Opdrachtgever en projectcoördinatie: Rijkswaterstaat. RWS Jan-Willem van Veen, adviseur Natuur en Landschap

Transcriptie

1 RIJKSWEG A27 I A1 UTRECHT - KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN LANDSCHAPSPLAN

2 Opdrachtgever en projectcoördinatie: Rijkswaterstaat RWS Jan-Willem van Veen, adviseur Natuur en Landschap Bezoekadres: Gebouw Westraven Griffioenlaan LA Utrecht Postadres: Postbus MB Utrecht Samenstelling en ontwerp: Arcadis Nederland BV Kenmerk: D Bezoekadres: Het Rietveld 59a 7321 CT Apeldoorn Tel Postadres: Postbus AR Apeldoorn Ontwerpteam: Marion Nederbragt Kees Neven Timo Cents Uitgave: definitief Datum:25 juni KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

3 RIJKSWEG A27 I A1 UTRECHT - KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN LANDSCHAPSPLAN A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 3

4 4 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

5 INLEIDING UITGANGSPUNTEN BESTAANDE SITUATIE VISIE UITWERKING (PLAN) A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 5

6 6 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

7 doel context landschapsplan opgave totstandkoming leeswijzer A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 7

8 knooppunt eemnes A1 bunschoten A27 utrecht 8 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

9 << links luchtfoto omgeving A27/A1 Hoofdstuk 1 Inleiding Het landschapsplan geeft een beeld van de landschappelijke inpassing van de geplande maatregelen ten aanzien van de A27 tussen ring Utrecht- Noord en knooppunt Eemnes en de A1 tussen knooppunt Eemnes en afrit Bunschoten. Deze maatregelen betreffen het verbreden van de weg om het aantal rijstroken te vermeerderen en daarmee de doorstroming van het verkeer rondom Utrecht en Amersfoort te verbeteren. Het landschapsplan is niet alleen een plan vanuit de aspecten landschap en cultuurhistorie, maar neemt ook integraal de maatregelen op ten aanzien van natuur, inpassing van geluidwerende voorzieningen en vormgeving van watercompensatie langs de weg. In de milieueffectrapportage (MER) zijn ten aanzien van het plangebied de effecten beoordeeld van de wegverbreding op landschap en cultuurhistorie, maar ook op natuur, water, recreatie en geluid. Maatregelen die effecten kunnen voorkomen, verzachten of compenseren en die in de milieueffectrapportage genoemd worden, worden in dit landschapsplan uitgewerkt tot concrete inrichtingsvoorstellen. Daarnaast geeft het voorliggende landschapsplan uitvoering aan bestaande plannen en visies voor beide wegen. Voor de A27 is het Routeontwerp (voluit: Architectonische specificaties panoramaroute A27) hiervoor leidend, voor de A1 de Quickscan Routeontwerp. Beide plannen vormen een uitwerking van de door Rijkswaterstaat, directie Utrecht opgestelde landschapsplannen (Hoofdnota, deelnota A27 Stichtse Brug- Merwedekanaal en deelnota A1 Laren-Hoevelaken). 1.1 Doel Doel van het landschapsplan is te komen tot een integraal plan, waarin de diverse maatregelen op elkaar aansluiten en waar mogelijk elkaar versterken en waarin de ruimtelijke kwaliteit van de weg wordt vergroot. 1.2 Context landschapsplan Het Landschapsplan maakt integraal onderdeel uit van de toelichting op het Ontwerp Tracébesluit (OTB). De planstudie maakt deel uit van het programma VERDER. Binnen VERDER werken Rijk en regio samen aan de verbetering van de bereikbaarheid van regio Midden-Nederland. VERDER kijkt naar alle mogelijke oplossingen, zoals verbetering van het openbaar vervoer, maatregelen voor fietsers, het vrachtverkeer én uitbreiding van wegen. Als onderdeel van het programma VERDER zijn er drie planstudies (onderzoek naar oplossing voor een specifiek bereikbaarheidsprobleem) gestart: één voor de Ring Utrecht en twee voor de hoofdwegen van de Driehoek Utrecht Hilversum Amersfoort (A27/A1 en knooppunt Hoevelaken). Het maatregelenpakket exclusief uitbreiding van wegen (Openbaar vervoer en fiets) wordt het VERDER-pakket genoemd. Er is vanuit het project A27/A1 inmiddels een opdracht vertrekt aan Architectenbureau Zwarts en Jansma. Zij zullen een esthetisch advies geven. 1.3 De opgave Deze paragraaf geeft een nadere toelichting op de opgave binnen het landschapsplan. Deze opgave is tweeledig: Het landschappelijk inpassen van de wegverbreding; Het landschappelijk inpassen en vormgeven van de compenserende en mitigerende maatregelen; Hierbij is het vergroten van ruimtelijke kwaliteit steeds een belangrijk uitgangspunt. Het Routeontwerp A27, Quickscan routeontwerp A1 en het Landschapsplan van Rijkswaterstaat zijn hierbij randvoorwaarden. Er wordt zowel rekening gehouden met de beleving vanuit het landschap (context) als de beleving van de weggebruiker. 1.4 Wegverbreding De wegverbreding houdt concreet in: A1 tussen Knooppunt Eemnes en Aansluiting Bunschoten- Spakenburg: 2x4 rijstroken A27 tussen Aansluiting Utrecht-Noord en Knooppunt Eemnes: 2x3 rijstroken met een ruimtereservering in de middenberm voor een A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 9

10 vierde rijstrook In hoofdstuk 2, uitgangspunten, wordt nader ingegaan op het wegontwerp. 1.5 Compenserende en mitigerende maatregelen In de milieueffectrapportage zijn voor de verschillende vakgebieden de effecten onderzocht van de wegverbreding en compenserende en mitigerende maatregelen benoemd. Deze moeten in het landschapsplan worden verwerkt tot concrete inrichtingsvoorstellen. Daarbij is het de opgave compenserende en mitigerende maatregelen zo in te zetten dat zij elkaar versterken, dus bijvoorbeeld boscompensatie zo toe te passen dat het ecologische doelen ondersteunt en watercompensatie zo in te zetten dat zij het landschap versterkt. Hieronder worden voor de verschillende vakgebieden de compensatie- of mitigatieopgaven benoemd. Voor de motivatie hiervan wordt verwezen naar de milieueffectrapportage. Landschap en cultuurhistorie Wettelijke maatregelen: Bij verbreding van de A27 tussen Ring Utrecht-Noord en knooppunt Eemnes moet als gevolg van de wegverbreding ca. 6,97 ha bos en 1247m1 bomenrij gecompenseerd worden. Bomen kunnen ook worden gecompenseerd door bos, de omrekenfactor hierbij is 1 boom = 50 m2 gesloten beplanting. Bij verbreding van de A1 tussen knooppunt Eemnes en Aansluiting Bunschoten-Spakenburg moet ca.0,07 ha bos gecompenseerd worden. Lage struikbeplanting zoals heide kan binnen de obstakelvrije zone gehandhaafd worden. Voor het aspect Landschap en Cultuurhistorie is compensatie aan de orde, omdat de Samenwerkingsovereenkomst tussen LNV en V en W van toepassing is (zie bijlage B), waarin is afgesproken dat beplanting 100% gecompenseerd wordt. De hoeveelheden zijn te herleiden uit de tabel, kwantitatieve effecten ruimtebeslag op elementen. Tabel 1: Kwantitatieve effecten ruimtebeslag op elementen Landschap A27 VKA A1 VKA Solitaire bomen (aantal) 3 4 Bomenrij (lengte in meters) Bos (oppervlakte in hectare.) 6, Tabel 2: Compenserende maatregelen Maatregel Locatie Beoogd effect Compenseren van opgaande beplanting welke als Boscompensatie (herplant A27: beplantingsstructuren parallel aan de gevolg van de maatregel zal verdwijnen. van bomen, bomenrijen of weg, op plaatsen waar beplanting aangetast Bij voorkeur wordt aansluiting bij mitigerende bos) wordt en bij aansluiting Hilversum maatregelen gezocht A1: geen compensatie langs de weg, Wegbeeld zo open mogelijk maken Aanvullende mitigerende maatregelen: Naast bovengenoemde compensatie worden in de milieueffectrapportage een aantal mitigerende maatregelen voorgesteld, die staan in tabel 3 : Tabel 3: Mitigerende maatregelen landschap & cultuurhistorie Maatregel Locatie Beoogd effect Beperken gebruik van keerwanden, bij voorkeur toepassen van grondtaluds; indien niet anders kan keerwanden laten In nabijheid van cultuurhistorisch waardevolle objecten (monumenten/mip objecten), Verminderen negatieve effect beleving vanuit het landschap en beïnvloeding cultuurhistorisch waardevolle objecten en structuren begroeien of afplanten kruisende boerderijlinten en bebouwingskernen Toepassen van transparante schermen bij boerderijlinten Herplant van houtwallen/houtsingels en bomenrijen Nieuwe Hollandse Waterlinie: informatievoorziening en beleefbaar maken inundatiegebieden door watercompensatie van de weg hier te bundelen Vides in middenberm en handhaven profiel linten onder de weg door Watergangen weg (bermsloten) laten aansluiten op huidige slotenpatroon Op de kunstwerken over kruisende boerderijlinten van Groenekan, Maartensdijk en Hollandsche Rading A27, Groenekan, Maartensdijk en Hollandsche Rading (op de locaties waar deze aangetast worden door de wegverbreding) en bij doorsnijding van boerderijlinten A27 ter hoogte van doorsnijding Nieuwe Hollandse Waterlinie A27 ter hoogte van kruisende structuren historische linten A1 gehele lengte Verminderen negatieve effect beleving vanaf de weg, vanuit het landschap en beïnvloeding cultuurhistorisch waardevolle objecten en structuren Verzachten aantasting landschapselementen en verzachten negatieve effecten beleving vanuit landschap Versterken herkenbaarheid Nieuwe Hollandse Waterlinie en verzachten effecten bredere doorsnijding Verzachten tunneleffect / verlies of aantasting samenhang structuren Verzachting aantasting landschappelijke karakteristiek en aantasting cultuurhistorisch waardevolle patronen Toepassen van transparante schermen bij de kruising van de Eem A1 ter hoogte van de Eem Verminderen negatieve effect karakteristiek en beleving vanaf de weg Zeer terughoudend zijn met wegmeubilair en wegsignalering A1 hele tracé Wegbeeld zo open mogelijk houden, mitigeren negatieve effecten op beleving vanuit het landschap en karakteristiek Zeer terughoudend zijn met verlichting A1 hele tracé Mitigeren effect op beleving vanuit het landschap in donker 10 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

11 . Een nadere uitwerking van de vormgeving van geluidwerende voorzieningen zal plaatsvinden door Zwarts & Jansma, in overleg met bewoners. Ecologie Over een deel van het tracé vindt de wegverbreding plaats binnen of nabij de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Het gaat om 1,6 ha EHS bij de A27, 0,2 ha bij de A1. Om tot een wezenlijke natuurcompensatie te komen is ervoor gekozen om de compensatieopgaven voor A27 en A1 te combineren met de 6,5 ha compensatieopgave voor A28. De provincies hanteren kwaliteitstoeslagen bij compensatie van natuur. Hierdoor komt de totale compensatie-opgave op 10,7 ha. Er is een aparte EHS-compensatievisie opgesteld (bron: EHS compensatievisie A28 A27 A1). Locaties die voorgesteld worden voor EHS-compensatie zijn: 1. Aansluiting Hilversum 2. EVZ Eem, kruising A1 3. Eemmonding Tijdens de uitvoering van de wegwerkzaamheden moet een zogenaamd werkprotocol gebruikt worden om effecten op das, gewone dwergvleermuis, kleine modderkruiper en levendbarende hagedis te mitigeren. Als maatregel tegen de effecten van stikstofdepositie op het Beschermd Natuurmonument Hilversums Wasmeer wordt het afvoeren van een nutriëntrijke bodemlaag voorgesteld. Water De wegverbreding leidt lokaal tot een versmalling of demping van bermsloten. Dit verlies in oppervlakte open water moet gecompenseerd worden. Daarnaast zal de toename van het verharde oppervlak leiden tot een grotere bergingsbehoefte van het van de weg komende hemelwater. De ruimte voor watercompensatie wordt zo veel mogelijk gezocht in verbreding van bestaande bermsloten, binnen de rijksbegrenzing. Voor de A27- A1 (Utrecht - Knooppunt Eemnes - Amersfoort) is een Waterhuishoudingplan opgesteld. In het Waterhuishoudkundig plan zijn de locaties en het formaat van het te compenseren oppervlaktewater vormgegeven. De in het waterhuishoudingplan aangegeven waterlopen en plassen zijn in voorliggend landschapsplan opgenomen en nader gedetailleerd. Geluid De resultaten van geluid zijn bekend en er zijn voorstellen gedaan om effecten te mitigeren. Het betreft plaatselijk toepassing van ZOAB en geluidwerende voorzieningen. Deze laatste komen voornamelijk op de plekken waar nu al schermen aanwezig zijn. Alleen bij Baarn is er sprake van een nieuw scherm. In het landschapsplan worden de geluidwerende voorzieningen opgenomen en ingepast Archeologie Er worden geen extra maatregelen genomen om aan de normen te voldoen (bron: Deelrapport Archeologie). Mitigeren is voor het aspect archeologie niet mogelijk. Voor het aspect archeologie is compensatie niet aan de orde. Men kan niet ter compensatie van aangetaste archeologische waarden ergens anders nieuwe archeologie aanleggen. Sociale Aspecten Voor Sociale Aspecten gelden geen wettelijke normen (bron: Deelrapport Sociale Aspecten). Er zijn zodoende geen maatregelen benodigd om aan de normen te voldoen. Er worden wel enkele mitigerende maatregelen voorgesteld, namelijk: Optimaliseren verlichting in onderdoorgangen A27 tussen woongebieden: Nieuwe begroeiing op taluds langs weg, met hoge struiken en bomen A27 Begroeiing tegen (niet-transparante) geluidschermen en keerwanden, waar deze in zicht komen Ruimtegebruik (wonen, werken, recreatie) Uit de effectbeschrijving volgt dat er vrijwel geen effecten optreden. Er is vanuit het aspect Ruimtegebruik dan ook geen noodzaak om mitigerende of compenserende maatregelen te treffen (bron: Deelrapport Ruimtegebruik) 1.6 Totstandkoming (omgevingscommunicatie) Het landschapsplan is tot stand gekomen in nauw overleg met alle raakvlakken (landschap & cultuurhistorie, ecologie, archeologie, recreatie, water, geluid en wegontwerp), overleg met de vakbroeders voor natuur, ecologie, landschap en cultuurhistorie bij Rijkswaterstaat en afstemming met overige partijen (zie bijlage A). 1.7 Leeswijzer Het landschapsplan is vooral een beeldende rapportage, waarbij voor achtergronden wordt verwezen naar het MER deelrapport Landschap & Cultuurhistorie. In hoofdstuk 2 worden de uitgangspunten voor het landschapsplan toegelicht, A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 11

12 waaronder de routeontwerpen, het wegontwerp en vigerende beleid. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht en beschrijving van het bestaande landschap en de belangrijkste beleidslijnen voor landschap. In hoofdstuk 4 wordt de landschapsvisie beschreven. De visie geeft een kader voor het maken van ontwerpkeuzes in het landschapsplan. De visie is weergegeven in landschappelijke zoneringen en principeprofielen Ook worden de ontwerpkeuzes in het landschapsplan gemotiveerd. In hoofdstuk 5 volgt de uitwerking van de visie in het plan met overzichttekeningen, details en profielen. 12 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

13 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 13

14 14 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

15 het wegontwerp vigerend beleid landschapsplan rijkswaterstaat water geluidswerende voorzieningen A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 15

16 16 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

17 << uiterst links foto bestaande situatie raakvlakken met kunstwerken < links foto bestaande situatie raakvlakken met water << uiterst links foto bestaande situatie raakvlakken met natuur < links foto bestaande situatie raakvlakken met geluidswerende voorzieningen Hoofdstuk 2 Uitgangspunten De opgaven voor het landschapsplan zijn in het vorige hoofdstuk beschreven. In dit hoofdstuk worden de uitgangpunten ofwel het kader voor het landschapsplan beschreven. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan bod: het wegontwerp, het vigerende beleidskader, het routeontwerp A27, de Quickscan Routeontwerp A1, het landschapsplan van Rijkswaterstaat Directie Utrecht, uitgangspunten bij de compenserende maatregelen en ontwerpmiddelen. De huidige situatie en autonome ontwikkelingen gelden ook als belangrijk uitgangpunt, maar worden in een apart hoofdstuk, hoofdstuk 3, beschreven. 2.1 Het wegontwerp Het voorkeursalternatief is een combinatie tussen het driestrooks- en het vierstrooksverbredingsalternatief uit de startnotitie. Het betreft een capaciteitsuitbreiding van zowel de oostbaan als de westbaan van de A27 tussen ring Utrecht-Noord (31) en knooppunt Eemnes met één rijstrook (van 2 naar 3 rijstroken). Op de A1 wordt zowel de zuidbaan als de noordbaan tussen knooppunt Eemnes en Aansluiting Bunschoten-Spakenburg (12) met twee rijstroken verbreed (van 2 naar 4 rijstroken). Daarnaast is op de A27 een spitsstrook (avondspits) voorzien op de vluchtstrook van de oostbaan op het traject Utrecht-Noord (31)-Bilthoven (32). Ten slotte is voorzien in een aanpassing van de aansluiting Hilversum (33) waarbij de aansluiting compacter wordt vormgegeven als een zogenaamde Haarlemmermeer aansluiting. Omschrijving Zowel de oost- als de westbaan van de A27 worden tussen aansluiting Utrecht- Noord (31) en knooppunt Eemnes uitgebreid van 2 naar 3 rijstroken met een ruimtereservering in de middenberm voor uitbreiding in de toekomst met een eventuele 4e rijstrook en/of openbaar vervoer (OV) verbinding. De A27 kruist in de huidige situatie dertien kunstwerken waarvan:twee gelijk blijven (KW11 spoorviaduct Amsterdam-Amersfoort en KW13 fietspad Heidelaan); twee vervallen (KW7 viaduct Hilversum Zuid en KW8 viaduct Hilversum Noord); twee worden vervangen (KW3 viaduct N234 Nieuwe Weteringseweg en KW6 fietsbrug Zwaluwenberg); zeven worden aangepast (KW1 Viaduct Einthovendreef, KW2 Tunnel Groenekanseweg, KW4 Dorpsweg, KW5 Vuurse Dreef, KW9 Lage Vuurscheweg, KW10 N415 Soesterdijkerstraatweg en KW12 Weg over Anna s Hoeve). Naast deze wijzigingen worden twee nieuwe kunstwerken geplaatst (KW8A viaduct Hilversum en KW10A ecoduct Groene Schakel). Daarmee zijn in de eindsituatie in totaal 13 kunstwerken aanwezig. Knooppunt Eemnes wordt uitgebreid door de verbindingsboog van de A27 naar de A1 te verbreden met 1 rijstrook. Tussen knooppunt Eemnes en de aansluiting Bunschoten-Spakenburg wordt zowel de noord- als de zuidbaan van de A1 uitgebreid van 2 naar 4 rijstroken. Op dit traject liggen zes kunstwerken. Daarvan blijft er één gelijk (KW14 Viaduct N221 Wakkerendijk) en worden er vijf aangepast. Daarnaast worden ter hoogte van Brug over de Eem (KW16) en de N414 Eemweg/Bisschopsweg (KW15) twee nieuwe kunstwerken aangelegd voor een parallelweg. Ook wordt één kunstwerk (bij KW19) voor de afrit Bunschoten-Spakenburg (12) aangelegd. (Bron: Deelrapport Landschap & cultuurhistorie) 2.2 Vigerend beleid Hierna volgt een korte beschrijving van de belangrijkste beleidslijnen, die van invloed zijn op de A27 en A1. De beleidslijnen zijn uitgesplitst naar de beoordelingscriteria voor landschap en cultuurhistorie. De beleidslijnen kunnen uit één of meerdere beleidsrapporten komen, dit laatste is meestal het geval. Een uitgebreide beschrijving van het beleidskader staat in het deelrapport Landschap en Cultuurhistorie. Beschermde gebieden Het voorkomen van nationaal en internationaal unieke landschappelijke kernkwaliteiten heeft geleid tot het beschermen van gebieden waar deze A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 17

18 kwaliteiten voorkomen, door er een beschermde status aan toe te kennen. De A27 en A1 doorkruisen verschillende gebieden met een vanuit rijks- of provinciaal beleid beschermde status van Nationaal Landschap, Belvedèregebied, Nationaal Snelwegpanorama of Rijksmonument. Veelal overlappen deze elkaar, waardoor (een gedeelte van) het gebied meerdere statussen kan hebben. De aanwijzing tot Nationaal Landschap geeft gebieden een grote mate van bescherming, waarbinnen ontwikkelingen alleen mogelijk zijn als de kernkwaliteiten blijven behouden of worden versterkt. De Utrechtse Heuvelrug is aangewezen als Provinciaal Landschap, waardoor het een soortgelijke bescherming heeft. Aanwijzing tot Belvedèregebied biedt kansen tot behoud door ontwikkeling. Aanwijzing tot Nationaal Snelwegpanorama betekent vooral dat ontwikkelingen de beleving vanaf de weg niet mogen benadelen. A1 A27 Voor (de omgeving van) de A27 is het beleid gericht op behoud van de kernwaarden van de Nationale Landschappen. Deze kernwaarden zijn het groene en overwegend rustige karakter en de openheid van De Nieuwe Hollandse Waterlinie; de openheid, strokenverkaveling en het veenweidekarakter van het Vecht en Plassengebied en de landschappelijke, ecologische en recreatieve samenhang binnen de Noordelijk Utrechtse Heuvelrug. Daarnaast is het beleid gericht op behoud van de strokenverkaveling in de veenweidegebieden, ontginningslinten kruisend of grenzend aan A27 en lijnvormige beplantingselementen (weg- en kavelgrensbeplantingen) evenwijdig aan A27. Doel van deze beleidslijnen is het omringende of onderliggende landschap beleefbaar te houden of te maken, landschappelijke waarden rondom de weg te bevorderen en zo het landschappelijke karakter van de A27 te behouden. In dit kader dienen de bermen dan ook zo veel mogelijk obstakelvrij te zijn voor een directe visuele interactie tussen weg en landschap. Over zicht en beleving worden in het beleid uitspraken gedaan over het aanbrengen van oriëntatiepunten (benutten bijzondere kansen bij knooppunten, aansluitingen en verzorgingsplaatsen), de overgang tussen heuvelrug en veenweidegebied bij Hollandsche Rading zo abrupt mogelijk te maken en ruim zicht te creëren in het open veenweidegebied bij Hollandsche Rading en Maartensdijk door forse doorzichten te maken in de hakhoutwallen. Belangrijk is tevens het behoud van A27 rechts >> nationale landschappen rondom tracé (bron: routeontwerp A27 18 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

19 de zichtlijn vanaf de A27 op de domtoren van Utrecht en het zicht op de Utrechtse Heuvelrug op de A27 van zuid naar noord tussen Maartensdijk en Hollandsche Rading. Daarnaast is het beleid gericht op behoud en bescherming van de Cultuurhistorisch waardevolle gebieden (zie beschermde gebieden): Nieuwe Hollandse Waterlinie (Unesco Werelderfgoed, Belvedère, NL, Rijksmonument) en het Vecht- en plassengebied/ Groene Hart (Nationaal Landschap, Belvedèregebied). Tot slot is het beleid gericht op behoud en bescherming van de betonnen portalen van de spoorlijn Hilversum- Utrecht, monumenten (gebouwen) en de Nieuwe Hollandse Waterlinie (het samenhangend systeem van forten, dijken en inundatiekommen). Voor dit laatste zijn plannen voor actieve reconstructie door route en recreatieve en ecologische verbindingen tussen en rond de forten. A1 Ook voor (de omgeving van) de A1 is het beleid gericht op behoud versterking van de kernwaarden van de Nationale Landschappen. Deze kernwaarden zijn de zeldzaam grote mate van openheid, de gave slagenverkaveling (langgerekte graslandpercelen met afwisselend sloten) en het veenweidekarakter van Eemland. Daarnaast is het beleid gericht op het herkenbaar houden van het waardevolle riviersysteem de Eemloop, het behoud van agrarische bebouwingslinten Eemdijk en Wakkerendijk/Eemnes en bescherming van voorkomende aardkundige monumenten. Over zicht en beleving worden in het beleid uitspraken gedaan om het omringende of onderliggende landschap beleefbaar houden/maken. Het betreft het accentueren van het overgangsgebied van het Goois dekzandlandschap naar de Eemvallei, het behouden van het uitzicht in de Eempolder, meer zicht op de Eem te creëren en het onbegrensde uitzicht op de Eemvallei te maximaliseren. Daarnaast is het beleid gericht op behoud en boven aansluiting Hilversum, links huidige situatie, rechts wegontwerp nieuw (bron: deelrapport Landschap & Cultuurhistorie) A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 19

20 bescherming van het Cultuurhistorisch waardevolle gebied Arkemheen-Eemland (Nationaal Landschap), monumenten (gebouwen) en de rivier de Eem met dijken (onderdeel Grebbelinie). 2.3 Landschapsplan Rijkswaterstaat 2002 De Hoofdnota Landschapsplan Directie Utrecht (Hoofdnota en Landschapsplan A27, Stichtse Brug - Merwedekanaal) geeft in hoofdlijnen weer hoe de inrichting van de snelwegen in Utrecht er uit gaat zien. In de Beleidsvisie Landschap van de Directie Utrecht Linten van Waterstaat worden drie landschappelijke koersen uitgezet op basis van de gemaakte typering: wegen in de wei, wegen in het bos en stedelijke ringstructuren (Linten van Waterstaat, 1999). Deze laatste wegtypering stedelijke ringstructuren wordt in dit landschapsplan omschreven in het meer bruikbare wegen in verstedelijkt gebied. De rijkswegen in Utrecht zijn in de drie wegtyperingen onder te verdelen. Afhankelijk van deze typering kunnen op inrichtingsniveau en op structuurniveau ontwerprichtlijnen aangegeven worden. Op structuurniveau gaat het om de opbouw van het wegontwerp en de verbanden tussen snelweg en omgeving. Op inrichtingsniveau gaat het om de verschillende groen- en bouwkundige elementen. Hoofdnota De wegtypering is een sterk vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Elke weg heeft feitelijk een eigen karakter. Op deze variatie op een lager schaalniveau wordt in de deelnota verder ingegaan. De hoofdlijnen van de visie uit de Hoofdnota houden in: Flexibele, dynamische en integrale inpassing van de weg in de omgeving Het omringende of onderliggende landschap (waar onder cultuurhistorie en archeologie) vanaf de weg zo goed als mogelijk beleefbaar en herkenbaar maken Mogelijkheden creëren tot efficiënte en zakelijke beheerspraktijken Creëren van een rustig en continu wegbeeld Bevorderen landschappelijke en ecologische waarden rondom de weg Eenheid in het wegprofiel, de onderdelen en vormgeving daarvan (met name viaducten, geluidsschermen, portalen, wegverlichting, bermen en bermsloten) Zorgen voor een zakelijke, efficiënte en integrale uitstraling van Rijkswaterstaat Aanbrengen van oriëntatiepunten; benutten van bijzondere kansen bij knooppunten, aansluitingen en verzorgingsplaatsen. Landschapsplan A27, Stichtse Brug - Merwedekanaal In dit rapport is een verdere uitwerking van de visie op lokaal niveau weergegeven. De visie is verder uitgewerkt naar de verschillende bouwstenen die gebruikt worden in het landschapsplan. Met betrekking tot beplanting gelden de volgende (algemene) randvoorwaarden en uitgangspunten: Eenheid realiseren over langere afstanden (continuïteit en eenheid) Aansluiten op dynamisch karakter van de weg (flexibiliteit) Efficiënt te beheren Taakstellend budget voor beheer en onderhoud Ecologische waarde (moet hoog zijn) Inrichting moet afgestemd zijn op de functie Beplanting dient aan te sluiten op de typering van de omgeving (herkenbaarheid en identiteit) Beplanting dient een eigen gezicht te hebben en eigen identiteit (niet saai) Multifunctionaliteit waar mogelijk Beplanting dient visueel onderscheidend te zijn bij 100 km per uur Behalve ecologische functie heeft beplanting ook vaak een niet ecologische functie zoals het tegengaan van verwaaiing van stofdeeltjes van de weg. Met deze functie dient rekening te worden gehouden. Uitgangspunt is het aansluiten bij de omgevingskenmerken. Deze bepalen het type biotoop waartoe de specifieke beplanting dient te horen. In bepaalde situaties, bijvoorbeeld een stedelijke omgeving, kunnen de esthetische argumenten de overhand hebben of aanleiding geven tot keuze voor meer gecultiveerde beplantingen. In het landelijke gebied ligt de nadruk op de ecologische en cultuurhistorische kwaliteit van de beplantingen. Bij het aanbrengen van beplanting is het van belang dat deze inheems, gebiedseigen en van goede kwaliteit is. Dit dient gewaarborgd te zijn. Het aspect beplanting bepaalt mede het onderscheid tussen wegen in de wei, wegen in het bos en wegen in verstedelijkt gebied. 2.4 Routeontwerp A27 Panoramaroute, Visie Routeontwerp A27 (2006) en Architectonische specificaties A27 (2008) Leidend voor de visie op de A27 is het uitgangspunt dat de weg te gast in zijn omgeving is en moet blijven. Dit in weerwil van, maar ook juist met behulp van, ontwikkelingen in de omgeving van de weg. Panorama s op landschappen en steden moet maximaal ervaarbaar worden. De naam panoramaroute A27 staat voor visie op een samenhangende lijn die haar identiteit en kwaliteit ontleent 20 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

21 aan de ervaarbaarheid van panoramische (stads) landschappen en een select aantal contactpunten waar deze ervaring gemaximaliseerd wordt. Waar mogelijk moet het landschap letterlijk het asfalt raken en moeten karakteristieke iconen te beleven en te bezoeken zijn. De vormgeving van de weg en de wegelementen staat ten dienste van deze ervaring en moet dus terughoudend zijn. Op punten met een uitzonderlijke landschappelijke kwaliteit zal de automobilist de mogelijkheid geboden worden over te stappen op een recreatief vervoermiddel om het gebied te verkennen. De visie voor de A27 als panoramaroute is uitgewerkt in drie componenten: omgeving, weg en contactpunten Omgeving Panorama s: Panorama s definiëren en zichtbaar maken Oriëntatiepunten: Definiëren en zichtbaar maken oriëntatiepunten Geluidwerende voorzieningen:modulair geluidsscherm type A27 ontwikkelen Bedrijfsbebouwing: Landschappelijk inpassen Beleefbaar landschap: Landschapselementen tot op de weg Passage maken: Opheffen barrièrewerking snelweg tgv natuur/ recreatie Weg Obstakelvrij profiel: Realiseren ruim profiel zonder geleiderail Verlichting: Type A27 lichtmast met eenduidige plaatsing Geluidswering: Modulair geluidsscherm type A27 ontwikkelen Beplanting; Beplanting aanpassen zodat zicht op omgeving ontstaat Natuurvriendelijke bermsloot: Bermsloten met bij omgeving aansluitend natuurtype Landschapsborden: Borden ter markering nationaal belangrijke gebieden Kleurcodering: Vaststellen typerende A27 kleurcodering Contactpunten Rustplaatsen (Inrichtingsopgaven):Zicht op het landschap Landschappelijke inrichting Waar opportuun: recreatieve uitvalsbasis Uitvalsbases: Gebiedsspecifieke uitwerking maken De omgeving bestaat uit de flankerende landschappen. Daarbij wordt het begrip landschap breed geïnterpreteerd. Het betreft ook de stedelijke inbedding in het landschap. Het landschappelijke karakter van de A27 wordt versterkt door de wegvakken die door stedelijk gebied gaan, als dat vanuit akoestisch oogpunt nodig is, zoveel mogelijk in te bedden in landschappelijke geluidswallen en stedelijke fronten bij bedrijventerreinen te vermijden. Beplantingsstructuren van het landschap worden hersteld en versterkt, markante oriëntatiepunten worden weer zichtbaar gemaakt en ecologische en recreatieve verbindingen worden hersteld. Bij de vormgeving van de lijn staat de functionaliteit voorop. Storende en overbodige wegelementen dienen zoveel mogelijk verwijderd te worden. Cruciaal is de wens om de bermen zoveel mogelijk obstakelvrij te maken zodat er een directe visuele interactie tussen weg en landschap mogelijk wordt. Daarnaast is het zaak om eenvoudige ontwerpmiddelen voor wegelementen te ontwikkelen om de continuïteit tot uitdrukking te brengen. 2.5 Quickscan A1 (2008) Dit document loopt vooruit op het nog te verschijnen Routeontwerp. Deze is gemaakt in opdracht van Provincie Overijssel en RWS Oost Nederland voor de A1.Het bevat een aantal bruikbare ontwerpprincipes die ook elders toepasbaar zijn. Bij de aanleg van de A1 is een beperkt aantal ontwerpprincipes op een consistente wijze toegepast en daarom is het een van de mooiste snelwegen in Nederland. De plannenanalyse levert een inventarisatie op van een grote hoeveelheid kansen en bedreigingen op en rondom de A1. Bij de aanleg van de A1 is terdege rekening met een goede landschappelijke inpassing gehouden. Op veel plekken is de tracering van de weg en de inpassing in de omgeving zorgvuldig ontworpen om een maximale ervaring van weg en omgeving te realiseren. Zo is de A1 in de Eemvallei op hetzelfde peil als de polder aangelegd zodat de weg volledig opgenomen wordt in het vlakke en lege landschap. Bij de A1 zijn een aantal goede voorbeelden van intense landschapservaringen waarbij maar een beperkt deel van het landschap zichtbaar is. In de Eemvallei valt de ervaring van het landschap samen met de werkelijke maat van het gehele landschap. De automobilist heeft hier op een aantal punten zicht tot aan de oude kustlijn en het achterliggend Zuidelijk Flevoland. 2.6 Zicht op Mooi Nederland (2008) en Negen Nationale Snelwegpanorama s in beeld (2009) De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) heeft op 7 november 2008 de structuurvisie voor de snelwegomgeving Zicht op mooi Nederland (de structuurvisie) aan de Tweede Kamer aangeboden. Hierin zijn negen Nationale Snelwegpanorama s aangewezen. Snelwegpanorama s zijn A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 21

22 open gebieden langs snelwegen met als kwaliteit de zichtbaarheid, herkenbaarheid en beleving van bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Voor deze gebieden zal in de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) ruimte geregeld worden dat de gebiedskwaliteiten en de zichtbaarheid en herkenbaarheid hiervan vanaf de snelweg beschermd worden. De gebieden worden planologisch niet op slot gezet, het zogenaamde ja,mits-afwegingskader is hier van toepassing. Het Nationaal Snelwegpanorama Eemland (A1) ligt in het Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland, tussen de kernen Eemnes, Baarn, Bunschoten en het stedelijke gebied van Amersfoort. Het snelwegpanorama biedt zicht op het extreem open veenweidelandschap. Ter hoogte van Baarn is dit zicht alleen richting noorden aanwezig; tussen Baarn en Amersfoort is dit zicht aan zowel aan de noord- als zuidzijde van de A1 aanwezig. Ook is hier zicht op de rivier de Eem, die de snelweg passeert. Provincies worden gestimuleerd om op basis van een provinciale structuurvisie snelwegpanorama s te selecteren. Ontwikkelingen zijn mogelijk, mits de zichtbaarheid en herkenbaarheid van de landschaps- en cultuurhistorische gebiedskwaliteiten vanaf de snelweg worden behouden of versterkt. Hierbij gaat het om openheid en zichtlijnen, over herkenbare gebiedsidentiteiten en over de gaafheid van het gebied. Gebiedskwaliteiten snelwegpanorama: Extreem open veenweidelandschap met een herkenbare landschappelijke en cultuurhistorische structuur (strokenverkaveling), bestaande uit langgerekte graslandpercelen afgewisseld door sloten in de Noord- en Zuidpolder te Veld, Bikkerspolder, Polder de Haar en Polder Zeldert; De rivier Eem met dijken, wielen en waaien als opvallende (cultuurhistorische) structuur (o.a Grebbelinie) in het landschap; Karakteristieke (agrarische) bebouwingslinten met kerktorens van Eemdijk en Wakkerendijk/ Eemnes; De schaars verspreide boerderijen in clusters en buurtschappen; De gesloten bebouwings- en beplantingsranden van Eemnes/Wakkerendijk en Zevenhuizen/Zevenhuizerstraat in contrast met het open landschap; De stadsranden van Baarn, Bunschoten/Spakenburg en Amersfoort in contrast met het open landschap; De terpen als cultuurhistorische elementen in de buurtschappen en linten tussen Bunschoten en Amersfoort; De landbouw, in het bijzonder de melkveehouderij, als belangrijke drager en beheerder van het weidelandschap en van betekenis voor recreatief medegebruik en voor natuur, in het bijzonder de weidevogels. Vanwege het belang van de snelweg als openbare ruimte en de verrommeling in de snelwegomgeving, krijgt de belevingswaarde specifiek aandacht. Hierbij wordt uitgegaan van integrale ruimtelijke afwegingen, waarmee voorkomen wordt dat verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in de snelwegomgeving leidt tot de aantasting van landschapskwaliteiten elders. 2.7 Water Het Waterhuishoudingplan is als basis gebruikt voor het landschapsplan. Uitgangspunten binnen dit plan zijn: eerst verbreden van watergangen, als dit niet kan dan verleggen en verbreden, als dit niet kan dan nieuw water op andere locatie creëren. Watercompensatie zal zo veel mogelijk binnen de rijksgrenzen worden aangelegd. Waar knelpunten zijn is in overleg met gemeenten, Waterschap, particulieren of natuurbeherende organisaties bekeken of er buiten de grenzen ruimte is voor compensatie of verbreding. Hierbij is zo veel mogelijk aansluiting gezocht bij autonome ontwikkelingen. 2.8 Geluidwerende voorzieningen Het gaat in het Landschapsplan specifiek om de inpassing van geluidswerende voorzieningen en niet om het ontwerp van de voorzieningen zelf. De locatie en hoogte van de schermen is vastgelegd in het rapport Akoestisch onderzoek. 2.9 Ontwerpmiddelen Beleving vanaf de weg hangt van een aantal factoren af, onder andere van de snelheid van de automobilist. Een snelheid tussen de 120 en 100 kilometer per uur resulteert in een gezichtsveld van 20 tot 30 graden. Details worden met deze snelheden niet opgemerkt, de ontwerpmiddelen moeten grote gebaren zijn willen ze beleefbaar zijn voor de bestuurder. Ook de ligging van de weg is sterk bepalend voor de beleving van het landschap vanaf de weg en de weg vanuit het landschap. Maaiveldligging geeft het gevoel van in het landschap rijden, verdiepte ligging geeft het gevoel van doorsnijding. Bochten in de weg geven een richtingverandering van het beeld en zijn bepalend voor het waarnemen van oriëntatiepunten. Ook de inrichting van de weg bepaald de (mate van) beleving van het 22 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

23 landschap, door het aantal rijstroken, een middenberm, geleiderails, verlichting, verkeersborden, kunstwerken van zowel de weg als kruisende infrastructuur, geluidswerende voorzieningen en zijbermen. De vorm en aan- of afwezigheid van deze voorzieningen zijn zeer bepalend voor de beleving van de continuïteit, herkenbaarheid en rust van het wegbeeld. Het zicht op de wijdere omgeving van de weg geeft een gevoel van oriëntatie en verbondenheid met die omgeving. Voor oriëntatie zijn oriëntatiepunten belangrijk, objecten of punten die sterk opvallen. Voor verbondenheid is continuïteit in landschappelijke structuren belangrijk. De obstakelvrije zone is zo breed dat een voertuig dat van de weg afraakt en op een draagkrachtige berm terechtkomt, binnen de obstakelvrije zone blijft. De breedte van de obstakelvrije zone is bij 120 km/h vastgesteld op 13 meter Eisen aan de vormgeving van taluds en watergangen binnen de obstakelvrije zone: Een talud is een obstakel indien: Bij neergaande taluds de helling groter is dan 1:6 zonder boven en onderafronding Bij neergaande taluds de helling groter is dan 1:3 met een straal van de bovenen onderafronding van minimaal 9 meter Bij opgaande taluds de helling groter is dan 1:2 met een straal van onderafronding van minimaal 6 meter Een watergang is geen obstakel indien de watergang voldoet aan de voorwaarden voor neergaande en opgaande taluds en het water in de watergang ondieper is dan 1,00 meter. A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 23

24 24 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

25 de rijk swegen A 27 en A1 landschap en beleving autonome ont wikkelingen, ruimtelijke plannen en visies A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 25

26 26 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

27 >> legenda stedelijk gebied groene stadsrandzone bos heide landelijk gebied strokenverkaveling landelijk gebied onregelmatige blokverkaveling beekdal hoofdwatergang forten nieuwe hollandse waterlinie landgoederen en buitenplaats gordel lintbebouwing villawijk orientatiepunt vensters karakteristieke weg of laan spoor snelweg << links landschapsstructuurkaart omgeving van het tracé van de A27-A1 Hoofdstuk 3 Huidige situatie Voor een uitgebreidere beschrijving van de huidige situatie binnen het plangebied wordt verwezen naar het rapport OWAB/MER deelrapport Landschap en cultuurhistori. De huidige situatie is verbeeld in de kaart Landschapsstructuur. 3.1 De Rijkswegen A27 en A1 A27 De A27 is een noord-zuidroute die Almere verbindt met Breda. De A27 doorsnijdt daarbij een aantal verschillende landschappen van formaat. Vanaf de voormalige zeebodem in Flevoland stijgt de weg letterlijk via de Eemvallei op naar de stuwwallen van de Utrechtse Heuvelrug. Daarna daalt de weg af naar het lager gelegen rivierengebied om vervolgens weer op te klimmen naar de Brabantse Zandgronden. De A27 is een bijzondere snelweg. Het meest opvallende aspect is dat de weg diverse landschappen doorsnijdt en toch maar zelden direct in aanraking komt met de dynamiek van de stadsregio s die ze passeert. Tegelijkertijd zijn de relatief ongerepte landschappen van een grote diversiteit en hebben ze vaak een belangrijke cultuurhistorische of ecologische waarde. Bedrijfsterreinen en woonwijken hebben het beeld vanaf de weg nog maar nauwelijks beïnvloed en de A27 biedt de weggebruiker vooral zicht op rivieren, polders, natuurgebieden, bossen en karakteristieke stads- en dorpssilhouetten. Vandaar dat gekozen is voor de naam Panoramaroute weg te gast in het landschap (bron: Panoramaroute A27, Routeontwerp in de praktijk) A1 De A1 verbindt Amsterdam met de Duitse grens bij Losser. De A1 kan gerekend worden tot één van de mooiste snelwegen van Nederland. De weg is ruim opgezet en slingert ontspannen door verschillende aantrekkelijke landschappen. Het panorama bij Naarden op de voormalige Zuiderzeekust, de weidse vergezichten van de Eemvallei, de bossen en heuvels van de Veluwe, het stadsgezicht van Deventer en de pittoreske landschappen van Salland en Twente zijn voor veel mensen typische voorbeelden van plekken waar de schoonheid van Nederland nog echt zichtbaar is. De A1 is bijna een volledige oost-westdoorsnede van Nederland. De weg doorsnijdt dus ook een groot aantal landschappen die allemaal karakteristiek zijn voor de diversiteit van het Nederland. Omdat de weg vier stuwwallen doorsnijdt is er een gevarieerde hoogteligging en een aantrekkelijke opeenvolging van hooggelegen en laaggelegen landschappen; Hollandse bergen en dalen. De stuwwallen van het Gooi, de Veluwe, de Sallandse Heuvelrug en Oldenzaal hebben een natuurlijke uitstraling met veel bos en heide. De lager gelegen gebieden hebben een meer afwisselend karakter, vaak bepaald door de rivieren en beken die hier doorheen stromen. Er zijn open polders, vooral in het westen, en coulisselandschappen in het oostelijke deel. In de lagere gebieden liggen echter ook de grote stadslandschappen. Ongeveer tweederde van de A1 is tussen 1970 en 1978 aangelegd en sindsdien weinig veranderd. Het ontwerp van dit wegtracé is gemaakt door een vaste groep ontwerpers met veel bevoegdheden. Bovendien is er ten behoeve van de A1 veel grond verworven door Rijkswaterstaat om voldoende ruimte te kunnen scheppen voor een royaal en aantrekkelijk wegontwerp; de grote greep. Daarom straalt een groot deel van de A1 nog steeds de trots en het optimisme van de jaren 70 uit. De lijn is op veel plekken een duidelijk herkenbare eenheid met een rustig wegbeeld en een ontspannen tracé. De eenheid en rust van de A1 is ook te danken aan de continuïteit van het profiel. Het grootste deel van de A1 bestaat uit twee rijbanen met in totaal vier rijstroken. (Bron: Quickscan Routeontwerp A1) 3.2 Landschap en beleving De A27/A1 doorsnijdt tussen Aansluiting Ring Utrecht-Noord en Aansluiting Bunschoten-Spakenburg drie grotere landschappelijke hoofdeenheden: het Vecht en plassengebied, de Utrechtse Heuvelrug en Arkemheen-Eemland. Tussen de hoge, dicht beboste Utrechtse Heuvelrug en de lager gelegen, open landschappen van het Vecht en plassengebied en Arkemheen-Eemland zijn smalle overgangszones aanwezig. Een aantal gebieden is op nationaal niveau dusdanig waardevol dat zij zijn aangewezen als Nationaal Landschap (Rijksbeleid). Binnen het plangebied gaat het hier om de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die ten noorden en oosten van de stad Utrecht ligt. Nationaal landschap Het Groene Hart, waarbinnen het Vecht en plassengebied valt, overlapt deels met de A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 27

28 Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Utrechtse Heuvelrug heeft vanwege bijzondere waarden en functies voor natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie de status Provinciaal Landschap. Arkemheen-Eemland is ook Nationaal Landschap. Zowel de A27 als de A1 gaan dus door een landschappelijk zeer waardevol gebied. A27 Vecht en plassengebied << links lengtedoorsnede en landschappen A27 (bron: Panoramaroute A27, 2008) 28 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

29 >> rechts lengtedoorsnede en landschappen westelijjk deel A1 (bron: Quickscan routeontewerp A1, MUST, 2008) A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 29

30 LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 1 > Vanaf km 84 Groenekan >> verzorgingsplaats Voordaan >> >> openheid ten zuiden van Maartensdijk >> kruising N234 >> >> Maartensdijk >> zicht op Heuvelrug De A27 gaat door het oostelijke deel van het Vecht en plassengebied. Het Vecht en plassengebied wordt gekenmerkt door de vlakke ligging en een bodemgradiënt van veen naar zand. De kernkwaliteiten zijn: gaaf veenontginningslandschap met alle kenmerkende componenten naast elkaar; veenweiden met oude ontginningslinten, grote openheid in contrast met verdichte omgeving (bos, stad); unieke, ongestoorde overgang van hogere zandgronden naar veengebied. Tussen Utrecht-Noord en Hollandsche Rading ligt de A27 in een open weidegebied. Dit weidegebied is beschermd als Nationaal Landschap Het Groene Hart en deels als Nationaal landschap de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De A27 ligt gebundeld met de spoorlijn Utrecht- Hilversum en op kleine afstand de Koningin Wilhelminaweg en de Maartensdijkse Vaart. De infrastructuurbundel volgt de kavelstructuur en doorsnijdt daardoor weinig landschappelijke structuren. De vele houtwallen op de kavelgrenzen die kenmerkend zijn voor dit gebied liggen parallel aan de A27. Ter hoogte van Groenekan bevindt zich aan de westzijde van de weg een beplantingsstrook langs de spoorlijn Utrecht-Hilversum. Deze loopt door tot aan Hollandsche Rading en past in de structuur van het overgangslandschap met beplantingsstroken. De aansluiting Utrecht-Noord is grotendeels aan de oostzijde ingeplant. De beplanting heeft een functie voor overvliegende vogels en schermt tevens het zicht vanuit het landschap op de infrastructuurbundel af. De beplantingssingel maakt ook migratie van fauna in lengterichting van de infrastructuurbundel mogelijk. boven beeldenreeks A27 noordwaarts richting knooppunt Eemnes 30 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

31 >> legenda stedelijk gebied groene stadsrandzone bos heide landelijk gebied strokenverkaveling landelijk gebied onregelmatige blokverkaveling beekdal hoofdwatergang forten nieuwe hollandse waterlinie landgoederen en buitenplaats gordel lintbebouwing villawijk orientatiepunt vensters karakteristieke weg of laan spoor snelweg >> rechts landschappelijke waarden kaart deelgebied 1 schaal 1 : A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 31

32 LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 2 >> >> >> afslag Hilversum >> >> >> linkerzijde: Stad Gods >> > knooppunt Eemnes Vanaf Utrecht verlaat de A27 bij km 83.0 de stadsrand. De weg ligt hier verhoogd. Bij de stadsrand wordt het zicht vanaf de weg aan beide zijden beperkt door geluidsschermen. Vanaf km 84.5 is het zicht open naar het oosten, en is het open landschap met kleinschalige singelstructuren duidelijk beleefbaar. De westzijde van de weg wordt begeleid door de spoorlijn met een continue beplanting; het zicht op het westelijke open veenweidegebied is niet mogelijk. De spoorlijn met karakteristieke portalen is wel beleefbaar tussen de beplanting door. Het landschap ten zuiden van Maartensdijk is zichtbaar tussen de laanbeplanting door. Bij Maartensdijk stijgt de weg en zijn er geluidsschermen aangebracht. Het zicht op het dorp is hierdoor nihil. Vanaf de noordzijde komende is wel de kerktoren als duidelijk landmark waar te nemen. Ten noorden van Maartensdijk is de openheid van het landschap zeer goed beleefbaar, met duidelijk zicht op de hogere stuwwal. De lage wegligging met obstakelvrije berm versterkt dit. De beplanting tussen weg en spoorlijn blokkeert het zicht op het Vecht en plassengebied aan de westzijde van de A27. A27 Utrechtse Heuvelrug De Utrechtse Heuvelrug is een stuwwallandschap met een uitgestrekt bos- en heidegebied. De kernkwaliteiten zijn: een grote landschappelijke eenheid samen met het Gooise dekzandlandschap, markant reliëf; verschil tussen grootschalige, hogere delen en kleinschalige randen en overgangszones. Daarnaast vormt de Utrechtse Heuvelrug een kerngebied in de Ecologische Hoofdstructuur, met waardevolle gradiënten en randzones. Tussen Hollandsche Rading en het knooppunt Eemnes en ligt de weg in een natuurlijke laagte binnen het stuwwal- en dekzandlandschap. Daarom wordt de doorsnijding van de Utrechtse Heuvelrug boven beeldenreeks A27 noordwaarts richting knooppunt Eemnes 32 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

33 >> legenda stedelijk gebied groene stadsrandzone bos heide landelijk gebied strokenverkaveling landelijk gebied onregelmatige blokverkaveling beekdal hoofdwatergang forten nieuwe hollandse waterlinie landgoederen en buitenplaats gordel lintbebouwing villawijk orientatiepunt vensters karakteristieke weg of laan spoor snelweg maartensdijk >> rechts landschappelijke waarden kaart deelgebied 2 schaal 1 : A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 33

34 LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 3 >> verzorgingsplaats >> wegligging op maaiveld >> landmark kerk Eemnes >> noordschil Baarn >> bedrijventerrein Noordschil >> knooppunt Eemnes > knooppunt Eemnes minder duidelijk ervaren dan bij de A28. De stuwwal zelf wordt feitelijk aan de zuidzijde van dit deelgebied doorkruist (rond de huidige locatie van verzorgingsplaats de Bosberg ). Hier is het reliëf aan weerszijden van de weg dan ook het sterkst waarneembaar. Knooppunt Eemnes ligt op de overgang van Utrechtse Heuvelrug naar Eemvallei. Op de Utrechtse Heuvelrug is geen sprake van wegbegeleidende opgaande beplanting, maar grenst het omringende bos- en heidegebied direct aan de weg. Bij km 90.0 snijdt de weg via een natuurlijke laagte in de Utrechtse Heuvelrug. Het wegbeeld versmalt zich hier: het bos reikt tot aan de weg. De beplanting van overwegend naaldhout en de met heide begroeide bermen geven een sterke landschapsbeleving. Ter hoogte van km 93.0 is het knooppunt met heide begroeid, dit zorgt voor veel kwaliteit in het wegbeeld. Bij km 97.0 wordt de Utrechtse Heuvelrug verlaten. Dit is op dit punt niet duidelijk ervaarbaar, omdat de weg aan weerszijden begeleid wordt door zware bomenrijen. Knooppunt Eemnes is aan drie zijden zwaar beplant, het zicht naar de Eempolder vanaf de noordoostelijke zijde is open. Dit geeft een duidelijk ruimtelijk contrast. A1 Eemland Van west naar oost doorkruist de A1 de overgang van het Gooise dekzandlandschap naar de Eemvallei, en de zeer open veenpolders van de Eemvallei. De ruggengraat is de kronkelende en bedijkte Eem. Dit gebied wordt ook wel aangeduid als Arkemheen-Eemland. De kernkwaliteiten zijn: zeer open polderlandschap met lange vergezichten en historische binnendijken; onderscheid tussen de historische boven beeldenreeks A1 westwaarts richting knooppunt Eemnes 34 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

35 >> legenda stedelijk gebied groene stadsrandzone bos heide landelijk gebied strokenverkaveling landelijk gebied onregelmatige blokverkaveling beekdal hoofdwatergang forten nieuwe hollandse waterlinie landgoederen en buitenplaats gordel lintbebouwing villawijk orientatiepunt vensters karakteristieke weg of laan spoor snelweg >> rechts landschappelijke waarden kaart deelgebied 3 schaal 1 : A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 35

36 LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 4 > Vanaf afslag Bunschoten-Spakenburg >> >> >> overzijde weg richting Baarn >> openheid Nationaal Landschap >> >> knotwilgen >> binnendijkse ontginningen en de jonge buitendijkse aanwasgronden langs de Eem en het Eemmeer; Eem-Grebbelinie als centrale noord-zuidas; duidelijke begrenzing door hogere zandgronden met bos en dichte bebouwingsranden van de kernen. De openheid van de Eemvallei is voor Nederlandse begrippen bijzonder, het is een van de meest open gebieden van Nederland. Het contrast met de stedelijke omgeving bij Amersfoort en de ligging in het bos ten westen van het knooppunt Eemnes versterken het effect. Naar het noorden toe is sprake van een bijna onbegrensde ruimte. Hierin is Bunschoten duidelijk waarneembaar.. Naar het zuiden toe is de Eemvallei een wigvormige ruimte geworden met duidelijke randen: de Utrechtse Heuvelrug met bos en de kernen Baarn, Soest en Amersfoort. Langs dit traject van de A1 bevindt zich weinig opgaande beplanting. Er komen clusters opgaande beplanting voor rondom de aansluitingen (Bunschoten, Eembrugge en Soest), rondom de verzorgingsplaatsen, meertjes (voormalige zandputten) en de brug over de Eem. Ook het knooppunt Eemnes heeft boombeplanting. In het knooppunt Eemnes en aan de zuidzijde van de weg tot aan de aansluiting Baarn staan bomen en bomenrijen. Aan weerszijden van de A1 staan langs de bermsloten rijen jonge knotwilgen, die zijn door RWS aangeplant om het laag overvliegen van zwanen tegen te gaan. De Eemvallei is zeer open en vlak. Vanaf de weg zijn zichten tot aan zuidelijk Flevoland mogelijk. Het bebouwingslint van Eemnes is karakteristiek, met de twee kerktorens als landmarks. Eemland is benoemd tot Nationaal Snelwegpanorama. Ten zuiden van de weg is het beeld tot km 32.0 besloten, alleen het bedrijventerrein van Baarn incidenteel zichtbaar. Het gebied tussen km 31.0 en 34.5 is de Noordschil Baarn. Deze zone is nu nog een agrarische en recreatieve groenzone, maar zal in de toekomst ontwikkeld worden (zie autonome ontwikkelingen). Bij de boven beeldenreeks A1 westwaarts richting knooppunt Eemnes 36 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

37 >> legenda stedelijk gebied groene stadsrandzone bos heide landelijk gebied strokenverkaveling landelijk gebied onregelmatige blokverkaveling beekdal hoofdwatergang forten nieuwe hollandse waterlinie landgoederen en buitenplaats gordel lintbebouwing villawijk orientatiepunt vensters karakteristieke weg of laan spoor snelweg >> rechts landschappelijke waarden kaart deelgebied 4 schaal 1 : A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 37

38 Eem stijgt de weg. De passage van de Eem zelf is niet duidelijk beleefbaar; door de zware wegbeplanting zijn alleen de masten van de jachthaven zichtbaar. Van km 35.0 tot 38.0 is het zicht wederom zeer open al is de openheid wel minder dan het gebied ten westen van de Eem. Dit komt omdat er ten oosten van de Eem meer verspreide agrarische bebouwing voorkomt. De wegligging op maaiveld en de brede, obstakelvrije bermen versterken de landschapsbeleving. Ten zuiden van de weg zijn er verre zichten richting Amersfoort, waar de kerktorens en hoge flats duidelijke landmarks vormen. Verzorgingsplaats De Staag ligt in de beplanting. Tussen de verzorgingsplaats en Amersfoort staat een karakteristieke rij hoge essen. Aan weerszijden van de weg staat beurtelings een rij lage knotwilgen, die het zicht filteren. Bij de aansluiting Bunschoten Spakenburg stijgt de weg, de afslag zelf is zwaar ingeplant. Natuurontwikkeling Eemzone:Het gebied langs de Eem, Eembrugge-A1- Zuidereind, is benoemd als zoekgebied voor natuur. 3.3 Autonome ontwikkelingen De volgende autonome ontwikkelingen vinden langs de A27 en A1 binnen het blikveld van het landschapsplan plaats: Noorderpark, Utrecht: herinrichting van in totaal 5900 ha totaal, 55 ha bos, 70 ha recreatiebos. Natuurontwikkeling Kooidijk, Wezenbosje en Dassenbosje Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug, Goois Natuurreservaat, Utrechts landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer Project de groene Schakel: optimalisatie van de ecologische passages onder de A27, passeerbaar maken voor fauna van parallelwegen aan de A27, verschralend wegbermbeheer A27, aanleg van ecoducten, opheffing van de verzorgingsplaats De Bosberg. Bestemmingsplan Drakenburgergracht, gemeente Baarn Eemnes 2015, gemeente Eemnes: In de zone tussen de A27 en de westelijke gemeentegrens worden mogelijkheden gecreëerd voor een verdere concentratie van recreatieve activiteiten. Wonen en bedrijventerrein Zuidelijk van Zuidbuurt, gemeente Eemnes: Ten zuiden van Eemnes zijn 250 woningen gepland en 9 hectare bedrijventerrein. Haarbrug en Kronkels-Zuid, gemeente Bunschoten: Ten zuiden van Bunschoten is 30 hectare bedrijventerrein bestemd. De status is hard. In eerste instantie wordt het oostelijke deel ontwikkeld, daarna mogelijk het andere deel. Noordschil Baarn, Ruimtelijk Structuurplan gemeente Baarn: Bestemmingen bedrijventerrein; wonen. In het Streekplan wordt in de Noordschil ruimte geboden aan 5 ha nieuw bedrijventerrein en ca 200 woningen. 38 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

39 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 39

40 40 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

41 visie geluidsbeperkende voorzieningen hierarchie van de weg A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 41

42 LANDSCHAPSVISIE 42 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

43 >> legenda zonering >> legenda weg in de wei weg in het bos weg in bebouwing stedelijk gebied groene stadsrandzone bos heide landelijk gebied strokenverkaveling landelijk gebied onregelmatige blokverkaveling beekdal hoofdwatergang forten nieuwe hollandse waterlinie landgoederen en buitenplaats gordel lintbebouwing villawijk orientatiepunt vensters karakteristieke weg of laan spoor Hoofdstuk 4 Visie 4.1 Visie Dit hoofdstuk beschrijft en verbeeldt de landschapsvisie, die als basis dient voor het landschapsplan. De visie is gebaseerd op: A27: Routeontwerp Panoramaroute A27, 2008 (afgekort als RO) Architectonische specificaties A27, 2008 (afgekort als RO) Ontwerpvisie Landschapsplan A27 Stichtse Brug Merwedekanaal, RWS directie Utrecht, 2002 (afgekort als RWS) A1: Nationaal Snelwegpanorama Eemland, 2009 (afgekort NS) Quickscan Routeontwerp A1, 2008 (afgekort als QR) Ontwerpvisie landschapsplan, A1 Laren-Hoevelaken, RWS directie Utrecht 2002, afgekort als RWS) Het routeontwerp en de Quickscan Routeontwerp zijn het meest recent en leidend. De landschapsvisie vormt feitelijk de confrontatie tussen de uitgangpunten (hoofdstuk 2) en de huidige situatie (hoofdstuk 3). Waar deze overeenkomen is de visie gericht op het zo goed mogelijk behouden van de situatie. Waar deze conflicteren worden in de visie voorstellen gedaan voor verandering ter verbetering of versterking van de situatie. snelweg A27 Veenweidegebied Hollandsche Rading en Maartensdijk: basisprofiel weg in de wei De A27 voegt zich naadloos in de slagenstructuur van het veenlandschap ten zuiden van de Hollandsche Rading. De aanwezige landschappelijke beleving vraagt om versterking en moet vooral in het veenweidegebied geborgd worden voor << links visiekaart met landschappelijke zonering de toekomst. Aan de oostkant van de weg dient het zicht op de landschapskamers verbeterd te worden door het opkronen van de bomen langs de snelweg en het verwijderen van de onderbegroeiing. Het uitzicht toont de weidsheid van het slagenlandschap met lintdorpen met op de achtergrond de hoger gelegen bossen op de stuwwal (RO). Aan de westkant van de weg is vanuit landschappelijk oogpunt in het open veenweidegebied Hollandsche Rading en Maartensdijk ruim zicht gewenst. Vanuit ecologisch en sociaal oogpunt is aan de westzijde een hakhoutwal gewenst. Omwille van ecologie en kwaliteit van leefomgeving van bewoners wordt de bestaande situatie gehandhaafd al verduidelijkt dit niet het geomorfologische landschapspatroon. Wel wordt voorgesteld om plaatselijk enkele doorzichten te maken (RWS). Vanuit mitigatie landschap en cultuurhistorie wordt gevraagd zeer terughoudend om te gaan met verlichting. Is verlichting onvermijdelijk, dan moeten de lichtmasten in de middenberm staan. Lichtmasten in de middenberm versterken het beeld van de lijn. Bovendien zijn er dan geen lichtmasten nodig in de zijbermen. Zo blijft het zicht op de omgeving behouden en is het mogelijk om tegemoet te komen aan het principe van de obstakelvrije berm (RO) A27 Heuvelrug: basisprofiel weg in het bos. De belevingswaarde van het boslandschap vanaf de A27 kan versterkt worden. Dit kan door het toepassen van obstakelvrije bermen (RO) Daarnaast kan de bosbeleving versterkt worden door het stimuleren van een mantelvegetatie in de bermen die zo dicht mogelijk aan de weg reikt. In het obstakelvrije gedeelte van de bermen en in de middenberm is het beheer ingesteld op laagblijvende vegetaties zoals kruidenrijk gras en heidevegetaties. Bij opheffing van verzorgingsplaats Bosberg zal de kenmerkende mantelzoom en heischrale vegetatie hier weer tot aan de weg reiken, dit versterkt de beleving van de doorsnijding (RWS). Afrastering van de weg (wildrasters) dienen in het bos (buiten het gezichtsveld van de weggebruiker) te worden uitgevoerd (RO). Bij Hollandsche Rading doorsnijdt de A27 de markante grens van de beboste stuwwal naar het open veenweidelandschap. De overgang tussen Utrechtse Heuvelrug en veenweidegebied dient bij Hollandsche Rading zo abrupt mogelijk te zijn om het verschil in landschappen te dramatiseren. Net ten noorden van deze lijn zal het ecoduct Zwaluwenberg gerealiseerd worden dat de ecologische relaties op de Utrechtse Heuvelrug moet verbeteren. Het ontwerp van het ecoduct is in de eerste plaats een ecologische opgave. Daarnaast is het een uitdaging om met dit ecoduct de ervaring van de overgang naar het veengebied voor de automobilist te versterken. De huidige aansluiting Hilversum heeft een onevenredig ruimtebeslag op het bosgebied. De wens is hier een nieuwe aansluiting te ontwerpen die minder A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 43

44 LANDSCHAPSVISIE I principeprofielen I weg in de wei << links openheid vrij zicht vanaf de weg grazige zij -en middenberm brede bermsloten met natuurlijke oevers weide -en lokaal moeras vegetaties verlichting in middenberm obstakelvrije zone obstakelvrije zone I weg in bebouwing << links besloten beeld modulaire geluidschermen geluidswering combineren met begroeiing bomen en bosschages achter de schermen verlichting in middenberm modulair geluidscherm modulair geluidscherm 44 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

45 ruimte vraag (RO). Deze wens is meegenomen in het wegontwerp van de A27. Er wordt speciale aandacht gevraagd voor recreatieve verbindingen over en onder de A27 (RO). Vanuit mitigatie landschap en cultuurhistorie wordt gevraagd zeer terughoudend om te gaan met verlichting. Is verlichting onvermijdelijk, dan moeten de lichtmasten in de middenberm staan. Lichtmasten in de middenberm versterken het beeld van de lijn. Bovendien zijn er dan geen lichtmasten nodig in de zijbermen. Zo blijft het zicht op de omgeving behouden en is het mogelijk om tegemoet te komen aan het principe van de obstakelvrije berm (RO) A27/A1 Basisprofiel Weg door bebouwd gebied In bebouwd gebied is de inpassing van de weg in de omgeving extra belangrijk. Bewoners moeten zo min mogelijk last ondervinden van de weg. De A27 doorkruist of passeert de bebouwingslinten van Groenekan, Maartensdijk, Nieuwe Wetering en Hollandsche Rading. De A1 passeert de Wakkerendijk en de Eemdijk. Bij deze woongebieden wordt het groene wegbeeld ook in geluidwerende voorzieningen gecontinueerd. Dit betekent dat wordt uitgegaan van begroeide schermen, zowel aan de wegzijde als aan de bewonerszijde. Vanaf de weg is de groeninrichting achter het scherm zichtbaar, doordat boomkronen boven het scherm uitsteken. De bewonerszijde van het scherm maakt integraal onderdeel uit van de totaalinrichting van de groenstroken achter de schermen. Aan de wegzijde is een rustig, continu wegbeeld uitgangspunt. De groenstroken moeten het karakter hebben van de voor het gebied typerende houtwallen. Afwatering van de weg ligt bij voorkeur achter het scherm en sluit in vormgeving aan bij het parkachtige karakter van de groenzones. Lichtmasten moeten in de middenberm staan. Lichtmasten in de middenberm versterken het beeld van de lijn. A1 Eemvallei: basisprofiel weg in de wei Vanaf het knooppunt Eemnes richting het oosten opent het weidse polderlandschap van de Eemvallei het zicht langs de weg. De weg ligt op polderniveau waardoor de uitgestrektheid en leegte van de polder tot aan de vluchtstrook voelbaar is. Kerktorens, vergezichten, stadssilhouetten, de rand van de stuwwal van het Gooi en de bosrand van Flevoland kaderen het open landschap aan de horizon in (QR). De openheid en onbegrensd uitzicht dienen gemaximaliseerd te worden. Dit betekent op termijn het verwijderen of afschrijven van alle opgaande beplanting binnen de rijkseigendomsgrens, zoals bijv. bij aansluiting Bunschoten of bij verzorgingsplaatsen (RWS). Een uitzondering vormen beplantingen langs huiskavels, eventuele behoudenswaardige historische beplantingen, beplantingen die ecologisch beschermd zijn of een aantoonbare ecologische waarde hebben en beplantingen die nodig zijn voor de verkeersveiligheid. Het zicht van de weggebruiker op de Eem zal meer op de voorgrond moeten komen, o.a. door het aanpassen van de beplanting ten oosten van Eembrugge. De Eem dient als structuurbepalend element in het landschap duidelijk zichtbaar en herkenbaar te zijn. Dit kan door het zicht vanaf de weg op het lint van de Eem, dijken en dijkbebouwing en de jachthaven te vrijwaren (RWS). Door beplantingen aan de noordzijde van de A1 te verwijderen wordt de openheid van de veenpolders van de Eemvallei benadrukt. Hiermee wordt tevens het zicht op de bosrand van de Heuvelrug vrijgemaakt (RWS). Vanuit mitigatie landschap en cultuurhistorie wordt gevraagd zeer terughoudend om te gaan met verlichting. Is verlichting onvermijdelijk, dan moeten de lichtmasten in de middenberm staan. Lichtmasten in de middenberm versterken het beeld van de lijn. Bovendien zijn er dan geen lichtmasten nodig in de zijbermen. Zo blijft het zicht op de omgeving behouden en is het mogelijk om tegemoet te komen aan het principe van de obstakelvrije berm (QR). 4.2 Geluidsbeperkende voorzieningen Voor de A27 geldt dat in eerste instantie gestreefd dient te worden naar geluidsbeperkende voorzieningen die geen visuele consequenties hebben, zoals door de keuze van het asfalt. Voor het bevorderen van samenhang en continuïteit worden geluidsschermen uitgevoerd in het modulaire bouwsysteem voor geluidsschermen (MGS) dat door Rijkswaterstaat is ontwikkeld. De vlakvulling van de schermen wordt zodanig gekozen dat deze óf zoveel mogelijk zicht biedt op het achterliggende landschap óf dat deze qua materialen zoveel mogelijk aansluit op het (natuurlijke-) landschap. Waar de ruimte dat toelaat kunnen akoestische landschappen in de vorm van geluidswallen met een parkachtige inrichting toegepast worden (RO). Er is momenteel sprake van een grote diversiteit aan geluidswerende voorzieningen. Hier zou door toepassing of vervanging van bestaande voorzieningen door het nieuwe systeem meer eenheid in gebracht kunnen worden. Begroeiing van geluidsschermen dient binnen gebouwd gebied gestimuleerd te worden. Ook de bewonerszijde van schermen dienen een aantrekkelijk beeld te hebben (RWS) Voor de A1 geldt het ontwerpprincipe Akoestisch landschap Op plekken waar geluidswerende voorzieningen onvermijdelijk zijn wordt gekozen voor mengvormen tussen landschap, bebouwing en geluidswering. Monofunctionele schermen worden zoveel mogelijk vermeden, de voorkeur gaar uit naar landschappelijk vormgegeven grondlichamen in combinatie met bebouwing (QR). A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 45

46 LANDSCHAPSVISIE I principeprofielen 4.3 Hiërarchie van de weg Identiteit van de weg Zowel Routeontwerp A27 als de Quickscan Routeontwerp A1 benaderen de weg sterk contextueel. Dit betekent dat de weg te gast is in het landschap, en de ervaring van afwisselende landschappen tot aan de weg moet reiken. Het benadrukken van de weg, bijvoorbeeld door begeleidende bomenrijen, wordt niet toegepast. Dit zorgt ervoor dat de identiteit van de A27 en A1 op de manier van landschappelijke inpassing niet onderscheidend is. Door middel van de vormentaal en architectuur van kunstwerken zoals viaducten, wegmeubilair en geluidswerende voorzieningen zouden er weggebonden accenten aangebracht kunnen worden. Naast afwisseling door het beleefbaar maken van verschillende landschappen, is continuïteit in het wegbeeld ook belangrijk. De continuïteit van de weg bestaat uit een middenberm met een vaste breedte, obstakelvrije bermen en wanneer verlichting toegepast wordt, de lichtmasten in de middenberm. Knooppunten De knooppunten worden voornamelijk gekenmerkt door een groene inrichting: verkeersbegeleidende bosstruwelen en bomenweides. Het contact met de omgeving en de oriëntatie is daardoor beperkt. Rekening houdend met de ontwerpgeschiedenis is een eenduidige landschappelijke inrichting gewenst. Het gebruik van artificiële elementen en/of beplantingen, teneinde de inrichting van een knooppunt/aansluiting meer specifiek te maken, is alleen in het stedelijke gebied gewenst. Binnen het studiegebied bevindt zich één knooppunt, Eemnes. Knooppunt Eemnes ligt in de overgangszone tussen beboste Heuvelrug en open Eemland. Dit moet herkenbaar zijn in het knooppunt. Daarom wordt structuurrijke beplanting in driekwart van het knooppunt in stand gehouden, terwijl de noordoostelijke lus wordt vrijgehouden van beplanting zodat zicht op het open Eemland mogelijk blijft (RO). Aansluitingen Om bij te dragen aan de samenhang en continuïteit wordt het karakter van de A27 in de aansluiting doorgezet tot aan de lokale weg. Groenvoorzieningen in de aansluiting zijn in principe gebaseerd op het landschap waar het in ligt, zodat dit bijdraagt aan het herkenbaar maken van het omringende landschap (RO). Aansluiting Utrecht-Noord zal in de toekomst een extra belangrijke rol krijgen, wanneer de Ring Utrecht wordt aangepakt. Opwaarderen van de N230 zal leiden tot vergroting van deze aansluiting. Momenteel voert MUST in opdracht van Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie een studie uit naar de relatie tussen Ring Utrecht en de Linie. Het Fort Blauwkapel is op dit moment ingeklemd tussen Noordelijke Ring Utrecht (NRU), A27 en het spoor. De bereikbaarheid van het fort is lastig en de oriëntatie onoverzichtelijk. Het nieuwe knooppunt tussen de A27 op de NRU zal weliswaar veel ruimte in beslag nemen, maar biedt ook de mogelijkheid om het fort met zijn accessen, toegangsroutes, watergangen en zichtlijnen op detailniveau goed met de vormgeving van de nieuwe knoop te combineren. Hierbij kan gedacht worden aan een knooppunt met lange fly-overs, waar het landschap onder de weg doorloopt. (Ring en Linie; Ruimtelijke opgaven voor de Ring Utrecht en NHW, MUST,2010). Voor de A1 is het algemene ontwerpprincipe voor de aansluitingen Achtergrond voor invoegend verkeer. De opritten zijn open langs de buitenbocht en met bosschages beplant aan de binnenzijde. Zo ontstaat een krachtig landschappelijk principe voor de afslagen van de A1. Bovendien is het een verkeersveilig principe omdat de beplanting ervoor zorgt dat het invoegend verkeer vanaf de snelweg goed zichtbaar is tegen een donkere achtergrond en de blik van de invoegende automobilist op een natuurlijke wijze naar de snelweg wordt geleid (QR). Dit principe is in Eemland echter tegenstrijdig met de wens voor een open snelwegpanorama. Er wordt daarom plaatselijk afgeweken van bovenstaand principe en gekozen voor een open aansluiting met een invulling die aansluit op het plaatselijke weidelandschap. Kruisende structuren Bij de kruising van landschappelijke lijnen zoals beken en rivieren of structuurbepalende wegen dient het kruispunt met de A1, het kunstwerk, vormgegeven te worden vanuit de kwaliteit en identiteit van de omgeving. Als een structuurlijn uit de omgeving niet onder een hoek van 90 graden kruist wordt het kunstwerk over of onder de A1 ook in deze richting gerealiseerd. Zo ontstaan er altijd unieke kruispunten tussen lijn en vlak (QR). De viaducten in de A27 moeten per situatie aansluiten op de plaatselijke omstandigheden, om bij te dragen aan het creëren van herkenbare landschappen. De grens tussen omgeving en kunstwerk ligt hierbij op het landhoofd, waar de begroeiing van de omgeving overgaat in het A27-specifieke materiaal van het viaduct. Om de samenhang en continuïteit van de A27 te bevorderen dient er bij nieuwbouw en onderhoud naar gestreefd te worden om de viaducten op een aantal vormkenmerken met elkaar overeen te laten komen. Ecoducten sluiten qua onderbouw en landhoofden aan op de viaducten, de bovenbouw is meer gebiedsspecifiek uitgevoerd, om bij te dragen aan de herkenbaarheid van het omringende landschap. Het gedeelte van een onderdoorgang dat onder de A27 door gaat wordt 46 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

47 >> rechts I weg in het bos I heideberm besloten beeld natuurlijke uitstraling variatie bos wordt weerspiegeld in bermen obstakelvrije heideberm verlichting in middenberm obstakelvrije zone obstakelvrije zone >> rechts I weg in het bos grasberm besloten beeld natuurlijke uitstraling variatie bos wordt weerspiegeld in bermen obstakelvrije heideberm verlichting in middenberm obstakelvrije zone obstakelvrije zone A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 47

48 gebiedsspecifiek uitgewerkt, zodat deze aansluit op het omringende landschap. Hierbij moet er aandacht zijn voor sociale veiligheid en verlichting en moeten historische structuren gerespecteerd worden (RO). Verzorgingsplaatsen De meest directe ontmoeting tussen omgeving, snelweg en oriëntatiepunt vindt plaats bij de verzorgingsplaatsen. Door de inrichting en de groenvoorzieningen van de verzorgingsplaatsen af te stemmen op het omliggende landschap wordt de ervaring van herkenbare landschappen bevorderd. De verzorgingsplaats sluit aan bij de omgeving van de weg en legt, waar mogelijk en gewenst, een recreatieve verbinding voor wandelaars en fietsers tussen de wereld van de automobilist en die van de omgeving (RO en QR). A27: Voordaan en Nijpoort bij Groenekan: aan oostzijde uitzicht vrijwaren, met enkele solitairen kan verwezen worden naar karakter buitenplaats. De westzijde ligt tegen een groenstrook langs de spoorlijn aan. Het is wenselijk een doorkijk naar de spoorlijn creëren en voorkomen van sociaal onveilige situaties te voorkomen door bijvoorbeeld toegang tot struwelen en spoorberm met een sloot te bemoeilijken (RWS). A1: De Haar is een verzorgingsplaats die wordt opgeheven. De Slaag wordt via een proefproject uittgewerkt (RWS). 48 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

49 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 49

50 50 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

51 toelichting landschapsplan in hoofdlijnen A27 A1 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 51

52 LANDSCHAPSPLAN 52 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

53 Hoofdstuk 5 Landschapsplan << legenda (te vervangen) De landschapsvisie, zoals verwoord in hoofdstuk 4, is geconcretiseerd in het landschapsplan. Het landschapsplan bestaat uit een overzichtskaart 1: waarop de zones met vegetatietypen langs de A27 en A1 worden aangegeven. Plekken waar belangrijke landschappelijke overgangen zijn, locaties met een bundeling of concentratie van mitigerende of compenserende maatregelen of waar autonome ontwikkelingen naast de weg vragen om inpassing, zijn in detail uitgewerkt (schaal 1:2000 of 1:4000). Daarnaast is het landschapsplan uitgewerkt in concrete profielen over het gehele traject. Eerst volgt een toelichting op het landschapsplan in hoofdlijnen, behorend bij de plankaart 1: De toelichting beschrijft het landschapsplan beginnend op de A27 bij aansluiting Utrecht-Noord en eindigend op de A1 bij Aansluiting Bunschoten-Spakenburg. 5.1 Boscompensatie In het landschapsplan wordt de wettelijke boscompensatie als gevolgd van de wegverbreding (zie paragraaf 1.5) ingevuld. Als gevolg van watercompensatie, wat eveneens wettelijk verplicht is, verdwijnt op enkele plekken extra bos. Dit wordt eveneens gecompenseerd binnnen het landschapsplan. Als gevolg van het landschapsplan wordt er op een aantal plekken meer beplanting weggehaald dan voor wegverbreding en watercompensatie noodzakelijk is. Dit heeft te maken met de gewenste openheid vanuit het routeontwerp en snelwegpanorama. Dit valt onder de noemer als gevolg van aanvullende maatregelen. Voor de wettelijk verplichte boscompensatie zijn de mogelijkheden binnen het plangebied verkend. Boscompensatie wordt in het plan langs de A27 ingezet om aangetaste houtsingels of houtwallen ter hoogte van bebouwingskernen of linten te herstellen en het bos- en natuurgebied op de Utrechtse Heuvelrug te versterken. Een deel van de compensatie kan plaatsvinden in de aansluiting Hilversum op grond van het Goois Natuurreservaat. Langs de A1 is boscompensatie alleen gewenst om bestaande boszones aan de zuidzijde van de weg aan te helen. Het gaat hier om een beperkte oppervlakte. Naast beplanting die als gevolg van de wegverbreding verdwijnt, is het langs de A1 wenselijk om meer bestaand bos te verwijderen en zo de vanuit zowel het nationale snelwegpanorama als vanuit landschap gewenste openheid te creëren. Deze bosjes bevinden zich bij de aansluitingen en rond zandputten (plassen). Voor zover er geen beschermde nesten voorkomen wordt het weghalen van deze bosjes meegenomen in het landschapsplan. Het gaat hier echter om wenselijke en niet om wettelijke maatregelen. Compensatie van deze bosjes zal niet binnen het plangebied kunnen plaatsvinden. Langs de A27 is een wenselijke maatregel een doorzicht van ca. 100 meter te creëren in de houtsingels tussen weg en spoor. A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 53

54 Tabel 4: Te realiseren boscompensatie A27 Als gevolg van Als gevolg van Totaal Te realiseren Ruimtebeslag watercompensatie aanvullende boscompensatie weg (wettelijk) (wettelijk) maatregelen Solitaire bomen (aantal) Bomenrij (lengte in meters) Bos (oppervlakte in m2) Tabel 5: Te realiseren boscompensatie A1 Als gevolg van Als gevolg van Totaal Te realiseren Ruimtebeslag watercompensatie aanvullende boscompensatie weg (wettelijk) (wettelijk) maatregelen Solitaire bomen (aantal) Bomenrij (lengte in meters) Bos (oppervlakte in m2) Opmerkingen berekening boscompensatie: - Solitaire bomen zijn 7x7=49m2 - Bij bomenrij wordt gerekend met een plantafstand van 7m. Omrekenfactor bomenrij/oppervlakte is daarom m1 bomenrij / 7 x 49m2 54 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

55 5.2 Toelichting landschapsplan in hoofdlijnen Tabel 6: Binnen het landschapsplan gerealiseerde boscompensatie Gemeente Bos (m2) B o m e n r i j Soort Toelichting locatie De Bilt 1040 (m1) Houtwal Km westzijde De Bilt 900 Houtwal Km westzijde De Bilt 3000 Houtwal Km KW04 viaduct dorpsweg Westzijde De Bilt 3000 Houtwal Km KW04 viaduct dorpsweg oostzijde De Bilt 1960 Houtwal Km westzijde De Bilt 1600 Houtwal Km oostzijde De Bilt 1805 Houtwal Km KW viaduct Vuursche Dreef oostzijde De Bilt 3000 Houtwal Km KW viaduct Vuursche Dreef westzijde Hilversum 2340 Naaldbos KW05 Vuursche Dreef westzijde Hilversum 2340 Naaldbos KW05 Vuursche Dreef oostzijde Hilversum 1000 Naaldbos Km zuidoostzijde aansluiting Hilversum Eemnes Loofbos Aanhelen bosstructuur zuidwestzijde aansluiting Soest Eemnes 186 Bomenrij Parallel aan Wakkerendijk noordzijde A1, aansluiting Soest Baarn Loofbos Aanhelen bosstructuur terrrein Wegendistrict Steunpunt Baarn, Baarn 1500 Loofbos zuidoostzijde Aansluiting Baarn Km Zuidzijde A1 aansluiting Hilversum Baarn 600 Houtwal Km noordzijde A1 Baarn 1000 Houtwal Km zuidzijde A1 TOTAAL BINNEN RIJKSGRENS Optioneel buiten Rijksgrens Hilversum Loofbos In voormalige aansluiting Hilversum, eigendom Goois Natuurreservaat. Laren Loofbos Te combineren met EHS-compensatie In natuurmonument Larens Wasmeer, eigendom Goois TOTAAL BUITEN RIJKSGRENS Natuurreservaat Opmerkingen berekening boscompensatie: - Solitaire bomen zijn 7x7=49m2 - Bij bomenrij wordt gerekend met een plantafstand van 7m. Omrekenfactor bomenrij/oppervlakte is daarom m1 bomenrij / 7 x 49m2 A27 Veenweidegebied Hollandsche Rading en Maartensdijk Dit traject begint bij Utrecht-Noord. Het basisprofiel is weg in de wei, waar bebouwingslinten worden doorsneden weg in bebouwing. Aansluiting Utrecht-Noord en omgeving is in een detail uitgewerkt. De beplanting ten westen van de A27 die niet aangetast wordt door de wegverbreding, blijft gehandhaafd. Aan de westzijde van de A27 wordt een venster gemaakt in de bestaande houtwal. De inrichting van de verzorgingsplaatsen Nijpoort en Voordaan.zou wellicht verbeterd kunnen worden in het kader van sociale veiligheid. Dit moet nog nader verkend worden. Ter plaatse van kruisende wegen Groenekan, Maartensdijk en Hollandsche Rading worden transparante schermen toegepast ter vergroting van zichtrelaties vanaf de weg, en vanuit de omgeving. Hierbij moet rekening gehouden worden met de geluidreflecterende eigenschappen van transparante schermen. Wettelijke maatregelen: Boscompensatie begeleidend aan de A27 bebouwd gebied Routeontwerp: obstakelvrije grasberm bermsloten met natuurvriendelijke oever Aanvullende maatregelen: Tussen km en km vrijmaken van een venster aan westzijde A27 (500m2) Realiseren van 500m2 extra boscompensatie openmaken verzorgingsplaatsen vanaf de weg Aanbrengen van klimplanten langs geluidschermen (in overleg met omwonenden) Transparante schermen aanbrengen op kunstwerken bij kruisende wegen Groenekan, Maartensdijk, Hollandsche Rading Uitwerking: Detail 1: A27 Aansluiting Utrecht Noord Detail 2: A27 Maartensdijk Profiel Km Profiel Km Profiel Km Profiel Km Profiel Km A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 55

56 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes 56 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

57 A27 Heuvelrug Dit traject loopt van Hollandsche Rading tot knooppunt Eemnes. Het basisprofiel is weg in het bos. De structuur van het bos wordt weerspiegeld in de bermen. De bermen zijn ingevuld met heide en zijn obstakelvrij. Verzorgingsplaats de Bosberg wordt opgeheven en ingevuld met heide en mantelvegetatie. Aansluiting Hilversum is in een detail uitgewerkt. Boscompensatie wordt ingezet in aansluiting Hilversum. Routeontwerp: obstakelvrije heideberm Uitwerking: Detail 3: Hollandsche Rading Detail 4: A27 Aansluiting Hilversum Profiel Km Profiel Km Profiel Km Profiel Km A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 57

58 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes 5.3 Details landschapsplan >> legenda Detail 1: A27 Aansluiting Utrecht-Noord De aansluiting Utrecht-Noord ligt in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is hier vrij smal en de A27 doorkruist deze letterlijk. De A27 gaat vlak langs Fort Blauwkapel en ligt in het schootsveld en het inundatiegebied. Vanuit het programma Nieuwe Hollandse Waterlinie is het gewenst de schootsvelden open te houden. Vanuit het Routeontwerp dient de aansluiting eenvoudig ingericht te worden, aansluitend op de gebiedskarakteristiek. Het zicht op het bestaande landschap dient behouden te blijven ter oriëntatie. Bureau MUST heeft in opdracht van de programmabureau Nieuwe Hollandse Waterlinie een studie gedaan naar de relatie tussen de Ring Utrecht en de Linie. Op de lange termijn zal deze aansluiting mogelijk herzien worden tot knooppunt met de op te waarderen N230. De wensen voor openheid zijn hierbij belangrijk. In dit Landschapsplan wordt een invulling voorgesteld die binnen het kader van het huidige wegontwerp zoveel mogelijk tegemoet komt aan deze wensen, en ontwikkelingen vanuit de visie Ring Utrecht en Linie op de lange termijn niet onmogelijk maakt. Vanuit water is er de verplichting hier een deel van de watercompensatie te realiseren. Deze maatregelen en wensen kunnen hier goed geïntegreerd worden. De aansluiting krijgt een open karakter die zicht waarborgt, en een natte plas-dras invulling die de Nieuwe Hollandse Waterlinie accentueert. De plas-dras gebieden hebben daarnaast een belangrijke ecologische meerwaarde. Ten noorden van de aansluiting gaat de A27 door het centrum van Groenekan. De bestaande groene inpassing dient hier gehandhaafd/hersteld te worden. Wanneer bestaande schermen vervangen worden of nieuwe toegevoegd, moet hiervoor het modulaire scherm gebruikt worden. De inpassing van de schermen wordt in overleg met omwonenden uitgewerkt. Voorgesteld wordt om de schermen in het onderste gedeelte een niet-transparante vlakvulling in natuurlijke materialen en/of te laten begroeien. Boven de Groenekanseweg dient het scherm transparant te worden uitgevoerd, zodat de weg ook vanuit de omgeving beleefbaar wordt gemaakt en voldoende lichtinval op de onderdoorgaande weg kan worden gerealiseerd. Vanaf de Groenekanseweg naar het noorden wordt aan de westzijde van de A27 het transparante scherm doorgezet. Achter het scherm ligt geen bebouwing en het zicht op het landschap begint hier. Wettelijke Maatregelen Watercompensatie o Aanleggen open water in ogen aansluiting (Watercompensatie) o Aanleggen plas-dras situatie in ogen aansluiting (Buffer zuivering watercompensatie) Geluid: o Aanbrengen/vervangen geluidswerende voorzieningen Boscompensatie: herstel begroeiing op taluds in Groenekan o km westzijde A27: 1040 m2 bos o km westzijde A27: 900 m2 bos Routeontwerp (wettelijk of aanvullend?) Specificaties 5.3 Aansluitingen Specificaties 4.3 Geluidsbeperkende voorzieningen Transparante schermen op kunstwerken boven onderdoorgangen Overige schermen dienen 2-zijdig begroeid te zijn Aanvullende maatregelen Aanleggen extra open water in oog zuid-oosthoek aansluiting (Eenheid aansluiting) verwijderen 50 stuks bomen in aansluiting (Zicht houden op omgeving, openhouden schootsveld en inundatie Nieuwe Hollandse Waterlinie) Doorzetten cultuurhistorisch slotenpatroon binnen aansluiting (mitigatie aantasting karakteristiek) Compenseren van de verwijderde 50 bomen (wettelijk verplicht) (te vervangen) >> rechts detail landschapsplan Utrecht- Noord schaal 1 : KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

59 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 59

60 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes Detail 2: A27 Maartensdijk De A27 doorkruist het cultuurhistorisch waardevolle boerderijlint Dorpsweg van Maartensdijk. Door de verbreding van de weg en bijbehorende taluds verdwijnt een deel van de beplanting langs de A27. Deze wordt op dezelfde locatie gecompenseerd. De landhoofden bij de kruising van de Dorpsweg worden vrijgehouden van beplanting. Aan de noordwestzijde van de Dorpsweg staat een spoorwachtershuisje. Dit is een cultuurhistorisch waardevol object. Een keerwand zorgt ervoor dat het pand behouden kan worden. Deze keerwand wordt begroeid, en waar ruimte is een houtwal voor geplant. Voorgesteld wordt om geluidswerende voorzieningen eveneens tweezijdig te laten begroeien. Dit wordt uitgewerkt in overleg met omwonenden. >> legenda Wettelijke maatregelen Geluid o vervangen geluidswerende voorzieningen Boscompensatie: Herstel begroeiing op taluds Maartensdijk o Km KW04 viaduct dorpsweg Westzijde: 3000 m2 o Km KW04 viaduct dorpsweg oostzijde : 3000 m2 o Km westzijde: 1960 m2 o Km oostzijde: 1600 m2 Aanvullende maatregelen Begroeiing keerwand met klimplanten Begroeiing geluidswerende voorzieningen (te vervangen) >> rechts detail landschapsplan Maartensdijk schaal 1 : KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

61 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 61

62 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes >> legenda Detail 3: A27 Hollandsche Rading De A27 doorkruist het cultuurhistorisch waardevolle boerderijlint Vuurse Dreef van Hollandsche Rading. Door de verbreding van de weg en bijbehorende verdwijnt een deel beplanting langs de A27. Deze wordt op dezelfde locatie gecompenseerd. De landhoofden bij de kruising van de Vuurse Dreef worden vrijgehouden van beplanting. Voorgesteld wordt om geluidswerende voorzieningen eveneens tweezijdig te laten begroeien. Dit wordt uitgewerkt in overleg met omwonenden. Wettelijke maatregelen Geluid: o Vervangen geluidswerende voorzieningen Boscompensatie: Herstel begroeiing op taluds Maartensdijk o Km KW viaduct Vuursche Dreef oostzijde: 1815 m2 o Km KW viaduct Vuursche Dreef westzijde: 3000 m2 o KW05 Vuursche Dreef westzijde: 2340 m2 o KW05 Vuursche Dreef oostzijde: 2340 m2 (te vervangen) >> rechts detail landschapsplan Hollandsche Rading schaal 1 : KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

63 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 63

64 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes Detail 4: A27 Aansluiting Hilversum Aansluiting Hilversum bevindt zich midden in het karakteristieke bos- en heidelandschap van de Utrechtse Heuvelrug. De aansluiting Hilversum wordt gereconstrueerd. De grote aansluiting wordt verkleind naar een compacte aansluiting van het haarlemmermeer -model. De 26 ha vrijkomende grond wordt door RWS teruggegeven aan het Goois Natuurreservaat. Gemeente Hilversum heeft in samenwerking met het Goois Natuurreservaat een inrichtingsvoorstel gemaakt voor dit gebied, Natuur- en landschapsplan Huydecopersweg. Het betreft een integraal voorstel voor waterberging, natuur en recreatie. Daarnaast wordt in dit gebied een deel van de EHS-compensatie gerealiseerd en een deel van de boscompensatie. Voor de EHS-compensatieopgave van de A27 kan het vrijkomende asfalt in de Aansluiting Hilversum worden benut. Het gaat daarbij om een oppervlakte van 6,0 ha. Doordat dit compensatiegebied direct op de Utrechtse Heuvelrug aansluit vormt dit een zeer geschikte locatie voor compensatie in het kader van A27. Door de zandige ondergrond en de ligging te midden van bestaande natuur, vormt deze locatie een uitgelezen kans voor de ontwikkeling van natuurbeheertypen die typerend zijn voor de Utrechtse Heuvelrug: - Droge heide (N07.01) - Vochtige heide (N06.04) - Zwakgebufferd ven (N06.05) - Zuur ven of hoogveenven (N06.06) - Dennen, eiken en beukenbos (N15.02) - Droog bos met productie (N16.01) Deze natuurbeheertypen gelden voor de totale Heuvelrug en zullen niet allemaal binnen het plangebied voorkomen. Boscompensatie kan samenvallen met EHS-compensatie, wanneer dit past binnen het natuurdoeltype. Via het Goois Natuurreservaat wordt er in de aansluiting Hilversum 4 ha loofbos gerealiseerd. Wettelijke maatregelen: Boscompensatie: aanleg van 4 ha loofbos in gemeente Hilversum (via Goois Natuurreservaat) Boscompensatie: aanheling bosstructuur o Km aanleg van 1000 m2 bos zuidoostkant aansluiting op rijksgrond EHS-compensatie: aanleg van 6 ha natuur met natuurbeheertypen die typerend zijn voor de Utrechtse Heuvelrug (via Goois Natuurreservaat) Routeontwerp (wettelijk of aanvullend?) Inrichting bermen en middenberm met heidevegetatie Specificaties 4.1.B Wegprofiel bos/heidegebied Aanvullende maatregelen Aanplanten van groepjes grove den (Pinus sylvestris) op landhoofden kunstwerk ten behoeve van overstekende vleermuizen Aanleg van een fiets/faunatunnel in het verlengde van de Huydecopersweg >> legenda (te vervangen) 64 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

65 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 65

66 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes profiel 1 I profiel 2 I KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

67 profiel 3 I profiel 4 I A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 67

68 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes profiel 5 I profiel 6 I KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

69 profiel 7 I profiel 8 I A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 69

70 LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes profiel 6 I KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

71 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 71

72 LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten A1 Eemvallei Het basisprofiel is weg in de wei. Er wordt gestreefd naar maximale openheid. Zichtbelemmerende beplanting langs de A1 wordt grotendeels verwijderd. Tussen knooppunt Eemnes en aansluiting Soest geldt aan de zuidkant van de A1 weg in het bos. Hier is de overgang tussen de Heuvelrug en Eemland beleefbaar. De aansluitingen Soest en Eembrugge worden opnieuw ingericht, met nadruk op openheid en een plas-dras invulling. Bermsloten sluiten qua karakter en maat aan op het bestaande slotenpatroon. Dit is uitgewerkt in het Waterhuishoudkundig plan. Bij de kruising van de Eem wordt een bypass voorgesteld voor de Ecologsiche verbindingszone Eem. De op te heffen verzorgingsplaats De Haar wordt in het landschap opgenomen. Zichtbelemmerende beplanting wordt verwijderd. Voorgesteld wordt de beplanting bij Aansluiting Bunschoten-Spakenburg geheel te verwijderen, om maximaal zicht op het Eemland te creëren. Tussen km31,87 en km 34,88 komt een nieuwe geluidswerende voorziening. Voorgesteld wordt om hier een met gras begroeide grondwal toe te passen. In overleg met gemeente Baarn wordt dit nader uitgewerkt. Bij aansluiting Eembrugge gaat de grondwal over in een scherm. Ter plaatse de kruising met de Eem worden transparante schermen toegepast ter vergroting van zichtrelaties vanaf de weg, en vanuit de omgeving. Hierbij moet rekening gehouden worden met de geluidreflecterende eigenschappen van transparante schermen. Wettelijke maatregelen Geluid o Nieuwe geluidswerende voorziening: met gras begroeide grondwal Quickscan Routeontwerp/Nationaal snelwegpanorama: Verwijderen zichtbelemmerende beplanting Obstakelvrije grasberm Uitwerking: Detail 5: A1 Aansluiting Soest Detail 6: A1 Aansluiting Eembrugge Detail 7 en 8: A1 Eem/De Haar Profiel Km Profiel Km Profiel Km Profiel Km Profiel Km KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

73 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 73

74 LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten (Wens gemeente Hilversum) Detail 5: A1 aansluiting Soest (10) Aansluiting Soest ligt in het overgangsgebied van de bosrijke Utrechtse Heuvelrug en het open Eemland. De A27 kruist hier het cultuurhistorisch zeer waardevolle boerderijlint Wakkerendijk. In de visie wordt hier een asymmetrisch profiel nagestreefd: Ten zuiden van de A1 weg in het bos en ten noorden van de A1 weg in de wei. Ter hoogte van aansluiting Soest wordt de boog van de afrit aan de zuidzijde gewijzigd. Hierdoor zal een deel bos verdwijnen. De ruimte die vrijkomt aan de andere zijde wordt ingezet voor boscompensatie, zodat het wegbeeld weg in het bos gehandhaafd blijft. De Wakkerendijk wordt ingepast door de beplanting aan de noordzijde van de A1, tussen boerderijen en snelweg in, te handhaven. De Wakkerendijk wordt aan de oostzijde begeleidt door een dubbele rij eiken. Deze wordt doorgezet binnen de aansluiting, zodat de continuïteit van de Wakkerendijk benadrukt wordt. De aansluiting zelf ligt binnen het Nationale snelwegpanorama Eemland. Om dit panorama te waarborgen en versterken wordt de bestaande verspreide beplanting in de aansluiting verwijderd. De bestaande bomenrij om de aansluiting heen staat niet op Rijksgrond. Het verdient aanbeveling deze rij op te kronen om zicht te waarborgen. De aansluiting is een belangrijke locatie voor watercompensatie. De watergang in het oog van de aansluiting wordt verbreed, en de overige grond ingevuld met plas-drasvegetatie. Hierdoor wordt het natte karakter van Eemland benadrukt en de zuiverende bufferwerking versterkt. >> legenda Wettelijke maatregelen: Boscompensatie: aanhelen bosstructuur zuidzijde A o Km : aanleg van m2 bos zuidzijde A1 op rijksgrond Boscompensatie: versterken laanbeplanting Wakkerendijk o Oostzijde Wakkerendijk in aansluiting: aanleg van 2 x 90m1 bomenrij (soort en plantverband aansluitend op bestaande beplanting oostzijde Wakkerendijk) Watercompensatie: o Realisatie van open water o Invulling met plas-dras o Verwijderen 60 stuks bestaande bomen in boomweide (watercompensatie, Waarborgen Nationaal Snelwegpanorama, landschapsplan RWS) (te vervangen) Routeontwerp (wettelijk of aanvullend?) Inrichting bermen en middenberm met gras Aanvullende maatregelen Doorzetten cultuurhistorisch slotenpatroon binnen aansluiting (mitigatie aantasting karakteristiek) Opkronen bestaande bomenrij langs afrit Soest noordzijde A1 (staan niet op Rijksgrond) (Waarborgen Nationaal Snelwegpanorama) Verleggen watergang in binnenbocht afrit Soest zuidzijde A1 (vergroten samenhang) 74 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

75 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 75

76 LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten >> legenda Detail 6: A1 Aansluiting Eembrugge (11) Aansluiting Eembrugge ligt in het rivierdal van de Eem. Ten zuiden van de aansluiting liggen bedrijven en sportvelden van Baarn. Ten noorden van de aansluiting lig het open Eemland en de weg naar Eembrugge. In de huidige situatie is de aansluiting zwaar ingeplant. Hierdoor is de openheid van Eemland niet waarneembaar. In de visie van RWS wordt voorgesteld de beplanting ten noorden van de A1 af te schrijven. Dit is ook de wens vanuit het Nationaal Snelwegpanorama en de Kwaliteitsgids Arkemheen- Eemland (concept 2009). De verwijderde beplanting kan aan de zuidzijde van de A1 gecompenseerd worden. De onregelmatige boomweides worden hier omgevormd naar een gesloten bosvegetatie. De boomgroep in de bocht van de Oversteek wordt gehandhaafd. Deze boomgroep heeft een belangrijke ecologische functie voor vogels en vleermuizen. De dubbele bomenrij langs de Gerenweg, ten noorden van de aansluiting, wordt opgekroond zodat zicht op het open Eemland ontstaat. Deze bomenrij hoort bij de nieuwe wegen van de ruilverkaveling. Vanaf het punt waar de Gerenweg afbuigt, loopt de bomenrij nog door langs de aansluiting. Dit deel van de bomenrij wordt verwijderd. Bij aansluiting Eembrugge gaat de grondwal over in een scherm. Wettelijke maatregelen Geluid: o Aanbrengen nieuwe geluidswerende voorziening Watercompensatie o Realisatie van twee watergangen evenwijdig aan de A1 o Invulling noordzijde aansluiting met plas-dras Boscompensatie: aanhelen bosstructuur in aansluiting zuidzijde A1 o Km : Aanleg 1500 m2 bos zuidzijde A1 op rijksgrond Routeontwerp (wettelijk of aanvullend?) Inrichting obstakelvrije bermen en middenberm met gras Aanvullende maatregelen Verwijderen ca 100 bomen in boomweide in noordkant aansluiting (Waarborgen Nationaal Snelwegpanorama) Opkronen bomenrij Gerenweg Verwijderen westelijk deel bomenrij langs noordzijde aansluiting tot hoek Gerenweg (400m1) Doorzetten cultuurhistorisch slotenpatroon binnen aansluiting (mitigatie aantasting karakteristiek) (te vervangen) 76 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

77 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 77

78 LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten profiel 2 I KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN A27 A1

79 A27 A1 KNOOPPUNT EEMNES - BUNSCHOTEN 79