren die deelnemen aan de collectieve ziektekostenverzekeringen die de gemeente bij AGIS heeft afgesloten; - in samenwerking met de Adviesraad WMO in de werkgroep Zorgloket zich inzetten voor beschikbare en passende huishoudelijke verzorging en taxivoorzieningen voor burgers die daarop zijn aangewezen; 4

5 - een beginnende samenwerking met de werkgroep Wonen van de Adviesraad WMO gericht op voldoende huisvesting in de sector sociale woningbouw en op de huisvesting van jongeren. Werkgroep 3 Deze werkgroep richt zich op de bejegening van klanten in hoofdzaak waar het gaat om de gemeentelijke bijstandsverlening van klanten die op inkomensondersteuning zijn aangewezen. De werkgroep is in de loop van 2010 sterk onderbezet geraakt door ontstane vacatures. In 2010 lag het zwaartepunt op: - overleg over de voorbereiding en uitvoering van het klanttevredenheidsonderzoek waarbij de gemeente Apeldoorn zich heeft aangesloten bij de aanpak van het landelijk onderzoek; - aanpassing van de gemeentelijke procedure van de kwijtschelding van gemeentelijke belastingen: ook nog niet betaalde aanslagen van oude jaren kunnen nu voor kwijtschelding in aanmerking komen; - het uitbrengen van het schriftelijke advies betreffende aanpassing Beleidsregels terugvordering Apeldoorn WWB, WIJ, Ioaw en Ioaz (zie bijlage 1 advies nummer 4). Werkgroep 4 Deze werkgroep richt zich op reïntegratie naar werk van alle burgers die vallen onder de Wet Werk en Bijstand (WWB), de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) en de Wet Investeren in Jongeren (WIJ). De twee laatst genoemde wetten zijn vrij recent tot stand gekomen. Het nieuwe kabinet heeft inmiddels besloten dat er één regeling komt voor de onderkant van de arbeidsmarkt die decentraal wordt uitgevoerd. De werkgroep heeft dus haar werk moeten verrichten binnen het kader van veel nieuwe wetgeving en in afwachting van stevige wijzigingen daarin. In 2010 lag het zwaartepunt op: - de ontwikkelingen in de praktijk van de sociale werkvoorziening en in het bijzonder op het Persoonsgebonden Budget (PGB) voor begeleid werken: zo is bijvoorbeeld het aanvraagformulier voor het persoonsgebonden budget in zijn huidige vorm dank zij de inzet van de werkgroep tot stand gekomen; - het organiseren van een informatieve bijeenkomst van deelnemers aan de sociale werkvoorziening waarin de deelnemers en de werkgroep elkaar over en weer informeren over de stand van zaken in de sociale werkvoorziening (achterbanraadpleging); - vooruitlopend op de nieuwe regeling voor de onderkant van de samenleving is aan diverse aspecten daarvan veel aandacht besteed: o.a. arbeidsgehandicapten in dienst bij de gemeente Apeldoorn, verplichte sociale activering voor WWB klanten en het participatiebudget waaruit reïntegratie naar werk wordt bekostigd; - Advisering over aanpassingen in de reïntegratieverordening van de gemeente Apeldoorn. 5. Ontwikkeling van de interne organisatie Dit hoofdstuk beschrijft wat de raad in 2010 heeft gedaan om zijn interne organisatie verder te ontwikkelen. Het gaat daarbij om van elkaar verschillende maar wel met elkaar samenhangende componenten voor het goed kunnen uitoefenen van de adviesfunctie van onze raad. Werkafspraken met de gemeenten Epe en Heerde De gemeente Apeldoorn voert op contractbasis voor de gemeenten Epe en Heerde werkzaamheden uit van beleidsmatige en/of uitvoerende aard op het terrein van werk en inkomen. Beide gemeenten benoemen elk twee leden van onze raad. In maart 2010 zijn de werkafspraken tussen onze raad en beide gemeenten schriftelijk vastgelegd. De evaluatie van de uitvoering van die werkafspraken zal in het voorjaar van 2011 plaats vinden. 5

6 Deskundigheidsbevordering Op 18 mei 2010 heeft de raad een door werkgroep 2 voorbereide en extern uitgevoerde training in teambuilding gevolgd in Parc Spelderholt. Met behulp van praktische oefeningen moesten communicatie en instructie van diverse groepen leiden tot een gezamenlijk product. Door deze oefeningen en de evaluatie ervan konden de leden van de raad zich bekwamen in het samenwerken. De voorgenomen training in het schrijven van adviezen is vanwege grote werkdruk doorgeschoven naar maart De leden van de raad nemen waar mogelijk deel aan cursussen, trainingen en informatieve bijeenkomsten die relevant zijn voor de taken van de werkgroep waarin zij zitting hebben. Evaluatie intern functioneren De aanpak van de evaluatie is door een externe deskundige voorbereid en ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. Vervolgens is de uitvoering in goed overleg met de werkgroepwoordvoerders besproken. De externe deskundige heeft vervolgens de evaluatie op 25 oktober 2010 met de leden van de raad uitgevoerd in aansluiting waarop de resultaten schriftelijk zijn vastgelegd (bijlage 2). De resultaten zijn daarna volop in uitvoering genomen. Verwacht wordt dat die uitvoering voor april 2011 zal zijn afgerond. Huishoudelijk reglement De Adviesraad VWI functioneert op basis van de in het najaar van 2009 door de gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde vastgestelde verordening en regeling. Daarin is opgenomen dat de raad zelf nog een huishoudelijk reglement opstelt dat een aantal zaken uit de verordening en regeling nader uitwerkt. Inmiddels is het huishoudelijke reglement vastgesteld (opgenomen als bijlage 3) waarin tevens enkele resultaten van de gehouden evaluatie zijn verwerkt. Huisvesting De raad heeft een werkruimte nodig voor de opslag van een raadpleegbaar archief (o.a. notulen, besluiten en kennisbestanden) en informatiemateriaal, voor het kunnen houden van een laagdrempelig spreekuur voor cliënten en voor het verrichten van werkzaamheden door leden van de (o.a. een voorstel ontwikkelen en een concepttekst opstellen). Het was een lastige opgave om daarvoor regelmatig de aandacht van de gemeente Apeldoorn te vragen in een periode van kerntakendiscussies en bezuinigingen. In december 2010 werd duidelijk dat de raad binnen enkele maanden gehuisvest zal worden in een bedrijfsverzamelgebouw aan de Molenstraat Centrum 250 A in Apeldoorn. 6. Knelpunten Uiteraard heeft de Adviesraad VWI in 2010 ook knelpunten ervaren. Advisering over de Voorjaarsnota en de Meerjarenprogrammabegroting De Adviesraad VWI heeft in zijn jaarverslag over 2009 reeds het knelpunt benoemd dat zijn schriftelijke advisering over de Voorjaarsnota en de Meerjarenprogrammabegroting geen antwoorden oplevert: niet van het College van B&W en niet van de gemeenteraad. Dat is in strijd met de gemeentelijke verordening en regeling voor de Adviesraad VWI. Omdat het jaar 2010 in het teken stond van kerntakendiscussies en bezuinigingen waren de omstandigheden niet gunstig om het knelpunt gericht aan de orde te stellen. Dat zal in 2011 moeten gebeuren.. Verstevigen en onderhouden van contacten met cliënten en cliëntenorganisaties Het structureel verbeteren van goede contacten met cliënten en cliëntenorganisaties was ook in 2009 al een knelpunt. Dat komt omdat die cliënten (die inkomensondersteuning nodig hebben of hulp bij het 6

7 vinden van werk) een zeer lage organisatiegraad hebben. Dat bleek in 2010 uit de moeite die de Adviesraad VWI heeft gehad met het opstellen van een inventarisatie van plaatselijke en regionale organisaties die zich in hoofdzaak of voor een belangrijk deel richten op de belangen, wensen en behoeften van deze cliënten. Nu de inventarisatie voorlopig is afgerond, de website van de raad goed is ontwikkeld en de raad binnenkort over huisvesting beschikt, kan in 2011 gewerkt worden aan het onderhouden en verstevigen van goed gestructureerde contacten met cliënten. Samenwerking van de Adviesraad VWI met de Adviesraad Wmo In de gemeentelijke Regeling adviesraden VWI en Wmo van oktober 2009 is in artikel 11 vastgelegd dat beide adviesraden, ten behoeve van integrale afstemming, met elkaar samenwerken in een Overlegplatform. Het op 26 april 2010 gestarte overleg heeft nog geen vervolg gehad vanwege de grote werkdruk in elk van beide raden. Overigens is de samenwerking tussen de beide raden wel verder toegenomen bij de advisering binnen de kerntakendiscussies van de gemeente en binnen het werk in de klankbordgroepen van de werkgroepen 1 en 2. De integrale afstemming van de werkzaamheden van beide raden moet echter in 2011 hoge prioriteit krijgen. Werkplein Activerium In het Activerium is de dienstverlening op het terrein van werk en inkomen geïntegreerd van vijf gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst en het UWV. Het is daarom noodzakelijk dat de organen van cliëntenparticipatie in dit werkgebied van gemeenten en van UWV zich gezamenlijk inzetten voor de advisering omtrent de dienstverlening vanuit het Activerium. Daar is het nog steeds niet van gekomen en daarom zal de Adviesraad VWI in 2011 het initiatief nemen tot cliëntenparticipatie op het niveau van het Werkplein Activerium die zowel door de Tweede Kamer als door de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid noodzakelijk wordt geacht. 7. Beleidsplan Het reeds in uitvoering verkerende beleidsplan 2011 bevat de hoofdlijnen van beleid van de Adviesraad VWI. Het lag in de bedoeling om die hoofdlijnen van beleid te vertalen naar concrete doelstellingen (producten) die de raad in het beleidsplan 2012 zou opnemen. Die vertaling kan thans niet worden gemaakt. De oorzaak daarvan is dat het nieuwe kabinet forse stelselherzieningen heeft aangekondigd op sociale zekerheid en reïntegratie naar werk die gepaard gaan met stevige bezuinigingen. Bovendien zijn er grote veranderingen en bezuinigingen gaande op de beleidsterreinen inburgering, maatschappelijke ondersteuning en zorg die juist ook van groot belang zijn voor burgers die zijn aangewezen op inkomensondersteuning of hulp bij het vinden van werk. Tegen die achtergrond zal de Adviesraad VWI in de komende tijd de volgende hoofdlijnen van beleid hanteren: - De gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde, en zo mogelijk de vestiging UWV in het Werkplein Activerium, adviseren over de invoering van de binnenkort te verwachten stelselherzieningen en bezuinigingen voor sociale zekerheid en reïntegratie naar werk; - Opheffen van de in hoofdstuk 6 beschreven knelpunten; - Elke werkgroep houdt de vinger aan de pols waar het gaat om de gemeentelijke uitvoering van de taken waarop het werk van de werkgroep is gericht: dat is noodzakelijk in tijden van ingrijpende veranderingen. 7