Natuurbeheerplan en kaartmateriaal. Natuurmanagement: natuurbeheerplan

Transcriptie

1 Natuurbeheerplan en kaartmateriaal

2 Verloop van de dag Natuurbeheerplan Kaartmateriaal

3 Waarom een nieuw beheerplan Bosbeheerplan Bermbeheerplan Natuurbeheerplan Beheerplan bos/ natuurreservaat Harmonisch Park en Groenbeheerplan People Profit Planet

4 Natuurbeheerplan Waarom? Wie? Waar? Voordelen?

5 Natuurbeheerplan: 5 delen

6 Natuurbeheerplan: 5 delen 1. verkenning 2. inventaris 3. beheerdoelstellingen 4. beheermaatregelen 5. opvolging Fase 1 Fase 2

7 PDCA staat voor?

8 Plan Adaptief beheer Act Do Check

9 Natuurbeheerplan: 4 ambitieniveaus Type 1: Behoud aanwezige natuurkwaliteit minimaal : marge: Type 2: Hogere natuurkwaliteit minimaal : marge: Type 3: Hoogste natuurkwaliteit minimaal : marge: Type 4: Reservaat = natuurstreefbeeld + duurzaamheid (tijd + omvang) minimaal : marge:

10 Natuurbeheerplan: 4 ambitieniveaus Voorbeeld: Een private eigenaar bezit een gebied van 90 hectare bestaande uit een mozaïek van naaldhoutaanplantingen (55 ha), heide (20 ha) en schrale graslanden (15 ha). Het is niet gelegen in VEN of SBZ.

11 Natuurbeheerplan: 4 ambitieniveaus Beheerkeuze 1: dunning + verjonging naaldhout ruiterpad Beheerkeuze 2: 30 ha naald zure eikenbossen (houtopbrengst!) Aanleg wandelpad door graslanden Beheerkeuze 3: 55 ha naald zure eikenbossen (houtopbrengst!) + heide en grasland: in gunstige staat brengen Aanleg wandelpad door graslanden waar mogelijk

12 Natuurbeheerplan: 4 ambitieniveaus Type natuurterrein afhankelijk van doelstelling TYPE 1 TYPE 2 TYPE 3 TYPE 4 Stand still 25% 90% Reservaat zorgplicht natuurstreefbeelden natuurstreefbeelden Type 3 + Criteria Criteria erfdienstbaar- geïntegreerd natuurbeheer geïntegreerd natuurbeheer heid AMBITIE VOOR NATUUR SUBSIDIES

13 Wat is een natuurstreefbeeld? Natuurdecreet (art. 2, 50 ) een habitat, een ecosysteem of een landschapstype dat als ecologisch einddoel in een natuurbeheerplan wordt vooropgesteld BVR natuurbeheerplannen, Bijlage 3

14 3x natuurstreefbeelden Vegetaties Leefgebieden soorten Procesgestuurde natuur Natura 2000 habitats Rbb = regionaal belangrijke biotopen Andere vegetaties (type 2) Europees beschermde soorten Typische soorten van Europese habitats Soorten met een goedgekeurd soortbeschermingsprogramma Beschermde soorten volgens Soorten-besluit (type 2) Vaak een mozaïek Streefbeelden vegetaties als basis Vork mogelijk: 70-80% type A 20-30% type B Een natuurlijk proces zorgt voor de ontwikkeling of instandhouding (begrazing, wind, water, successie)

15 Natuurstreefbeelden vegetaties BVR Natuurbeheerplannen Bijlage 3

16 Natuurstreefbeelden aanduiden

17 Oppervlaktecriterium voor type 3&4 Bij terreinen van type 3 en 4: minstens 1 natuurstreefbeeld in ecologisch aaneengesloten geheel, met min. oppervlakte: Strand en duinen Slikken en schorren Stilstaande wateren Moerassen Heiden en hoogveen Halfnatuurlijke graslanden Soortenrijke permanente graslanden Ruigten en pioniersvegetaties Struwelen Natuurmanagement: Bossen natuurbeheerplan 5 ha 5 ha 0,5 ha 0,5 ha 5 ha 0,5 ha 5 ha 0,5 ha 5 ha 10 ha

18 Oppervlaktecriterium voor type 3&4 Voor natuurstreefbeelden leefgebieden van soorten: minimale oppervlakte wordt bepaald door LSVI van INBO Voorbeeld boomkikker Waterhabitat: complex van >5 permanente en/of tijdelijke kleine (<100m²) of één of meer grote plassen (>100m²) Landhabitat: >20 ha

19 Enkele voorbeelden Matig voedselrijk broekbos (91E0_vm) Europees habitattype (Natura 2000)

20 Enkele voorbeelden Kamsalamander Europees beschermde soort (Natura 2000)

21 Welke natuurstreefbeelden? Informatie beschikbaar via Geopunt of Gis software BWK Habitatkaart Bosleeftijd Eigen planten- kennis nodig

22 Welke natuurstreefbeelden? INBO sleutels: Bossleutel Heidesleutel Stilstaande wateren Graslanden, moeras, strand, kustduinen, mariene biotopen, ruigten en pioniersvegetaties.

23 Wat is een natuurstreefbeeld?

24 Criteria geïntegreerd natuurbeheer Type natuurterrein afhankelijk van doelstelling TYPE 1 TYPE 2 TYPE 3 TYPE 4 Stand still 25% 90% Reservaat zorgplicht natuurstreefbeelden natuurstreefbeelden Type 3 + Criteria Criteria erfdienstbaar- geïntegreerd natuurbeheer geïntegreerd natuurbeheer heid AMBITIE VOOR NATUUR SUBSIDIES

25 Criteria geïntegreerd natuurbeheer 1. Horizontale criteria voor heel het terrein o.a. geen pesticiden, geen bemesting, zorgplicht 2. Criteria enkel voor natuurstreefbeelden Goed beheer voor: karakteristieke soorten structuurkenmerken kwaliteit van het natuurlijk milieu Bij Europees beschermde habitats of soorten wordt gestreefd naar een goede staat van instandhouding Zie BVR criteria geïntegreerd natuurbeheer, Bijlage 1 People Planet Profit

26

27 Natuurbeheerplan: 5 delen 1. verkenning 2. inventaris 3. beheerdoelstellingen 4. beheermaatregelen 5. opvolging Fase 1 Fase 2

28 Deel 1. Verkenning 3 functies SWOT Visie van de beheerder(s) Kaartmateriaal Werkplan voor inventarisatie

29 Deel 1. Verkenning

30 Deel 1. Verkenning

31 3 functies People Profit Planet

32 SWOT Wat is jullie SWOT analyse van de casus? S - sterktes W - zwaktes O - kansen T - bedreigingen

33 SWOT-analyse: ecologisch Sterktes Vrij groot gebied, 50 ha Goed aaneengesloten gebied Relicten van waardevolle vegetaties zowel in bos als grasland zijn aanwezig Een aantal graslanden is soortenrijker en al langer in natuurbeheer Vrij oud bos met dikke oude bomen Bos met vrij veel inheemse boom- en struiksoorten

34 SWOT-analyse: ecologisch Zwaktes Bos is vrij klein Deel van bos is historisch sterk verstoord door aanleg park en uitgraven vijver Vele graslanden zitten in fase 2 In bos staan ook exoten Populaties van goede indicatorsoorten (planten) zijn vaak klein

35 SWOT-analyse: ecologisch Kansen Mogelijke samenwerking met boeren om weilanden te onderhouden Recreatie zorgt voor groter draagvlak en hopelijk meer fondsen en vrijwilligers Mogelijk aansluiting vinden met het habitatrichtlijngebied dat ten westen ligt

36 SWOT-analyse: ecologisch Bedreigingen Intensief landbouwgebruik rond natuurgebied Beek ten noorden komt uit landbouwgebied Mogelijke problemen bij samenwerking met boeren Te veel recreatie in het bos

37 Kaartmateriaal Wat hebben jullie gevonden?

38

39

40

41

42 BWK 2

43 habitatkaart

44

45

46 +/- 1770

47 +/- 1850

48

49

50

51

52 Geopunt Achtergrond: basiskaart, luchtfoto, hybride of stratenplan Erkende, Vlaamse natuurreservaten VEN en IVON SBZ-H en SBZ-V BWK Potentieel natuurlijke vegetatie Ramsar-gebieden Bosleeftijd Ferraris en Vandermaelen kaarten Bodemtype, waterlopen, onroerend erfgoed

53 Deel 2. Inventaris

54 Deel 2. Inventaris Standaard inventarisatie per beheereenheid Bijkomende inventarisaties: - voorbeeld fruitbomen, hoeveel en welke soort - analyse oude luchtfoto s voor KLE s - inventarisatie naar kamsalamander - inventarisatie naar andere soorten Is de inventarisatie nodig om beheerdoelen te bepalen en beheermaatregelen te nemen?

55

56 Beheereenheden Zelfde beheer om aan het doel te geraken Aaneengesloten oppervlakte 1 streefbeeld of een mozaïek van streefbeelden 1 eigenaarscategorie

57

58

59 Deel 3. Beheerdoelstellingen

60 Beheervisie Doel op lange termijn jaar Voor de ecologische, sociale en economische functie van het gebied Visie wordt geschetst op kaart Bijgesteld of verfijnd op basis van inventaris Nog niet per beheereenheid Gewenste natuurstreefbeelden en doelsoorten Kan ook aandachtspunten geven voor omgeving (buiten de percelen die in eigendom zijn)

61 Beheervisie

62

63 Beheerdoelstellingen: SMART Concrete vertaling van de beheervisie, in 24 jaar van natuurbeheerplan S - specifiek M - meetbaar A - actiegericht R - realistisch T tijdsgebonden Beheerdoelen moeten niet per beheereenheid

64 Beheerdoelstelling voor bos 1d Natuurstreefbeeld: 91E0_va (of 9160) Gewenste kenmerken: - minstens 7 sleutelsoorten aanwezig die samen 30 % uitmaken van de kruidlaag - sleutelsoorten boom en struik minstens 70% van grondvlak - minstens 10 ha van dit type - een boom, struik en kruidlaag die frequent aanwezig is - ongelijkjarig gemengd of groepsgewijze menging met groepen niet groter dan 1 ha - bomen met diameter van 80 cm of meer aanwezig of minstens 3 andere groeiklassen aanwezig - aandeel dood hout 4% en streven naar 10% - dik dood hout (diameter 40 cm of meer) 1 of meer exemplaren per ha - een bosconstante van minstens 75 jaar - geen invasieve exoten in kruidlaag - geen invasieve exoten in boomlaag - verruigingsindicatoren nemen minder dan 10 % in van de kruidlaag - mull humus, met bijna geen strooisellaag (< 1 cm) - waterpeil mag niet dieper zakken dan 30 tot 40 cm onder maaiveld - bodem moet zeer laag fosfaatgehalte hebben (Olsen-P < 7,1 mg/kg)

65 Beheerdoelstelling voor bos 1d Factoren: - essenziekte en iepenziekte - mogelijke vermesting door beekwater - verdroging in de zomer, waterpeil dat te diep wegzakt - bodemverdichting bij exploitatie (vochtige bodem) - vraatschade die verjonging kan verhinderen

66 Beheerdoelstellingen voor bos 1d Actiegericht: streven naar bepaalde soortensamenstelling in boomlaag, % dood hout, verticale en horizontale structuur. Mogelijks beïnvloeden van waterpeil. Op deze kenmerken heeft beheer een invloed. Realistisch: Soorten zijn reeds aanwezig dus ja, maar misschien is doel 9160 meer realistisch want er staan nu ook al heel wat Zomereiken en niet zoveel vochtindicatoren. Hiervoor gegevens nodig van waterpeil en goed nagaan hoeveel vochtindicatoren nog aanwezig zijn. Tijdsgebonden bv.: - 3 % dood hout binnen 6 jaar, 5 % dood hout binnen 12 jaar, 7 % of meer binnen 24 jaar. - geen exoten in boomlaag binnen 6 jaar - geen exoten in struiklaag (verjonging boomsoorten) binnen 12 jaar

67 Deel 4. Beheermaatregelen

68 C B A

69 Deel 4. Beheermaatregelen Natuurstreefbeeld: 91E0_va = valleibos, essen-elzenbos Dood hout laten liggen Grondwaterpeilbeheer (bv. afwatering via grachten vermijden) Instroom nutriënten vermijden / uitlogen of plaggen Exotenbestrijding

70 Deel 4. Beheermaatregelen Beschikbaar via de website van inbo:

71 Deel 5. Opvolging OPDRACHT Maak een lijstje van gegevens die je gaat opnemen om het beheer te evalueren van het natuurbeeld dat hierboven staat. Dit is hetzelfde natuurbeeld waarvoor je de beheerdoelen hebt geformuleerd in vorige oefening (perceel 1d). Zet er ook bij wanneer en om de hoeveel jaar je de gegevens gaat opnemen.

72 Beheerevaluatie Adaptief natuurbeheer Beheerder registreert jaarlijks uitgevoerde maatregelen die gesubsidieerd worden 6-jaarlijks een kwalitatieve evaluatie per natuurstreefbeeld Bijsturing of niet? Wordt samen met ANB beslist

73 Beheerevaluatie Fiches kwaliteitsbeoordeling

74 Code goede praktijk monitoring Bepaalt per natuurstreefbeeld verplichte + mogelijke methode voor beheermonitoring Bepaalt welke soorten in aanmerking komen voor inventariseren 4 methodes Basis = registreren uitgevoerde werken + 6-jaarlijkse beheerevaluatie op niveau natuurstreefbeeld Basis + opvolgen met indicatorlijsten Basis + opvolgen grond- en/of oppervlaktewaterpeilen Inventariseren van soorten via gestandaardiseerde vangst- of telmethode

75 Eindoefening Eindoefening is verplicht om deel te nemen aan het examen Groepjes maken van 4 à 5 personen Verbetering tijdens de lesdag Natuurbeheerplan Meer info volgt

76 Vragen, opmerkingen