Raadsvoorstel. agendapunt : bijlage nr. : Raadsvergadering: 6 oktober Onderwerp Vernieuwbouw Stichting Noordwest Ziekenhuisgroep

Transcriptie

1 Raadsvoorstel agendapunt : bijlage nr. : Raadsvergadering: 6 oktober 2016 Commissie: Portefeuillehouder: Commissie Ruimte A.J.A. van de Ven en drs. P.F. Dijkman Onderwerp Vernieuwbouw Stichting Noordwest Ziekenhuisgroep Samenvatting - bestuurlijke presentatie Met de Stichting Noordwest Ziekenhuisgroep (Noordwest) is een vaststellingsovereenkomst gesloten over vernieuwbouw van het ziekenhuis op de huidige locatie Alkmaarderhout. Deze overeenkomst biedt het ziekenhuis de mogelijkheid gefaseerd een nieuw ziekenhuis te bouwen over een periode van 2018 tot ca Hiervoor is een aantal ingrepen in de (openbare) ruimte noodzakelijk en is een wijziging van het bestemmingsplan nodig. De vernieuwbouw van het ziekenhuis omvat een grote investering. Vanwege het maatschappelijk belang wordt de raad gevraagd in te stemmen met garantstelling voor (een) door Noordwest af te sluiten geldlening(en) ten behoeve van de vernieuwbouw tot een volwaardig ziekenhuis op de locatie Alkmaarderhout. De gemeentelijke garantstelling is maximaal 40% van de vernieuwbouwkosten. Dit geldt voor een investering tot 150 miljoen. De garantstelling wordt onder voorwaarden verstrekt. Het mede borg staan door de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector is daarbij essentieel.

2 2 Raadsbesluit Nr. De raad van de gemeente Alkmaar; gelet op het voorstel van burgemeester en wethouders, bijlage nr ; gelet op het advies van de raadscommissie Ruimte; b e s l u i t 1. In te stemmen met het opstellen van een nieuw bestemmingsplan, waarbij rekening wordt gehouden met de volgende uitgangspunten; a. maximaal m2 van het park Alkmaarderhout te gebruiken ten behoeve van het ziekenhuis, onder de voorwaarde dat dit 1:1 op het terrein van het ziekenhuis wordt gecompenseerd en direct na afronding van fase 1 de eerste m2 wordt gecompenseerd op de hoek Wilhelminalaan en Metiusgracht; b. een ontsluiting ten westen van Westerlicht ten behoeve van ambulances, en ten westen of oosten van Westerlicht een ontsluiting ten behoeve van de spoedeisende hulpafdeling en een huisartsenpost; c. een bouwhoogte van het nieuw te bouwen ziekenhuis van maximaal 29 meter; d. een brede maatschappelijk/medische bestemming voor het ziekenhuisterrein; e. gemengde functies voor de Cadettenschool en Westerlicht. 2. Te besluiten dat de gemeente borg zal staan voor (een) door Noordwest af te sluiten geldlening(en) ten behoeve van de vernieuwbouw tot een volwaardig ziekenhuis op de locatie Alkmaarderhout, waarbij de gemeentelijke garantstelling maximaal 40% van de vernieuwbouwkosten bedraagt, voor een investering tot 150 miljoen, onder de volgende voorwaarden: a. de looptijd van de garantie is maximaal gelijk aan de termijn waarvoor de geldlening is verstrekt danwel, indien deze termijn korter is, de termijn zoals overeengekomen met de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector; b. de afbouw van de garantstelling gaat gelijk op met de aflossingsverplichting van deze geldlening; c. de gemeente verkrijgt samen met de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector het recht van (gedeelde) eerste hypotheek op de registergoederen op de locatie Alkmaarderhout, tot zekerheid voor eventuele terugbetalingsverplichtingen van Noordwest ingeval de gemeente en/of de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector wordt aangesproken als borg, tot maximaal het bedrag van de borgstelling; d. de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector heeft een positieve beoordeling van de kredietwaardigheid van de Noordwest en van de businesscase afgegeven en is bereid mede borg te staan voor minimaal hetzelfde bedrag als de gemeente; e. de Noordwest betaalt de gemeente een jaarlijkse garantiepremie van 0,5%; f. deze, en andere te maken afspraken, worden vastgelegd in de borgtochtovereenkomst.

3 3 3. Uit te spreken dat de onder 2. genoemde garantstelling het publiek belang alsmede het algemeen belang zoals bedoeld in respectievelijk de Wet Fido en de Mededingingswet dient. Alkmaar, 6 oktober 2016Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. De raad voornoemd, P.M. Bruinooge, voorzitter drs. A.P.A. Koolen, griffier

4 4 bijlage nr. : Voorstel van burgemeester en wethouders Vraagstelling - probleemstelling Inleiding Het college heeft de afgelopen periode overleg gevoerd met Noordwest over mogelijkheden van vernieuwbouw van het ziekenhuis op de huidige locatie in Alkmaar. Dit heeft geleid tot een vaststellingsovereenkomst met het ziekenhuis. Deze overeenkomst biedt het ziekenhuis de mogelijkheid gefaseerd een nieuw ziekenhuis in Alkmaar te bouwen in de periode 2018 tot ca In de overeenkomst zijn afspraken gemaakt over de volgende onderwerpen: 1. Ruimtelijke ordening 2. Tijdelijke parkeervoorzieningen in het openbaar gebied 3. Westerlicht en Cadettenschool 4. Grondruil/verkoop 5. Financiële garantstelling Met betrekking tot de ruimtelijke ordening en de financiële garantstelling wordt de raad om instemming gevraagd. Het gaat in deze fase om instemmen met de kaders waarbinnen het college de voorbereiding verder op kan pakken. Eventuele voorbereidingskosten en krediet ten behoeve van tijdelijke parkeervoorzieningen worden in een later stadium aan de gemeenteraad voorgelegd. Hieronder wordt op de verschillende onderwerpen ingegaan. 1. Ruimtelijke ordening Om op het huidige terrein gefaseerd te kunnen bouwen, waarbij het ziekenhuis in bedrijf blijft, is tijdelijk meer ruimte nodig dan momenteel voor het ziekenhuis beschikbaar is. Voor de eerste bouwfase is aan de parkzijde ruimte nodig. Daarna kunnen per fase oude gebouwen worden gesloopt, waardoor op termijn ruimte vrij komt aan de zijde van de Wilhelminalaan en de Metiusgracht. Hiervoor is een ingreep noodzakelijk in het Alkmaarderhout. Het ziekenhuis geeft aan maximaal 8.000m2 van het park nodig te hebben om nieuw te kunnen bouwen. Omdat het ziekenhuis op termijn kleiner wordt dan het momenteel is, worden de vierkante meters park in een latere fase op het ziekenhuisterrein middels een groene invulling gecompenseerd. De overweging die het college hierbij heeft gemaakt is de meerwaarde die een groene invulling langs de Metiusgracht en de Wilhelminalaan biedt. De Cadettenschool komt na afronding van de eerste fase al in een groene omgeving te liggen (2.000 m2). In latere fasen worden hier andere delen van het huidige ziekenhuisterrein aan toegevoegd. Het gaat om een 1:1 compensatie van het groen. Om een goede ontsluiting voor ambulances te maken is een in/uitrit vanaf de Julianalaan noodzakelijk. Deze zal zo dicht mogelijk langs de westzijde van Westerlicht komen te liggen. Daarnaast wil het ziekenhuis graag de mogelijkheid open houden om een ontsluiting voor de spoedeisende hulpafdeling en een huisartsenpost vanaf de Julianlaan te maken. Deze ontsluiting wordt ten westen of ten oosten van Westerlicht gerealiseerd. Om het ziekenhuis de mogelijkheid te bieden een zo compact mogelijk ziekenhuis te bouwen met zoveel mogelijk groene ruimte er omheen wordt ruimte gegeven voor een bouwhoogte van maximaal 29 meter. De toegestane bouwhoogte voor het grootste deel van het terrein bedraagt

5 5 momenteel 20 meter. Een lagere bouwhoogte langs de Metiusgracht blijft gehandhaafd. Ook komt de bebouwing niet dichter naar de woningen aan de Wilhelminalaan dan in het huidige bestemmingsplan is toegestaan. De bestemming voor het ziekenhuisterrein krijgt een brede maatschappelijk/medische invulling. Het ziekenhuis is ook eigenaar van de twee monumentale panden Westerlicht en de Cadettenschool. Het is denkbaar dat deze panden in de toekomst een andere invulling krijgen. Daarom wordt voor deze panden een gemengde functie voorgesteld. Welke functies hier passend zijn wordt nader uitgewerkt en bij vaststellen van het bestemmingsplan aan de gemeenteraad voorgelegd. Na afronding van de laatste fase komt de grond in het verlengde van de Metiusgracht vrij (tussen Ropjeskuil en Akerslaan). Hier zou in de toekomst een ontwikkeling voor woningbouw passend zijn. Het is echter te vroeg om dit in het bestemmingsplan op te nemen en wordt pas in een latere fase uitgewerkt. Bestemmingsplan Ten behoeve van het bestemmingsplan worden diverse onderzoeken uitgevoerd, zodat door de raad bij het vaststellen van het bestemmingsplan een zorgvuldige afweging gemaakt kan worden. Onder andere flora- en fauna, waterlopen, archeologie en de cultuurhistorische waarde van het gebied worden nader bekeken. Op basis van bovenstaande wordt de raad gevraagd met de volgende uitgangspunten in te stemmen en hiervoor een wijziging van het bestemmingsplan in gang te zetten: a. maximaal 8.000m2 van het park Alkmaarderhout te gebruiken ten behoeve van het ziekenhuis, onder de voorwaarde dat dit 1:1 op het terrein van het ziekenhuis wordt gecompenseerd en na afronding van fase 1 de eerste 2.000m2 wordt gecompenseerd op de hoek Wilhelminalaan en Metiusgracht; b. een ontsluiting ten westen van Westerlicht ten behoeve van ambulances, en ten westen of oosten van Westerlicht een ontsluiting ten behoeve van de spoedeisende hulpafdeling en een huisartsenpost; c. een bouwhoogte van het nieuw te bouwen ziekenhuis van maximaal 29 meter; d. een brede maatschappelijk/medische bestemming voor het ziekenhuisterrein; e. gemengde functies voor de Cadettenschool en Westerlicht. Procedure Noordwest heeft op 18 juli 2016 de omwonenden geïnformeerd over het besluit om in Alkmaar te blijven. Naar verwachting wordt in november dit jaar een tweede informatiebijeenkomst gehouden. Als de contouren van de vernieuwbouw bekend zijn wordt, binnen bovengenoemde kaders, het bestemmingsplan vormgegeven. Hierin komt ruimte voor het ziekenhuis om in de komende jaren haar plannen verder uit te werken, maar biedt tegelijkertijd voldoende rechtszekerheid aan de omwonenden. Om omwonenden en andere belanghebbenden de gelegenheid te geven in te spreken op het plan wordt een voorontwerp van het bestemmingsplan opgesteld. Het voorontwerp wordt gedurende zes weken ter inzage gelegd. Iedereen kan kennisnemen van het bestemmingsplan en hierop een inspraakreactie geven. Tijdens de inspraakprocedure wordt een inloopbijeenkomst gehouden waar belanghebbenden vragen kunnen stellen over de inhoud van het bestemmingsplan. Na de inspraak wordt het ontwerpbestemmingsplan opgesteld. Het ontwerpbestemmingsplan wordt gedurende zes weken ter visie gelegd. In deze periode kunnen zienswijzen worden ingediend, waarna het eventueel gewijzigde bestemmingsplan wordt voorgelegd aan de gemeenteraad ter vaststelling. Naar verwachting zal dit in de tweede helft van 2017 plaatsvinden.

6 6 2. Tijdelijke parkeervoorzieningen in het openbaar gebied op maaiveld Tijdens de bouw ontstaat een tijdelijk parkeertekort op het terrein van het ziekenhuis. Om dit op te vangen zijn in de directe omgeving van het ziekenhuis tijdelijke parkeerplaatsen nodig in het openbaar gebied. Afhankelijk van het moment van de behoefte en de benodigde aantallen bereidt het college de aanleg van tijdelijke parkeerplaatsen voor. De parkeerplaatsen worden op maaiveld gerealiseerd. Uitgangspunt is dat de kosten voor de aanleg van de tijdelijke parkeerplaatsen voor de gemeente zijn. Dekking komt uit de parkeeropbrengsten. Zodra de locaties zijn uitgewerkt, met de bijbehorende kosten en baten, wordt een kredietaanvraag aan de gemeenteraad voorgelegd. 3. Westerlicht en Cadettenschool Het ziekenhuis heeft twee rijksmonumenten in eigendom, het Westerlicht en de Cadettenschool. De Cadettenschool is momenteel in gebruik door het ziekenhuis als kantoorruimte en dialysecentrum. Westerlicht staat al lange tijd leeg. In overleg met de Rijksdienst wordt bekeken welke mogelijkheden er zijn voor een nieuwe invulling van Westerlicht. Noordwest ontwikkelt op korte termijn een plan voor hergebruik. Gestreefd wordt naar een toekomst bestendige herontwikkeling ten behoeve van gebruiksfuncties van het ziekenhuis. Het college maakt bij de vergunningverlening een afweging tussen de monumentale waardevolle elementen en een toekomstbestendig gebruik van het gebouw. Hierbij zal ook gekeken worden naar de ruimtelijke relatie tussen Westerlicht en de Cadettenschool en de uitstraling van beide gebouwen naar zijn omgeving. 4. Grondruil/verkoop Voor de vernieuwbouw van het nieuwe ziekenhuis is maximaal 8.000m2 grond nodig dat nu in eigendom is van de gemeente. Het ziekenhuis kan deze grond van de gemeente kopen conform de gemeentelijke grondprijzennota. Het gecompenseerde groen kan de gemeente vervolgens weer terug kopen. Een andere optie is om de grond te ruilen. Het ziekenhuis krijgt het benodigd aantal m2 in het park en de gemeente krijgt hier gronden die het groen van het park compenseren voor terug. In overleg met Noordwest zal het college hier te zijner tijd een koop- of ruilcontract voor opstellen. 5. Financiële garantstelling MCA in het verleden In het verleden heeft de gemeente vanuit een Gemeenschappelijke Regeling samen met de regiogemeenten garanties afgegeven voor het MCA. Voor Alkmaar, Schermer en Graft de Rijp samen betrof die garantstelling 33% van de geldlening. Omdat ook nu het ziekenhuis nog steeds een grote maatschappelijke waarde heeft voor Alkmaar en gehecht wordt aan behoud van het ziekenhuis op de locatie Alkmaarderhout, wordt de raad gevraagd in te stemmen met garantstelling voor (een) door Noordwest af te sluiten geldlening(en) ten behoeve van de vernieuwbouw tot een volwaardig ziekenhuis op de locatie Alkmaarderhout. De gemeentelijke garantstelling die gevraagd wordt is maximaal 40% van de vernieuwbouwkosten. 6. Financiële garantstelling Noordwest Garantstelling versus borgtocht De civielrechtelijke aspecten van garanties zijn vastgelegd in boek 7, artikelen 850 e.v. van het Burgerlijk Wetboek, in dit wetboek wordt gesproken over borgtocht. Artikel 7 : 850 luidt: Borgtocht is de overeenkomst waarbij de ene partij, de borg, zich tegenover de andere partij, de schuldeiser, verbindt tot nakoming van een verbintenis, die een derde, de hoofdschuldenaar, tegenover de schuldeiser heeft of zal krijgen. Borgtocht houdt in het kort in dat als de hoofdschuldenaar niet betaalt, de schuldeiser de borg voor betaling kan aanspreken. In de praktijk wordt veelal de term garanties gebruikt. Garantstellingsbedrag en voorwaarden In juni 2016 is bekend geworden dat het in de eerste fase van de vernieuwbouw zal gaan om een investering van 120 miljoen tot 150 miljoen. Aan de gemeente wordt gevraagd borg te willen

7 7 staan voor maximaal 40% van (een) door Noordwest af te sluiten geldlening(en) ten behoeve van de vernieuwbouw tot een volwaardig ziekenhuis op de locatie Alkmaarderhout. De looptijd van de garantie is maximaal gelijk aan de termijn waarvoor de geldlening is verstrekt, danwel, indien deze termijn korter is, de termijn zoals overeengekomen met de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector. De afbouw van de garantstelling gaat gelijk op met de aflossingsverplichting van deze geldlening. Alle gemaakte en nog te maken afspraken worden vastgelegd in een borgtochtovereenkomst. Zekerheidsstelling Een belangrijke voorwaarde die de gemeente stelt is dat de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector de kredietwaardigheid van Noordwest en van de businesscase positief beoordeelt en bereid is mede borg te staan voor minimaal hetzelfde bedrag als de gemeente. De gemeente verkrijgt samen met de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector het recht van (gedeelde) eerste hypotheek ten titel van zekerheid. Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) Als de toetsing van de kredietwaardigheidssituatie van de organisatie, het investeringsplan en het leningenarrangement positief zijn afgerond, dan verleent het WFZ een borgstellingsverklaring die gedurende een jaar geldig is. Wordt deze borgstellingsverklaring omgezet in een lening, dan wordt een driepartijencontract gesloten door Noordwest, geldgever en WFZ, waarin de onderlinge verhoudingen precies zijn vastgelegd. De gemeente Alkmaar zal eenzelfde driepartijencontract, borgovereenkomst, afsluiten, dus Noordwest, geldgever en gemeente Alkmaar. De gemeente wil alleen borg staan voor vertrouwenwekkende investeringen. De toekomstige exploiteerbaarheid en de financierbaarheid moeten degelijk en overtuigend worden onderbouwd in een businessplan. In de WFZ-publicaties 'Raamwerk Risicomanagement Zorginstellingen' (medio 2008) en 'Bouwstenen Businessplan' (medio 2010) is toegelicht welke informatie nodig is om een garantieverzoek te kunnen beoordelen. Zonder borgstellingsverklaring van de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector zal de gemeente Alkmaar geen mede garantstelling afgeven. Kader Het kader voor het verlenen van garantstelling op geldleningen ligt vast in onderstaande wet- en regelgeving. - Gemeentewet - Wet Fido (financiering decentrale overheden) o.a. bepalen publiek belang; - Het Besluit financiering decentrale overheden; - Mededingingswet; - Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie; - Mededeling van de Commissie betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-verdrag op staatsteun in de vorm van garanties (2008/C ); - Mededeling van de Commissie over de herziening van de methode waarmee de referentieen disconteringspercentages worden vastgesteld (2008/c 14/02); - Financiële verordening gemeente Alkmaar 2015 ex artikel 212 Gemeentewet; - Treasurystatuut ; - Uitvoeringsregels garanties gemeente Alkmaar; Garantiepremie Garantstelling door de gemeente leidt voor de geldnemer tot een (betere) toegang tot de kapitaalmarkt. In dat geval zal de geldgever namelijk niet het risicoprofiel van de geldnemer als

8 8 uitgangspunt nemen bij het bepalen van de hoogte van de rente, maar het risicoprofiel van de gemeente. Bij faillissement en wanbetaling wordt aanspraak gemaakt op het gemeentelijk deel van de garantie. De gemeente moet in dat geval direct de jaarlijkse rente en aflossing voldoen. Voor het garant staan dient de gemeente een premie te vragen. De garantiepremie is gesteld op jaarlijks 0,5% van de (restant) geldlening. Omschrijving publieke taak De Wet Fido schrijft voor dat het verlenen van garantie alleen toegestaan is op basis van het uitoefenen van de publieke taak. De overheid kan/ mag iets tot haar publieke taak rekenen wanneer het particuliere bedrijfsleven niet of tegen bijzonder hoge kosten in een voorziening voorziet, waardoor deze niet of voor velen niet bereikbaar is. Het Noordwest Ziekenhuis is geen privékliniek maar een regionaal algemeen ziekenhuis voor ca inwoners die belang hebben bij volwaardige medische zorg in hun nabijheid. Publiek belang Alkmaar: Behoud van een volwaardig algemeen klinisch ziekenhuis op de huidige locatie in de gemeente Alkmaar en behoud van werkgelegenheid in Alkmaar voor ongeveer fte. Noordwest exploiteert een algemeen klinisch (opleidings-) ziekenhuis waarin vrijwel alle medische disciplines beschikbaar zijn met uitzondering van cardiochirurgie. Het primaire verzorgingsgebied van Noordwest locatie Alkmaar betreft de gemeenten Alkmaar, Bergen, Castricum, Heerhugowaard, Heiloo, Langedijk, Koggenland, Hollands Kroon en Schagen. Dit gebied heeft ca inwoners. Noordwest, locatie Alkmaar, kende over 2014 een gemiddelde personele bezetting van zo n fte, verdeeld over ± fte vast personeel, ± 25 fte personeel niet in loondienst en ± 37 fte flexibel personeel. De medische staf bestond in 2014 gemiddeld uit 208 fte, verdeeld over 233 personen (zowel in dienstverband als vrijgevestigd). Staatssteun Artikel 107 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie luidt: Behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. Daarom moet in het geval van een (financiële) transactie in welke vorm dan ook waarbij een organisatie met ondernemingsactiviteiten is betrokken, worden nagegaan of er mogelijk sprake is van staatssteun. Intern is een staatssteuncheck opgesteld. Daaruit blijkt dat het vooralsnog niet waarschijnlijk is te achten dat een garantie aan Noordwest verboden staatssteun inhoudt, omdat niet wordt voldaan aan een van de criteria voor verboden staatssteun, nl. dat van invloed op de tussenstaatse handel. Een extern oordeel wordt gevraagd als de exacte bedragen bekend zijn. Mededingingswet Een te verstrekken garantie is aan te merken als een economische activiteit van de gemeente. Daarop is het met de Wet Markt en Overheid ingevoegde onderdeel van de Mededingingswet van toepassing. Deze verplicht de gemeente om als tegenprestatie voor haar economische activiteiten een kostendekkende tegenprestatie te vragen; de integrale kosten moeten worden doorberekend. Dit zijn in elk geval operationele kosten, afschrijvings- en onderhoudskosten en vermogenskosten. Dit geldt alleen niet als de gemeenteraad een zgn. algemeen belang besluit heeft genomen, een besluit dat en waarom de garantieverlening het algemeen belang dient.

9 9 6. Inzage De vaststellingsovereenkomst ligt voor raadsleden bij de griffie ter inzage. Burgemeester en wethouders van Alkmaar, P.M. Bruinooge, burgemeester W. van Twuijver, secretaris Collegevergadering : 6 september 2016 Netwerk : Stedelijke en Maatschappelijke Ontwikkeling Steller : Jacqueline Feron/Erik van Wattingen