Doha: Wat staat er op het spel?

Transcriptie

1 SPEECH/06/407 Peter Mandelson Europees commissaris voor Handel Doha: Wat staat er op het spel? Canada-UK Chamber of Commerce Londen, 23 juni 2006

2 In zijn toespraak op 23 juni in Londen beklemtoonde Europees commissaris voor Handel, Peter Mandelson, dat een mislukking van de WTO-handelsbesprekingen in het kader van de Doha-ronde bijzonder veel zal kosten. Gezien de potentiële voordelen van de Doha-ronde en de zware systemische en politieke kosten van een mislukking is het volgens Mandelson van cruciaal belang dat de onderhandelaars zich tijdens de ministerconferentie in juni 2006 in Genève niet "hardnekkig ingraven in de valse hoop daarmee resultaten te bereiken". Mandelson gaf een volledig overzicht van een definitieve overeenkomst en beklemtoonde dat ambitieuze resultaten op het gebied van landbouw, diensten, industriële goederen en bij de onderhandelingen ter bevordering van de handel van essentieel belang voor een ontwikkelingsronde zijn. De Doha-ronde geeft volgens Mandelson niet alleen een voor zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden voordelige impuls aan de wereldeconomie maar biedt ook de mogelijkheid de opkomende economieën in Azië en Zuid-Amerika in de wereldhandel te integreren en de multilaterale handel te versterken. Het alternatief, zo verklaarde hij, "is een systeem waarbij meestal de wet van de sterkste geldt. Spierballen laten rollen in plaats van multilateralisme". Volgens Mandelson "zou een mislukking ertoe leiden dat de landbouwhervormingen van de EU in Genève niet worden bezegeld en soortgelijke hervormingen in de Verenigde Staten op de helling komen te staan. De wereld zou geen toegang krijgen tot nieuwe markten voor landbouwgoederen die zouden ontstaan dankzij de meest drastische verlagingen van landbouwtarieven ooit. Nieuwe handel in goederen zou verloren gaan, hoewel deze nieuwe handelsmogelijkheden niet alleen van vitaal belang voor de EU en de VS zijn maar ook voor de groeiende industriesectoren in de ontwikkelingslanden. Als de besprekingen zelfs geen bescheiden overeenkomst over de handel in diensten opleveren, gaan de voordelen van buitenlandse investeringen voor de ontwikkelingslanden en de wereldwijde stroom van kennis en ervaring naar deze landen verloren. We zouden de kans missen een nieuwe multilaterale overeenkomst te sluiten die de minst ontwikkelde landen vrij van invoerrechten en quota toegang tot de markt biedt. We zouden een enorm nieuw wereldomvattend pakket van hulp voor handel laten schieten. We zouden de kans laten voorbijgaan om de spelregels van de wereldhandel te herschrijven met het oog op nieuwe handelsmogelijkheden en de uitroeiing van corruptie. En we zouden het geloof verliezen dat de WTO met 150 leden kan functioneren en op alle ontwikkelingen in de wereldeconomie kan inspelen". Mandelson ging ook in op de recente kritiek op het ontwikkelingsbeleid van de EU in het kader van de Doha-ronde. Volgens de commissaris voor Handel hebben de critici van de Doha-ronde te weinig oog voor de voordelen die het openen van de handel in diensten en industriële goederen tussen ontwikkelingslanden biedt. Hij verwees ook naar de potentiële voordelen van de onderhandelingen ter bevordering van de handel, die volgens hem het BBP van Zuidelijk Afrika tegen het jaar 2020 met 8% kunnen doen stijgen (oftewel het equivalent van een verdubbeling van de officiële ontwikkelingshulp voor Afrika). Deze potentiële voordelen bewijzen dat diegenen die vinden dat de ontwikkelingslanden de Doha-ronde de rug moeten toekeren, het "gewoonweg bij het verkeerde eind" hebben. 2

3 Met het oog op de bijeenkomst in Genève verwelkomde Mandelson de boodschap van de president van de VS dat de VS bereid zijn zware beslissingen te nemen om tot een overeenkomst te komen en niet willen dat de Doha-ronde op een mislukking uitloopt. Volgens Mandelson "moet voor drie problemen een oplossing worden gevonden. De G20 willen de tarieven voor industriële goederen pas verlagen als de VS drastischer in hun landbouwsubsidies snoeien. Washington kan de patstelling doorbreken door een beter voorstel te doen. Als dit gebeurt, zal ook de EU beiden een beter voorstel doen". Doha: wat staat er op het spel? Toen ik commissaris werd, was ik een overtuigd voorstander van multilateralisme. Multilateralisme is voor mij het pendant van en het beste antwoord op onze toenemende wereldwijde onderlinge afhankelijkheid. De multilaterale handel is de motor van de wereldeconomie. Het multipliereffect van een wereldomvattende overeenkomst als Doha is zo groot dat er geen bilaterale overeenkomsten tegen opwegen. Opeenvolgende rondes van handelsliberaliseringen hebben barrières uit de weg geruimd en de wereldeconomie gigantische voordelen opgeleverd. De voorbije tien jaar zijn honderden miljoenen mensen aan de armoede ontsnapt. Heel wat mensen hebben de huidige ronde afgekraakt. Ten onrechte. De Doharonde opent namelijk belangrijke nieuwe perspectieven: een injectie van 100 miljard euro per jaar in de wereldeconomie; een drastische vermindering van handelsverstorende landbouwsubsidies; nieuwe markten voor de handel in landbouwproducten, goederen en diensten; nieuwe hulp voor handel voor de allerarmsten; en betere WTO-spelregels om de handel te bevorderen zonder de zwakste schakels te schaden. Daarom heeft Europa de lancering van de Doha-ronde in 2001 gesteund en de ronde in juli 2004 gered door een eind aan alle exportsubsidies voor landbouwproducten voor te stellen. Dat is ook de reden waarom Europa in oktober 2005 heeft voorgesteld in de handelsverstorende landbouwsubsidies te snoeien en onze markten voor landbouwproducten, goederen en diensten verder te openen. Daarom ook heeft Europa in december 2005 in Hongkong voorgesteld alle exportsubsidies uiterlijk 2013 te schrappen. De EU heeft steeds weer in de Doha-ronde geïnvesteerd. We hebben meer gedaan dan de meesten en zullen dat ook blijven doen, mits ook anderen bereid zijn hun rol te spelen. De ministers zullen volgende week in Genève opnieuw proberen de laatste zware obstakels voor een overeenkomst uit de weg te ruimen. We moeten oprecht een compromis nastreven en ons bij de besprekingen niet laten leiden door kortzichtig eigenbelang en mannetjesputterij. De grootste verantwoordelijkheid ligt bij de belangrijkste spelers: de EU, de VS en de opkomende economieën van de G20. Wij kunnen niet in ons eentje een overeenkomst sluiten maar zonder ons kan ook geen overeenkomst worden gesloten. We moeten allemaal bereid zijn concessies te doen. De Verenigde Staten moeten een beter voorstel doen wat de hervorming van hun landbouwmarkten en subsidieprogramma's betreft. De grote opkomende economieën moeten hun markten voor industriële goederen en diensten openen in overeenstemming met hun toenemend aandeel in de wereldhandel. Europa moet zijn landbouwtarieven verder verlagen, mits ook anderen daartoe bereid zijn. Alleen als alle pijnpunten uit de weg worden geruimd, kunnen we een definitieve overeenkomst sluiten. 3

4 De schaduw van 9/11 Een mislukking zou tragische gevolgen hebben, vooral in het licht van de weg die we al hebben afgelegd. Doha werd in 2001 in de schaduw van 9/11 gelanceerd. We waren allemaal bereid om via multilateralisme een betere wereld op te bouwen. Door de handel te liberaliseren wilden we ontwikkeling en sociale rechtvaardigheid in een ongelijke en onzekere wereld bevorderen. Deze handelsronde gaat immers zowel over wereldpolitiek als wereldeconomie. Als commissaris voor Handel heb ik me de afgelopen anderhalf jaar echter verbaasd over het gebrek aan consensus over het verband tussen liberalisering van de handel en ontwikkeling. Hoewel liberaliseringen de grondslag vormen van alle succesvolle economische ontwikkelingen in de twintigste eeuw, vinden velen nog steeds ongetwijfeld met de beste bedoelingen dat de ontwikkelingslanden geen behoefte aan liberaliseringen hebben en liberaliseringen hen alleen maar worden opgedrongen. Laten we de feiten nogmaals onder de loep nemen. Eerst landbouwhervormingen Velen zijn van oordeel dat er pas sprake kan zijn van eerlijke handel als de ontwikkelde landen eerst landbouwhervormingen doorvoeren. Ze hebben gelijk dat alle subsidies die de voedselprijzen op de wereldmarkt negatief beïnvloeden, moeten worden geschrapt. Europa heeft op dit punt geen goede reputatie. Er worden momenteel echter radicale hervormingen doorgevoerd: betalingen aan landbouwers worden van de productie losgekoppeld, handelsverstorende landbouwsubsidies worden met 70% gereduceerd en uiterlijk 2013 moeten alle exportsubsidies voor landbouwproducten geleidelijk worden geschrapt. Doha biedt de ontwikkelingslanden de kans deze hervormingen te consolideren en nieuwe hervormingen in de toekomst na te streven. Doha biedt ook de beste perspectieven om soortgelijke hervormingen van de VS af te dwingen. Het alternatief is dat het Congres in 2007 een landbouwwet goedkeurt die eerder de belangen van Kansas dan die van Kenia ten goede komt....en toegang tot nieuwe landbouwmarkten. De Doha-ronde wil ook de toegang tot nieuwe landbouwmarkten openen. De landbouwsector wordt zowel in de ontwikkelingslanden als de ontwikkelde landen nog steeds sterk beschermd. De internationale concurrentie leidt tot lagere prijzen voor de consumenten en levert nieuwe inkomsten op voor landbouwers in uiterst concurrerende ontwikkelingslanden als Brazilië. Europa heeft al voorgesteld zijn hoogste landbouwtarieven met 60% te verlagen en het gemiddelde landbouwtarief te halveren tot 12%. Het gaat hier om enorme verlagingen voor één handelsronde die in de buurt komen van wat voor Europa politiek en sociaal mogelijk en economisch levensvatbaar is. Deze verlagingen vormen een noodzakelijk onderdeel van de ontwikkelingsronde. Maar in tegenstelling tot wat sommigen denken lossen ze niet alle ontwikkelingsproblemen op. De verlaging van de landbouwtarieven leidt er niet automatisch toe dat landbouwers bijna de helft van alle armen in de wereld zijn landbouwers die alleen voor eigen gebruik produceren aan de armoede kunnen ontsnappen. Landbouwproducten zijn goed voor slechts 11% van het handelsvolume van de arme landen en dat percentage is de afgelopen dertig jaar drastisch gedaald. De landen die de armoede met succes hebben bestreden, hebben een economie op basis van goederen en diensten ontwikkeld. 4

5 Het volstaat te kijken naar wie het hardst op verlagingen van de landbouwtarieven aandringt om te begrijpen wie er het meest van zal profiteren. Het zijn niet de arme landen in Afrika, de Caraïben of de Stille Oceaan maar de grote landbouwexporteurs in de Verenigde Staten, Australië en Brazilië. Verlagingen van de landbouwtarieven zullen landbouwers in Kenia, Tanzania of Oeganda nauwelijks iets opleveren. In een aantal gevallen zullen deze verlagingen de preferentiële markttoegang uithollen die Europa Afrikaanse landen biedt en waarbij nagenoeg al deze landen geen tarieven betalen voor de uitvoer van landbouwproducten naar de EU. Afhankelijkheid op lange termijn van een preferentiële markttoegang draagt niet bij tot ontwikkeling en is een erfenis van het verleden. Dat hebben we in de Caraïben in de suikersector gezien. Maar we hebben ook gezien dat de uitholling van de preferentiële markttoegang geleidelijk moet gebeuren en gecompenseerd moet worden. De wereldwijde handel in landbouwproducten is een keiharde business en uiterst concurrerende massaproducenten kunnen en zullen monopolies verwerven. Voor de armsten zijn agressieve verlagingen van de landbouwtarieven rampzalig. Daarom zullen de ontwikkelingslanden zich tijdens de onderhandelingen nooit scharen achter al te ambitieuze verlagingen van de landbouwtarieven. Ontwikkeling mag niet beperkt blijven tot landbouw Goederen zijn goed voor ongeveer 75% van het handelsvolume van de ontwikkelingslanden. Ook de meeste tarieven worden voor goederen betaald en het merendeel van deze tarieven gaan naar andere ontwikkelingslanden. De vraag is of een verlaging van deze barrières de ontwikkeling van deze landen ten goede kan komen. Alles wijst erop dat het antwoord op deze vraag ja is. Goederen Ik krijg vaak het verwijt dat de EU de ontwikkelingslanden te hoge eisen stelt als het om de opening van hun markten voor diensten en goederen gaat. In werkelijkheid heeft de EU alleen van een klein aantal gevorderde ontwikkelingslanden tariefverlagingen gevraagd verlagingen die minder drastisch zijn dan diegene die wijzelf doorvoeren zonder dat hun recht om gevoelige sectoren te beschermen daarbij in het gedrang komt. Ik vind dat een goed compromis om de ontwikkeling van deze landen te bevorderen. We mogen echter niet uit het oog verliezen dat de geleidelijke liberalisering van de handel tussen ontwikkelingslanden de zuid-zuidhandel van vitaal belang voor hun economische groei is. De liberalisering van deze handel opent nieuwe mogelijkheden voor de ontwikkelingslanden op de enorme opkomende markten van China, Brazilië en India. Het potentieel dat zich als gevolg van de door de ontwikkelingslanden opgeworpen tariefbarrières momenteel niet kan ontwikkelen, kan dan worden aangeboord. Diensten Ook de handel in diensten is van cruciaal belang voor de overdracht van vakkennis en technologie van de ontwikkelde naar de ontwikkelingslanden. Wanneer deze handel gepaard gaat met de broodnodige materiële investeringen, vormt hij een belangrijk instrument om de transport-, communicatie- en banksector te ontwikkelen, de ruggengraat van een groeiende economie. 5

6 Ik heb onlangs Maleisië bezocht waar tien jaar van buitenlandse investeringen en kennisoverdracht in de bouwsector de basis vormen voor een bloeiende plaatselijke bouwnijverheid. Uit onderzoek blijkt dat een ambitieuze dienstenovereenkomst mettertijd meer voordelen voor de ontwikkelingslanden kan opleveren dan nieuwe handel in landbouw- en zelfs industriële goederen. De EU heeft op dit punt steeds een voortrekkersrol gespeeld. Wij hebben India gesteund om meer toegang te krijgen tot de zogeheten "mode 4" (toegang voor tijdelijke geschoolde werknemers). Maar de ngo's hebben steeds tegengeworpen dat deze agenda de ontwikkeling schaadt. Zij lijken te denken dat we de ontwikkelingslanden vooruit kunnen helpen door de toegang te versperren tot de voordelen van een gevorderde diensteneconomie die we zelf genieten. Bevordering van de handel Slechts weinig mensen zien in dat tijdens deze ronde de grootste voordelen voor de ontwikkelingslanden niet voortvloeien uit een betere toegang tot de markt maar uit de harmonisering van de douaneprocedures op alle markten en aan alle grenzen. Dit weinig aantrekkelijke werk heeft tot doel de handel te bevorderen. De ontwikkelingslanden hebben hierbij het meest te winnen als men bedenkt dat het twee uur duurt om een container in Liverpool in te klaren tegen twintig dagen in een haven in Eritrea. Kleine exporteurs in ontwikkelingslanden lijden het meest onder ingewikkelde procedures en bureaucratische rompslomp. Uit modellen van de Wereldbank en andere organisaties blijkt dat een basispakket maatregelen ter bevordering van de handel goed is voor ongeveer 2% van de waarde van de wereldhandel, d.w.z. tussen 0,33 miljard en 1 miljard dollar per dag. Een overeenkomst ter bevordering van de handel kan het BBP van Zuidelijk Afrika tegen 2020 met meer dan 8% doen stijgen (oftewel het equivalent van een verdubbeling van de officiële ontwikkelingshulp voor Afrika). Maar er kan alleen multilateraal over een overeenkomst worden onderhandeld. Dat is een ander cruciaal aspect van deze ronde. Zonder Doha blijft alles bij het oude. Geen simpele antwoorden Uiteraard is het niet eenvoudig economische liberalisering in dienst te stellen van ontwikkeling. Uiteraard is er behoefte aan goed politiek beheer en financiële steun. Er zijn geen kant-en-klare antwoorden te vinden in neoliberale handboeken. Het debat over ontwikkeling mag niet verzanden in slogans en dogma's. De economische realiteit moet eerlijk worden geëvalueerd. Er zullen zich problemen voordoen en de weg zal niet altijd over rozen gaan. Maar het argument dat de ontwikkelingslanden de Doha-ronde simpelweg de rug moeten toekeren houdt geen steek. Op weg naar een overeenkomst Ik heb in eerdere toespraken de parameters van de overeenkomst uiteengezet een overeenkomst die nu volgens mij binnen handbereik is. Ik geloof dat alle partijen duidelijk inzien op welke punten we tot een vergelijk kunnen komen. De vraag is of we voldoende politieke wil hebben om tot een overeenkomst te komen. We zullen in elk geval moeten aanvaarden dat een voor iedereen aanvaardbare oplossing per definitie niet voor iedereen ideaal is. 6

7 Europa is bereid een beter voorstel dan in oktober te doen, mits ook anderen de nodige soepelheid aan den dag leggen en bereid zijn inspanningen te leveren. Europa zal niet bij anderen achterblijven als het erom gaat zware beslissingen te nemen, hoewel ik een duidelijk onderhandelingsmandaat heb waaraan ik me moet en zal houden. Brazilië en de opkomende economieën van de G20 moeten hun markten voor goederen en diensten verder openen waarbij uiteraard rekening wordt gehouden met de beperkingen die ik eerder heb vermeld. Deze economieën zullen van de toegenomen openheid profiteren dat is trouwens de reden waarom Brazilië en India hun industriële tarieven al tien jaar lang unilateraal hebben verlaagd en aan een nooit eerder gezien tempo groeien. De Verenigde Staten moeten meer snoeien in hun handelsverstorende binnenlandse landbouwsubsidies. In het huidige voorstel van de VS liggen de uitgavenlimieten hoger dan in het laatste uitgavenbericht van de VS in Genève in Hier moet duidelijk bijgestuurd worden. Ik ben verheugd dat de Verenigde Staten in deze ronde het hoogst bereikbare willen nastreven, maar dat is onmogelijk als je alleen van anderen inspanningen verwacht. De VS zullen meer moeten geven om meer te kunnen krijgen. Ik voel me gesterkt door wat president Bush deze week tijdens de EU-VS-top heeft gezegd: hij is vastbesloten tot een overeenkomst te komen en hij is bereid moeilijke beslissingen te nemen. Hij bewijst daarmee dat hij een groot leider is. Er moet voor drie problemen een oplossing worden gevonden. De G20 willen de tarieven voor industriële goederen pas verlagen als de VS drastischer in hun landbouwsubsidies snoeien. Washington kan de patstelling doorbreken door een beter voorstel te doen. Als dit gebeurt, zal ook de EU beiden een beter voorstel doen. Uiteraard gaat het bij de onderhandelingen om meer dan deze drie kwesties, maar zonder een oplossing voor deze drie problemen kan er geen ruimere overeenkomst worden gesloten. Conclusie Er wordt veel negatiefs over Doha verteld. Volgens mij ten onrechte. Uiteraard zal er hard onderhandeld moeten worden. Het resultaat zal niet perfect zijn, maar laat ons het beste niet de vijand van het goede maken. Een succesvolle Doha-ronde zal de wereldeconomie honderden miljarden euro's opleveren waarvan alle WTO-leden zullen profiteren. Het alternatief is een systeem van bilaterale overeenkomsten en vrijhandelszones waarbij de wet van de sterkste geldt. Spierballen laten rollen in plaats van multilateralisme. Doha kan Europese bedrijven en producenten nieuwe kansen bieden om op de groeimarkten van de opkomende economieën te wedijveren. Onze autofabrikanten en producenten van chemische, elektrische en lichte industriële goederen verwachten terecht dat Europa niet met lege handen van Doha terugkeert. Door onze al lage industriële tarieven nog verder te verlagen kunnen onze agressieve concurrenten in de opkomende economieën nog gemakkelijker toegang krijgen tot de Europese markt. Wij vragen daarvoor minder in ruil, maar verwachten wel dat de opkomende economieën ons iets bieden. Bij de wereldhandel in industriële goederen zijn de concurrentievoorwaarden voor iedereen steeds meer dezelfde, zodat niet verwacht kan worden dat alleen Europa toegevingen doet. 7

8 Een succesvolle Doha-ronde die de zuid-zuidhandel openbreekt, zal de ware verhoudingen in de wereldeconomie weerspiegelen, namelijk dat China, Brazilië en de opkomende economieën in Azië en Zuid-Amerika een nieuwe machtsfactor zijn maar ook met nieuwe verantwoordelijkheden worden geconfronteerd. Dankzij Doha kunnen deze markten verder in de wereldeconomie worden geïntegreerd. Als we de kans nu niet aangrijpen, is het te laat. We zullen dan de volgende jaren allemaal economisch en politiek in de hoek van de grote verliezers zitten. Om dat in te zien volstaat het te kijken naar wie zal juichen als onze onderhandelingen mislukken. Wat kost een mislukking van de onderhandelingen ons nog meer? De mislukking van Doha zou een zware klap betekenen voor de geloofwaardigheid van de internationale handel. Een mislukking zou ertoe leiden dat de landbouwhervormingen van de EU in Genève niet worden bezegeld en soortgelijke hervormingen in de Verenigde Staten op de helling komen te staan. De wereld zou geen toegang krijgen tot nieuwe markten voor landbouwgoederen die zouden ontstaan dankzij de meest drastische verlagingen van landbouwtarieven ooit. Nieuwe handel in goederen zou verloren gaan, hoewel deze nieuwe handelsmogelijkheden niet alleen van vitaal belang voor de EU en de VS zijn maar ook voor de groeiende industriesectoren in de ontwikkelingslanden. Als de besprekingen zelfs geen bescheiden overeenkomst over de handel in diensten opleveren, gaan de voordelen van buitenlandse investeringen voor de ontwikkelingslanden en de wereldwijde stroom van kennis en ervaring naar deze landen verloren. We zouden de kans missen een nieuwe multilaterale overeenkomst te sluiten die de minst ontwikkelde landen vrij van invoerrechten en quota toegang tot de markt biedt. We zouden een enorm nieuw wereldomvattend pakket van hulp voor handel laten schieten. We zouden de kans laten voorbijgaan om de spelregels van de wereldhandel te herschrijven met het oog op nieuwe handelsmogelijkheden en de uitroeiing van corruptie. En we zouden het geloof verliezen dat de WTO met 150 leden kan functioneren en op alle ontwikkelingen in de wereldeconomie kan inspelen. President Bush heeft vorige week in Wenen gezegd dat de Doha-ronde te belangrijk is om te laten mislukken. Onderhandelaars die geneigd zouden zijn zich hardnekkig in te graven in de valse hoop daarmee resultaten te bereiken, zouden zijn woorden best niet in de wind slaan. Ik heb vandaag uiteengezet wat een succesvolle Doha-ronde ons oplevert. Voordat we volgende week naar Genève vertrekken, zouden alle onderhandelaars en al wie het proces van de zijlijn bekritiseert goed moeten nadenken over de enorme economische en politieke kostprijs van een mislukking. 8