FINANCIËLE EN PROCEDURELE UITGANGSPUNTEN VOOR DE BEKOSTIGING VAN DE DIJKVERSTERKING EEMSHAVEN-DELFZIJL

Transcriptie

1 FINANCIËLE EN PROCEDURELE UITGANGSPUNTEN VOOR DE BEKOSTIGING VAN DE DIJKVERSTERKING EEMSHAVEN-DELFZIJL Overeengekomen n.a.v. bestuurlijk overleg d.d. 24 mei 2016 tussen NAM, waterschap Noorderzijlvest, NCG en IenM 1

2 INLEIDING Aanleiding Noorderzijlvest is voornemens het dijktraject Eemshaven-Delfzijl te versterken. Daartoe heeft zij op 1 maart een Vraagspecificatie toegestuurd aan een aantal geselecteerde aannemers, en is zij voornemens de opdracht op 22 juni te gunnen. Door het optreden van aardbevingen als gevolg van gaswinning is op basis van de huidige inzichten mogelijk sprake van een (aanvullende) veiligheidsopgave. Het ministerie van Economische Zaken heeft toegezegd dat de (meer)kosten van de aardbevingsopgave voor vergoeding in aanmerking komen (brief minister Kamp d.d. 20 mei 2014, DGETM-EM/ ). Deze principe afspraak dient nader te worden uitgewerkt om te komen tot een heldere en evenwichtige toerekening van kosten aan de verschillende deelopgaven en de beheersing hiervan. Doel Doel van deze notitie is het beschrijven van de belangrijkste te maken keuzes voor de bekostiging van de op basis van huidige inzichten mogelijke aardbevingsopgave voor de dijkversterking Eemshaven-Delfzijl om te komen tot een set (maatwerk)afspraken die de richtlijn vormen om te komen tot een heldere en evenwichtige toerekening van kosten en (financiële) risico s aan de verschillende deelopgaven die de basis vormen voor besluitvorming door de betrokken partijen en voor het opstellen van de documenten waarin de definitieve afspraken worden vastgelegd. Inhoud Dit document gaat in op de onderwerpen: Algemene uitgangspunten Ontwerpaanpak en technische uitgangspunten De verdeling en toerekening van kosten en risico s Governance en betalingsregeling OVERZICHT VAN DE TE MAKEN AFSPRAKEN Algemene uitgangspunten 1. Uitgangspunt is dat het Dijktraject Eemshaven-Delfzijl moet voldoen aan geldende wet en regelgeving voor waterkeringen en, waar regels of voorschriften ontbreken, maatwerk afspraken worden gemaakt. 2

3 2. Uitgangspunt voor de reguliere opgaven van de primaire keringen zijn de bestaande kaders voor HWBP (Hoogwaterbeschermingsprogramma) en commissie bodemdaling voor het bodemdalingsdeel. 3. Uitgangspunt voor de aardbevings- en bodemdalingsopgave is dat in beginsel alle redelijke meerkosten en risico s worden beschouwd. Uitgangspunt is tevens dat uiterlijk per 1 december 2016 de ontwerpuitgangspunten vastgesteld zijn (zoals door NAM en het waterschap overeengekomen, na validatie door experts en na instemming van IenM) ten behoeve van werkzaamheden die, vanwege aardbevingsrisico s en bodemdaling ten gevolge van gaswinning door NAM, noodzakelijk zijn uit een oogpunt van het voldoen van het Dijktraject Eemshaven- Delfzijl aan de normen als bedoeld onder Uitgangspunt is verder, dat voor rekening van NAM komen: a. De werkzaamheden als bedoeld in onderdeel 3, alsmede de werkzaamheden die ten gevolge van bodemdaling ten gevolge van gaswinning door NAM noodzakelijk zijn; en de redelijke meerkosten die daar noodzakelijkerwijs uit voortvloeien, en samenhangende risico s waartoe onder meer gerekend worden eventuele periodiek terugkerende kosten (beheer, onderhoud, vervanging) en regretkosten (wijzigende uitgangspunten/aannames). Ontwerpaanpak en technische uitgangspunten Normen 5. Uitgangspunt voor het treffen van maatregelen zijn de normen (gebaseerd op een overstromingskansbenadering) zoals deze per 1 januari 2017 in werking zullen treden en het ontwerpinstrumentarium zoals vastgesteld door het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Projectaanpak 6. Uitgangspunt voor het bepalen van de aanpak is het doel om de kering uiterlijk op de in het hoofdcontract (tussen het waterschap en de geselecteerde aannemer) opgenomen opleverdatum aantoonbaar aan de wettelijke norm te laten voldoen. 7. Uitgangspunt is dat wordt uitgegaan van bewezen uitvoeringstechnieken voor versterkingsmaatregelen. Bodemdaling 8. Uitgangspunt voor de bodemdalingsopgave is het meest recente bodemdalingsrapport van NAM uit 2015 zoals geverifieerd en vrijgegeven door de dienst Staatstoezicht op de Mijnen. 9. Uitgangspunt voor het bepalen van de bodemdalingsopgave is de verwachte bodemdaling tot Uitgangspunt is dat een onzekerheidsmarge van 30% in het centrum en 50% aan de randen wordt aangehouden. 3

4 Aardbevingsopgave 11. Het waterschap en NAM (alsmede de hen ondersteunende experts) werken intensief en continue samen om te komen tot een gezamenlijk en breed gedragen set technische uitgangspunten voor de aardbevingsopgave en hebben op basis van expertadvies geconcludeerd dat de aardbevingsopgave met name wordt bepaald door het mogelijke risico van verweking van ondiepe gelaagde klei/zandlagen ( het verwekingsrisico ), met in achtneming van de uitkomsten van het voorgestelde onderzoek onder punt Op basis van de aanbevelingen van de experts uit de expertsessie van 12 en 13 mei 2016 zullen NAM en het waterschap zo snel mogelijk een onderzoeks- en meetprogramma overeenkomen op basis waarvan voor 1 december 2016 de definitieve ontwerpuitgangspunten voor het verwekingsrisico kunnen worden overeengekomen tussen NAM en het waterschap (ook wel: het onderzoeksproces ). Er zal door Partijen een gedetailleerd plan van aanpak worden opgesteld met als doel de benodigde onderzoeken tijdig op te leveren. Partijen maken hiertoe de benodigde expertise beschikbaar. 13. Het ministerie van IenM kan, indien NAM en het waterschap dat gezamenlijk wensen, de te hanteren technische uitgangspunten separaat ter review voorleggen aan onafhankelijke experts van het Expertise Netwerk Waterveiligheid, zo nodig aangevuld met experts die beschikken over relevante kennis en ervaring die niet binnen de ENW aanwezig is. 14. De technische (ontwerp)uitgangpunten die bepalend zijn voor het bepalen van de aardbevingsopgave en te realiseren versterkingsmaatregelen zijn met uitzondering van de uitgangspunten die betrekking hebben op verweking voor de toetsing van de subsidieaanvraag door het HWBP ter instemming voorgelegd aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu als kadersteller voor primaire waterkeringen. 15. Uiterlijk 1 december 2016 komen het waterschap en NAM de technische uitgangspunten overeen inclusief het deel dat betrekking heeft op verweking, dat in het definitief ontwerp zal worden vastgelegd, met in achtneming van hetgeen onder punt 21 is bepaald. 16. Parallel aan de aanbesteding en ontwerpfase (dus tot het moment waarop het voorlopig ontwerp en het totaal bedrag worden bepaald op 1 december 2016) zullen het waterschap en NAM een maximale gezamenlijke inspanning leveren om de geadviseerde vervolgonderzoeken t.a.v. verweking, parallel uit te laten voeren die binnen deze termijn mogelijk zijn en daarmee periodiek de resultaten te benutten tot het einde van de ontwerpfase. Op deze wijze kan zonder vertraging en zonder grote regretkosten de scope van de bevingsopgave ingepast worden. 17. In de periode tot 1 december 2016 zal voor de fictieve bevingsopgave in de aanbesteding rekening worden gehouden met een scope die gebaseerd is op de potentieel maximale opgave van 4,3 km. dubbele damwand. 18. Parallel aan het onderzoeksproces als bedoeld in onderdeel 12, zal de geselecteerde aannemer voor 1 december 2016 een aardbevingsbestendig ontwerp maken op basis van de ten tijde van de totstandkoming van dit document (mei/juni 2016) beschikbare kennis ten aanzien van het maximale verwekingsrisico. Dit is uitsluitend gekozen om de resultaten van het in onderdeel 12 genoemde onderzoek, die tot de definitieve aardbevingsopgave leiden, zo eenvoudig mogelijk te kunnen inpassen in de planning van de geselecteerde aannemer. 19. Tijdens het onderzoeksproces zullen, waar mogelijk en gewenst, gezamenlijk vastgestelde resultaten van het onderzoeksproces worden voorgelegd aan experts ter validering en/of worden gebruikt in het ontwerpproces ter vaststelling van deze voorlopige opgave om de doorlooptijd van het vaststellen van de definitieve opgave te bespoedigen. 20. De in onderdeel 14 genoemde voorlopige ontwerpuitgangspunten worden voor 1 juni 2016 voorgelegd aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Met uitzondering van de uitgangspunten voor de bepaling van het verwekingsrisico, worden deze uitgangspunten ook gebruikt om de definitieve aardbevingsopgave vast te stellen. 4

5 21. Het waterschap zal op basis van de definitieve ontwerpuitgangspunten (zoals door NAM en het waterschap overeengekomen, na validatie door experts en na instemming van IenM) als bedoeld in onderdeel 12 de geselecteerde aannemer opdragen een definitief ontwerp maken. 22. In het geval er nieuwe inzichten zijn na 1 december 2016 die de noodzaak of omvang van de aardbevingsopgave veranderen, dan treden partijen in overleg om op basis van deze nieuwe inzichten tot nieuwe ontwerpuitgangspunten en/of een nieuw ontwerp en een gewijzigde opdracht voor de geselecteerde aannemer te komen, tenzij de overall planning van het project daardoor niet (langer) kan worden gehaald. 23. De aan de aannemer voorgeschreven instrumenten (b.v. software pakketten) waarmee de aannemer moet ontwerpen worden gevalideerd. NAM wordt in staat gesteld deze instrumenten en validatie te beoordelen, passend binnen de overall-planning van het gehele project. De verdeling en toerekening van kosten en risico s Redelijke kosten 24. De redelijke kosten bestaan uit de kosten van een sober en doelmatig ontwerp en raming. Toerekeningssystematiek 25. Uitgangspunt is dat conform de werkwijze van de commissie bodemdaling voor de te hanteren toerekeningssystematiek leidend is welke opgave de directe aanleiding is voor de maatregel. 26. Uitgangspunt is dat de reguliere versterkingsopgave de directe aanleiding vormt voor de dijkversterking Eemshaven-Delfzijl 27. De volgorde waarin de marginale meerkosten worden bepaald is: a. Regulier b. Regulier+bodemdaling c. Regulier+bodemdaling+aardbeving, d. Regulier+bodemdaling+aardbeving+meekoppelkansen 28. Uitgangspunt is dat de marginale meerkosten het verschil is tussen de kosten van de maatregel met aanvullende opgave minus de kosten van de maatregel zonder aanvullende opgave. Kostenramingen 29. Uitgangspunt voor het opstellen van kostenramingen is de Standaardsystematiek Kostenramingen 2010 (CROW-publicatie 137, «Wat kost dat? Standaardsystematiek voor kostenramingen in de GWW», 3e druk, CROW, 2010) 30. Uitgangspunt voor het bepalen van de geraamde kosten is de gemiddelde waarde van de probabilistische raming. 31. Uitgangspunt is om voor de uren van eigen medewerkers de kostendekkende integrale loonkosten exclusief btw (tabel 2 volgens de handreiking overheidstarieven) te hanteren (HAFIR). Overige kosten 5

6 32. Uitgangspunt is dat eventuele periodiek terugkerende kosten die voorvloeien uit de aardbevings- en bodemdalingsopgave (al dan niet jaarlijks) worden vergoed, en dat hierover na afronding van het opstellen van het definitief ontwerp nadere afspraken gemaakt worden. 33. Uitgangspunt is dat bijdragen in de kosten van maatregelen berekend worden inclusief BTW. Het waterschap zal, tenzij zij aantoonbaar een financieel risico loopt, zich redelijke inspanningen getroosten om een optimale afhandeling van de BTW te bevorderen met goedkeuring van de fiscus zolang dit past binnen de wet- en regelgeving. Het waterschap zal redelijke verzoeken van NAM in dit verband honoreren. Kosten- en risicoverdeling 34. De aan de aardbevings- en bodemdalings opgave toe te rekenen redelijke (marginale) meerkosten van de voorbereidingsfase (verkenning en planuitwerking) worden verrekend op basis van nacalculatie. De redelijkheid van deze kosten wordt door NZV gedetailleerd gemotiveerd na het vaststellen van het definitief ontwerp. 35. Uitgangspunt is dat er voor wat betreft de aardbevingsopgave een transparante risico-verdeling (onvoorzien-onvoorzien) is op het moment van afrekening;. 36. De marginale meerkosten van de aardbevingsopgave en bodemdaling voor de uitvoering van de dijkverbetering Eemshaven-Delfzijl worden op basis van geraamde kosten (voorcalculatie) verrekend waarbij aansluiting wordt gezocht bij de werkwijze van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. 37. Uitgangspunt is dat risico s en kansen van wijzigende inzichten in de kracht van de aardbeving en de impact daarvan op de kering bij NAM liggen (vergelijk ook werkwijze commissie bodemdaling; overeenkomst artikel 7 lid e). 38. Uitgangspunt is dat de aannemer na gunning zijn bieding en de daarin gehanteerde eenheidsprijzen specificeert middels een SSK raming (open begroting) die als basis kan worden gebruikt voor het beoordelen van de door de aannemer na het opstellen van het definitief ontwerp op te stellen deelramingen voor de incrementele kosten van de bodemdalingsopgave en aardbevingsopgave. 39. Op basis van de door de opdrachtnemer - na het opstellen van het definitief ontwerp -op te stellen deelramingen zullen de bijkomende marginale/incrementele kosten en risico s die nog voor het waterschap resteren (waaronder het inflatierisico) door het waterschap op een transparante wijze worden onderbouwd cq gemotiveerd (onvoorzien-onvoorzien) en aan de raming die de basis vormt voor de factuur op het moment van afrekening worden toegevoegd. Governance en betalingsregeling Besluitvorming 40. De vaststelling van de door NAM te vergoeden kosten voor de aardbevingsopgave vindt plaats na de ontwerpfase op basis van het definitieve aardbevingsbestendige ontwerp dat naar aanleiding van het onderzoek als vermeld onder 12 en de ontwerpuitgangspunten onder 21 door partijen is vastgesteld, met inachtneming van de onderdelen 3 en 4 van dit document. 41. Indien op grond van punt 22 blijkt dat de aardbevingsopgave na 1 december 2016 verandert, dan zal NAM de daaraan verbonden kosten vergoeden, dan wel de minderkosten vergoed krijgen. Het Waterschap zal gebruik maken van het instrumentarium uit 14 van de UAV GC, 6

7 teneinde de kosten van wijzigingen in de opdracht voor de aannemer voor NAM zo laag mogelijk te houden. 42. Ten behoeve van besluitvorming over het kredietvoorstel door het algemeen bestuur van het waterschap is er met deze financiële en procedurele uitgangspunten overeenstemming bereikt tussen de betrokken partijen (waterschap, commissie bodemdaling, NAM en Rijk) over de voor de fictieve opgave te hanteren technische uitgangspunten alsook de wijze waarop de vaststelling van de te vergoeden kosten voor de aardbevings- en bodemdalingsopgave zal plaatsvinden. Toetsing ontwerp en kosten 43. Uitgangspunt is dat een gezamenlijke toets door HWBP, commissie bodemdaling en NAM plaatsvindt op het Plan van Aanpak en het bijbehorende dossier (met daarin onder meer de contractdocumenten) dat de basis vormt voor de beschikking in het kader van het HWBP voorafgaand aan de behandeling van het kredietvoorstel in het algemeen bestuur van het waterschap. (Het HWBP toetst of er sprake is van een sober en doelmatige aanpak om te voldoen aan de algehele waterveiligheidsopgave bij dit project). 44. NAM wordt in de ontwerpfase actief betrokken bij de afstemming en beoordeling van het voorlopige en definitieve ontwerp van de opdrachtnemer en dit wordt vervolgens door NAM en het waterschap gezamenlijk vastgesteld, na validatie door experts en na instemming van IenM voordat dit ter toetsing in de zin van onderdeel 45 wordt voorgelegd. NAM en het waterschap beschouwen hierbij of het ontwerp voldoet aan: - de ontwerpuitgangspunten; en - de eisen van soberheid en doelmatigheid.; - onderdeel 3 van dit document. 45. Uitgangspunt is dat een gezamenlijke toets door HWBP, commissie bodemdaling en NAM plaatsvindt op het door NAM en het waterschap overeengekomen definitieve ontwerp (bodemdaling en aardbeving)(conform onderdeel 21), welke de basis vormt voor de herijking/herbeschikking van de subsidie van het HWBP, en de afrekening van de bodemdalingsen de aardbevingsopgave. 46. Indien deze toets zou leiden tot bevindingen die een gevolg hebben voor de definitieve aardbevingsopgave, treden partijen met elkaar in overleg ten einde de benodigde aanpassingen te bespreken. 47. De leden van het toetsteam doen dit onafhankelijk en zonder last en ruggespraak en geven een gezamenlijk gedragen oordeel over de redelijkheid van het ontwerp en de kosten van de aardbevingsopgaven. 48. ten laste voor NAM komende kosten voor de aardbevingsopgave zullen worden vastgesteld met inachtneming van de onderdelen 4, 24 en 43 t/m 47 van dit document. 7

8 Escalatieprocedure en hardheidsclausule 49. Indien partijen (blijvend) verschil van inzicht hebben die (kunnen) leiden tot vertraging of indien de toetsteams niet tot een gezamenlijk oordeel komen voor de aardbevingsopgave dan worden issues geëscaleerd naar de Nationaal Coördinator Groningen en treden partijen bestuurlijk in overleg.. In het bestuurlijk overleg wordt gestreefd naar een oplossing die recht doet aan de intenties van deze overeenkomst. 50. Indien onvoorziene omstandigheden die leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard, nopen tot een heroverweging van de afspraken treden partijen in overleg met het oog op een oplossing (hardheidsclausule). Betalingen en rapportages 51. Uitgangspunt is dat in de uitvoeringsfase betalingen voor de aardbevings- en bodemdalingsopgave plaatsvinden op basis van voortgang van het werk in aansluiting met de betalingsregeling die wordt overeengekomen in het contract met de opdrachtnemer (aannemer). 52. De kosten van de voorbereidingsfase (inclusief de ontwerpfase) voor de aardbevings- en bodemdalingsopgave worden betaald aan het einde van de ontwerpfase waarbij rekening wordt gehouden met de kosten van voorfinanciering. 53. Uitgangspunt is om uit te gaan van het rapportageformat van HWBP voor de informatievoorziening over de voortgang richting alle betrokken partijen. 54. Na oplevering van het werk wordt een verantwoordingsrapportage opgesteld waarin wordt aangetoond dat het werk is opgeleverd conform het definitief ontwerp. 8