JAARVERSLAG van de NEDERLANDSE VERENIGING VOOR MEDISCH ONDERWIJS. Periode: 1 september augustus 2008

Transcriptie

1 JAARVERSLAG van de NEDERLANDSE VERENIGING VOOR MEDISCH ONDERWIJS Periode: 1 september augustus INLEIDING Dit jaarverslag rapporteert over het 35e werkjaar van onze vereniging. We kunnen vol trots stellen dat we in de kracht van ons bestaan aan het komen zijn. Het aantal leden steeg dit verenigingsjaar van 867 tot 946 op 31 augustus. Op het moment van schrijven van dit verslag (medio oktober 2008) is het ledental gestegen tot boven de 1000 (inderdaad: duizend). Dit is een buitengewoon resultaat dat de betekenis van onze vereniging als een centraal orgaan in het Medisch Onderwijs in Nederland en Vlaanderen benadrukt. De leden zijn afkomstig uit alle geledingen binnen het medisch onderwijs. De rol van de NVMO als een centraal orgaan binnen het medisch onderwijs werd in het afgelopen jaar versterkt door, onder andere, de instelling van een review commissie voor de beoordeling van de voor de vervolgopleidingen te ontwikkelen richtlijnen. Deze commissie werd ondergebracht bij de NVMO vanwege de expertise die op alle terreinen van het Medisch Onderwijs binnen de vereniging aanwezig is. Ook de samenwerking binnen de verschillende werkgroepen als onderdeel van de NVMO en de vergaderingen van de werkgroepen met het bestuur geven een belangrijke impuls aan de kwaliteits- en expertiseontwikkeling. Dit overleg vindt namelijk niet alleen plaats tussen het bestuur en de werkgroepen maar door het gezamenlijke karakter van de vergaderingen nemen de vertegenwoordigers van de werkgroepen ook kennis van elkaars prestaties en plannen en ideeën en kan er hierdoor een wederzijdse positieve beïnvloeding plaatsvinden. Het bestuur beoogt door de werkgroepen te subsidiëren verdere ontwikkelingen in de diverse expertisegebieden te stimuleren. Internationale samenwerking wordt door het bestuur actief ondersteund en geïnitieerd. De samenwerking met Association for Medical Education in Europe AMEE en Medical Teacher, die reeds heeft geresulteerd in de publicatie van een tweetal artikelen, geschreven vanuit twee werkgroepen van de NVMO, is daarvan een voorbeeld. De Han Moll penning werd op het NVMO congres van 2007 uitgereikt aan prof.dr. Herman van Rossum van het VUmc. Dit vormt een zeer terechte bekroning voor de leidende rol die Herman van Rossum heeft gespeeld bij de ontwikkeling van het Medisch Onderwijs in Nederland. Binnen het Medisch Onderwijs in Nederland en Vlaanderen heerst grote op de toekomst gerichte activiteit. De NVMO zal hierbij een herkenbare, faciliterende en initiërende rol blijven spelen. 2. BESTUURSZAKEN 2.1 Samenstelling van het bestuur De samenstelling van het Dagelijks Bestuur van de NVMO in het verslagjaar was als volgt: prof.dr. Th.J. ten Cate, Utrecht, voorzitter dr. C.T. Postma, Nijmegen, secretaris prof.dr. T.A.W. Splinter, Rotterdam, penningmeester Het Bestuur was samengesteld uit de onder het dagelijks bestuur genoemde personen en de volgende leden en adviseurs: prof.dr. P. van Beukelen, Utrecht (Diergeneeskunde) dr. B. Bonke, adviseur als hoofdorganisator van het NVMO Congres prof.dr. J.C.C. Borleffs, Utrecht, adviseur als hoofdredacteur TMO prof.dr. J.J. Roord, VUmc Amsterdam, vanuit CCMS mw.prof.dr. S. Schol, Gent drs. P.L. Schoonheim, VUmc Amsterdam, vanuit SVUH Marie-Claire Kleinegris, afgevaardigde vanuit het LMSO

2 2.2 Bestuursondersteuning Het bestuur werd ondersteund door mw. M. Sterman-Vleeschdraager. 2.3 Bestuursactiviteiten Bestuursvergaderingen. Het dagelijks bestuur vergaderde in de loop van zes maal en het bestuur driemaal. Algemene Ledenvergadering. Op de ALV van 13 november heeft het bestuur verantwoording afgelegd over het afgelopen jaar en werden de jaarverslagen goedgekeurd. De begroting van het verenigingsjaar werd eveneens goedgekeurd. Zie voor de verdere punten het verslag van de vergadering. 3. LEDENBESTAND Per 31 augustus 2007 telde de NVMO in totaal 946 leden (eind , eind , eind , eind augustus , eind augustus , eind augustus , eind augustus ) verdeeld over de volgende categorieën: individuele leden 509 individuele student-leden 15 ereleden 4 seniorleden 8 (mogelijk sinds 2006) collectieve leden 380 bibliotheken 30 De mogelijkheid om bij aanmelding voor het NVMO Congres 2007 lid te worden leverde 63 nieuwe leden op. 4. TIJDSCHRIFT VOOR MEDISCH ONDERWIJS In bestond de redactie van het Tijdschrift voor Medisch Onderwijs (TMO) uit: prof. dr. J.C.C. Borleffs (hoofdredacteur), dr. B. Bonke, mw. dr. J. Cohen-Schotanus, dr. J. van Dalen, prof. dr. R. Remmen, prof. dr. F. Scheele, prof. dr. P.M.J. Stuyt en mw. G. Karsten-van der Giessen (redactiesecretariaat). In december 2007 trad prof. mw. dr. J. Cohen-Schotanus af als redactielid en per januari 2008 traden dr. P.M. Boendermaker (Groningen) en prof. dr. O.T. Terpstra toe tot de redactie. In de loop van 2008 is een nieuwe redactielid geworven als opvolger van prof. dr. R. Remmen (België). Per januari 2009 zal een Belgische collega, mevr. dr. G. Peeraer, tot de redactie toetreden. Met ingang van 1 januari 2008 is TMO naast de gedrukte versie ook on-line gegaan. De in samenwerking met het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) opgezette pro- en contra rubriek over onderwijskundige onderwerpen is in 2007 t/m nummer 5 voortgezet. Gesprekken zijn gevoerd en dit heeft geleid tot de besluitvorming deze rubriek in 2009 in zowel TMO als in het NTvG weer nieuw leven in te blazen. In het kader van de tussen de NVMO en Medical Teacher gemaakte afspraak twee maal per jaar een artikel uit een van de NVMO-werkgroepen te plaatsen in Med Teach en in het TMO (in Nederlandse vertaling) heeft zijn beslag gekregen (Med Teach nr. 2 en TMO nr. 5). Bijdragen vanuit de Werkgroepen E-learning (Hols et al), Portfolio (Dekker et al.) en Docentprofessionalisering (Molenaar et al.) zijn in bewerking. De mogelijkheid van registratie bij Thompson Scientific is onderzocht en heeft geleid tot het starten van een aanvraagprocedure. De in 2008 verschenen nummers 2, 3 en 4 zijn ingestuurd ter beoordeling. In verschenen 6 nummers van in totaal 319 bladzijden (nummers 4, 5, 6 van 2007 en de nummers 1, 2 en 3 van 2008). De redactie heeft in vier maal vergaderd (drie maal telefonisch en één keer lijfelijk). 2

3 5. NVMO CONGRES 2007 Het jaar 2007 was een jubileumjaar voor de NVMO, de vereniging bestond 35 jaar. Dit was reden om het congres uit te breiden tot een driedaags congres: van woensdagmiddag 14 november tot en met vrijdag 16 november. Hoofdorganisator was drs. Anita Jacobs, onderwijskundige bij het instituut voor onderwijs en opleiden van VU medisch centrum te Amsterdam. De locatie was net als eerdere jaren hotel Zuiderduin in Egmond aan Zee. Dinsdag- en woensdagochtend vond een aantal preconference cursussen plaats. Op woensdag was er speciale aandacht voor e-learning en simulaties in medisch onderwijs, op donderdag stonden de medische vervolgopleidingen centraal en op vrijdag onder meer de basisvakken. Nieuwe presentatievormen dit jaar waren symposia en papers uit de onderwijspraktijk. Voorafgaand aan het congres werd geïnvesteerd om een grotere doelgroep te bereiken. Hiervoor werd o.a. in Nederland en België een vooraankondigingfolder verspreid in december 2006, werd de congresbrochure breder verspreid, werden de wetenschappelijke verenigingen van medisch specialisten, huisartsen en sociaal-geneeskundigen aangeschreven, werd een extra folder in september 2007 verspreid en werd het congres aangekondigd in medische tijdschriften en op websites. De eerste hoofdspreker Dr. Dan Raemer werd geïnterviewd door Medisch Contact. Het aantal congresbezoekers was hoger dan voorgaande jaren, ruim 700. Dit resulteerde ook in een toename van het aantal leden van NVMO. Voor de inhoud van het congres werd samenwerking gezocht met de KNMG colleges (CCMS, CHVG en CSG) en de Orde van Medisch Specialisten. Tevens werd accreditatie aangevraagd en toegekend door het accreditatiebureau medisch specialisten (ABMS) en het college voor huisarts- en verpleeghuisgeneeskundigen. Het feestelijke karakter van het congres werd benadrukt door een speciale lezing door dr. Hans van de Sande, de inbreng van Zijlstra en Zo, en tijdens het diner op donderdagavond een optreden van Opera della Casa. De thema s van de hoofdlezingen waren divers: (1) The future is simulation: Dr. Quo or Dr. Wave? (door Dr. Dan Raemer), (2) Epidemiologie van pleuritis in medisch onderwijs (Dr. Hans van de Sande), (3) Innovatie van medisch onderwijs en kwaliteit van zorg: de rol van clinical governance (Prof.dr. Erik Heineman), (4) Expertiseontwikkeling bij studenten geneeskunde en professionals (Prof.dr. Henk Schmidt), (5) De positie van de arts in sociaal-cultureel perspectief (Prof.dr. Paul Schnabel) en (6) Vaardige kundigheden en kundige vaardigheden. Over de zoektocht naar de virtuele noemer van de medische beroepen in de geschiedenis van het medisch onderwijs (Prof.dr. Mart van Lieburg). Het overige aantal bijdragen aan het congres omvatte 5 symposia, 12 wetenschappelijke papers, 6 promovendi lezingen, 40 onderzoekspapers, 47 papers uit de onderwijspraktijk, 21 posters, 27 workshops, 16 rondetafelsessies, 9 e-learning sessies en discussies. Dit jaar waren de wetenschappelijke papers, anders dan voorheen, gegroepeerd in aparte sessies. De posters werden voor het eerst ook op de NVMO website gepubliceerd. Bohn Stafleu en van Loghum (BSL) stelde ook dit jaar prijzen beschikbaar voor de beste bijdragen. De jury bestond uit prof.dr. P. van Beukelen, prof. dr. Anselme Derese, mw. Dr. Johanna Schönrock-Adema en mw. Drs. Marie-Claire Kleinegris. Prijswinnaars waren: Beste wetenschappelijke paper: E.A. van Hell et al. (UMCG) Beste onderzoekspaper: M. Boerjan et al. (UMC St Radboud en UZ Gent) Beste paper uit de onderwijspraktijk : M. Anderegg et al. (KNMG Studentenplatform) Beste poster: J. van Nies et al. (LUMC). Prof. dr. Herman van Rossum (VUmc) kreeg de Han Moll penning uitgereikt. Aan het einde van het congres werd de hoofdorganisatie voor het NVMO congres in 2008 werd overgedragen aan dr. Benno Bonke (ErasmusMC Rotterdam). Verder werd drs. Ingrid Mourer (AMC Amsterdam) in de congrescommissie opgevolgd door prof.dr. Jan Bolk (LUMC Leiden). 3

4 6. WERKGROEPEN Evenals vorig jaar werd er op 30 mei een bijeenkomst georganiseerd van vertegenwoordigers van de werkgroepen met het bestuur, waar verslag werd gedaan van de activiteiten in het verenigingsjaar en waar plannen werden gepresenteerd voor de komende periode. Inmiddels zijn de werkgroepen die in het vorige jaarverslag als in oprichting waren vermeld zijn gestart en er heeft zich inmiddels een nieuwe werkgroep gemeld: Wetenschappelijke Vorming. 6.1 Communicatie Onderwijs Algemeen Deze besloten werkgroep heeft als doelen: het ontwikkelen en uitwisselen van expertise van zowel vorm als inhoud van het onderwijs in communicatie en consultvoering in de basiscurricula van de opleiding medische wetenschappen en de toetsing daarvan; het ontwikkelen en uitwisselen van expertise t.b.v het goed inbedden van dit type onderwijs in de geneeskund(ig)e (vervolg) opleidingen;ontwikkelen en uitwisselen van ideeën over organisatie van het onderwijs in communicatie en consultvoering en ontwikkelen van oplossingen voor praktische problemen (o.a. vanwege grote studentaantallen, over hoeveelheid practica en over specifieke onderwijsvormen) Activiteiten De werkgroep heeft dit jaar drie bijeenkomsten (gehad), tijdens het NVMO-congres nov 2007; 27 februari en 4 juni Onderwerpen: Hoe een betere samenhang tussen onderwijs in communicatie en consultvoering en onderwijs en ontwikkeling van professioneel gedrag gerealiseerd kan worden. (terugkerend agendapunt). Onderwijsresearch: bespreking van actuele informatie over patiëntgerichte communicatie en de vraag hoe onderzoeksbevindingen sneller en op een goede manier te vertalen zijn naar de onderwijspraktijk (4 juni a.s). Voorbereiding van een symposium voor het volgende NVMO-congres met als titel: Communicatietraining in het medisch onderwijscontinuüm: wanneer,hoe en door wie? Bespreking van de website. (terugkerend agendapunt). Besproken wordt de MIOCO website, die al bestond voordat de groep een NVMO werkgroep was en alleen toegankelijk is voor de werkgroep, te koppelen aan die voor de werkgroepen van de NVMO. 6.2 Diversiteit Actviteiten In het studiejaar is de werkgroep tweemaal bijeen geweest, nl. op 12 september 2007 en 19 maart Beide bijeenkomsten werden gehouden in het UMC Utrecht, en werden door respectievelijk 11 en 10 leden bezocht. Tijdsduur was beide keren van tot uur. Onderwerpen Behalve bestuurlijke zaken zoals naamgeving (gewijzigd conform wensen NVMO-bestuur) verslagen, programma, een bijdrage aan het NVMO-congres en een artikel voor TMO en Medical Teacher werden de volgende onderwerpen aan de orde gesteld: - Referaten over relevante literatuur met aansluitend discussie Naar aanleiding hiervan werd het belang besproken van interesse en bereidheid om met de ander in contact te komen teneinde integratie van bv. minderheden te bevorderen. Tevens werd gesignaleerd hoe lastig dit is wanneer men stuit op belangrijke verschillen in normen en waarden tussen hulpverlener en patiënt. Wat zouden we daarover aan studenten willen meegeven? Wellicht dat er geen pasklare, universeel toepasbare oplossingen bestaan en dat het vooral belangrijk is dat (aankomende) artsen zich realiseren dat (allochtone) patiënten andere normen en waarden kunnen hebben dan zij. Verder wer o.a. besproken hoe factoren als genetica, gewoontes, omgevingsfactoren, sociale omgeving een rol spelen in de relatie tussen etniciteit en gezondheid. Het onderwijs zou zich op deze verschillende factoren moeten richten, maar men vindt het tevens belangrijk dat studenten kritisch blijven nadenken over de kennis die ze aangereikt krijgen. 4

5 - Video over inzet buitenlandse artsen als simulatiepatiënt Een van de hierbij opgeroepen vragen is hoe ver ga je in op de achtergrond van een patiënt? Studenten/artsen durven hier soms niet op in te gaan uit angst te veel op een zijpad terecht te komen of uit angst voor de emoties van de patiënt. - Presentatie Keuzevak Etnische Diversiteit aan het AMC/UvA. Naar aanleiding hiervan wordt het zinvol geacht materiaal op het gebied van onderwijs van cultuur en communicatie (oefenen van vaardigheden/ reflectie op attitudes) interfacultair uit te wisselen, om een idee te krijgen wat er allemaal is. Hier wordt een voorstel voor gedaan. - Symposium NVMO-congres 2008: Etnische diversiteit in het medisch onderwijs Als onderwerp wordt gekozen segregatie. Doel van de workshop is: 1) segregatie zelf door de deelnemers te laten ervaren en 2) hoe kunnen ervaren verschillen positief worden ingezet? - Instroom buitenslands gediplomeerden, ervaringen in de verschillende faculteiten. Update instroom Saoudische studenten geneeskunde 6.3 Docentprofessionalisering Samenstelling van de werkgroep In het afgelopen jaar was de werkgroep als volgt samengesteld Drs.J.A. Baane, Afd. Opleiding & Studentenzaken AMC, Amsterdam Prof.dr.P. van Beukelen, Onderwijsbestuur / Leerstoel Kwaliteitsbevordering Diergeneeskundig Onderwijs, Faculteit Diergeneeskunde, Utrecht Drs.R. Engbers, Onderwijsinstituut, UMC St Radboud, Nijmegen Th.E.Fick, chirurg (n.p.), Expertisecentrum voor Onderwijs en Opleiding do&o, UMC Utrecht Dr.W. de Grave, Capaciteitsgroep O&O, Faculteit Geneeskunde, Universiteit Maastricht Drs. J.C.G. Jacobs, Onderwijsinstituut, VU-mc, Amsterdam Dr.D.D.Mansvelder-Longayroux, Directoraat Onderwijs en Opleidingen, LUMC (vanaf 21 januari 2008) Prof.Dr.W.M. Molenaar (voorzitter), Centrum Docentprofessionalisering, Onderwijsinstituut FMW, UMCGroningen Dr.J.M.Vervoorn, ACTA (tandheelkunde), Amsterdam Dr.A. Zanting, Opleidingsinstituut Geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam Bijeenkomsten De werkgroep kwam 3 maal bijeen (18 september 2007, 21 januari 2008 en 17 april 2008). Aan de derde bijeenkomst namen ook 5 gasten deel (NVMO-leden) uitgenodigd door de werkgroepleden uit hun eigen omgeving, waaronder 2 promovendi Activiteiten Beschrijving Competenties van Docenten en Opleiders in het Medisch Onderwijs. De belangrijkste activiteit in het afgelopen jaar was de afronding van de beschrijving van Competenties van Docenten en Opleiders in het Medisch Onderwijs. Een conceptversie werd aangeboden aan de opdrachtgever, de onderwijscommissie van het Discipline Overleg Medische Wetenschappen (OCG DMW) en op de NVMO-website geplaatst; de NVMO- leden werden hiervan op de hoogte gebracht. Deze acties leverden een ruime hoeveelheid commentaar van diverse zijden, dat werd verwerkt in een definitieve versie. Deze is wederom aangeboden aan OCG -DMW, met het verzoek de taakgroep op te heffen. De definitieve versie wordt op de NVMOwebsite geplaatst en er wordt overlegd met de drukker over een papieren versie. Workshop CRWO Tijdens een dag georganiseerd door de Contactgroep Research Wetenschappelijk Onderwijs (CRWO) werd een workshop gegeven met als titel Docentprofessionalisering: Naar een landelijk (h)erkenbaar kwalificatiesysteem (11 mei 2007, Amsterdam). Tijdens deze workshop werd aan de deelnemers gevraagd aan de hand van enkele voorbeeldrollen van docenten de volledigheid en toepasbaarheid van de conceptbeschrijvingen te toetsen. Uit deze workshop kwam een korte publicatie voort (zie onder). NVMO congres Tijdens het NVMO congres werd een workshop verzorgd met als titel Een landelijk toepasbaar 5

6 competentieprofiel voor medisch docenten (15 november 2007, Egmond aan Zee). Tijdens deze workshop werd aan de deelnemers gevraagd aan de hand van eigen docentrollen de volledigheid en toepasbaarheid van de conceptbeschrijvingen te toetsen. Voorts werd specifiek gevraagd naar sterke punten en omissies. De resultaten van de workshop (en die van de CRWO-workshop) werden verwerkt in de beschrijvingen van docentcompetenties. De deelnemers kregen na het congres een terugkoppeling van de resultaten van de workshop. Tevens werd de werkgroep gepresenteerd op een poster. Publicatie Molenaar, I., Baane,C. van Beukelen, P., de Grave, W., Zanting, A., Docentcompetenties in het medisch onderwijs. Onderzoek van Onderwijs, 36: 65-67, 2007 Terugblik op voorgenomen activiteiten Ten aanzien van het afronden van de opdracht van OCG DMW werden de voorgenomen activiteiten vrijwel geheel volgens schema uitgevoerd. Over publicaties in TMO en Medical Teacher zijn afspraken gemaakt. Ten aanzien van de activiteiten als NVMO-werkgroep werden de activiteiten grotendeels uitgevoerd: workshop NVMO sessie met promovendi uitwisseling van expertise en ervaringen. Het laatste zal worden voortgezet in het volgende jaar. Het uitnodigen van een (buitenlandse) expert is nog niet geëffectueerd. 6.4 E-learning Algemeen De werkgroep komt vijfmaal per jaar bijeen voor informatie-uitwisseling, discussie en demonstratie De werkgroep bestaat inmiddels uit 35 leden uit Nederland én Vlaanderen.Voorzitter: Dr.ir. PGM de Jong (LUMC), secretaris: Drs. M Doets (Erasmus MC), penningmeester: Drs. PM Bloemendaal (LUMC). In tegenstelling tot de andere werkgroepen hebben zij huisregels opgesteld. Activiteiten De werkgroep komt 5 keer per jaar bij elkaar op één van de aangesloten instituten. 's Morgens wordt er kort vergaderd en worden ervaringen uitgewisseld. 's Middags vinden er presentaties plaats over relevante onderwerpen of wordt een werkbezoek afgelegd. De volgende onderwerpen zijn in het afgelopen jaar aan bod gekomen: Inzet van stemsystemen in het onderwijs (27 september 2007) Software voor de ontwikkeling van e-learning (26 november 2007) Medische e-learning vanuit het bedrijfsleven (16 januari 2008) Computationele intelligentie in e-learning (18 april 2008) Samenwerken met behulp van ICT (23 mei 2008) Symposium MedischOnderwijs.nl Op 16 april 2008 vond in het LUMC te Leiden het MedischOnderwijs.nl symposium plaats, georganiseerd door een subgroep van de werkgroep. Aan dit symposium namen ruim 250 mensen deel vanuit UMC's, ziekenhuizen, universiteiten en bedrijfsleven. Tijdens het symposium vertelden docenten over hun ervaring met e-learning in de onderwijspraktijk en zijn diverse toepassingen van e-learning in het medisch onderwijs getoond. Gezien het succes van dit symposium, wordt overwogen om dit een jaarlijks of tweejaarlijks terugkerend evenement te maken. Elke twee jaar worden relevante instituten buiten Nederland bezocht voor kennisuitwisseling en mogelijke samenwerking. Een belangrijke activiteit is MedischOnderwijs.nl, gestart in Leiden, uitgegroeid via landelijke samenwerking tot de landelijke database van E-learning modules, mede mogelijk gemaakt door een SURF subsidie. E-learning modules zijn online opstartbaar of staan in de etalage. Dat wil zeggen dat de modules niet afgestaan worden, maar dat er alleen een verwijzing staat. Er zijn inmiddels 1000 lessen beschikbaar. Het symposium MedischOnderwijs.nl dat in april in het LUMC plaatsvond was zeer succesvol, met ruim 250 deelnemers. Ted heeft als penningmeester overleg gehad met de werkgroep omdat een dergelijke activiteit grote financiële consequenties 6

7 heeft. De financiële zaken van dergelijke activiteiten behoren tot de begroting van de NVMO, waarvoor het bestuur ook beslissen moet en waarvoor ook rekening en verantwoording aan de leden gegeven moet kunnen worden. In het nieuwe studiejaar zal een artikel gereed komen voor de Medical Teacher reeks, zal een bijdrage geleverd worden aan AMEE Portfolio Alle faculteiten in Nederland en Vlaanderen zijn vertegenwoordigd in de werkgroep. Verder bestaat deze voor een belangrijk deel uit personen die betrokken zijn bij de vervolgopleidingen. Ondanks dat er niet veel bijeenkomsten zijn geweest is het aantal leden van de werkgroep wederom toegenomen. Er is dit jaar maar 1 bijeenkomst van de werkgroep geweest en wel een symposium over elektronische portfolio's in de vervolgopleiding tot medisch specialist. Ongeveer 75 personen bezochten het symposium dat deze keer nadrukkelijk ook voor niet werkgroepleden toegankelijk was. Daarom waren er ook oproepen in Medisch Contact en dergelijke geplaatst. De werkgroep heeft verder wederom pre-conference workshops en symposia georganiseerd op het NVMO Congres en op de AMEE-conference. De workshops en symposia werden druk bezocht en goed gewaardeerd. De werkgroep werkt momenteel ook aan een paper voor het tijdschrift Medical Teacher. 6.6 Praktijk van het Medisch Onderwijs (PMO) Doelstelling: De werkgroep stelt zich primair ten doel om de uitwisseling van kennis en ervaring tussen medewerkers in het praktisch medisch onderwijs aan de verschillende medische opleidingen te bevorderen. Afgeleid hiervan wordt beoogd om de discussie over ontwikkelingen en plannen met betrekking tot het praktisch medisch onderwijs aan de medische faculteiten te bevorderen en zo nodig adviezen te formuleren. Deze werkgroep is géén expertisegroep; het gaat niet zozeer om het samenbrengen en ontwikkelen van expertise, maar om het uitwisselen van expertise. Werkwijze: Jaarlijks worden vijf bijeenkomsten georganiseerd, waarvan één tijdens het NVMO-congres. De vier overige bijeenkomsten vinden plaats het Vergadercentrum AZU van het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) van uur. De bijeenkomsten worden aangekondigd in mailings aan NVMO-leden, op de NVMO-website en indien mogelijk in het Tijdschrift voor Medisch Onderwijs (TMO). Tijdens een bijeenkomst wordt een onderwerp ingeleid door een of meerdere collega s uit het medisch onderwijsveld. Zij beschrijven een thema aan de hand van een vraagstelling. De locale aanpak, ervaringen of ontwikkeling van dit thema worden besproken. Vervolgens volgt een uitwisseling van ervaringen en visies van andere deelnemers, bijvoorbeeld aan de hand van stellingen of vragen. Deelnemers ontvangen na afloop een mailing met een link naar de NVMO-website. De presentaties en ander relevant materiaal zoals achtergrond artikelen worden daar opgeslagen. Dit materiaal is voor iedereen toegankelijk. Een ieder die betrokken is bij ontwikkeling en uitvoering van het praktisch medisch onderwijs kan onderwerpen voor bijeenkomsten aandragen. Participatie: De bijeenkomsten zijn bedoeld voor alle NVMO-leden, in het bijzonder de betrokkenen en geïnteresseerden in een bepaald onderwerp. Dit kunnen artsen, opleiders, coördinatoren, psychologen, onderwijskundigen uit zowel de academische en perifere ziekenhuizen zijn. Zij kunnen zich tot één week vóór de bijeenkomst opgeven voor deelname. Daarna volgt bevestiging per met eventuele aanvullende vragen of instructies ten aanzien van het onderwerp. Coördinatie: De coördinatie van de activiteiten van de werkgroep wordt momenteel waargenomen door Monica van de Ridder, UMCU en Maarten Verwijnen, Universiteit Maastricht (UM). Activiteiten Ná november 2006 is begonnen met het benaderen van álle NVMO-leden. Deze nieuwe werkwijze heeft tot dusver geleid tot een toename van de participatie en een vergroting van diversiteit qua 7

8 achtergrond van de participanten en een verlevendiging van de uitwisseling van kennis, ervaringen en visies. Informele evaluaties zijn positief; er wordt door de deelnemers uitgesproken om dit concept vooralsnog te handhaven. Overzicht bijeenkomsten : Vaardigheidsonderwijs, hoe pak je dat aan?martha Dekker (UMCG), Hester Daelmans( VUmc), Agnes Diemers (UM) en Ameike Jansen (UM). 26 september 2007, opgaven: 29, deelnemers: 23. Reflectie en Mindfulness. Leo Aukes (UMCG). Opgaven: 48. Deelnemers 15 januari: 23, 18 juni: 29. Beoordelen en analyseren van vaardigheidstoetsen, Ada van der Velden (ErasmusMC), Mirjam Lohuizen (UMCG, 19 maart 2008, opgaven: 36, deelnemers: 29. Het leren van het mammaonderzoek, Emer Hageraats en Mirjam Willemsen (FHML-UM), 15 mei 2008, opgaven: 4, geannuleerd. 6.7 Professioneel gedrag Algemeen Deze werkgroep heeft als doel kennisdeling en informatieoverdracht ten aanzien van onderwijs en toetsing professioneel gedrag. Daarbij is het bespreken van nieuwe ontwikkelingen en ideeënvorming op dit gebied een belangrijk aandachtspunt. De activiteiten van de werkgroep zijn tot nu toe vrijwel uitsluitend gericht op de basisopleiding. Samenstelling: Luijk, S.J. van VUmc(voorzitter) N.Asselbergs-Brull, N. VUmc B.Bonke ErasmusMC E. van Weel Nijmegen J. Prins Nijmegen Sacha Kuppeveld Nijmegen G Klis Leiden Leo Aukes Groningen M. Fabriek UvA M. van Dijk UMC-Utrecht Ronald Gorter ACTA Amsterdam T Ong ACTA Amsterdam W van Mook UM-AZM Maastricht W. Brands Tandheelkunde Nijmegen P. van Katwijk TH Twente N. Mastenbroek UMC-Utrecht Diergeneeskunde Activiteiten van het studiejaar Er zijn drie bijeenkomsten geweest in de periode juni 2007-juni Het aantal deelnemers wisselde sterk (van 4-14). Besproken onderwerpen waren: Het beoordelen van professioneel gedrag in de AMC (Amsterdam), ACTA (Amsterdam) en UMC St Radboud (Nijmegen). Ook werd iedere keer casuïstiek besproken. PG in de klinische fase kwam eveneens aan bod. Twee leden van de werkgroep en een student vertegenwoordiger van het KNMG een symposium georganiseerd op het NVMO congres mbt professioneel gedrag en professionaliteit. De ambities van het vorige jaar zijn (nog) niet waargemaakt. De inzet was een link te maken met de vervolgopleiding maar aandacht voor lopende zaken binnen de basisopleiding drongen zich op en hadden prioriteit. Toch blijft het een belangrijk aandachtspunt hoe we betrokkenen uit de vervolgopleiding bij deze werkgroep kunnen betrekken. 6.8 Simulatie- en gestandaardiseerde patiënten Algemeen Doelstelling 8

9 De werkgroep heeft zich tot doel gesteld verschillende thema s m.b.t. het werken met simulatie- en gestandaardiseerde patiënten uit te werken, waarbij ervaringen binnen de verschillende geneeskunde faculteiten worden uitgewisseld. Thema s binnen dit gebied zijn: selectie, motivatie, trainingsmethodieken, afbakening van expertisedomeinen (m.n. gebied van feedback), schrijven van rollen, logistiek, integratie van communicatie/ lichamelijk onderzoek/professioneel gedrag, technische opnametechnieken, evaluatie, en vaardigheden van de SP/GP trainer. Benadrukt moet worden dat het expertise domein van de werkgroep zich beperkt tot de methodologie van S&GP en zich niet uitstrekt tot het domein van communicatie vaardigheden. Uiteindelijk is het streven van de werkgroep om te komen tot het gezamenlijk opstellen van richtlijnen en het aansturen van onderzoek met betrekking tot het gebruik van simulatie en gestandaardiseerde patiënten. Werkwijze De vergaderfrequentie is voorlopig vastgesteld op drie bijeenkomsten per jaar. De bijeenkomsten duren elk drie uur en vinden plaats in het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU), uitgezonderd één bijeenkomst tijdens het NVMO Congres. Tijdens elke bijeenkomst worden ervaringen uitgewisseld. Daarnaast worden voor elke bijeenkomst een of meerdere thema s gekozen, die nader belicht worden. Deelnemers ontvangen na afloop een samenvattend verslag met actiepunten. Participatie De werkgroep bestaat uit afgevaardigden uit negen medische faculteiten, waaronder één buitenlandse (België). Sinds kort zijn ook alle andere Belgische SP-collega s uitgenodigd te participeren (nog geen reactie). Allen zijn NVMO-leden, die betrokken zijn bij de coördinatie, werving, selectie en/of training van simulatie- of gestandaardiseerde patiënten. Coördinatie De coördinatie van de activiteiten van de werkgroep ligt bij Jan-Joost Rethans, UM. Activiteiten cursusjaar Coördinatie en secretariaat De coördinatie ligt momenteel bij Jan-Joost Rethans, die met hulp van het secretariaat van het Skillslab (Willeke Destreel) ook de ledenlijst, notulen en -verzending verzorgt. Op termijn wordt naar een opvolger als coördinator gezocht. Werkzaamheden De werkgroep is geslaagd in haar opzet om van alle medische faculteiten een vertegenwoordiger te hebben. Allen zijn betrokken bij de inzet en organisatie van SP s. Het blijkt in de praktijk nog lastig om steeds dezelfde SP-coördinatoren en/of de verschillende faculteiten vertegenwoordigd te hebben. De wens is uitgesproken om te zorgen dat er altijd iemand van elke faculteit aanwezig is. Overzicht bijeenkomsten november 2006 Eerste kennismaking en behoefte inventarisatie. Deelnemers: 91 1 juli 2007 Hernieuwde kennismaking en feitelijke start van de wens een werkgroep op te richten. 15 november 2007 Belangrijkste onderwerpen: beoordelingen van SP s (worden SP s beoordeeld en hoe, doelstelling, criteria, gevolgen). Deelnemers: februari 2008 Belangrijkste onderwerpen: inventarisatie van SP s in de verschillende faculteiten (hoeveel, tarieven, taakstelling). Deelnemers: 7 28 mei 2008 Belangrijkste onderwerpen: symposium tijdens NVMO congres, concept-jaarplan, verslag werkbezoek aan Toronto (Canada). Deelnemers: Wetenschappelijke vorming Tijdens het NVMO Congres 2007, is een rondetafel -conferentie gehouden over het opleiden van arts-onderzoekers. Deze bijeenkomst werd georganiseerd vanuit de universitaire medische centra 9

10 (UMC s) van Groningen, Utrecht en Maastricht. Naar aanleiding daarvan is door de organisatoren het initiatief genomen een platform op te richten voor wetenschappelijke vorming in de artsopleiding, in de vorm van een nieuwe werkgroep Wetenschappelijke Vorming binnen de NVMO. Discussies met diverse vertegenwoordigers van de Nederlandse UMC s hebben ertoe geleid dat er op 16 januari 2008 in Utrecht een eerste bijeenkomst is gehouden met vertegenwoordigers van 7 van de 8 Nederlandse UMC s. Deze had als doel een eerste indruk te krijgen van de invulling van wetenschappelijke vorming in de verschillende medische curricula en de behoefte aan een werkgroep Wetenschappelijke Vorming te verifiëren. Op 31 maart was een tweede bijeenkomst. Algemene doelstelling Door concentratie van de landelijke expertise wil de NVMO werkgroep Wetenschappelijke Vorming uitwisseling bevorderen van kennis en ervaring op het gebied van onderwijs, gericht op de wetenschappelijke vorming in het medische opleidingscontinuüm en de additionele trajecten. Afgeleide doelstellingen Uitwisseling van kennis, ervaring en ideeën. Aanspreekpunt voor instanties (faculteiten, ministeries, etc.) of personen (decanen, beleidsmedewerkers, etc.), die ontwikkelingen rond wetenschappelijke vorming binnen het medische opleidingscontinuüm en de additionele trajecten willen leren kennen, aanvullen of toetsen. Gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen over wetenschappelijke vorming binnen zowel het reguliere curriculum als de additionele trajecten en masterprogramma s. Ontwikkeling van toetsvormen voor beoordeling van wetenschappelijke vaardigheden. (Publicaties over) Gemeenschappelijk onderzoek naar de effecten van onderwijs in wetenschappelijke vorming. Additionele speerpunten Modernisering van het medisch onderwijs - gender en wetenschap Academische vorming Toetsvormen Aantal bijeenkomsten De werkgroep komt bij voorkeur minimaal vier keer per jaar bijeen, waarvan eenmaal per jaar op het NVMO Congres. Leden Per UMC hebben maximaal twee vertegenwoordigers zitting in de werkgroep (zie bijlage 4). Zij fungeren als contactpersonen, aanspreekbaar voor hun UMC met betrekking tot de wetenschappelijke vorming. Zij hebben, met betrekking tot hun rol overleg gehad binnen/met de faculteit, de onderwijsorganisatie en/of de decaan. Coördinatie De coördinatie van de activiteiten van de werkgroep ligt in handen van prof.dr. Gerda Croiset (UMCU), dr. Ton de Goeij (MUMC) en dr.ing. Michiel H.W. Hooiveld (UMCG). Secretariële ondersteuning wordt verleend door mw. Irene J.F. Engelhardt (JSM/UMCG; j.s.masterclass@med.umcg.nl of ). Plannen van de werkgroepen in oprichting: 6.10 Medische vervolgopleidingen Doelstelling Bundelen en delen van kennis en ervaringen op het gebied van de medische vervolgopleidingen. De werkgroep is ontstaan uit de BBOV (Begeleidingsgroep Beschrijving Opleidingsplannen Vervolgopleidingen) die bestond uit opleiders en onderwijskundigen en die sinds 2005 alle wetenschappelijke verenigingen in Nederland heeft begeleid bij de ontwikkeling van moderne, competentiegerichte opleidingsplannen. Daardoor is veel expertise opgebouwd op het gebied van de medische vervolgopleidingen en veel kennis over de manier waarop binnen de verschillende specialismen de opleiding wordt vorm gegeven. De werkgroep wil in kaart brengen wat er op dit 10

11 gebied speelt en haar kennis en ervaring beschikbaar stellen voor opleiders, AIOS, wetenschappelijke verenigingen en andere belanghebbenden. "Kwaliteit van opleiden" is een speerpunt van de werkgroep: wat is kwaliteit, hoe meet je kwaliteit, wat is de waarde en het effect van kwaliteitsindicatoren? Activiteiten In het najaar van 2008 zal een activiteitenplan gemaakt worden. De werkgroep wil in elk geval een forum zijn waar opleiders, AIOS, en wetenschappelijke verenigingen terecht kunnen met hun vragen. Daarnaast zal zij ook bijeenkomsten organiseren en publiceren over de vervolgopleidingen. Voorzitter en leden Voorzitter is dr. Hanneke Mulder, UMC Utrecht, de overige leden zijn drs. Lia Fluit UMC St Radboud Nijmegen prof. dr. Gerrit Glas UMC Groningen prof. dr. Erik Heineman Máxima Medisch Centrum drs. Thalia Hummel?? dr. Scheltus van Luijk VUmc drs. Ronne Mairuhu?? drs. Abe Meininger UMC Groningen prof. dr. Fedde Scheele VUmc/St Lucas Andreas Ziekenhuis Amsterdam dr. Henk Sluiter?? drs. Marjo Wijnen-Meijer UMC Utrecht 6.11 Skills- en simulatietechnieken Het doel van deze werkgroep is: inventariseren onderzoek wat momenteel gaande is afstemming onderzoeksvraagstukken / lijnen identificeren lacunes in onderzoek identificatie en profilering van promovendi / jong talent op dit gebied oriëntatie jaarcongres NVMO 2008: skills en simulatie als thema? Leden / kerngroep: drs. Erik Driessen onderwijskundige, AZM Maastricht, dr. Petrie Roodbol, verpleegkundig onderwijskundige, Wenckebach Instituut / UMC Groningen, dr. Marlies Schijven, chirurg, UMC Utrecht, dr. Guid Oei, gynaecoloog, Máxima Medisch Centrum loc. Veldhoven dr. Marc Miserez, chirurg, Katholieke Universiteit Leuven, België. Activiteiten De werkgroep is dit jaar nog niet actief geweest, bij gebrek aan leden (open invitatie), de onderlinge afstemming cq duo-lidmaatschap van DSSH (Dutch Society for Simulation in Healthcare) wat lang geduurd heeft en het project Competence of Surgeons at the start of their intenational career: international comparisons.. 7. PROMOVENDINETWERK In 2006 is door een aantal promovendi het initiatief genomen om een Promovendinetwerk van onderzoekers op het gebied van het medisch onderwijs onder de vlag van de NVMO op te richten. Via de promotoren van alle faculteiten in Nederland werd een inventarisatie gemaakt. Het resultaat was verrassend in kwantiteit en diversiteit in opleidingen: van taalkundige tot medisch technoloog. Promovendidag 18 april 2008 Inleiding en hoofdlezingen Een goede onderzoeker kenmerkt zich door: denken, doen en communiceren. Denken: voortdurend bezig zijn met je onderwerp en je steeds afvragen hoe het nou eigenlijk zit; Doen: goed uitvoeren van onderzoek, dit ook om het denken verder te helpen. Communiceren: delen van je denken en doen met anderen. Deliberate practise speelt daarin een belangrijke rol. De onderzoeker blijft in de grip van het onderwerp, voert onderzoek op een goede manier uit, en oefent op een actieve manier zijn/haar zwakke 11

12 punten. Met deze woorden opende Olle ten Cate (UMCU) de derde Medisch-Onderwijskundig Promovendidag. Janke Cohen-Schotanus (UMCG) en Jan van Dalen (UM) verzorgden een plenaire, interactieve sessie over de problematiek van het schrijven. De 41 deelnemers -31 promovendi en 10 promotorenreflecteerden op schrijfproblemen: hoe structureer je de bevindingen, hoe problematiseer je het onderwerp, hoe breng je de hoofdboodschap onder woorden, hoe beoordeel je referenties op relevantie, hoe bepaal je in welk tijdschrift je publiceert? Plenair werd op deze punten ingegaan. De deelnemers wisselden ervaringen uit: Als het Engels even tegen zit, dan schrijf ik het woord waar ik niet op kom in het Nederlands, en ik ga verder met schrijven. Ik zet eerst handgeschreven mijn gedachten op een kladje, en dat werk ik later uit. Bij het schrijven probeer ik zoveel mogelijk feedback te verzamelen van verschillende personen; daar leer ik van. Denk na over: staat er wat je bedoelt en bedoel je wat er staat. Parallelle sessies Ook nu weer gelegenheid voor alle Nederlandse en Vlaamse promovendi om anderen te laten zien waar ze in hun onderzoek mee bezig zijn: een presentatie van ideeën, een verkenning of afbakening van onderwerpen en aanpak maar ook resultaten en de daarbij opkomende vragen en problemen. Nieuw daarbij was de mogelijkheid om je onderzoeksaanpak te laten refereren. In zes sessies met telkens 2 of 3 presentaties kwam een rijk geschakeerd geheel aan bod: anatomie-onderwijs, patiëntveiligheidsonderwijs, uitvoer van transurethale ingrepen op de operatiekamer, anticiperen op studie-uitval en vertraging door de leeromgeving aan te passen aan diversiteit onder studenten, en decentrale selectie. Ongeacht hoe ver het onderzoek was gevorderd, de presentaties bleken zonder uitzondering aanleiding voor discussie; levendig, kritisch en constructief. Lunchsessie Kwalitatief onderzoek Voor het eerst dit jaar was er een lunchsessie. Het doel van deze sessie is een expert ontmoeten die van tevoren toegestuurde vragen van promovendi kan beantwoorden. Hennie Boeije, docente Kwalitatieve Onderzoeksmethoden (UU) was hiervoor uitgenodigd. Verschillende thema s kwamen naar voren: Welk soort vragen kun je met kwalitatief onderzoek beantwoorden, Wat zijn de voor- en nadelen van het éérst inzetten van kwalitatieve onderzoeksmethoden gevolgd door kwantitatieve en vice versa? Hoe schrijf je kwalitatief onderzoek op: Hoe prop je al je mooie bevindingen in een kort artikel? Is een kwalitatief onderzoeksartikel een citatenketting Boodschap van deze te korte en leerzame bijeenkomst was: ook bij kwalitatief onderzoek geldt - klets niet, maar maak je boodschap duidelijk! Promotiesimulatie Als voorbereiding op de komende promotie hebben drie laatstejaars promovendi met verve hun artikel verdedigd. De opponenten en de promotiecommissie -in toga- hadden zich voor de gelegenheid goed ingeleefd. De vragen werden ingekleed met de gebruikelijke complimenten en een kritische noot: Geachte mevrouw de promovenda, u heeft een interessant artikel geschreven over feedback, echter, uw begrippen zijn voor mij niet helder, zou u deze nogmaals kunnen toelichten?. U heeft heel interessante resultaten, maar is het niet gewoon altijd zo, dat dit resultaat er altijd uitkomt. Hebben wij dit niet allemaal als werkende mens?. Wat verstaat u precies onder non-native? U gebruikt een andere definitie dan gebruikelijk is. Zo passeerden feedback, simulatiepatiënten, en taalachterstanden de revue. Na het hora est werd de plechtigheid afgesloten en wat het tijd voor het informele gedeelte. (MML) Afsluiting De terugblik stond in het teken van persoonlijke reflectie. Deelnemers schreven een korte reflectie met hun persoonlijke ervaringen, tevens het uitgangspunt verdere reflecties over deze dag op de terugreis. In de vooruitblik werd vooral gesproken over suggesties voor een volgende promovendidag en de behoefte c.q. wenselijkheid van een online-forum, dan wel andere vormen waarin informatie onderling gemakkelijk uitgewisseld zou kunnen worden. Na het invullen van een evaluatieformulier volgde een afsluitende borrel, waarop aan de belangrijke doelstelling van deze dag werd gewerkt: het informele contact tussen de deelnemers. In de toekomst wacht de uitdaging om de dag zo interessant en informatief mogelijk te houden voor zowel promovendi in de begin- en eindfase, als voor de begeleiders, én om de dalende trend in het aantal deelnemers te doorbreken. Uit de positieve evaluatie van de dag bleek een geslaagde opzet: 12

13 verder zo doorgaan, leuke inspirerende dag en prima om te herhalen. Deze evaluatie biedt voldoende aanknopingspunten om de NVMO Promovendidag in 2009 ook tot een groot succes te maken. 8 ASSOCIATION FOR MEDICAL EDUCATION IN EUROPE (AMEE) Van 30 augustus tot en met september 2008 vond in Praag de jaarlijkse conferentie van de AMEE plaats. Het congres was wederom georganiseerd in samenwerking met een lokaal organiserend comité. Dit keer weer een record: 2300 deelnemers uit 71 landen! Veel deelnemers kwamen van buiten Europa, zoals Noord-Amerika maar vooral ook Azië. Een land als Thailand was maar liefst met 400 deelnemers vertegenwoordigd. Ondanks het grote aantal deelnemers weet het congres zijn goede atmosfeer te behouden. De open en uitnodigende cultuur wordt telkens weer genoemd door deelnemers die voor het eerst aan AMEE deelnemen. Naast de gewoonlijke mix aan presentatievormen was een aparte categorie research papers geïntroduceerd waarbij een wat zwaardere review gold. Slechts ongeveer een kwart van de papers zijn uiteindelijk aangenomen. Over de inhoud en de kwaliteit van deze papers viel veel waardering te horen. Dit keer was er weinig kritiek op de plenaire lezingen. Het trio van Hoof (animal learning), Norman (transfer in learning) en Dornan (workplace learning) was een hoogtepunt. Aardig om te merken was hoe het leren van dieren duidelijke parallellen had met beide andere verhalen. Er was wederom bijzondere aandacht voor nieuwkomers in het medisch onderwijs. Naast de oorspronkelijke ESME cursus (Essential Skills in Medical Education ) is dit jaar gestart met een cursus op het gebied van onderzoek (RESME; Research Essentials in Medical Education), twee cursussen op het gebied van toetsing (FAME; Fundamentals of Assessment in Medical Education en ESME assessment) en een op het gebied van e-learning (Essential Skills in Technology Enhanced Medical Education (ESTEME). BEME bevindt zich in een stroomversnelling. Er zijn 10 reviews klaar en een 18-tal nieuwe reviews zijn gestart. De universiteit van Warwick zal voortaan de domicilie zijn van BEME en zal van daaruit ondersteuning krijgen. Een congres over BEME zal worden gehouden op 14 en 15 mei volgend jaar te Warwick. AMEE als ontmoetingsplek was echter wederom goed geslaagd. De hoeveelheid officiële en officieuze bijeenkomsten van groepen en instituties was wederom groot. Praag is een perfecte conferentiestad. Na het dure Noorwegen was dit een welkome afwisseling. Het vinden van betaalbare goede locaties is een toenemend probleem. Enkele Scandinavische aanbiedingen zijn vanwege de kosten op niets uitgelopen. Overwogen wordt om enkele vaste locaties te gaan gebruiken. Financieel is AMEE gezond. Zoals bij de NVMO brengt het congres de meeste revenuen. Er is een reserve opgebouwd waarmee AMEE is in staat zou zijn een enkel congresfiasco op te kunnen vangen. In de Executive Committee vonden enkele wisselingen plaats. Onze Duitse collega Prof Nipper heeft afscheid genomen. Twee nieuwe leden werden verwelkomd: uit Frankrijk Prof Jouquan (Brest) en uit Finland Prof Hakkaranien (Tampere). De Franse toevoeging was vooral van belang vanuit de hoop dat in de nabije toekomst het congres een keer naar Frankrijk kan worden gebracht met de hoop dat het Franse medisch onderwijs een aansluiting zou vinden. Charlotte Ringsted (Kopenhagen) werd herbenoemd voor een tweede periode. Het studentlidmaatschap wisselde van de Duitse Jan Hilgers naar de Hollandse (Maastrichtse) Robbert Duvivier. Volgend jaar vindt de AMEE plaats in het Spaanse Malaga van 29 augustus tot 2 september NUTTIGE ADRESSEN Nadere informatie over de organisatie en activiteiten van de NVMO, de samenstelling van het bestuur, NVMO Congres, het Tijdschrift voor Medisch Onderwijs en de werkgroepen kunt u vinden op de website van de NVMO: Het secretariaat is te bereiken via secretariaat@nvmo.nl. 13