Sorteerinstallatie Maand KMW (D) Remondis Kerpen (D) Schönmackers Kerpen (D) Tönsmeier (D) Sita Rotterdam Eindtotaal Totaal tonnage

Transcriptie

1 Document 1 Sorteerinstallatie Maand KMW (D) Remondis Kerpen (D) Schönmackers Kerpen (D) Tönsmeier (D) Sita Rotterdam Eindtotaal januari 1.764,82 477, , , , ,30 februari 1.636, , , , , ,97 maart 1.703, , , , , ,96 april 1.914, , , , , ,65 mei 2.048,34 927, , , , ,60 juni 1.781, , , , , ,91 juli 1.906, , , , , ,72 augustus 1.897,14 349, , , , ,40 september 1.488, , , , , ,87 oktober 1.993, , , , , ,96 november 1.690, , , , , ,68 december 1.838,70 851, , , , ,76 Totaal tonnage , , , , , ,76

2 Document 2 Deelrapport prestatiegarantie hergebruik 90 kton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in 2013 Prestatiegaranties (p. 73 Basisdocument) In deze paragraaf is een uitwerking opgenomen van de monitoring van de zeven prestatiegaranties zoals geformuleerd in de RO2 en nader uitgewerkt in het Addendum Groei recycling huishoudelijk kunststofafval naar 90 kton De eerste prestatiegarantie betreft letterlijk de volgende afspraak: Groei van zo hoogwaardig mogelijk hergebruik van huishoudelijk kunststofafval naar 90 kton, exclusief de statiegeldstroom. Bij de uitwerking van deze prestatiegarantie in het Addendum is afgesproken dat: alleen het kunststofverpakkingsafval afkomstig van huishoudens meegeteld mag worden dat voldoet aan de kwaliteitseisen voor de jaren 2013/2014 zoals afgesproken in de Werkgroep Vergoedingen het gaat om de inzameling en nascheiding van kunststofverpakkingsafval van huishoudens in 2013 via bestaande of nieuwe systemen in de hoeveelheid kunststofverpakkingsafval van huishoudens geen ingezamelde hoeveelheden statiegeldflessen mogen worden meegenomen de hoeveelheid hergebruik kunststofverpakkingsafval van huishoudens gerapporteerd wordt aan de Rijksoverheid. Conform de definities uit hoofdstuk 2 wordt voor de monitoring hergebruik hier gezien als recycling. Bij het vaststellen van de vergoedingen voor kunststofverpakkingsafval van huishoudens heeft de Werkgroep Vergoedingen afgesproken dat minimaal 45% van het uitgesorteerde kunststofafval van huishoudens na sortering als monostroom41 afgezet moet worden conform de afgesproken DKR-kwaliteits-eisen. De overige kunststoffen worden als mengstroom afgezet. Aan de prestatiegarantie wordt voldaan als uit de monitoring van verwerking van kunststofverpakkingsafval van huishoudens over 2013 blijkt dat er 90 kton voor recycling geschikt gemaakt is en ingewogen is door een recycler. Over de kwaliteit van de aan te leveren kunststofstromen staat in paragraaf van het Basisidocument MonitoringBij het vaststellen van de vergoedingen voor kunststofverpakkingsafval van huishoudens heeft de Werkgroep Vergoedingen afgesproken dat minimaal 45% van het uitgesorteerde kunststofafval van huishoudens na sortering als monostroom afgezet moet worden conform de afgesproken DKR-kwaliteitseisen. De overige kunststoffen worden als mengstroom afgezet. Werkwijze ILT 1. De achterliggende gegevens zijn opgevraagd bij de stichting Afvalfonds, zodat per transport kan worden nagegaan welke hoeveelheid materiaal van welke sorteerder naar welke recycler is afgevoerd. 2. De bruto en netto gegevens van de materiaalstromen zijn op deze wijze bekend. 3. Bij 2 inzamelaars (11% gewichtsvolume via gescheiden inzameling aan sorteerders geleverd), 2 nascheiders (100% gewichtsvolume nascheiding), 3 sorteerders (73% gewichtsvolume netto aangeleverd bij recyclers) en 4 recyclers (51% gewichtsvolume netto ingewogen) zijn nadere gegevens opgevraagd, steekproeven genomen, lijncontroles uitgevoerd en is ter plekke bekeken hoe de bedrijfsprocesen verliepen. Wegens onduidelijkheden is 1 recycler voor de tweede maal bezocht. 4. Op verzoek van de ILT is van de Duitse DKR achtergrondinformatie ontvangen. 5. Naar aanleiding van de verkregen informatie zijn vragen gesteld aan de Stichting Afvalfonds en Kunststof Hergebruik.

3 Bevindingen kwantitatief 1. In totaal is in ,867 kton gescheiden ingezameld en nagescheiden kunstofverpakkingsafval van Nederlandse huishoudens geschikt gemaakt voor recycling en bij recyclers ingewogen. Dit is 117% van de doelstelling. 2. Via gescheiden broninzameling is door sorteerders in totaal 86,822 kton hoogwaardig aangeleverd aan recyclers, dit is 83% van het totaal aan bij recyclers ingewogen kunststof verpakkingsmateriaal. 3. Via nascheiding is 18,044 kton hoogwaardig gerecycled (17%). Van Omrin is ton afkomstig en van Attero ton. 4. Ten opzichte van 2012 is de via nascheiding gerecyclede hoeveelheid kunststof verpakkingsafval meer dan verdubbeld. Belangrijke oorzaken zijn het in gebruik nemen van een nieuwe installatie (Attero Wijster) en het verbeteren van de bedrijfsprocessen, vooral de scheiding van folies op DKR specificatie. 5. Nehlsen telt mee voor het aandeel gescheiden ingezameld materiaal dat in 2012 is aangeboden voor sortering, maar dat pas in 2013 is verwerkt. Dit betreft ton, dus een in vergelijking met andere sorteerders zeer geringe hoeveelheid. Nehlsen is in 2013 niet gecontracteerd door Kunststof Hergebruik. 6. Bij nascheider Attero is 505,92 ton uit de inzameling van 2012 via Augustin in 2013 nagesorteerd en dus voor hergebruik beschikbaar gekomen. 7. Uit de controle en het bedrijfsbezoek bij o.a. 4PET Recycling te Arnhem is niet gebleken dat vermenging van statiegeldstromen heeft plaatsgevonden. 8. De ILT heeft lijncontroles uitgevoerd en daarbij steekproefsgewijs in de lijn van levering gecontroleerd of vrachten daadwerkelijk zijn geleverd. Dit leverde geen bijzonderheden en/of noemenswaardige afwijkingen op. Bevindingen kwalitatief 1. Hoogwaardigheid van recycling is geborgd doordat het gewicht van de monostromen PET, PE, PP en kunststoffolie altijd ten minste 45% moet uitmaken van het totaal aan kunststofstromen dat beschikbaar komt na sortering. Op basis van de definitieve cijfers is het aandeel monostromen (PET, PP, PE en folies) na sortering in totaal 51%; hiermee is de doelstelling 45% monostromen gerealiseerd. 2. De hoeveelheid Polystyreen (PS) aangeleverd vanuit de nascheiding, die niet meetelt in de bepaling van de kwaliteit, is met 181 ton (0,2%) te verwaarlozen. Polystyreen wordt veel gebruikt voor plastic bekertjes en patatbakjes. 3. Bij de nascheiders is het aandeel monostromen het hoogst, namelijk 66%. 4. Bij de brongescheiden inzameling ligt het aandeel monostromen op 48%, 5. Het grote verschil tussen bron- en nascheiders zit wat de monostromen betreft vooral in de folies, hier scoren de nascheiders 38% en de sorteerders van brongescheiden inzameling 20%. Het aandeel mix kunststoffen is bij de gescheiden inzameling met 52% veel hoger dan de 34% bij de nascheiders. 6. Of voor de stromen na sortering daadwerkelijk in alle gevallen is voldaan aan de DKR specificaties is op basis van de aangeleverde cijfers moeilijk vast te stellen. Bij een aantal sorteerders en recyclers heeft de ILT de resultaten van de steekproefsgewijze controle door DKR opgevraagd. Hieruit blijkt dat niet altijd voldaan wordt aan de DKR specificaties. Alle stromen van sorteerders worden echter wel verwerkt, ook als niet aan de DKR-specificaties is voldaan, zoals blijkt uit steekproeven bij sorteerders en de Duitse DKR. In die gevallen vindt verrekening van de prijs plaats, de zogenaamde Reklamationen. De verklaring van de Duitse DKR luidt als volgt: Notifizierte Ladungen werden nicht zurückgesandt, bei Reklamationen von nicht spezifikationsgerechtem Material einigen wir uns Preisabschläge mit dem Lieferanten. Das Material wird immer vollständig verwertet. (bron: Gisela Joern, DKR, d.d ). Van enkele Reklamationen zijn de achterliggende gegevens ontvangen. 7. Van de stichting Afvalfonds is een overzicht ontvangen van in 2013 geretourneerde zendingen gescheiden ingezamelde kunststof verpakkingen in verband met het niet Opmerking [J1]: Hier geeft Joris info over in reactie op onze vragen en goed om dit verder onderbouwd te krijgen maar het lijkt om marginale hoeveelheden te gaan. Opmerking [M2]: Hierover stuurt Eugene Rudolf nog informatie

4 voldoen aan de DKR specificaties. Het betreft 31 retouren van de firma Systec Plastics (inclusief Schwarzataler). In totaal bedraagt dit een gewicht van 681 ton, die buiten de opgave van de stichting Afvalfonds is gebleven. Het betreft de sorteerders Nehlsen (1 retour), Remondis (6 retouren), Schönmackers (12 retouren), Sita (2 retouren) en Tönsmeier (10 retouren). Retourzendingen staan ook vermeld op het van de Duitse DKR ontvangen Lieferübersicht Notifizierung Cabka und SPE 2013, alhoewel dit overzicht tot 33 retourzendingen komt (1 retourzending voor nascheider Attero) en een minimieme afwijking over de sorteerders van gescheiden ingezameld kunststof afval ten opzichte van het door de stichting Afvalfonds aangeleverde gegevens. 8. Uit de beantwoording van vragen door de Stichting Afvalfonds blijkt dat de prestatiegarantie vrij strikt wordt gekoppeld aan de twee basiselementen: a) Door een sorteerder geschikt gemaakt voor recycling, en b) ingewogen door een recycler. Met recycler wordt hier, conform het Basisdocument Monitoring Verpakkingen, bedoeld: het bedrijf waar al gesorteerde Kunststoffracties worden opgewerkt tot recyclaat dat geschikt is om te worden toegepast als secundaire grondstof. De ILT is van mening dat toepassing als secundaire grondstof betekent, dat het recyclaat ook daadwerkelijk voor hoogwaardig hergebruik wordt ingezet en niet voor andere doeleinden, zoals bijvoorbeeld energetische toepassingen. 9. Kunststof Hergebruik heeft in de beantwoording van vragen aangegeven dat zij voor de recycling van de kunststoffracties alleen gebruik maakt van recyclers met een Verwertungsquote van 100%, hetgeen betekent dat conform de Duitse systematiek de volledige bij de recycler ingewogen hoeveelheid kunststoffractie als materiaalhergebruik wordt verwerkt. Geen van de kunststoffracties wordt energetisch verwerkt. Bij de recycler Borchers is door de ILT nader onderzoek verricht om vast te stellen dat inderdaad geen Nederlands kunststof verpakkingsafval van gescheiden inzameling voor energetische Verwertung is ingezet. Geconcludeerd kan worden dat op het moment van bedrijfsbezoek de Nederlandse mixed kunststoffen werden verwerkt op lijn A (en dus tot pellets voor materiaalhergebruik). Het is aannemelijk dat dat op andere momenten ook zo is, maar doordat een registratie van invoer van balen in de verschillende proceslijnen ontbreekt, kan de ILT niet met volledige zekerheid achteraf vaststellen dat al de Nederlandse mixed kunststoffen in 2013 in lijn A zijn ingevoerd en voor materiaalhergebruik geschikt zijn gemaakt. 10. De benodigde basis- en achtergrondcijfers zijn erg laat aangeleverd, vooral die van de nascheiding, en bevatten vaak kleinere afwijkingen van eerder gemelde cijfers en uit andere bronnen ontvangen cijfers. De afwijkingen zijn niet dusdanig dat de realisatie van de 90 kton doelstellingen hierdoor in gevaar zou kunnen komen.

5 Opmerkingen per bedrijfsgroep Inzamelaars In totaal is via gescheiden inzameling in ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens aangeleverd bij sorteerders. Hiervan is uiteindelijk ton via sorteerders bij recyclers ingewogen; dit is een hergebruikpercentage van 73%. Iets minder dan driekwart van het ingezamelde kunststof verpakkingsafval wordt gerecycled. Rova Zwolle bedrijfsbezoek Rova Zwolle heeft in 2013 volgens cijfers van de Stichting Afvalfonds in totaal 6.478,02 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens ingezameld en afgeleverd aan sorteerders, in dit geval betreft het alleen Tönsmeier. 2. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat in 2013 in totaal 6.611,01 ton (bron: massabalans 2013) kunststof verpakkingsafval is aangeleverd bij sorteerder Tönsmeier. Omdat de door Stichting Afvalfonds gemelde hoeveelheid kleiner is dan de door Rova zelf gemelde hoeveelheid, stel ik voor uit te gaan van het eerste. 3. Visuele controle bevestigt het beeld dat het hier kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens betreft (doorzichtige Rova zakken). 4. Er vindt geen controle plaats op het aandeel verpakkingen. Tijdens de controle is een enkele niet-verpakking aangetroffen. Dit is echter te verwaarlozen op de totale hoeveelheid. 5. Remondis heeft bij Rova een bunker voor bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval in gebruik, deze is gescheiden van de bunker huishoudelijk kunststof verpakkingsafval. Midwaste Kerkrade bedrijfsbezoek Midwaste Kerkrade heeft 6.369,87 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens ingezameld en afgeleverd aan sorteerders. 2. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat er minimale afwijkingen (ca 0,5%) zijn gevonden ten opzichte van de opgave van de Stichting Afvalfonds. Nascheiders Het totaalbeeld voor de nascheiders is als volgt: 1. Van de twee Nederlandse nascheiders is in ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens gesorteerd en ingewogen bij recyclers. 2. Het aandeel monostromen bedraagt 66%. 3. Het hergebruikpercentage ten opzichte van de in totaal ontvangen hoeveelheid huishoudelijk afval bedraagt voor beide nascheiders gezamenlijk 4,5%; met andere woorden van iedere 100 kg aan huishoudelijk afval wordt 4,5 kg kunststof verpakkingsafval bij sorteerders ingewogen voor hergebruik. Omrin bedrijfsbezoek Omrin heeft in totaal via nascheiding ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens aangeleverd bij recyclers. 2. De detailoverzichten afgevoerd DKR materiaal geven voor enkele recyclers afwijkingen (+ en -) ten opzichte van de in het totaaloverzicht opgenomen cijfers. Het gaat in totaal om een zeer kleine afwijking van 0,2% op het totaal van ton. 3. Vanuit Omrin De Wierde is ruim 200 ton PE (2% van totaal hergebruikt materiaal Omrin) afgevoerd naar Biomassa Van Werven. Op de website van dit bedrijf staat vermeld dat dit bedrijf biobrandstoffen produceert en vermarkt. Naar aanleiding van een vraag van de ILT

6 is door KH bevestigd dat het hier om de gecertificeerde kunststof verwerker Van Werven gaat. 4. In 2013 is in totaal ,041 ton huishoudelijk afval aangevoerd bij Omrin. De gerecyclede hoeveelheid kunststof verpakkingsmateriaal bedraagt 6% van de aangevoerde hoeveelheid huishoudelijk afval. 5. Bedrijfsafval is fysiek en administratief gescheiden van het huishoudelijke afval. 6. Omrin heeft van ,60 ton bruto stromen (inclusief DKR 510 drankenkartons en reststoffen) in totaal 7.129,34 ton (materiaal mix kunststof voor nasortering aangeleverd aan Tönsmeier (4.802,68 ton) en Nehlsen (2.326,66 ton). Dit wordt gescheiden gehouden van de stromen afkomstig van de gescheiden inzameling bij huishoudens, zodat dubbeltellingen worden voorkomen. Bij Tönsmeier is geconstateerd dat de stromen afkomstig van gescheiden inzameling (Nedvang) apart worden geregistreerd van stromen afkomstig van Omrin (SBI). 7. Van Omrin zijn geen retourzendingen bekend, noch op grond van de door de Stichting Afvalfonds aangeleverde gegevens, noch op basis van de door de Duitse DKR verstrekte informatie. 1. Omrin levert zelf rechtstreeks aan recyclers (5.619 ton), maar gebruikt de sorteerders Tönsmeier en Augustin voor de nasortering richting recyclers. In 2013 heeft Omrin via Tönsmeier ton en via Augustin ton kunsttof aangeleverd bij recyclers. Deze gegevens zijn niet opgenomen in het van DKR ontvangen overzicht LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierung Cabka und SPE Systec Plastics 2013 ; hierin zijn voor Cabka alleen de Nedvangstromen opgenomen. 2. Omrin kent ook andere recyclers dan de sorteerders van de gescheiden ingezamelde stromen kunststof, zoals bivoorbeeld de bedrijven Purus, Relux en Kerium Hilter. 3. Van KS Kunststofftechnik GmbH & Co. KG Bendenweg 95, Bad Münstereifel is een Verwertungserklärung ontvangen, een verklaring dat het materiaal afkomstig van Omrin door de recycler is ingewogen voor hergebruik. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat huishoudelijk en bedrijfsafval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. Attero bedrijfsbezoek Attero heeft ton kunststofverpakkingsafval via nascheiding aangeleverd bij recyclers. Dit is inclusief 505 ton van in 2012 nagescheiden kunststof verpakkingsafval dat in 2013 is nagesorteerd en in 2013 aan recyclers is aangeboden. Een deel van de Attero folies is geleverd naar de firma Landers in Wesel (DE), hier zijn de folies op DKR kwaliteit gesorteerd en vervolgens voor materiaal hergebruik geleverd naar de eindverwerker Eu- Rec GmbH. 2. In 2013 is in totaal bij Attero ton huishoudelijk afval aangevoerd. De gerecyclede hoeveelheid kunststof verpakkingsmateriaal bedraagt 3,1% van de aanvoer. 3. Bedrijfsafval wordt fysiek en administratief gescheiden van huishoudelijk afval. 4. Attero werkt deels met andere sorteerders dan de sorteerders van het gescheiden ingezamelde kunststof verpakkingsafval. Voorbeeld is de firma Theo Augustin Stadtreinigung uit Meppen (Dtsl.) die de nasortering van mix kunststoffen verzorgt. Deze sorteerder staat niet onder contract bij Kunststof Hergebruik voor de sortering van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens. 5. Attero heeft naast directe levering aan recyclers ook stromen vermarkt via de Duitse DKR, een voorbeeld is de stroom folies ter grootte van 123,40 ton van de locatie VAR Spijk naar Schwarzataler (nu Systec Plastics). Deze stroom is terug te vinden op de LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierung Cabka und SPE Systec Plastics In dit overicht is deze stroom onder de titel HANDEL INT apart geregistreerd van de Nedvang stromen. In hetzelfde overzicht van Systec Plastics staan nog enkele Attero stromen apart vermeld van de Nedvang stromen. Deze stromen staan ook in het overzicht van Attero, zoals

7 bijvoorbeeld de weegbonnummers en Er is dus sprake van gescheiden registratie van Nedvangstromen en stromen van nascheiders. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat huishoudelijk en bedrijfsafval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft.

8 Sorteerders Het totaalbeeld van via sorteerders gerecycled gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsmateriaal van Nederlandse huishoudens in 2013 is als volgt: 1. In totaal is ton gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens van sorteerders aangeleverd aan recyclers. 2. Het hergebruikpercentage voor het totaal aan recyclers geleverde netto gewicht van gescheiden inzameling van kunststof verpakkingsafval van huishoudens (exclusief Nehlsen omdat hiervan de aanvoer niet bekend is) van ton bedraagt 73% van de door inzamelaars bij sorteerders aangevoerde bruto hoeveelheid van ton. Bijna driekwart van de gescheiden ingezamelde kunststoffen wordt gerecycled. 3. Omdat ook bij afkeur vrijwel alle stromen worden verwerkt is niet duidelijk of alle stromen (geheel) voldoen aan de DKR-specificaties. Schönmackers te Kempen (Dtsl) bedrijfsbezoek Schönmackers locatie Kempen en Kerpen heeft via gescheiden inzameling in 2013 in totaal ,28 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens voor recycling aangeleverd. 2. Het hergebruikpercentage ten opzichte van de in totaal aangeleverde hoeveelheid kunststof (28.989,28 ton) bedraagt 70%. 3. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat Nederlandse huishoudelijk afval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 4. Visuele controle tijdens het bedrijfsbezoek van de locatie Kempen levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. 5. Over het algemeen lijkt het materiaal aan de DKR specificaties te voldoen, alleen van Systec te Eisfeld (voorheen Schwarzataler) is sprake geweest van weigering van zendingen wegens het niet voldoen aan de acceptatiecriteria. Systec heeft 277,81 ton retour gezonden aan Schönmackers. Dit is niet meegenomen in de totaaltelling. Tönsmeier Entsorgung te Porta Westfalica (Dtsl) bedrijfsbezoek Tönsmeier heeft ,12 ton gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens aangeleverd aan recyclers. 2. Het hergebruikpercentage van het totaal aangeleverde kunststof verpakkingsafval (35.213,67 ton) bedraagt 76% 3. In de EVOA kennisgeving van Van Gansewinkel (NL212262) is opgenomen dat het afval afkomstig is van de inzameling bij huishoudens en bedrijven. De kennisgeving heeft betrekking op de overbrengingsperiode 1 januari 2014 t/m 31 december Door Tönsmeier is aangegeven dat het slechts huishoudelijk afval betreft. De gegevens van deze kennisgeving zijn meegenomen. 4. Tönsmeier verzorgt ook de nasortering van mix kunststoffen van nascheider Omrin. Dit wordt apart geregistreerd van de zogenaamde Nedvang stromen. 5. Van Systec/Schwarzataler zijn 10 (Stichting Afvalfonds) tot 11 (DKR) retourzendingen richting Tönsmeier bekend wegens het niet voldoen aan de DKR specificaties. Daarnaast zijn er voorbeelden van Reklamationen wegens het niet voldoen aan de DKR specificaties. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat het Nederlandse huishoudelijk afval gescheiden wordt verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. Sita Recycling Services West te Rotterdam bedrijfsbezoek

9 1. Sita Rotterdam heeft ,23 ton gescheiden ingezameld huishoudelijk kunststof verpakkingsmateriaal aan recyclers aangeleverd in Ten opzichte van de eerste cijfers die door Stichting Afvalfonds zijn aangeleverd is de hoeveelheid voor Sita in de laatste cijfers met 2.706,62 ton verhoogd met kunststofstromen uit uit sortering KFF. 3. Het hergebruikpercentage van het totaal aangeleverde kunststof verpakkingsafval (26.881,85 ton) bedraagt 76% 4. Op basis van het bedrijfsbezoek is geconcludeerd dat het aannemelijk is dat niet alle stromen kunststof (geheel) voldoen aan de DKR specificaties en mogelijk hadden moeten worden geretourneerd. Uit het overzicht van retourzendingen blijkt dat er in 2013 vanuit Systec Plastics (voorheen Schwarzataler) twee retourzendingen naar Sita zijn geweest met de nummers en Voor Sita is een voorbeeld van Reklamation ontvangen van de DKR. Sita heeft zelf ook aangegeven dat sommige vrachten zijn afgekeurd. Dit betrof met name folies. De vrachten zijn volgens Sita echter niet retour gekomen. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat huishoudelijk en bedrijfsafval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. Opmerking [M3]: Hier levert Eugen Rudolf nog info over aan Remondis te Kerpen (Dtsl) niet bezocht 1. Remondis heeft in 2013 in totaal 9.022,32 ton gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens voor recycling aangeleverd. 2. Het hergebruikpercentage van het totaal aangeleverde kunststof verpakkingsafval (13.140,46 ton) bedraagt 69% 3. Remondis zamelt in een bunker bij Rova Zwolle bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval in. Dit wordt gescheiden gehouden van de stroom huishoudelijk kunststof verpakkingsafval. Nehlsen te Westoverledingen (Dtsl) niet bezocht 1. Nehlsen heeft via gescheiden inzameling in 2013 in totaal 1.646,34 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens voor recycling aangeleverd. 2. Voor Nehlsen is geen hergebruikpercentage berekend, omdat de hoeveelheid aangevoerd materiaal niet bekend is. 3. Nehlsen stond in 2013 niet onder contract van Kunststof Hergebruik; het materiaal betreft materiaal uit de inzameling 2012, dat pas in 2013 is gesorteerd en verwerkt bij recyclers. 4. Alleen van Systec Plastics te Eisfeld (voorheen Schwarzataler) is bekend dat 23,92 ton kunststof verpakkingsafval aan Nehlsen is geretourneerd wegens het niet voldoen aan de specificaties. 5. Nehlsen heeft ook materiaal van nascheiders verwerkt in 2013, zoals van Omrin (bruto aanvoer van 1.742,44 ton bron: massabalans Omrin). Recyclers van kunststof afkomstig van brongescheiden inzameling Bij de onderstaande bedrijven is voor de stroom gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens gecontroleerd of de aangeleverde gegevens kloppen met de door de Stichting Afvalfonds aangeleverde gegevens. Enkele van deze bedrijven verwerken ook kunststofstromen die door nascheiding zijn verkregen. Cabka te Weira (Dtsl) bedrijfsbezoek Cabka is met ,96 ton de grootste recycler van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in Cabka recyclet alleen de mixed kunststoffen uit de sortering van het kunststofafval van Nederlandse huishoudens.

10 2. Het DKR overzicht LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierungen geeft een totaal netto levering van ,88 ton, dat is 21,92 ton meer dan vanuit het door Stichting Afvalfonds aangeleverde overzicht; een te verwaarlozen verschil. 3. Van DKR zijn verwerkingsverklaringen van Cabka voor de maanden oktober, november en december 2013 ontvangen. 4. Bij binnekomst is het Nederlandse materiaal nog te herleiden. Zodra het materiaal het productieproces ingaat wordt het met andere materialen gemengd. Borchers Kreislaufwirtschaft te Borken (Dtsl) bedrijfsbezoek en Borchers is met ,72 ton de op één na grootste recycler mixed kunststoffen uit de gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in Borchers heeft ,20 ton mix kunststoffen voor recycling aangeboden gekregen van sorteerders van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval in Uit de nascheiding heeft Borchers in ,55 ton mixed kunststoffen aangeboden gekregen. Naast opwerking van de mixed kunststoffen tot agglomeraat/pellets die geschikt zijn voor materiaalhergebruik, verwerkt Borchers ook kunsttoffen voor energetische Verwertung (bijvoorbeeld verbranding in cementovens). Na het eerste bedrijfsbezoek was geen duidelijkheid verkregen over de vraag of de Nederlandse mixed kunststoffen uitsluitend verwerkt worden tot pellets voor materiaalhergebruik. Daarom heeft een tweede bedrijfsbezoek plaatsgevonden. Tijdens het tweede bedrijfsbezoek is vastgesteld dat er daadwerkelijk twee proceslijnen zijn voor de opwerking van gesorteerde kunststoffen. Eén lijn (B) voor de productie van brandstoffen ( Fluff ) en één lijn (A), met meer processtappen, voor de productie van pellets die geschikt zijn voor materiaalhergebruik. Op het moment van het bedrijfsbezoek lagen de balen met Nederlandse mixed kunststoffen opgeslagen bij lijn A. De balen werden op dat moment ook ingevoerd in lijn A. Ook is vastgesteld dat pellets voor materiaalhergebruik een veel grotere positieve waarde hebben dan de Fluff voor verbranding. Tevens is gebleken dat het kwalitatief betere Nederlandse materiaal het basisingrediënt vormt voor de productie van de pellets voor materiaalhergebruik. Geconcludeerd kan worden dat op het moment van bedrijfsbezoek de Nederlandse mixed kunststoffen werden verwerkt op lijn A (en dus tot pellets voor materiaalhergebruik). Het is aannemelijk dat dat op andere momenten ook zo is, maar doordat een registratie van invoer van balen in de verschillende proceslijnen ontbreekt, kan de ILT niet met volledige zekerheid achteraf vaststellen dat al de Nederlandse mixed kunststoffen in 2013 in lijn A zijn ingevoerd en voor materiaalhergebruik geschikt zijn gemaakt. Systec Plastics te Eisfeld (Dtsl) (voorheen Schwarzataler) bedrijfsbezoek De firma Schwarzataler die in de overzichten staat opgenomen is in 2013 opgegaan in de firma Systec Plastics locatie Eisfeld. 2. Systec Plastics te Eisfeld is met ,85 ton de derde grote recycler van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in Systec Plastics recyclet folies (7.580,55 ton), PE (1.258,92 ton) en PP (2882,38 ton). 3. Het DKR overzicht LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierungen geeft een totaal netto levering van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van ,87 ton (totaal minus de ATTERO cijfers), dat is 589,98 ton minder dan vanuit het door Stichting Afvalfonds aangeleverde overzicht. 4. In het DKR overzicht zijn de gescheiden ingezamelde stromen kunststof geregisteerd onder de noemer NEDVANG. De stroom kunststof die afkomstig is van nascheider Attero is apart geregistreerd onder de noemer HANDEL INT en ATTERO. Deze stromen zijn dus administratief van elkaar gescheiden. 5. Van Systec zijn enkele voorbeelden van Reklamationen ontvangen, prijsverrekeningen omdat de aangeleverde stroom kunststoffen niet voldeden aan de gevraagde specificaties, o.a. voor de sorteerders Schönmackers, Sita en Tönsmeier. 6. Systec Plastics (incl. Schwarzataler) is de enige recycler waarvan bekend is dat het bedrijf retourzendingen heeft gedaan wegens het niet aan de specificaties voldoen van

11 aangeleverde stromen kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens. In ntotaal gaat het om 31 (stichting Afvalfonds) of 33 (DKR) retourzendingen. Deze retourzendingen zijn niet in de telling meegenomen door de Stichting Afvalfonds. 4PET Recycling te Arnhem bedrijfsbezoek PET Recycling verwerkt 48% van de via gescheiden inzameling verkregen PET-stromen. 2. Het materiaal wordt voor circa 70% verwerkt tot maalgoed/granulaat en de rest (bijv. etiketten en doppen) wordt verkocht en deels nog gerecycled. 3. Er is geen sprake van stromen PET uit de statiegeldstromen. 4. Kwaliteitsaspecten o 4 PET krijgt mixed PET binnen waarin volgens de DKR specificatie 90 % transparant zou moeten zitten; bij sortering blijkt dit maar circa 55% te zijn en na wassing blijft uiteindelijk slechts circa 40% van de oorspronkelijke hoeveelheid over voor hoogwaardige verwerking tot transparant verpakkingsfolie. De DKR specificaties wordt niet gehaald maar het materiaal wordt wel verder verwerkt. Het bedrijf geeft aan dat dit beeld van afwijkingen van de specificatie ook bij gelijksoortige bedrijven als Wellman voor komt. o Mixed PET 90/10 mag maximaal 2% onzuiverheden bevatten. Uit de gegevens van 4PET blijkt dat dit in hun ingangsmateriaal richting 15 tot 20% gaat. Ook hier wordt bevestigd dat de specificatie niet gehaald wordt. Het lijkt er ook hier op dat, zoals in het onderzoek vaker geconstateerd is, de kwaliteitseisen niet strikt gehanteerd worden en er een praktijk ontstaan is dat men genoegen neemt met een vaak mindere kwaliteit (voor minder geld?) dan wordt aangegeven en vereist is in de prestatie-eis. Men weigert wel eens wat maar dat lijkt incidenteel. De DKR kwaliteitseisen zijn gesteld om een hoog recyclingsresultaat te halen. Nu deze eisen vaak niet altijd gehaald worden, zal het uiteindelijke recyclingsniveau en ook de hoogwaardigheid van de recycling lager zijn.

12 Document 3 Deelrapport prestatiegarantie hergebruik 90 kton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in 2013 Prestatiegaranties (p. 73 Basisdocument) In deze paragraaf is een uitwerking opgenomen van de monitoring van de zeven prestatiegaranties zoals geformuleerd in de RO2 en nader uitgewerkt in het Addendum Groei recycling huishoudelijk kunststofafval naar 90 kton De eerste prestatiegarantie betreft letterlijk de volgende afspraak: Groei van zo hoogwaardig mogelijk hergebruik van huishoudelijk kunststofafval naar 90 kton, exclusief de statiegeldstroom. Bij de uitwerking van deze prestatiegarantie in het Addendum is afgesproken dat: alleen het kunststofverpakkingsafval afkomstig van huishoudens meegeteld mag worden dat voldoet aan de kwaliteitseisen voor de jaren 2013/2014 zoals afgesproken in de Werkgroep Vergoedingen het gaat om de inzameling en nascheiding van kunststofverpakkingsafval van huishoudens in 2013 via bestaande of nieuwe systemen in de hoeveelheid kunststofverpakkingsafval van huishoudens geen ingezamelde hoeveelheden statiegeldflessen mogen worden meegenomen de hoeveelheid hergebruik kunststofverpakkingsafval van huishoudens gerapporteerd wordt aan de Rijksoverheid. Conform de definities uit hoofdstuk 2 wordt voor de monitoring hergebruik hier gezien als recycling. Bij het vaststellen van de vergoedingen voor kunststofverpakkingsafval van huishoudens heeft de Werkgroep Vergoedingen afgesproken dat minimaal 45% van het uitgesorteerde kunststofafval van huishoudens na sortering als monostroom41 afgezet moet worden conform de afgesproken DKR-kwaliteits-eisen. De overige kunststoffen worden als mengstroom afgezet. Aan de prestatiegarantie wordt voldaan als uit de monitoring van verwerking van kunststofverpakkingsafval van huishoudens over 2013 blijkt dat er 90 kton voor recycling geschikt gemaakt is en ingewogen is door een recycler. Over de kwaliteit van de aan te leveren kunststofstromen staat in paragraaf van het Basisidocument MonitoringBij het vaststellen van de vergoedingen voor kunststofverpakkingsafval van huishoudens heeft de Werkgroep Vergoedingen afgesproken dat minimaal 45% van het uitgesorteerde kunststofafval van huishoudens na sortering als monostroom afgezet moet worden conform de afgesproken DKR-kwaliteitseisen. De overige kunststoffen worden als mengstroom afgezet. Werkwijze ILT 1. De achterliggende gegevens zijn opgevraagd bij de stichting Afvalfonds, zodat per transport kan worden nagegaan welke hoeveelheid materiaal van welke sorteerder naar welke recycler is afgevoerd. 2. De bruto en netto gegevens van de materiaalstromen zijn op deze wijze bekend. 3. Bij 2 inzamelaars (11% gewichtsvolume via gescheiden inzameling aan sorteerders geleverd), 2 nascheiders (100% gewichtsvolume nascheiding), 3 sorteerders (73% gewichtsvolume netto aangeleverd bij recyclers) en 4 recyclers (51% gewichtsvolume netto ingewogen) zijn nadere gegevens opgevraagd, steekproeven genomen, lijncontroles uitgevoerd en is ter plekke bekeken hoe de bedrijfsprocesen verliepen. Wegens onduidelijkheden is 1 recycler voor de tweede maal bezocht. 4. Op verzoek van de ILT is van de Duitse DKR achtergrondinformatie ontvangen. 5. Naar aanleiding van de verkregen informatie zijn vragen gesteld aan de Stichting Afvalfonds en Kunststof Hergebruik.

13 Bevindingen kwantitatief 1. In totaal is in ,867 kton gescheiden ingezameld en nagescheiden kunstofverpakkingsafval van Nederlandse huishoudens geschikt gemaakt voor recycling en bij recyclers ingewogen. Dit is 117% van de doelstelling. 2. Via gescheiden broninzameling is door sorteerders in totaal 86,822 kton hoogwaardig aangeleverd aan recyclers, dit is 83% van het totaal aan bij recyclers ingewogen kunststof verpakkingsmateriaal. 3. Via nascheiding is 18,044 kton hoogwaardig gerecycled (17%). Van Omrin is ton afkomstig en van Attero ton. 4. Ten opzichte van 2012 is de via nascheiding gerecyclede hoeveelheid kunststof verpakkingsafval meer dan verdubbeld. Belangrijke oorzaken zijn het in gebruik nemen van een nieuwe installatie (Attero Wijster) en het verbeteren van de bedrijfsprocessen, vooral de scheiding van folies op DKR specificatie. 5. Nehlsen telt mee voor het aandeel gescheiden ingezameld materiaal dat in 2012 is aangeboden voor sortering, maar dat pas in 2013 is verwerkt. Dit betreft ton, dus een in vergelijking met andere sorteerders zeer geringe hoeveelheid. Nehlsen is in 2013 niet gecontracteerd door Kunststof Hergebruik. 6. Bij nascheider Attero is 505,92 ton uit de inzameling van 2012 via Augustin in 2013 nagesorteerd en dus voor hergebruik beschikbaar gekomen. 7. Uit de controle en het bedrijfsbezoek bij o.a. 4PET Recycling te Arnhem is niet gebleken dat vermenging van statiegeldstromen heeft plaatsgevonden. 8. De ILT heeft lijncontroles uitgevoerd en daarbij steekproefsgewijs in de lijn van levering gecontroleerd of vrachten daadwerkelijk zijn geleverd. Dit leverde geen bijzonderheden en/of noemenswaardige afwijkingen op. Bevindingen kwalitatief 1. Hoogwaardigheid van recycling is geborgd doordat het gewicht van de monostromen PET, PE, PP en kunststoffolie altijd ten minste 45% moet uitmaken van het totaal aan kunststofstromen dat beschikbaar komt na sortering. Op basis van de definitieve cijfers is het aandeel monostromen (PET, PP, PE en folies) na sortering in totaal 51%; hiermee is de doelstelling 45% monostromen gerealiseerd. 2. De hoeveelheid Polystyreen (PS) aangeleverd vanuit de nascheiding, die niet meetelt in de bepaling van de kwaliteit, is met 181 ton (0,2%) te verwaarlozen. Polystyreen wordt veel gebruikt voor plastic bekertjes en patatbakjes. 3. Bij de nascheiders is het aandeel monostromen het hoogst, namelijk 66%. 4. Bij de brongescheiden inzameling ligt het aandeel monostromen op 48%, 5. Het grote verschil tussen bron- en nascheiders zit wat de monostromen betreft vooral in de folies, hier scoren de nascheiders 38% en de sorteerders van brongescheiden inzameling 20%. Het aandeel mix kunststoffen is bij de gescheiden inzameling met 52% veel hoger dan de 34% bij de nascheiders. 6. Of voor de stromen na sortering daadwerkelijk in alle gevallen is voldaan aan de DKR specificaties is op basis van de aangeleverde cijfers moeilijk vast te stellen. Bij een aantal sorteerders heeft de ILT de resultaten van de steekproefsgewijze controle door DKR opgevraagd. Hieruit blijkt dat niet altijd voldaan wordt aan de DKR specificaties. Alle stromen van sorteerders worden echter wel verwerkt, ook als niet aan de DKR-specificaties is voldaan, zoals blijkt uit steekproeven bij sorteerders en de Duitse DKR. In die gevallen vindt verrekening van de prijs plaats, de zogenaamde Reklamationen. De verklaring van de Duitse DKR luidt als volgt: Notifizierte Ladungen werden nicht zurückgesandt, bei Reklamationen von nicht spezifikationsgerechtem Material einigen wir uns Preisabschläge mit dem Lieferanten. Das Material wird immer vollständig verwertet. (bron: Gisela Joern, DKR, d.d ). Van enkele Reklamationen zijn de achterliggende gegevens ontvangen. 7. Van de stichting Afvalfonds is een overzicht ontvangen van in 2013 geretourneerde zendingen gescheiden ingezamelde kunststof verpakkingen in verband met het niet Opmerking [J1]: Hier geeft Joris info over in reactie op onze vragen en goed om dit verder onderbouwd te krijgen maar het lijkt om marginale hoeveelheden te gaan. Opmerking [M2]: Hierover stuurt Eugene Rudolf nog informatie

14 voldoen aan de DKR specificaties. Het betreft 31 retouren van de firma Systec Plastics (inclusief Schwarzataler). In totaal bedraagt dit een gewicht van 681 ton, die buiten de opgave van de stichting Afvalfonds is gebleven. Het betreft de sorteerders Nehlsen (1 retour), Remondis (6 retouren), Schönmackers (12 retouren), Sita (2 retouren) en Tönsmeier (10 retouren). Retourzendingen staan ook vermeld op het van de Duitse DKR ontvangen Lieferübersicht Notifizierung Cabka und SPE 2013, alhoewel dit overzicht tot 33 retourzendingen komt (1 retourzending voor nascheider Attero) en een minimieme afwijking over de sorteerders van gescheiden ingezameld kunststof afval ten opzichte van het door de stichting Afvalfonds aangeleverde gegevens. 8. Uit de beantwoording van vragen door de Stichting Afvalfonds blijkt dat de prestatiegarantie vrij strikt wordt gekoppeld aan de twee basiselementen: a) Door een sorteerder geschikt gemaakt voor recycling, en b) ingewogen door een recycler. Met recycler wordt hier, conform het Basisdocument Monitoring Verpakkingen, bedoeld: het bedrijf waar al gesorteerde Kunststoffracties worden opgewerkt tot recyclaat dat geschikt is om te worden toegepast als secundaire grondstof. De ILT is van mening dat toepassing als secundaire grondstof betekent, dat het recyclaat ook daadwerkelijk voor hoogwaardig hergebruik wordt ingezet en niet voor andere doeleinden, zoals bijvoorbeeld energetische toepassingen. 9. Kunststof Hergebruik heeft in de beantwoording van vragen aangegeven dat zij voor de recycling van de kunststoffracties alleen gebruik maakt van recyclers met een Verwertungsquote van 100%, hetgeen betekent dat conform de Duitse systematiek de volledige bij de recycler ingewogen hoeveelheid kunststoffractie als materiaalhergebruik wordt verwerkt. Geen van de kunststoffracties wordt energetisch verwerkt. Bij de recycler Borchers is door de ILT nader onderzoek verricht om vast te stellen dat inderdaad geen Nederlands kunststof verpakkingsafval van gescheiden inzameling voor energetische Verwertung is ingezet. Geconcludeerd kan worden dat 10. De benodigde basis- en achtergrondcijfers zijn erg laat aangeleverd, vooral die van de nascheiding, en bevatten vaak kleinere afwijkingen van eerder gemelde cijfers en uit andere bronnen ontvangen cijfers. De afwijkingen zijn niet dusdanig dat de realisatie van de 90 kton doelstellingen hierdoor in gevaar zou kunnen komen. Opmerking [OD3]: Wel even definitieve verhaal Borchers afwachten.

15 Opmerkingen per bedrijfsgroep Inzamelaars In totaal is via gescheiden inzameling in ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens aangeleverd bij sorteerders. Hiervan is uiteindelijk ton via sorteerders bij recyclers ingewogen; dit is een hergebruikpercentage van 73%. Iets minder dan driekwart van het ingezamelde kunststof verpakkingsafval wordt gerecycled. Rova Zwolle bedrijfsbezoek Rova Zwolle heeft in 2013 volgens cijfers van de Stichting Afvalfonds in totaal 6.478,02 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens ingezameld en afgeleverd aan sorteerders, in dit geval betreft het alleen Tönsmeier. 2. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat in 2013 in totaal 6.611,01 ton (bron: massabalans 2013) kunststof verpakkingsafval is aangeleverd bij sorteerder Tönsmeier. Omdat de door Stichting Afvalfonds gemelde hoeveelheid kleiner is dan de door Rova zelf gemelde hoeveelheid, stel ik voor uit te gaan van het eerste. 3. Visuele controle bevestigt het beeld dat het hier kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens betreft (doorzichtige Rova zakken). 4. Er vindt geen controle plaats op het aandeel verpakkingen. Tijdens de controle is een enkele niet-verpakking aangetroffen. Dit is echter te verwaarlozen op de totale hoeveelheid. 5. Remondis heeft bij Rova een bunker voor bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval in gebruik, deze is gescheiden van de bunker huishoudelijk kunststof verpakkingsafval. Midwaste Kerkrade bedrijfsbezoek Midwaste Kerkrade heeft 6.369,87 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens ingezameld en afgeleverd aan sorteerders. 2. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat er minimale afwijkingen (ca 0,5%) zijn gevonden ten opzichte van de opgave van de Stichting Afvalfonds. Nascheiders Het totaalbeeld voor de nascheiders is als volgt: 1. Van de twee Nederlandse nascheiders is in ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens gesorteerd en ingewogen bij recyclers. 2. Het aandeel monostromen bedraagt 66%. 3. Het hergebruikpercentage ten opzichte van de in totaal ontvangen hoeveelheid huishoudelijk afval bedraagt voor beide nascheiders gezamenlijk 4,5%; met andere woorden van iedere 100 kg aan huishoudelijk afval wordt 4,5 kg kunststof verpakkingsafval bij sorteerders ingewogen voor hergebruik. Omrin bedrijfsbezoek Omrin heeft in totaal via nascheiding ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens aangeleverd bij recyclers. 2. In 2013 is in totaal ,041 ton huishoudelijk afval aangevoerd bij Omrin. De gerecyclede hoeveelheid kunststof verpakkingsmateriaal bedraagt 6% van de aangevoerde hoeveelheid huishoudelijk afval. 3. Bedrijfsafval is fysiek en administratief gescheiden van het huishoudelijke afval. 4. Omrin heeft van ,60 ton bruto stromen (inclusief DKR 510 drankenkartons en reststoffen) in totaal 7.129,34 ton (materiaal mix kunststof voor nasortering aangeleverd aan Tönsmeier (4.802,68 ton) en Nehlsen (2.326,66 ton). Dit wordt gescheiden gehouden

16 van de stromen afkomstig van de gescheiden inzameling bij huishoudens, zodat dubbeltellingen worden voorkomen. Bij Tönsmeier is geconstateerd dat de stromen afkomstig van gescheiden inzameling (Nedvang) apart worden geregistreerd van stromen afkomstig van Omrin (SBI). 5. Van Omrin zijn geen retourzendingen bekend, noch op grond van de door de Stichting Afvalfonds aangeleverde gegevens, noch op basis van de door de Duitse DKR verstrekte informatie. 1. Omrin levert zelf rechtstreeks aan recyclers (5.619 ton), maar gebruikt de sorteerders Tönsmeier en Augustin voor de nasortering richting recyclers. In 2013 heeft Omrin via Tönsmeier ton en via Augustin ton kunsttof aangeleverd bij recyclers. Deze gegevens zijn niet opgenomen in het van DKR ontvangen overzicht LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierung Cabka und SPE Systec Plastics 2013 ; hierin zijn voor Cabka alleen de Nedvangstromen opgenomen. 2. Omrin kent ook andere recyclers dan de sorteerders van de gescheiden ingezamelde stromen kunststof, zoals bivoorbeeld de bedrijven Purus, Relux en Kerium Hilter. 3. Van KS Kunststofftechnik GmbH & Co. KG Bendenweg 95, Bad Münstereifel is een Verwertungserklärung ontvangen, een verklaring dat het materiaal afkomstig van Omrin door de recycler is ingewogen voor hergebruik. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat huishoudelijk en bedrijfsafval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. Attero bedrijfsbezoek Attero heeft ton kunststofverpakkingsafval via nascheiding aangeleverd bij recyclers. Dit is inclusief 505 ton van in 2012 nagescheiden kunststof verpakkingsafval dat in 2013 is nagesorteerd en in 2013 aan recyclers is aangeboden. Een deel van de Attero folies is geleverd naar de firma Landers in Wesel (DE), hier zijn de folies op DKR kwaliteit gesorteerd en vervolgens voor materiaal hergebruik geleverd naar de eindverwerker Eu- Rec GmbH. 2. In 2013 is in totaal bij Attero ton huishoudelijk afval aangevoerd. De gerecyclede hoeveelheid kunststof verpakkingsmateriaal bedraagt 3,1% van de aanvoer. 3. Bedrijfsafval wordt fysiek en administratief gescheiden van huishoudelijk afval. 4. Attero werkt deels met andere sorteerders dan de sorteerders van het gescheiden ingezamelde kunststof verpakkingsafval. Voorbeeld is de firma Theo Augustin Stadtreinigung uit Meppen (Dtsl.) die de nasortering van mix kunststoffen verzorgt. Deze sorteerder staat niet onder contract bij Kunststof Hergebruik voor de sortering van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens. 5. Attero heeft naast directe levering aan recyclers ook stromen vermarkt via de Duitse DKR, een voorbeeld is de stroom folies ter grootte van 123,40 ton van de locatie VAR Spijk naar Schwarzataler (nu Systec Plastics). Deze stroom is terug te vinden op de LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierung Cabka und SPE Systec Plastics In dit overicht is deze stroom onder de titel HANDEL INT apart geregistreerd van de Nedvang stromen. In hetzelfde overzicht van Systec Plastics staan nog enkele Attero stromen apart vermeld van de Nedvang stromen. Deze stromen staan ook in het overzicht van Attero, zoals bijvoorbeeld de weegbonnummers en Er is dus sprake van gescheiden registratie van Nedvangstromen en stromen van nascheiders. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat huishoudelijk en bedrijfsafval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft.

17 Sorteerders Het totaalbeeld van via sorteerders gerecycled gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsmateriaal van Nederlandse huishoudens in 2013 is als volgt: 1. In totaal is ton gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens van sorteerders aangeleverd aan recyclers. 2. Het hergebruikpercentage voor het totaal aan recyclers geleverde netto gewicht van gescheiden inzameling van kunststof verpakkingsafval van huishoudens (exclusief Nehlsen omdat hiervan de aanvoer niet bekend is) van ton bedraagt 73% van de door inzamelaars bij sorteerders aangevoerde bruto hoeveelheid van ton. Bijna driekwart van de gescheiden ingezamelde kunststoffen wordt gerecycled. 3. Omdat ook bij afkeur vrijwel alle stromen worden verwerkt is niet duidelijk of alle stromen (geheel) voldoen aan de DKR-specificaties. 4. Voor de grootste stroom aan recyclers aangeleverde stroom kunststoffen; de DKR mix kunststoffen, is onduidelijkheid of deze in zijn geheel kan worden meegerekend, omdat stromen mix kunststoffen bij de recycler Borchers mogelijk deels worden ingezet voor energetische Verwertung (bijvoorbeeld verbranding in cementovens). Inmiddels is van Borchers een schriftelijke verklaring ontvangen, dat de mixed kunststoffen uit het Nederlandse verpakkingsafval op een aparte proceslijn zijn verwerkt tot pellets die geschikt zijn voor materiaalhergebruik en dat deze pellets ook zijn afgevoerd naar bedrijven die het als materiaal hergebruiken. Daartoe worden de Nederlandse mixed kunststoffen wel opgemengd met mixed kunststoffen uit andere bronnen. Uit het overlegde Zertifikat Letztemphängeranlage für gebrauchte Kunststoffverpackungen blijkt inderdaad dat er naast een Strang B (energetisch) ook een Strang A is waar pellets worden gemaakt voor uitsluitend materiaalhergebruik. Schönmackers te Kempen (Dtsl) bedrijfsbezoek Schönmackers locatie Kempen en Kerpen heeft via gescheiden inzameling in 2013 in totaal ,28 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens voor recycling aangeleverd. 2. Het hergebruikpercentage ten opzichte van de in totaal aangeleverde hoeveelheid kunststof (28.989,28 ton) bedraagt 70%. 3. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat Nederlandse huishoudelijk afval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 4. Visuele controle tijdens het bedrijfsbezoek van de locatie Kempen levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. 5. Over het algemeen lijkt het materiaal aan de DKR specificaties te voldoen, alleen van Systec te Eisfeld (voorheen Schwarzataler) is sprake geweest van weigering van zendingen wegens het niet voldoen aan de acceptatiecriteria. Systec heeft 277,81 ton retour gezonden aan Schönmackers. Dit is niet meegenomen in de totaaltelling. Tönsmeier Entsorgung te Porta Westfalica (Dtsl) bedrijfsbezoek Tönsmeier heeft ,12 ton gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens aangeleverd aan recyclers. 2. Het hergebruikpercentage van het totaal aangeleverde kunststof verpakkingsafval (35.213,67 ton) bedraagt 76% 3. In de EVOA kennisgeving van Van Gansewinkel (NL212262) is opgenomen dat het afval afkomstig is van de inzameling bij huishoudens en bedrijven. De kennisgeving heeft betrekking op de overbrengingsperiode 1 januari 2014 t/m 31 december Door Tönsmeier is aangegeven dat het slechts huishoudelijk afval betreft. De gegevens van deze kennisgeving zijn meegenomen.

18 4. Tönsmeier verzorgt ook de nasortering van mix kunststoffen van nascheider Omrin. Dit wordt apart geregistreerd van de zogenaamde Nedvang stromen. 5. Van Systec/Schwarzataler zijn 10 (Stichting Afvalfonds) tot 11 (DKR) retourzendingen richting Tönsmeier bekend wegens het niet voldoen aan de DKR specificaties. Daarnaast zijn er voorbeelden van Reklamationen wegens het niet voldoen aan de DKR specificaties. 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat het Nederlandse huishoudelijk afval gescheiden wordt verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. Sita Recycling Services West te Rotterdam bedrijfsbezoek Sita Rotterdam heeft ,23 ton gescheiden ingezameld huishoudelijk kunststof verpakkingsmateriaal aan recyclers aangeleverd in Ten opzichte van de eerste cijfers die door Stichting Afvalfonds zijn aangeleverd is de hoeveelheid voor Sita in de laatste cijfers met 2.706,62 ton verhoogd met kunststofstromen uit uit sortering KFF. 3. Het hergebruikpercentage van het totaal aangeleverde kunststof verpakkingsafval (26.881,85 ton) bedraagt 76% 4. Op basis van het bedrijfsbezoek is geconcludeerd dat het aannemelijk is dat niet alle stromen kunststof (geheel) voldoen aan de DKR specificaties en mogelijk hadden moeten worden geretourneerd. Uit het overzicht van retourzendingen blijkt dat er in 2013 vanuit Systec Plastics (voorheen Schwarzataler) twee retourzendingen naar Sita zijn geweest met de nummers en Voor Sita is een voorbeeld van Reklamation ontvangen van de DKR. Sita heeft zelf ook aangegeven dat sommige vrachten zijn afgekeurd. Dit betrof met name folies. De vrachten zijn echter niet retour gekomen. Vraag: hoe te rijmen met de hiervoor genoemde retournummers? 6. Uit het bedrijfsbezoek blijkt dat huishoudelijk en bedrijfsafval gescheiden worden verwerkt en geadministreerd. 7. Visuele controle levert geen afwijkingen op voor het beeld dat dit huishoudelijk verpakkingsafval betreft. Opmerking [M4]: Hier levert Eugen Rudolf nog info over aan Remondis te Kerpen (Dtsl) niet bezocht 1. Remondis heeft in 2013 in totaal 9.022,32 ton gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens voor recycling aangeleverd. 2. Het hergebruikpercentage van het totaal aangeleverde kunststof verpakkingsafval (13.140,46 ton) bedraagt 69% 3. Remondis zamelt in een bunker bij Rova Zwolle bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval in. Dit wordt gescheiden gehouden van de stroom huishoudelijk kunststof verpakkingsafval. Nehlsen te Westoverledingen (Dtsl) niet bezocht 1. Nehlsen heeft via gescheiden inzameling in 2013 in totaal 1.646,34 ton kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens voor recycling aangeleverd. 2. Voor Nehlsen is geen hergebruikpercentage berekend, omdat de hoeveelheid aangevoerd materiaal niet bekend is. 3. Nehlsen stond in 2013 niet onder contract van Kunststof Hergebruik; het materiaal betreft materiaal uit de inzameling 2012, dat pas in 2013 is gesorteerd en verwerkt bij recyclers. 4. Alleen van Systec Plastics te Eisfeld (voorheen Schwarzataler) is bekend dat 23,92 ton kunststof verpakkingsafval aan Nehlsen is geretourneerd wegens het niet voldoen aan de specificaties. 5. Nehlsen heeft ook materiaal van nascheiders verwerkt in 2013, zoals van Omrin (bruto aanvoer van 1.742,44 ton bron: massabalans Omrin).

19 Recyclers van kunststof afkomstig van brongescheiden inzameling Bij de onderstaande bedrijven is voor de stroom gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens gecontroleerd of de aangeleverde gegevens kloppen met de door de Stichting Afvalfonds aangeleverde gegevens. Enkele van deze bedrijven verwerken ook kunststofstromen die door nascheiding zijn verkregen. Cabka te Weira (Dtsl) bedrijfsbezoek Cabka is met ,96 ton de grootste recycler van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in Cabka recyclet alleen de mixed kunststoffen uit de sortering van het kunststofafval van Nederlandse huishoudens. 2. Het DKR overzicht LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierungen geeft een totaal netto levering van ,88 ton, dat is 21,92 ton meer dan vanuit het door Stichting Afvalfonds aangeleverde overzicht; een te verwaarlozen verschil. 3. Van DKR zijn verwerkingsverklaringen van Cabka voor de maanden oktober, november en december 2013 ontvangen. 4. Bij binnekomst is het Nederlandse materiaal nog te herleiden. Zodra het materiaal het productieproces ingaat wordt het met andere materialen gemengd. Borchers Kreislaufwirtschaft te Borken (Dtsl) bedrijfsbezoek Borchers is met ,20 ton de op één na grootste recycler mixed kunststoffen uit de gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in Borchers heeft ,20 ton mix kunststoffen voor recycling aangeboden gekregen van sorteerders van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval in Volgens een schriftelijk verklaring van Borchers worden de uit Nederland afkomstige mixed kunststoffen verwerkt tot pellets die geschikt zijn voor materiaalhergebruik. Deze stroom kan in zijn geheel als hoogwaardige recycling worden meegeteld. Systec Plastics te Eisfeld (Dtsl) (voorheen Schwarzataler) bedrijfsbezoek De firma Schwarzataler die in de overzichten staat opgenomen is in 2013 opgegaan in de firma Systec Plastics locatie Eisfeld. 2. Systec Plastics te Eisfeld is met ,85 ton de derde grote recycler van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens in Systec Plastics recyclet folies (7.580,55 ton), PE (1.258,92 ton) en PP (2882,38 ton). 3. Het DKR overzicht LRA Thüringen Lieferübersicht Notifizierungen geeft een totaal netto levering van gescheiden ingezameld kunststof verpakkingsafval van ,87 ton (totaal minus de ATTERO cijfers), dat is 589,98 ton minder dan vanuit het door Stichting Afvalfonds aangeleverde overzicht. 4. In het DKR overzicht zijn de gescheiden ingezamelde stromen kunststof geregisteerd onder de noemer NEDVANG. De stroom kunststof die afkomstig is van nascheider Attero is apart geregistreerd onder de noemer HANDEL INT en ATTERO. Deze stromen zijn dus administratief van elkaar gescheiden. 5. Van Systec zijn enkele voorbeelden van Reklamationen ontvangen, prijsverrekeningen omdat de aangeleverde stroom kunststoffen niet voldeden aan de gevraagde specificaties, o.a. voor de sorteerders Schönmackers, Sita en Tönsmeier. 6. Systec Plastics (incl. Schwarzataler) is de enige recycler waarvan bekend is dat het bedrijf retourzendingen heeft gedaan wegens het niet aan de specificaties voldoen van aangeleverde stromen kunststof verpakkingsafval van Nederlandse huishoudens. In ntotaal gaat het om 31 (stichting Afvalfonds) of 33 (DKR) retourzendingen. Deze retourzendingen zijn niet in de telling meegenomen door de Stichting Afvalfonds. 4PET Recycling te Arnhem bedrijfsbezoek PET Recycling verwerkt 48% van de via gescheiden inzameling verkregen PET-stromen.

20 2. Het materiaal wordt voor circa 70% verwerkt tot maalgoed/granulaat en de rest (bijv. etiketten en doppen) wordt verkocht en deels nog gerecycled. 3. Er is geen sprake van stromen PET uit de statiegeldstromen.

21 Document 4 Nr. Supermarkt Naam supermarkt Plaats Gemeente Inspecteur Deel van keten Gratis tas kassa Welk materiaal Gratis tas andere plaats Aldi Heemstede Heemstede ja nee ja groente fruit nee ja functie? opmerkingen PVC logo aantal Lijst KIDV Risicoverpakkingen aantal 3 lijst KIDV Verpakkingen positief beoordeeld? Aantal positief beoordeeld nee ja 1. 1 Aantal pos food Aantal pos non food opmerkingen Supermarkt >200 m2 inzamelbak geplaatst afstand (meter) standaard 3-5 m3? andersoortig? beschrijf container gereedschapsassortiment mortiertang ja nee ja ja Hoogvliet Aalsmeer Aalsmeer ja nee ja groente fruit nee ja 2 nee ja 1 1 pincet bellissimo ja ja 5 nee ja ondergrondse 5 nee ja Aldi Almelo Almelo ja nee nee x nee ja 6 nee ja 1 1 antislipzolen ja ja 210 ja ja ja C1000 Almelo Almelo ja nee ja groente fruit nee ja 7 nee nee ja ja meter ja ja ja Albert Heijn Amersfoort Amersfoort ja nee ja groente fruit x nee ja 3 nee nee ja ja 20 ja ja ja Albert Heijn Hoogland Amersfoort ja nee ja groente fruit nee ja 9 nee ja 1 1 AH kam ja ja 10 nee ja ondergronds 5 j ja 5 fet tip viltstiften en pinypon Dekamarkt Apeldoorn Apeldoorn ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 2 2 poppetje ja ja 50 nee ja ondergronds 5 nee ja geschatte inhoud logo duidelijk voor 31 dec Gemeente gereageerd brief zo nee waarom niet aangegeven geen container dus ook geen geld te willen ontvangen waarom niet container ontvangen maar niet geplaatst container voor 31 december ontvangen bijdrage ontvangen bijdrage ontvangen voor 31 december staat er al sinds 2009, was proef Jumbo Arnhem Arnhem ja nee ja groente fruit nee ja 2 nee ja 1 1 Duni messen ja nee ja nee ja ja gemeente heeft ook route inzameling Spar Arnhem Arnhem ja nee ja groent fruit nee nee ja nee ja nee ja ja gemeente heeft ook route inzameling C1000 Beesterzwaag Opsterland ja nee ja groente fruit nee ja 3 nee ja 1 1 folie varkenslappen ja nee ja ja nascheiding Bij hercontrole geen draagtas bij 8 kassa. Manager was verbaast over verstrekken draagtassen. Navraag heeft geleerd dat er normaal geen draagtassen verstrekt worden, maar dat het toen een foute levering was en dat, als de klanten er om vroegen, een draagtasje verstrekt werd. Dit was dus een tijdelijke situatie. folie jumbo tauge, kastanje champignions, fingerfood Jumbo Hapert Bladel ja ja dde plastic kl ja groente fruit nee ja nee ja sticks, vorken, losse folie ja nee ja ja route inzameling Emte Breda Breda ja nee ja groente fruit nee nee ja ja 30 ja nee? geen logo, alleen tekst 5 folie fuji appels en folie AH Hengelo Bronckhorst ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 3 2 doyenne peren, ah 1 balpennen nee ja x nee route inzameling ja ja C1000 Wilnis De Ronde Venen ja nee ja groente fruit nee nee ja nee ja ja route inzameling RF vroeg bij afrekenen om papieren 3 zak. Cassiere bood gratis plastic zak aan. Bij navraag bedrijfsleider bleek cassiere nieuw. Allen evt. gratis zak bij vleesprodukten, bleek hier ook het geval C1000 Eersel Eersel Kempen gemeenteja nee ja groente fruit vlees brood Lidl Eersel Eersel Kempen gemeenteja nee ja groente fruit nee ja nee ja 3 nee ja 3 3 folie van kalkoenroerbak, kaas en pittige grillworst ja nee ja ja route inzameling nee nee ja nee ja ja route inzameling Albert Heijn Eindhoven Eindhoven ja nee ja groente fruit x nee ja 4 nee ja 1 1 viltstiften ja ja 5 ja ja ja containers staan er al jaren Albert Heijn Enschede Enschede ja nee ja groente fruit nee ja 2 nee nee ja ja 120 ja ja ja Aldi Enschede Enschede ja nee nee nee ja 5 nee ja 1 1 ice hockey stick ja ja 100 ja ja ja Coop compenschede Enschede ja nee nee nee ja 2 nee ja 1 1 afbreekmes ja ja 50 ja nee ja C1000 Etten Leur Etten Leur ja nee ja groente fruit afbreekbare groente fruit zakjes nee ja 1 nee nee ja ja 10 nee ja ondergronds 5 ja ja ass) bedrijfsleider heeft contact 2 opgenomen met het hoofdkantoor. Het hoofdkantoor zou nogmaals goed naar alle filialen communiceren dat er bij de kassa GEEN gratis plastic zakjes (knisperend) mogen liggen. De Jan Linders zakken kosten 0,20 x Opmerkingen Jan Linders Heerlen Heerlen ja nee ja groente fruit Lidl Heerlen Heerlen ja nee ja groente fruit nee ja C1000 Helmond Helmond ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 5 6 nee nee ja nee ja ja route inzameling nee ja nee ja 4 4 luxepralines en batterijtester ja nee ja ja route inzameling folie haricots verts, snijvlees, vlees en zoetjes C1000 ja nee ja ja route inzameling Albert Heijn St AnnaparochieHet Bildt ja nee ja groente fruit nee ja 1 nee nee ja nee ja ja nascheiding 6 doppinda, kauwgum, Poiesz Super St AnnaparochieHet Bildt? nee ja groente fruit nee nee nee ja schilmeske ja nee ja ja nascheiding Coop HollandscheveHoogeveen ja nee nee nee ja Aldi SpelholzerheidKerkrade ja nee nee ja, blister ranex nachtlampje 1 nee ja 6 nee nee ja nee ja n ja ja nee ja snoepfabriek trommel, topcraft stofmasker, TDII spaarlamp ja nee ja ja route inzameling Albert Heijn Lelystad Lelystad ja nee ja groente fruit kan 10% zelf inkopen nee ja 7 nee ja 1 1 AH fashion box ja ja 20 ja ja nee nee ja ja continer in januari 2014 geplaatst Spar Baexem leudal ja nee ja brood, groente fruit nee ja C1000 Leusden Leusden ja nee ja groente fruit nee ja Albert HeijnBunde Meersen ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 hondepoepzakjes ja ja 200 ja ja metalen container 5 ja ja sorbo balpennen en corned nee ja beef ja ja nee ja ondergronds 5 nee ja nee ja gebogen nagelschaartje, marsepein, fuji appels, paturain mini kaasje ja nee ja ja route inzameling Coop Nijmegen Nijmegen ja nee ja groente fruit nee nee ja nee ja ja route inzameling Jumbo Nunspeet Nunspeet ja nee ja groente fruit ja, stiften 1 nee ja nee ja 4 2 nagelborstel, lexro stiften, 2 merkx zult, serrano ham ja nee nee? ja nascheiding Nettorama Oss Oss ja nee ja groente fruit nee ja nee nee ja ja 5 nee ja ondergronds 5 nee ja route inzameling lidl Ulft Oude IJsselstreek ja nee ja groente fruit nee ja 1 nee nee ja nee ja ja route inzameling Dirk vd BroekHarderwijk reegio Noord Veluwe ja nee ja groente fruit nee ja 5 nee nee ja nee nee? ja nascheiding Albert HeijnRoermond Roermond ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 3 2 al erder gesignaleerd, marsepein, nagelschaartje, 1 balpennen ja nee 5 ja ja route inzameling Aldi Roermond Roermond ja nee ja groente fruit ja, fisher price koker 1 nee ja nee nee ja nee ja ja route inzameling Albert Heijn Rozenburg Rotterdam ja nee ja groente fruit afbreekbare groente fruit zakjes nee ja 1 nee nee ja ja 20 ja ja nee container is net geplaatst emte Sluis Sluis ja nee ja groente fruit nee ja 2 nee nee ja nee ja ja route inzameling Aldi Drachten Smallingerland ja nee nee nee ja nee??? kabeljouwfilet onduidelijk ingevuld ja nee ja n ja ja Lidl Soest Soest ja nee ja groente fruit nee ja nee nee ja ja 250 nee ja ondergronds 5 nee ja Aldi Sneek Sudwest Fryslân ja nee nee nee ja 5 nee ja nee ja ja nascheiding Jumbo Bolsward Sudwest Fryslân ja nee ja groente fruit nee ja 4 nee ja 1 1 ijsfontijn ja nee ja ja nascheiding 5 bovengrons, grote Emte Tiel Tiel ja nee ja groente fruit nee ja nee nee ja ja 200 nee ja opening 5 ja ja Aldi Tubbergen Tubbergen ja nee nee nee ja Coop Harbrinkhoek Tubbergen ja nee nee nee ja 4 nee ja snoepfabriek mix drop, stofmaskers ja nee ja nee ja ja nee ja 1 1 luchtverfrisser ja nee ja nee ja ja AH Urk Urk ja nee ja groente fruit nee ja 4 nee ja nee ja ja past niet bij omgekeerd inzame x 6 deksel zure zult, ook aangetroffen bij Jumbo Albert Heijn Utrecht Utrecht ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 nunspeet ja ja 100 ja ja ja 1 bijdrage voor ondergrondse container. Zal enige tijd mee gemoeid zijn voor plaatsing is afgerong, hoeft niet perse bij deze supermarkt, Gemeente zoekt meest rendabel plaast gemeente heeft ook haalsysteem. gemeente kreeg geen ijdrage omdat ondergrondse containers al geplaats waren. Hebben combinatie haal- en brengsysteem. Bij iedere supermarkt ondergrondse container bijdrage voor ondergrondse containers. Aanbesteding eind januari waarna uitvoering/plaatsing. Bezwaarprocedures zijn afgerond hebben routeinzameling, daarnaast bij 6 gemmenten containers, maar niet elke supermarkt, daarom hier grote afstand 250 meter gemeenten Dinkelland en Tubbergen via Nedvang 13 containers ontvangen, het aantal supermarkten in beide gemeenten.nu in beide gemeenten huisaan-huis inzameling van plastic. Momenteel beleid aan het ontwikkelen hoe om te gaan met de inzamelen van plastic. Het ziet er naar uit dat we in de loop van dit jaar de containers plaatsen. Het is waarschijnlijk dat we de containers niet plaatsen voor 1 april 2014, daarnaast is het mogelijk dat we in overleg met de supermarkt en de burgers voor een andere locatie kiezen gemeenten Dinkelland en Tubbergen via Nedvang 13 containers ontvangen, het aantal supermarkten in beide gemeenten.nu in beide gemeenten huisaan-huis inzameling van plastic. Momenteel beleid aan het ontwikkelen hoe om te gaan met de inzamelen van plastic. Het ziet er naar uit dat we in de loop van dit jaar de containers plaatsen. Het is waarschijnlijk dat we de containers niet plaatsen voor 1 april 2014, daarnaast is het mogelijk dat we in overleg met de supermarkt en de burgers voor een andere locatie kiezen Jumbo Venlo Venlo ja nee ja aardapp, groente fruit nee ja C1000 Vessem Vessem Kempengemeentja nee ja groente fruit nee ja C1000 Vianen Vianen ja nee ja groente fruit nee ja ja, strass lidl Vlissingen Vlissingen ja nee ja groente fruit steentjes 1 nee ja Albert Heijn Twello Voorst ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 party candles ja nee ja ja route inzameling laagbouw en ondergrondse containers bij hoogbouw nee nee 1 pink lady appels ja nee ja ja route inzameling nee nee ja ja 75 ja x x x ja ja x x x x x x x x nee ja 1 1 accutester ja ja nee ja ondergronds 5 nee ja nee ja 1 1 ah balpennenset ja nee ja ja route inzameling Gemeente heeft een combinatie van haal- en brengsysteem en had al enkele containers, Heeft na.v aanbod Nedvang 3 bovengrondse containers laten bij plaatsen. Een daarvan staat bij deze supermarkt logo niet aanwezig, wel tekst kunststof haalsysteem en 3 milieustraatjes met kunstsofcontainers. Achteraf liever containers besteld om te plaasten bij supermarkten

22 Lag bij de kassa waar ik afrekende en zag het in ieder geval ook nog bij een andere kassa liggen. heb het voorafgaand aan het bezoek ook gevraagd aan de assistentbedrijfsleider en die gaf aan dat gratis tasjes werden verstrekt C1000 Waddinxveen Waddinxveen ja ja unne draagtaja groente fruit nee ja nee ja ja 25 ja ja ja Jumbo Wierden Wierden ja nee ja groente fruit nee ja 5 nee ja 1 1 tandenborstel ja ja 30 ja ja ja ja Aldi Ossendrecht Woensdrecht ja nee nee groente voorverpakt nee ja 4 nee ja 1 1 stofmasker ja ja? ja nee ja logo niet, alleen de tekst plastic verpakkingsafval AH s HeerenbergMontferland ja nee ja groente fruit nee nee ja nee ja ja route inzameling x Albert Heijn Vleuten ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 verpakking kleurpotloden ja ja 75 nee ja bovengrondse metalen 4 nee ja Emte Nijverdal ja nee ja groente fruit nee nee ja ja 10 ja ja ja Jumbo s HeerenbergMontferland ja nee ja groente fruit nee nee ja nee ja ja route inzameling 1 haalsysteem, weinig Deen Hoorn Hoorn ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 rietjes ja nee ja ja ruimte haalsysteem, weinig Deen 2 dek Hoorn Hoorn ja nee ja groente fruit nee nee ja nee ja ja ruimte AH leiden Leiden ja nee ja gf nee ja 3 nee ja 1 1 rijsttafelmix ja ja 20 ja x x x ja ja 5 Hoogvliet Nieuw vennephaarlemmermeer ja nee ja gf nee ja nee ja 2 2 hobbymes, zuignappen ja nee ja nee ja ja Albert HeijnBodegraven Bodegraven ja nee ja gf nee nee ja nee ja ja haalsysteem Jumbo Schoorl Bergen ja nee ja gf Dunne plastic gratis tasjes is sinds vorig jaar afgeschaft bij de kassa, volgens medewerkster. Schrijven gekregen van hoofdkantoor dat dit niet meer was toegestaan. nee nee ja nee ja ja???? Vomar Alkmaar Alkmaar ja nee ja gf nee nee ja ja 150 ja ja ja C1000 Ijsselstein Ijsselstein ja nee ja gf nee ja 5 nee ja 1 1 folie gorgonzola ja nee ja ja haalsysteem 5 haalsysteem en Coop Annen AA en Hunze ja nee ja gf nee ja nee ja 1 1 buigrietjes ja nee ja ja milieustraat 3 smart king kauwgom en chicken sticks (eerder ook Spar Ballum Ameland ja nee ja gf nee ja nee beoordeed ja nee ja ja nascheiding Lidl Balk de Friese Meren ja nee ja gf nee ja 1 nee nee ja nee nee te druk fusie gemeente ja nascheiding Aldi Bergum Tytsjerksteradiel ja nee nee nee ja 3 nee nee ja nee onduidelijk mochten geen foto's maken, onderzoek naar PVC Lidl Zaandam Zaandam ja nee ja gf?????????? gestaakt ja ja 10 ja ja ja 1 DEKA Zandvoort Zandvoort ja nee ja gf nee ja Vermoedelijk is door Omrin namens de aangesloten Friese gemeenten gereageerd. ja nascheiding nee???? mak up sponsje pos? ja nee ja nee ja ja Deen Almere Almere ja nee ja gf nee ja 3 nee nee ja ja 20 ja nee ja Lidl Heemskerk Heemskerk ja nee ja gf nee ja 2 nee nee ja ja 20 ja ja ja afbreekbare groente fruit zakjes 3 Bas Rotterdam Rotterdam ja nee ja gf nee ja nee nee ja nee ja nee ja ja Emte/NettoGorinchem ja nee ja gf nee ja 1 nee nee ja ja? Op plein bij nee ja ondergronds 5 ja ja Spar Huijbergen ja nee ja gf nee ja 3 nee nee ja ja?om de hoek ja nee ja logo alleen tekst plasticafval Jumbo HI Ambacht ja nee ja gf nee ja 1 nee nee ja ja 120 ja nee ja 4 Aldi Hoogvliet Rotterdam ja nee nee nee ja nee ja 1 1 zijknijptang ja nee ja nee ja ja C1000 Dirksland ja nee ja gf nee ja 2 nee nee ja ja 10 ja ja ja Plus Maasdijk ja nee ja gf nee nee ja ja 25 nee ja ondergronds ja ja Gaan 170 inzamelcontainers plaatsen en 11 ondergrondse perscontainers. Gaan de planning van 31 maart 2013 niet halen, maar de eerste container wordt geplaatst op 12 mei en daarna moet het vlot gaan. Gemeente heeft contact gehad met Nedvang dat ze de datum niet gaan halen. Zijn bang dat ze de vergoeding moeten terug betalen (31x 1500 = 46500,00 eur In het verleden wel container gehad bij supermarkten, maar gemeente vond dit vervuilend, haalsysteem levert veel op. Wij hebben één bovengrondse container gekregen. Daarover nog discussie met VE. stuur u de gevraagde stukken toe, zodra ik ze bij elkaar heb Stukken ontvangen, Nedvang schrijft betaald te hebben, Gemeente zegt nog niets ontvangen De bakken zijn geplaatst op de parkeerplaats tussen AH en de Vomar, staan ongeveer 20 meter van de AH en ongeveer150 meter van de Vomar maritiem transport dat vervoer van kunststofafval (te) duur maakt om gescheiden inzameling rendabel te maken. Bovendien gaat het niet gescheiden ingezameld afval naar de Omrin, waar aan nascheiding gedaan wordt nascheiding (Omrin), welk systeem nog verder verbeterd zal worden, waarna evt. plastic hero containers nauwelijks toegevoegde waarde hebben. Bang voor verwarring bij burgers nascheiding en aparte containers is niet logisch De gemeente heeft 4 inzamelbakken ontvangen van Nedvang in december Deze zijn geplaatst in januari 2014, maar niet bij alle supermarkten.1 bij Dirk van de Broek 2 bij de Vomar 1 bij de AH om de hoek, ongeveer 150 meter. Bij de onderzochte DEKA geen inzamelbak, omdat daar geen ruimte voor is. Is met Nedvang gecomm. zie mail 28/1 Ze zijn druk bezig met plaatsen van 128 containers, duurt nog ongeveer een maand dan is het klaar. Klopt wel want vorige week in R dam Zuid lag het zand nog op de bestrating, dus net geplaatst zie mail 28/1 Ze zijn druk bezig met plaatsen van 128 containers, duurt nog ongeveer een maand dan is het klaar. Klopt wel want vorige week in R dam Zuid lag het zand nog op de bestrating, dus net geplaatst Emte Rotterdam Rotterdam ja nee ja gf nee ja? nee nee ja ja 20 ja ja nee ja ja ja zie mail 28/1 container paar weken voor bezoek geplaatst Plus Rotterdam Rotterdam ja nee ja gf afbreekbare groente fruit zakjes C1000 Capelle aan decapelle aan de Ijssel ja nee ja gf nee ja nee ja 3 3 nee ja ja nee ja nee ja ja sorbo markeer al eerder nee ja 1 1 beoordeeld ja ja 100 ja ja ja AH Werkendam Werkendam ja nee ja g afbreekbare groente fruit zakjes nee ja 1 nee nee ja ja 10 nee ja ondergronds 5 nee ja sticker verbleekt Albert HeijnDokkum Dongeradeel ja nee ja gf nee ja Aldi Dokkum Dongeradeel ja nee ja gf nee ja ja, disney proncess Albert HeijnAppingedam Appingedam ja nee ja gf dress 1 nee ja Lidl Groningen Groningen ja nee ja gf nee ja Poiesz Groningen Groningen ja nee ja gf nee ja Albert HeijnGroningen Groningen ja nee ja g nee ja Coop de Krim Hardenberg ja nee nee nee ja nee ja 1 1 ah fashion box ja nee ja ja nascheiding nee ja 2 2 tom aanstekers en microvezeldoekjes ja nee ja ja nascheiding nee ja 1 1 verrassingsei ja nee ja ja nascheiding nee ja 1 reuze vruchtenharten ja nee ja ja nascheiding nee ja 1 1 afvoerzeefje ja nee ja ja nascheiding nee ja 1 1 schilmesje ja nee ja ja nascheiding nee nee ja nee ja ja omgekeerd inzamelen Albert HeijnHeerenveenHeerenveen ja nee ja gf nee ja 5 nee nee ja nee ja ja nascheiding Lidl Grou Leeuwarden ja nee ja gf nee ja 4 nee nee ja nee ja ja nascheiding Coop Nijeveen Meppel ja nee nee nee ja Coop Hooghalen Midden Drente ja nee nee nee ja Jan Linders Beek en Donk Laarbeek ja nee ja groente fruit nee ja Plus Boxtel Boxtel ja nee ja groente fruit nee ja Jumbo Winssen Beuningen ja nee ja groente fruit nee ja Jumbo Oirschot Oirschot ja nee ja groente fruit nee ja Jumbo nuenen nuenen ja nee ja groente fruit nee ja Albert HeijnEindhoven Eindhoven ja nee ja groente fruit nee ja C1000 Geffen Maasdonk ja nee ja groente fruit nee ja nee nee ja nee ja ja route inzameling nee ja 1 1 chicken sticks ja nee ja ja nascheiding ja 1 1 dadels folie ja nee ja ja nee ja wasknijpers en folie verswaren ja nee ja ja huis aan huis inzameling Huis aan huis inzameling (diftar-gemeente). nee ja 1 1 folie vleeswaren ja nee ja ja route inzameling. nee ja aanstekers, pet food ja nee ja ja huis aan huis nee ja 2 2 haricots vert en stukje vershoudfolie ja nee ja ja nee ja 1 1 filtstiften ja ja 5 ja j ja nee ja 2 2 folie tauge en folie vershoudafdeling ja nee ja ja containers kunnen niet aan zijkant open gemaakt worden Info Nedvang Eindhoven 45x containers, 11x tegemoetkoming huis aan huis inzameling. zie mail 28/1 Ze zijn druk bezig met plaatsen van 128 containers, duurt nog ongeveer een maand dan is het klaar. Klopt wel want vorige week in R dam Zuid lag het zand nog op de bestrating, dus net geplaatst Dongeradeel laat kunststof verpakkingen nascheiden door Omrin. Fryslân breed (met uitzondering van de gemeente Smallingerland) voor gekozen Dongeradeel laat kunststof verpakkingen nascheiden door Omrin. Fryslân breed (met uitzondering van de gemeente Smallingerland) voor gekozen Appingedam maakt gebruik van nascheiding en is er geen gescheiden inzameling van kunststofafval. gekozen (nog) geen inzamelbakken bij de Supermarkten te plaatsen. Mogelijk, wanneer het statiegeld op de grote PET-flessen is afgeschaft alsnog gedaan wordt. gekozen (nog) geen inzamelbakken bij de Supermarkten te plaatsen. Mogelijk, wanneer het statiegeld op de grote PET-flessen is afgeschaft alsnog gedaan wordt. gekozen (nog) geen inzamelbakken bij de Supermarkten te plaatsen. Mogelijk, wanneer het statiegeld op de grote PET-flessen is afgeschaft alsnog gedaan wordt. Hardenberg staat aan vooravond van de invoering van Omgekeerd inzamelen. Daarbij hoge service gegeven op de huis-aan-huis inzameling van waardevolle grondstoffen. De grijze restafvalcontainer wordt o.a. ingezet voor inzameling kunststofverpakkingen. De inzameling met behulp van verzamelcontainers past niet bij de inzamellogistiek van het omgekeerde inzamelen. route inzameling, containers bertekenen dat ze ook op zaterdag moeten worden geleegd. Is que kosten en logistiek niet wenselijk Gemeente heeft telefonisch gereageerd op mailing van Nedvang en toen gevraagd om 9 containers. Maar kreeg toente horen ah, gemeente Midden- Drenthe, die doet aan nascheiding (Attero) dan geen recht op containers en toen was de gemeente er snel klaar mee. Behoefte aan de containers was er ook eigenlijk niet omdat nascheiding prima werkt. De gemeente heeft afgezien van containers ivm het straatbeeld. Gemeente zamelt al lang huis aan huis in. Inzameling vrij redelijk. Gemeente heeft diftar, er is geen hoogbouw, bereidheid bij de burgers is groot. Heeft routeinzameling. Heeft wel aantal bakken aangevraagd voor pilot over een paar weken of het loont en werkt om bij een aantal supermarkten een extra container te plaatsen. Info Nedvang 5x inzamelbak, 2x afgezien van inzamelbak, 1x tegemoetkoming inzamelbak, 6x afgezien van inzamelbak Ze zamelen huis aan huis in en willen absoluut geen brengvoorziening. Er werd gevraagd om voor medio juni 2013 te reageren. Zo niet dan werd aangenomen dat we geen belangstelling hebben. Vandaar geen reactie. De Kempengemeenten waar de gemeente Oirschot, Eersel, Bladel, Reusel en Bergeijk onder vallen hebben niet gereageerd op de brief van Nedvang maar Nedvang uitgenodigd. Maken geen gebruik van aanbieding. Zamelen huis-aan-huis in. Eén maal in de twee weken worden alle afvalstromen in éen keer opgehaald (GFT, rest, plastic). Nuenen besloten om de Nedvang-containers niet in te zetten, omdat deze bakken niet aan de zijkant maar alleen a/d onderkant opengemaakt kunnen worden. Ook stelde Nedvang de eis dat de bakken alleen bij supermarkten en niet elders ingezet mochten worden. huis aan huis inzameling.bijplaatsen van containers averechtse op de huis-aan-huis-inzameling. Wel binnenkort verandering doordat gemeente wordt opgedeeld over andere gemeenten (met ander systeem).

23 3 haalsysteem levert een hoog inzamelresultaat op. Toevoegen brengsysteem vooral een verplaatsing van plastic en niet zozeer een toename. Milieurendement neutraal. Het plaatsen van bakken bij de supermarkten geen goede oplossing. houd je de huidige beweging (met de PET-fles naar de supermarkt) in stand, terwijl het idee van het afschaffen van statiegeld is om naar één systeem te gaan. Bovendien is één container per supermarkt niet voldoende. Dagelijks legen niet gewenst en duur. Bij supermarkte beperkt ruimte. Het risico zwerfafval groot bij een container voor plastic afval. Er is bij een brengsysteem minder toezicht op het aanbod dan bij een haalsysteem. Kans vervuiling aangeboden plastic neemt toe. Bestuur wil geen bovengrondse afvalcontainer, vanwege straatbeeld Spar Schijndel Schijndel ja nee ja groente fruit nee ja Albert HeijnWageningen Wageningen ja nee ja groente fruit nee ja Aldi Den Haag Den Haag ja nee nee nee ja Aldi Rosmalen Den Bosch ja nee nee nee ja Coop compweurt Beuningen ja nee ja groente fruit nee ja Hoogvliet Voorburg Leidschendam-Voorburg ja nee ja groente fruit nee ja C1000 Poeldijk Westland ja nee ja groente fruit nee ja Jumbo Sint OedenrodSint Oedenrode ja nee ja groente fruit nee ja Jumbo Uden Uden ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 taartbodem Kuchen meister ja nee ja ja huis aan huis nee ja 1 1 folie verswaren ja ja 30 ja ja ja nee ja 1 1 folie venkel ja ja 25 ja nee nee ja 1 1 appels folie ja ja nee ja bovengronds, volledig oranje, vergelijkbaar met standaard 5 ja ja nee nee ja nee ja ja nee ja ja ja 25 ja ja ja nee nee ja ja 10 nee ja ondergronds 5 ja ja nee ja 1 1 aardappelschilmesje ja nee ja ja nee nee ja nee ja ja Spar Odiliapeel Uden ja nee ja groente fruit nee nee ja nee ja ja Nettorama Oisterwijk Oisterwijk ja nee ja groente fruit nee ja Lidl Oisterwijk Oisterwijk ja nee ja groente fruit nee ja Lidl Veendam Veendam ja nee ja groente fruit spar Zieuwent Oost Gelre ja ja dunne draagtas ja groente fruit ja, takkenschaar florabest 1 nee ja De tasjes welke gratis bij de kassa verstrekt worden gaan binnenkort 5 eurocent kosten. Kassa is hiervoor al aangepast, knop zit al op de kassa nee ja Jumbo Arnhem Arnhem ja nee ja groente fruit nee ja Aldi Arnhem Arnhem ja nee ja groente fruit nee ja Lidl Nijmegen Nijmegen ja nee ja groente fruit nee ja Spar Nijmegen Nijmegen ja nee ja groente fruit nee ja Aldi Winterswijk Winterswijk ja nee ja groente fruit nee ja Albert HeijnDidam Montferland ja nee ja groente fruit nee ja nee ja 1 1 sateshnitsel folie ja nee ja ja nee ja huis aan huis inzameling huis aan huis inzameling huis aan huis inzameling huis aan huis inzameling huis aan huis inzameling erwtensoeppakket, herenhemden ja nee ja ja huis aan huis inzamling nee ja 1 1 waxinelicht melinera ja nee ja ja onbekend nee ja 1 1 kipsticks voor hond, bedrijf is francjisenemer, mag 5% eigen inkoop doen. ja nee ja ja nee ja 1 1 aardappelschilmesje ja nee ja nee ja ja nee ja 1 1 beschermingsbril ja nee ja nee ja ja huis aan huis nee ja t shirts en vruchtenharten ja nee ja ja inzameling huis aan huis nee ja 1 1 peperpunt ja nee ja ja inzameling huis aan huis nee ja 1 1 snoepfabriek combimix ja nee ja ja inzameling nee ja rijsttafelmix, aanstekers, balpennen ja nee ja ja Dekamarkt Brummen Brummen ja nee ja nee ja 3 nee ja 1 1 oliebrander cadeauset ja ja 20 nee ja ondergronds 5 nee ja Spar GarnieMaastricht Maastricht ja nee ja groente fruit nee ja nee nee ja nee 3 XL kauwgum extramint Aldi Emmen Emmen ja nee nee nee ja nee ja 1 1 freshlight ja nee ja nee ja ja Dirk vd Bro Enschede Enschede ja nee nee nee ja 2 nee ja ja 50 ja ja ja spar burg-haamstede ja nee ja gf nee ja 1 nee ja 1 1 kwikkie klemmen ja ja 500 ja ja ja container centraal in centrum Jumbo Veghel Veghel ja nee ja groente fruit nee ja 2 nee nee ja nee? j huis aan huis inzameling huis aan huis inzameling huis aan huis inzameling Info website: er staan verspreid over de gemeente containers voor kunststof afval. In het overzicht staat dat in januari/februari 2014 containers worden bijgeplaatst. Ook op de Westduinweg. Info Afvalfonds: 60 x 3m3 containers, 35 x afzien bakken en 95 x afzien tegemoetkoming Hebben een brengsysteem voor kunststof. Er lopen twee pilots waarbij in een beperkt gebied kunststof huis aan huis inzamelen. Eerste resultaten zijn goed. Later dit jaar / begin volgend jaar beslissing of de gehele stad gaan invoeren. Bij Aldi Rosmalen stond al langer één container voor kunststof. Eind vorig jaar (november/december) is daar een tweede bijgeplaatst Gereageerd na telefoontje Nedvang. Zamelen huis aan huis in en willen absoluut geen brengvoorziening. Beuningen zit in een regioverband met oa Wijchen, Nijmegen, Druten, Heumen, Ubbergen en Groesbeek. Geen van deze maakt gebruik van het aanbod info niet plaatsen niet van gemeente (niet te bereiken) maar n.a.v. website Reden niet plaatsen: Inzamelkosten en beheerkosten zijn voor de gemeente hoog. - Uden is niet zo groot, waardoor zij een beperkt aantal supermarkten heeft. Dit levert geen optimale inzamelroute op. Hierdoor wordt het inzamelen verhoudingsgewijs duur. Verder verwachting dat 1 container per supermarkt onvoldoende zou zijn voor de hoeveelheid die aangeboden zou worden. Risico op veel bijplaatsingen/rommel. Indien 1 container onvoldoende capaciteit biedt is meerdere keren per week inzamelen noodzakelijk. Meerdere keren per week rijden voor een nog kleiner aantal locaties zou het kostentechnisch nog ongunstiger maken. - Bovendien werd verwacht dat er spitsmomenten van aanbod in weekend plaatsvinden, dus inzamelen zou juist in/rondom weekend moeten gebeuren. Bij locaties waar 1x per week voldoende is, is dat geen probleem. Bij locaties waar de container vaker per week geleegd moet worden, zou dit betekenen dat de inzameling geconcentreerd moeten worden in weekend. Zijn inzamelmomenten buiten regulier, waardoor duurder. Maar ook zou op drukke momenten van de dag een inzamelvoertuig bij de supermarkt aan de slag moeten, is een ongewenste situatie. zie toelichting controle Uden bewust voor geen containers te plaatsen. Leefomgeving: Ervaring dat er bij containers vaak spullen worden geplaatst die er niet thuis horen bewust voor geen containers te plaatsen. Leefomgeving: Ervaring dat er bij containers vaak spullen worden geplaatst die er niet thuis horen Gemeente belt niet terug ondanks herhaaldelijke verzoeken. Nagaan wat op lijst afvalfonds staat ook huis aan huis inzameling. Er worden ondergrondse containers geplaatst, projectgewijs. ook huis aan huis inzameling. Er worden ondergrondse containers geplaatst, projectgewijs. Montferland heeft gekozen voor een gescheiden inzameling van plastic verpakkingsafval via speciale plastic zakken. verkrijgbaar bij de gemeentehuis alsmede bij verschillende adressen binnen de gemeente. Wordt elke vier weken ingezameld ondernemer is franchise, 5% eigen inkoop, vooral streekprodukten realiseren 12-tal sorteerstraatjes kost tijd. Zullen in loop 2014, 1e kwartaal 2015 geplaatst worden

24 Document 5 Bezoek prestatiecriterium 3: Vaststellen % recyclaat, gerapporteerd is Contactpersonen: Hoe controleert het bedrijf welk percentage er recyclaat wordt toegepast? Is er verschil tussen de diverse flessen (dranken en inhoud)? Is de hoeveelheid recyclaat in 1 type fles altijd gelijk? (Bijv 1,5l )? Bevatten de preforms van verschillende leveranciers dezelfde hoeveelheid recylaat? Wie zijn de preform leveranciers? Wat is het marktaandeel bij deze leveranciers? Wie heeft het contract met de regranulaat leverancier? Was het percentage recyclaat over heel 2013 (ongeveer) gelijk? Eventuele afwijkingen en oorzaken daarvan (nieuwe technieken, problemen leveranties etc) Berekening Van alle typen flessen ( > 0,5 )l Samenstelling van de preforms (gewicht + % recyclaat). Per preformtype: hoeveel flessen zijn er op de markt gebracht vanaf 1 oktober - =[voorraad 1/10] + [inkoop] [voorraad 31/12] Opvragen voorraadgegevens + inkoopfacturen Opvragen hoeveelheid ingekocht recylaat

25 Opvragen bewijs dat dit recyclaat in deze flessen is toegepast. Berekening verhouding recyclaat tot totale gewicht flessen Vervolgonderzoek preformleverancier/ granulaatleveranciers Diversen

26 Document 6 Geachte mijnheer. Ik heb uw naam en adres ontvangen van.. van de Nederlandse Vereniging voor Frisdranken, Waters, Sappen. In de Raamovereenkomst Verpakkingen en het daarbij behorende Basisdocument monitoring verpakkingen is een aantal prestatiecriteria opgenomen die gerelateerd zijn aan de afschaffing van statiegeld. Voor de prestatie over het toepassen van recyclaat in nieuwe PET flessen heeft u onlangs aan de Stichting Afvalfonds een Assurance rapport overgelegd met het percentage recyclaat dat door uw bedrijf is ingezet in nieuwe PET flessen in het vierde kwartaal van Naast de verplichting van Assurance rapporten is in het basisdocument opgenomen dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) reality checks uit zal voeren. Hiervoor worden bij de frisdrankproducenten??? In het Assurance rapport heeft u aangegeven recyclaat ingekocht te hebben bij de volgende bedrijven Ik verzoek u bewijzen toe te sturen van de hoeveelheid ingekocht recyclaat bij de genoemde leveranciers in het vierde kwartaal van Als bewijs kan dienen: Facturen Aankoopcontracten Indien de betreffende leverancier recyclaat bevattende preforms heeft geleverd verzoek ik u facturen van de hoeveelheid ingekochte recyclaat bevattende preforms en de samenstelling van deze preforms toe te sturen. Indien u in het vierde kwartaal geen recyclaat bij de betreffende leveranciers heeft ingekocht, verzoek ik u bewijzen te overleggen van de laatste aankoop. Andere informatie waarmee aantoonbaar gemaakt wordt dat het de aankoop van recyclaat betreft en in welke hoeveelheden het is ingezet in het vierde kwartaal van Ik verzoek u deze bewijzen uiterlijk 23 april 2014 aan mij toe te sturen. Indien u vragen heeft kunt u mij bereiken via onderstaande contactgegevens. Met vriendelijke groeten,... Inspectie voor de Leefomgeving en Transport Risicovolle stoffen en producten Handhaving Afval Postbus BD Den Haag... Algemeen Mobiel

27 Document 7 Factsheet RPET Nav aanvullende constateringen ILT naast monitoring prestatiegaranties RPET ILT Risicovolle Stoffen en Produkten Handhaving Afval Herkomst toegepast RPET Het gebruikte RPET in de Nederlandse flessen is bijna volledig afkomstig uit Nederlandse en buitenlandse statiegeldsystemen. Voor fles naar fles recycling kan gemengd afgedankt PET (bv uit plastic heroes) worden gebruikt maar dan dalen efficientie van de installatie en het proces sterk en stijgt de prijs van het regranulaat. Relevante zaken mengstromen: PET uit mengsstromen wordt over het algemeen verkocht onder de Duitse DKR norm (maximaal 10% niet flessen PET aanwezig). Dit zijn over het algemeen PET schalen met een andere PET structuur en daarbij zijn het vaak multilayers met andere kunststoffen. Dit verstoord het recyclingsproces. Volgens richtsnoeren van het Europees voedselagentschap mag kunststof voor voedingsstoffen maximaal bestaan uit 5% kunststofrestanten uit niet voedselverpakkingen. Mengstromen PET bevatten ook PET flacons van schoonmaakmiddelen, shampoos en andere niet voedingsmiddelen. Mengstromen bevatten ook niet transparante flessen (blauw, groen, rood). Om een regranulaat te maken dat geschikt is voor transparante flessen moeten deze kleuren verwijderd worden. ILT heeft signalen ontvangen dat indien rpet uit Nederlandse statiegeldflessen niet meer beschikbaar is, vanuit het buitenland meer rpet van statiegeldflessen zal worden aangekocht. Datum 16 juni 2014 Maximale percentage 100% Technisch is er geen belemmering om 100% RPET flessen te produceren. Dit is ook waargenomen. Het enige verschil tussen RPET en virgin PET is de kleur: de fles wordt bij een hoger percentage RPET donkerder. Bij percentages tot circa 25-30% is dit voor de consument nauwelijks zichtbaar en is ook geen belemmering: diverse producenten gebruiken voor A- merk helder bronwater 30% RPET flessen. Niet alle frisdrankproducenten zijn overtuigd van de technische kwaliteit van RPET. Risico s zit men in de permeabiliteit (doorlatendheid) omdat het percentage koolzuur in de drank af kan afnemen. Ook bij andere problemen met de flessen wordt al snel gewezen op het percentage RPET. Zo heeft een producent (uit voorzorg vanwege twee geknapte flessen) besloten voor bepaalde dranken geen RPET meer te gebruiken. Achteraf bleek het probleem afkomstig uit het productieproces zelf, en niet te liggen aan het percentage RPET. Prijs virgin PET versus RPET De gemiddelde prijs van het RPET is slechts enkele procenten lager dan van virgin PET. Wereldwijd is er momenteel een enorme overcapaciteit van virgin PET. Dit jaar worden er in Europa nog nieuwe PET fabrieken geopend, waardoor de prijs nog meer onder druk komt te staan en mogelijk sterk lager wordt dan de prijs van RPET. Pagina 1 van 222

28 Frisdrankproducenten zonder duidelijk duurzaamheidsbeleid zullen kiezen voor goedkoper virgin PET. Dit sluit aan bij de waarneming dat er een groot verschil is tussen bedrijven die een lange termijndoelstelling hebben om meer recyclaat toe te passen en daardoor nu al ver boven de 25% recyclaat zitten (circa 50-60%) en bedrijven die hier geen of nauwelijks beleid op voeren en daardoor ruim beneden de 25% zitten (circa 10%). ILT Risicovolle Stoffen en Produkten Handhaving Afval Datum 16 juni 2014 Toezicht Bij de toetsing van de huidige doelstelling dat 95% van de producenten gezamenlijk minimaal 25% RPET toe moeten passen zijn enkele punten naar voren gekomen. Om het gemiddeld toegepast percentage te kunnen bepalen is het marktaandeel van de afzonderlijke producenten nodig. Producenten zijn vanwege concurentieoverwegingen zeer terughoudens met die cijfers, zelfs om deze aan ILT te geven. Uiteindelijk hebben ze dat toch gedaan omdat anders de ILT geen uitspraak over de prestatie zou kunnen doen en dit een negatief gevolg voor hen zelf en/of andere producenten kon betekenen. De vraag is of deze informatie de komende jaren nog wel beschikbaar komt als er een minder groot belang voor hen is. Voor een goede toetsing van deze doelstelling moet onderzoek gedaan worden bij meerdere producenten die een afspiegeling van alle producenten vormen. Daarbij is verificatie bij preformleveranciers en recyclaatleveranciers van belang. Dit is arbeidsintensief, met name doordat een deel van de producenten, alle preformleveranciers en een groot deel van de recyclaatleveranciers in het buitenland zijn gevestigd. Pagina 2 van 222

29 Document 8 Bevingdingen Prestatie: Minimaal 25% recyclaat in nieuwe PETfrisdrankflessen. 1.1 Beschrijving prestatie In de raamovereenkomst staat als prestatie beschreven: gebruik van minimaal 25% recyclaat in nieuwe PET frisdrankflessen. In het addendum is verder aangegeven dat het gaat om: kunststofflessen voor frisdrank en water groter dan 0,5 liter; gemiddeld minimaal 25% recyclaat. In het monitoringsdocument staat dat aan de prestatiegarantie is voldaan als: bij bedrijven die minimaal 95% van de markt vertegenwoordigen, in het vierde kwartaal van 2013, gemiddeld minimaal 25% recyclaat in nieuwe PET-frisdrankflessen is ingezet. Deze informatie dient door assurance-rapporten aangetoond te worden. 1.2 Ontvangen stukken De ILT heeft de verantwoording van het Afvalfonds over deze prestatiegarantie op 1 en op 18 april 2014 ontvangen. Het Afvalfonds concludeert op basis van een marktonderzoek door bureau Nielsen dat 8 bedrijven in 2013 circa 99% van het marktaandeel voor hun rekening hebben genomen. In de verantwoording staat verder dat van deze bedrijven een verantwoording met assurance rapport is ontvangen, bij 7 met een goedkeurend oordeel, bij 1 met een oordeelonthouding (Vrumona). In de verantwoording is een geanonimiseerd overzicht opgenomen van het gemiddelde percentage recyclaat dat door 8 frisdrankproducenten in het 4 e kwartaal 2013 voor de productie van nieuwe PET frisdrankflessen is ingezet. Uit het overzicht blijkt dat de percentages liggen in de range van 10,3 tot 47,3%. Het Afvalfonds rapporteert een gemiddeld percentage van: 31,9% voor alle 8 bedrijven. In de verantwoording concludeert het Afvalfonds dat bij bedrijven die minimaal 95% van de markt vertegenwoordigen, in het vierde kwartaal van 2013 gemiddeld minimaal 25% recyclaat in nieuwe PET frisdrankflessen is ingezet. De ILT heeft aanvullend ontvangen: een spreadsheet met berekeningswijze Nielsen marktaandeel van de 8 bedrijven; per producent een door de producent opgestelde verantwoording met het gemiddelde percentage recyclaat dat is ingezet in nieuwe PET frisdrankflessen in het vierde kwartaal van 2013 en een overzicht van het recyclaat dat is ingekocht. Eén producent heeft een (afwijkende) verklaring afgegeven waarin geen informatie over ingekocht recyclaat is opgenomen. Van iedere rapportage van de producenten een Assurance verklaring. Eén Assurance rapport is gedateerd op 16 april 2014 en heeft ILT op 18 april 2014 ontvangen (Lidl). Bij één rapportage was er sprake van een oordeelsonthouding door de accountant (Vrumona). 1.3 Beoordelingswijze De verantwoording van het Afvalfonds verpakkingen en de onderliggende documenten zijn steekproefsgewijs onderzocht. Daarbij zijn de hierna volgende werkzaamheden uitgevoerd: 1. De berekening van het marktaandeel door Nielsen is globaal onderzocht. 2. Op basis van informatie van Stichting Afvalfonds die voorafgaand aan de definitieve rapportage is ontvangen zijn 3 producenten geselecteerd door ze in de volgende 3 groepen te verdelen: producenten die alleen onder eigen merknaam in haar eigen winkels frisdrank/waterflessen leveren; producenten die aan verschillende winkelketens frisdrank/waterflessen leveren en in hun duurzaamheidsrapportages vermelden te streven naar meer dan 25% recyclaat; overige producenten die aan verschillende winkelketens frisdrank/waterflessen leveren. Vervolgens is van iedere groep de producent geselecteerd die het grootste aandeel heeft in

30 1.4 Resultaat het totale percentage recyclaat (marktaandeel * opgegeven percentage recyclaat). De geselecteerde 3 bedrijven zijn volgens de opgaaf van het Afvalfonds samen goed voor circa 61% marktaandeel en samen verantwoordelijk voor 24% recyclaattoepassing (het totaal van alle 8 producenten is 32% recyclaattoepassing). Van één van deze producenten is de rapportage pas ontvangen op 18 april 2014, waardoor de ILT niet het volledige geplande onderzoek kon uitvoeren. 3. De berekening van het marktaandeel van is steekproefsgewijs bij de 3 geselecteerde producenten getoetst aan de hand van administraties van deze producenten. 4. De 3 producenten zijn bezocht waarbij verschillende documenten zijn opgevraagd en beoordeeld, waaronder specificaties en inkoopnota s van preforms (preforms zijn PET buisjes die bij de frisdrankfabrikanten worden opgeblazen en gevormd tot de uiteindelijke PET fles); 5. Van de overige producenten zijn bewijzen van het ingekochte recyclaat en recyclaat houdende preforms opgevraagd. Deze zijn getoetst bij de leveranciers van recyclaat en preforms (zie punt 6) 6. Daarnaast is een leverancier van recyclaat en een producent van preforms. Het doel van deze bezoeken was een cross check van de informatie van de frisdrankproducenten en het vaststellen of het geleverde PET recyclaat daadwerkelijk afkomstig is van externe recyclingprocessen. Bij deze preform producenten zijn verschillende documenten opgevraagd en beoordeeld, waaronder specificaties en inkoopnota s van recyclaat. 7. De berekening door het Afvalfonds van het gemiddeld percentage recyclaat is getoetst. Stappen van PET restanten tot PET fles met recyclaat Voor een beter begrip van deze paragraaf zijn hier kort de stappen beschreven van PET restanten tot PET fles met recyclaat : 1. Inzameling PET restanten 2. Reinigen en vermalen tot flakes 3. Opwaarderen van flakes tot regranulaat 4. Mengen van basis PET met regranulaat PET 5. Productie van preforms 6. Blazen van preforms tot flessen 7. Vullen van de flessen Rapportage van Stichting Afvalfonds Stichting afvalfonds heeft op 1 april 2014 formeel de eerste rapportage opgeleverd. Daarin ontbrak nog het Assurance rapport van één van de producenten en het overkoepelende Assurance rapport over de gehele prestatie. Stichting Afvalfonds heeft een aanvullende rapportage toegezonden, gedateerd op 17 april 2014, met ee bijbehorend Assurance rapport en het ontbrekende Assurance rapport van de ene producent. In dit aanvullende rapport wordt gerapporteerd dat 8 producenten, die gezamenlijk 99% van de markt vertegenwoordigen, gemiddeld 31,9% recyclaat hebben toegepast. Van één bedrijf is er een Assurance rapport met oordeelonthouding van de accountant. Indien dit niet meegerekend wordt is het resultaat dat 86,4% van de bedrijven een Assurance rapport hebben ingediend en dat gemiddeld 29,5% recyclaat is toegepast. Bij dit percentage recyclaat is wel het marktaandeel meegewogen, maar het percentage recyclaat van de flessen op nul gesteld. Toetsing marktaandeel In het basisdocument is bij de wijze van toetsing opgenomen dat uit de Assurance rapporten van de betreffende bedrijven duidelijk dient te worden hoeveel nieuwe PET-flessen (in aantallen) na 1 oktober op de markt zijn gebracht. De ontvangen Assurance rapporten bevatten deze informatie niet. Uit navraag bij Stichting Afvalfonds en hun accountant is gebleken dat besloten is dit niet te

31 vragen bij de producenten, maar de verdeling van marktaandeel door middel van marktonderzoek vast te stellen. De reden daarvoor is dat bedrijven de informatie mogelijk niet zouden verschaffen vanwege de commercieel vertrouwelijkheid van dergelijke informatie. Uit de ontvangen documenten van Stichting Afvalfonds blijkt dat het marktonderzoek is gebaseerd op resultaten van het huidige statiegeldsysteem van Stichting Retourverpakking Nederland (SRN) en een onafhankelijk marktonderzoek door onderzoeksbureau Nielsen. Het marktonderzoek door Nielsen was noodzakelijk, omdat twee supermarkten niet zijn aangesloten bij het SRN systeem en een eigen statiegeldsysteem hebben. De gerapporteerde marktverdeling betreft een verdeling op basis van het kalenderjaar 2013 en niet specifiek het vierde kwartaal. De cijfers van het SRN zijn onderbouwd door een verklaring van SRN en een Assurance rapport. Van het marktonderzoek door Nielsen zijn de resultaten ontvangen, maar niet de wijze waarop deze tot stand zijn gekomen. De ILT heeft Nielsen daarover bevraagd. Nielsen heeft de cijfers voornamelijk gebaseerd op verkoopcijfers van supermarktketens en het opvragen van aankoopbonnen van klanten van supermarkten. Het marktaandeel van de twee supermarkten met een eigen statiegeldsysteem is gebaseerd op aankoopbonnen van gegevens van klanten en extrapolatie. De eigen onderzoeksgegevens worden onder andere vergeleken met de cijfers van het CBS. Nielsen garandeert statistische betrouwbaarheid met een maximale standaardfout van 10%. Met betrekking tot de producenten die gebruik maken van het SRN systeem komt het resultaat van de marktverdeling van SRN, Nielsen en eigen waarnemingen van de ILT overeen. Het aandeel van het aantal PET flessen dat op de markt is gebracht door de twee supermarkten met een eigen statiegeldsysteem is gebaseerd op indirecte gegevens en heeft daardoor een grotere maximale standaardfout dan productiecijfers die direct van producenten of SRN afkomstig zijn. Het effect hiervan is dat het gemiddeld percentage toegepast recyclaat met maximaal 1% daalt of stijgt. Toetsing bij producenten Van de drie geselecteerde bedrijven (CCE, Vrumona, Lidl) voor uitgebreid onderzoek is van twee tijdig de gegevens ontvangen. Van de derde is de rapportage later ontvangen en heeft de ILT door tijdsgebrek het onderzoek niet volledig uit kunnen voeren (Lidl). Bij twee producenten (CCE, Vrumona) waar uitgebreid onderzoek is uitgevoerd, is de onderliggende berekening van het gerapporteerde resultaat ingezien. Door middel van steekproeven in de administratie is getoetst of de gebruikte gegevens juist zijn. Voor verificatie van de gegevens is onderzocht hoe de inkoop en het vullen van flessen op de productielocatie in de administratie is vastgelegd. Bij beiden betrof dit een geautomatiseerd systeem waarbij te achterhalen is welk type fles met het betreffende percentage recyclaat te herleiden was. Een van deze producenten waar uitgebreid onderzoek heeft plaatsgevonden had een Assurance rapport met onthouding van oordeel (Vrumona). De reden van de accountant voor de onthouding was dat de voorraad op 1 oktober 2013 niet was vastgesteld en er daardoor verschuivingsgevaar bestond tussen flessen met recyclaat en zonder recyclaat. De ILT verwacht echter niet dat er verschuiving heeft plaatsgevonden. De opslag van preforms met en zonder recyclaat is gescheiden en per opslagmedium is aangegeven welk type preform het betreft en of deze recyclaat bevat of niet. Bij de input van de preforms in de blaasmachine wordt het opslagmedium pas gescand en wordt vastgelegd of er een recyclaat houdende fles is gebruikt. De geblazen flessen worden vervolgens direct gevuld, waardoor er per geproduceerde batch achterhaald kan worden of er recyclaathoudende flessen zijn gebruikt. Bij één producent (Lidl) die geselecteerd was voor uitgebreid onderzoek kon het onderzoek niet volledig uitgevoerd worden in in verband met de deadline voor de eindrapportage van de ILT De ILT had deze producent in het kader van dit onderzoek en voorgaand onderzoek in 2013 na de naleving van de Essentiele Eisen wel vastgesteld dat het bedrijf interne beleid heeft om zoveel mogelijk recyclaat toe te passen. De ILT neem aan dat het percentage recyclaat hoger is dan 25%, maar

32 heeft dit niet vastgesteld door cijfermatige toetsing en verificatie bij de leveranciers. De ILT heeft geconstateerd dat één producent nog hervulbare PET flessen op de markt zet (Vrumona). Deze flessen worden 6 à 7 maal hervuld. Deze flessen zijn niet meegenomen in de berekening. Voor zover bekend bevatten de flessen geen recyclaat. Het effect op het totale gemiddelde percentage recyclaat is minder dan 0,1%. Bij vier andere producenten is beperkte informatie opgevraagd voor reality checks. Twee (Spadel Inexco), daarvan hebben de informatie geleverd en daarbij zijn geen onregelmatigheden geconstateerd. Twee andere producenten (United Soft Drinks, Refresco) hebben de informatie niet verstrekt, waarbij één van hen specifiek aangaf geen medewerking te verlenen omdat de accountant dit reeds had gedaan (Refresco). Aldi was niet opgevraagd omdat pas later de contactgegevens werden ontvangen van afvalfonds Onderzoek bij recyclaatleverancier (Morssinkhof) Er is onderzoek uitgevoerd bij een recyclaatleverancier dat door twee bedrijven (CCE en Spadel) op was opgegeven als leverancier. De producenten hadden zelf recyclaat gekocht bij dit bedrijf en over laten brengen naar preformproducenten. Het ingangsmateriaal betrof hoofdzakelijk gebruikte PET flessen uit Nederlandse en buitenlandse statiegeldsystemen. Ten aanzien van een producent (CCE)waar uitgebreid onderzoek is uitgevoerd heeft de ILT vastgesteld dat de geleverde hoeveelheid recyclaat in zowel het derde als vierde kwartaal van 2013 overeenkomt met de benodigde hoeveelheid voor het gerapporteerde percentage recyclaat in combinatie met de hoeveelheid geproduceerde flessen. Ten aanzien van de andere producent (Spadel) waar beperkt informatie was opgevraagd is geconstateerd dat deze in 2013 geen recyclaat had ingekocht bij deze leverancier. Uit nader onderzoek bij de producent is gebleken dat in 2013 wel een kleine hoeveelheid is gebruikt die in voorgaande jaren bij deze leverancier was ingekocht. De producent heeft bewijzen overgelegd van de inkoop in 2013 bij andere recyclaat leveranciers. Deze hoeveelheid komt overeen met de benodigde hoeveelheid voor het gerapporteerde percentage recyclaat in combinatie met de hoeveelheid geproduceerde flessen. Onderzoek bij preformproducent(plastipak Luxpet Luxemburg) Er is onderzoek uitgevoerd bij een preformproducent die door vijf producenten was opgegeven als leverancier van recyclaat (Vrumona, Refresco, Inexco, United Soft Drinks, Aldi). Deze producent koopt flakes in die zijn gemaakt van gebruikte PET flessen. Vervolgens wordt van de flakes granulaat gemaakt dat gebruikt wordt voor de eigen preform productie. Het bedrijf produceert verschillende typen preforms met percentages recyclaat van 0 tot 100%. De werkwijze en de administratieve verslaglegging zijn bestudeerd. De ILT heeft geen aanwijzingen aangetroffen dat het werkelijke percentage recyclaat kan afwijken van het percentage in de productcertificaten. Vervolgens is van alle vijf producenten een aankoopdossier geraadpleegd en het daarbij behorende productiedossier. Dit betroffen ook dossiers van de producenten die geen gegevens hadden overgelegd aan de ILT. Bij dit onderzoek zijn geen onregelmatigheden aangetroffen. Conclusie De ILT concludeert op basis van dit onderzoek dat er geen aanleiding is om te twijfelen dat er aan de prestatie is voldaan. Van de bedrijven die meer dan 99% van de markt vertegenwoordigen is een Assurance rapport ontvangen. Gerapporteerd is een gemiddeld percentage recyclaat in nieuwe PET frisdrankflessen van 31,9 % rekening houden met de constateringen door ILT is dit percentage maximaal 2,5% lager en dus nog boven de 25%. De ILT merkt nog het volgende op: De zinssnede is ingezet in het vierde kwartaal is niet geheel duidelijk. Dit kan geïnterpreteerd worden als geproduceerd of als verkocht in het vierde kwartaal. Dit is van

33 belang, omdat de verkoop van frisdranken niet gelijkmatig is over het jaar. De ILT is uitgegaan van flessen die zijn afgevuld in het vierde kwartaal van 2013 De recyclaatleveranciers hebben ILT erop gewezen dat de prijs van nieuw PET granulaat daalt als gevolg van wereldwijde overproductie. Dit brengt een risico met zich mee dat er in de markt preforms worden verhandeld met een verklaring waarin een hoger recyclaat percentage is opgenomen dan werkelijk het geval is.

34 Document 9 Morssinkhof Telefonisch gesprek met 20 maart 2013 De deelnemers van SRN maken zelf uit waar de ingezamelde flessen naartoe gaan. Morssinkhof denkt nu alle flessen te krijgen, behalve die van Spa. Volgens hem hebben alleen coca cola en Spa een duidelijk beleid om recyclaat toe te passen. Zij sturen ook zelf sterk op de productie van e preforms. Bij de andere is het afhankelijk van de kostprijs van virgin versus recyclaat. Het kan dus ene periode meer zijn dan de andere. Spa brengt sinds een paar jaar alle flessen over naar een Duitse verwerker. Spa maakt er zelf preforms van in België. Morssinkhof is door Spa wel geautoriseerd om regranulaat te leveren, maar heeft in 2013 niets geleverd. Morssinkhof staat wel als leverancier op het Assurance rapport. Morssinkhof heeft een directe lijn met coca-cola, coca cola geeft aan bij welke preform producent het regranulaat aangeleverd moet worden. Vrumona en Refresco kopen preforms bij verschillende producenten in, deze preform producenten gebruiken vooral regranulaat van Luxpet in Luxemburg. Maar deze producenten verkopen aan zoveel verschillende producenten, dat het moeilijk te zeggen is hoeveel % er nu in de flessen van Vrumona en refresco zit. Bij deze producenten vroeg hij zich sterk af hoe een accountantsverklaring voldoende zekerheid kan bieden dat er inderdaad 25% in de flessen voor de Nederlandse markt zit. Volgens hem zijn eigenlijk alleen de financiële afdelingen van coca-cola en Albert Heijn grote voorstanders van het afschaffen van het statiegeld. De andere frisdrankproducenten en supermarkten waren er niet zoveel mee bezig, ze verdienen er immers aan. Daarnaast zijn er de voorvechters voor statiegeld Lidl en Aldi. Bezoek 23 april om te Zeewolde: (ILT),.. (Morssinkhof) Coca Cola Enterprises (CCE) en Spadel (SPA) hebben gerapporteerd RPET bij Morssinkhof ingekocht te hebben. Doelen van het bezoek: 1. Cross check van de door CCE en Spa aangegeven hoeveelheden 2. Vaststellen dat het daadwerkelijk recyclaat van afvalstoffen betreft 3. vaststellen wat de herkomst van de afvalstoffen is 4. Overige informatie verzamelen die van belang is Proces bij Morssinkhof voor productie van Mopet A voor nieuwe flessen -Sorteren. Bij statiegeld is dit een kleine stap. Het plastic heroes materiaal voldoet aan de DKR norm wat betekent dat er 10% PET schalen in zitten. Deze schalen verstoren het proces omdat er allerlei Multi layers inzitten. Deze PET schalen wordt afgezonderd en overgebracht naar een afvalverbranding. -Vermalen, wassen(loog en hoge temperatuur) en scheiden van fles, dop en etiket

35 -Extruderen en toevoegen violet kleurstof. Door het thermisch belasten en vervuiling wordt het PET geel. Toevoegen van de kleurstof compenseert dit. Morssinkhof gebruikt fijne zeven om kleine verontreinigingen af te vangen (hun eigen 100 % RPET flesjes bevatten geen pitjes. -nacondensatie. Door de voorgaande processen worden molecuulketens verbroken. Nacondensatie zorgt ervoor dat deze weer worden hersteld. Door dit proce van toevoegen van kleurstof en nacondensatie kan ook RPET weer steeds opnieuw ingezet worden (ook de donkere 50% fles van CCE). Diverse andere fabrieken doen dit niet en kunnen daardoor maar tot ongeveer 25% RPET toepassen. (komt overeen met toelichting bij CCE dat de supercycle RPET geler is dan MOPET) Ad. 1 Cross check van de door CCE en Spa aangegeven hoeveelheden CCE Stelling: Morssinkhof is veruit de grootste RPET everancier van CCE. Uit administratie van CCE blijkt in het vierde kwartaal 1413 ton bij Morssinkhof is ingekocht, waarvan 832 ton bestemd was voor NL flessen. Dit is net wat meer dan ze voor de geproduceerde hoeveelheden nodig hebben gehad. Check: Volgens Morssinkhof hebben ze in Q ton MOPET-A verkocht aan CCE, waarvan een deel niet aan de preformleveranciers maar aan CCE voorraad magazijnen is geleverd. De feedstock voor deze MOPET-A was op wens van Coca Cola 75% Nederlandse statiegeld fles uit het SRN systeem en 25% van de feedstock waren post-consumer refillable PET flessen uit het Noorse statiegeldsysteem. Morssinkhof heeft in Q ton MOPET-A aan CCE verkocht. Enkele honderden tonnen zijn aan het CCE voorraad magazijn geleverd.de feedstock voor deze MOPET-A was op wens van Coca Cola 54% Nederlandse statiegeld fles uit het SRN systeem en 46% van de feedstock waren postconsumer refillable PET flessen uit het Noorse statiegeldsysteem. Conclusie: De conclusie is dat de door Morssinkhof en CCE gepresenteerde hoeveelheden in dezelfde orde grootte zijn. Spadel Stelling: Spadel heeft in het Assurance rapport ook Morssinkhof als leverancier staan. Bij aanvullende vragen aan Spadel blijkt dat ze op on sport market grote voorraden inkopen en opslaan en voorraden preforms produceren. Spadel heeft aangegeven dat Morssinkhof in het rapport werd gezet omdat ze in 2013 bigbags hadden van deze leverancier in de safetystock. In 2013 is géén RPET ingekocht bij Morssinkhof. Check: Morssinkhof gaf aan dat ze wel een licentie hebben van Spadel om te leveren, maar in 2013 niet geleverd te hebben, laatste levering was in Conclusie: Conclusie is dat door Spadel en Morssinkhof gepresenteerde gegevens vergelijkbaar zijn. Ad2. / Ad3. Vaststellen dat het daadwerkelijk recyclaat van afvalstoffen betreft en vaststellen wat de herkomst van de afvalstoffen is

36 De PET restanten bij Morssinkhof voor Mopet A bestaan voor circa de helft uit Nederlandse statiegeldflessen, de helft buitenlandse flessen en minder dan 1% plastic heroes materiaal. Van de NL statiegeldflessen uit het SRN systeem ontvangt Morssinkhof alles behalve Spadel. Daarnaast ook de statiegeldflessen van Aldi. De flessen uit het SRN systeem werden tot circa 2010 vermarkt door SRN. Sindsdien zijn de frisdrankproducenten het grotendeels zelf gaan doen. CCE en Spadel behouden het eigendom over het materiaal en laten het in loondienst verwerken. Vrumona, Refresco en SRN verkopen de flessen aan Morssinkhof. In 2013 heeft Morssinkhof wel partijen overgekocht van CCE, omdat deze meer oude PET flessen hadden dan ze nodig hadden. SRN vermarkt nog wel de flessen van de kleine spelers en alle groene flessen, waaronder Sprite van CCE. Van de productieuitvallen uit vullijnen ontvangt Morssinkhof alleen van United Soft Drinks, de andere zullen het afgeven aan hun reguliere afvalinzamelaar (komt overeen met verhaal van CCE en Vrumona). Uit het buitenland koopt Morssinkhof statiegeldflessen en flessen van Fost Plus uit België. Fost plus is een gemengde inzameling van blik, flessen/flacons, drankenkartons. Dit is veel schoner dan het Nederlandse plastic heroes materiaal, omdat er geen (Multi-layer of PET) folies inzitten. Drankenkartons zijn in Belgie ook schoner, omdat er minder zuivel geconsumeerd wordt. Daarnaast is er met Britse drankenmerk Ribena een closed loop systeem waarin Morssinkhof de afgedankte PET flessen met andere PET restanten opwerk tot een recyclaat voor een 100% RPET fles Op vezoek van CCE zijn er begin 2013 kleine hoeveelheden PET flessen uit het plastic heroes systeem toegevoegd. De voorbewerking is kostbaar, doordat alle verontreinigingen met andere kunststoffen en organisch materiaal. Er kan maximaal 10% plastic heroes materiaal toegevoegd worden. Morssinkhof koopt daarnaast wel andere PET restanten in zoals stansresten uit productie van folies. Dit wordt hoofdzakelijk weer opgewerkt tot granulaat voor PET folies. Kleine hoeveelheden lumps en PET dat alleen tot fiber gemaakt kan worden, exporteert Morssinkhof naar Azië. Ad4: Overige informatie Diverse frisdrankproducenten en supermarktketens realiseren zich nu pas de mogelijke impact van het afschaffen en vragen zich bijvoorbeeld af waarom het Aldi en Lidl wel lukt om een kostendekkend systeem op te zetten. Statiegeldsysteem was ook een protectionisme voor de markt. Het was een drempel om toegang te krijgen tot de markt. Zeker onafhankelijke botterlarijen als Refresco en United Soft Drinks kunnen concurrentie krijgen van nieuw spelers op de markt die al groot zijn in de rest van Europa. De bottelarijen hadden nu makkelijk toegang tot het recyclaat, dat wordt straks moeilijker. Waarschijnlijk hebben ze zich er ook op verkeken dat de gemeenten gaan bepalen waar ze de flessen af gaan zetten en niet alleen Kunststof Hergebruik. Ze zullen dus moeten gaan onderhandelen met 300 gemeenten, de supermarkten en hun afnemers. (komt overeen met opmerking bij CCE dat ze hier iemand voor aan gaan stellen). De financiële berekeningen in het rapport van WUR kloppen niet volgens Morssinkhof niet. Er is onvoldoende rekening gehouden met het feit dat de meeste bottelarijen nu verdienen aan de verkoop van de statiegeldflessen aan Morssinkhof. Vervolgens is wel opgenomen dat de aanschaf van RPET vaak hoger ligt Tegen de verwachting in is de prijs van virgin PET de laatste jaren sterk gedaald door overproductie. Morssinkhof verwacht dit een bubbel is die zal klappen. (opm. uit artikelen op internet blijkt dat investeerders de afgelopen jaren nieuwe PET fabrieken hebben opgezet omdat een stijging in de vraag naar PET werd verwacht. De stijging is echter

37 beperkt en de toepassing van RPET is toegenomen. Er wordt voor 2014 een overcapaciteit verwacht van 50% Morssinkhof ziet een risico dat preform producenten vanuit financiële overwegingen minder RPET toevoegen dan ze verklaren. (opm. in de rapportage wellicht noemen dat dit een risico is en dat het voor ILT moeilijk controleerbaar is omdat nu alle RPET preforms in het buitenland geproduceerd worden) Morssinkhof is tegen een verbod op zwart plastic, want juist zwart verpakkingen kunnen geheel van Recyclaat gemaakt worden. Voor sommige lagere kwaliteit RPET R-PE is dat de enige oplossing. Er zou juist een verplichting moeten komen om bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen te verpakken in zwarte RPET of R-HDPE flessen en flacons. Gezien toekomstige ontwikkelingen heeft Morssinkhof extra grond aangekocht om een extra sorteerlijn te bouwen om het 90/10 PET van bedrijven als Sita / Remondis op te kopne en verder uit te sorteren (zou per in bedrijf kunnen zijn)

38 Document 10 ILT Risicovolle Stoffen en Produkten Handhaving Afval Kennedyplein 7 Eindhoven Postbus BD Den Haag Contactpersoon Meld- en Informatiecentrum T gesprek met Deloitte Datum 13 maart 2014 Telefonisch gesprek met.. van Deloitte. Deloitte heft geen aanvullende informatie van de producenten, zoals hoeveelheden ingezet recyclaat en virgin PET of specificaties van de preforms. Ze gaan daar ook niet om vragen, eventuele vragen die ze nog zullen stellen gaan over het proces van de audit. Hun opdracht is op basis van de Assurance rapporten en marktverdeling te toetsen of gemiddeld aan de 25% is voldaan In het basisdocument staat dat uit de Assurance rapporten duidelijk dient te worden.. hoeveel nieuwe PET-flessen (in aantallen) na 1 oktober 2013 op de markt zijn gebracht. In de 3 rapporten die binnen zijn is dit niet opgenomen. Deloitte gaf aan dat dit ook geen informatie is die normaal in een dergelijk Assurance rapport staat. Deloitte liet blijken dat zij de informatie niet nodig hebben en het niet zullen vragen. Het lijkt mij toch wel een goede toetst om te controleren of de marktverhouding over het hele jaar hetzelfde is als het vierde kwartaal waarover getoetst wordt. Marktverhouding zouden best per seizoen enorm kunnen verschillen. Deloitte weet ook nog niet precies hoe de marktanalyse van Nielsen is uitgevoerd. Ze hebben wel cijfers, maar nog niet het volledige rapport. Deloitte had ook de vraag over Lidl en Aldi of de cijfers gebaseerd zijn op harde cijfers van deze producenten of andere vormen van marktonderzoek. Wij zullen de producenten dus moeten benaderen voor achtergrondinformatie. Deloitte zal de komende weken mogelijk ook de producenten om aanvullende informatie vragen over het auditproces. Aan Deloitte aangegeven dat we daarom beiden richting producenten en hun accountants aan moeten geven dat er ook vragen van de ander kunnen komen. Pagina 1 van 1

39 Van: - ILT Verzonden: dinsdag 11 maart :03 Aan: - ILT; - ILT; - ILT CC: - ILT Onderwerp: sparren vanochtend Document 11, ons gesprekje vanochtend nog even op een rij gezet. Goed weergegeven? Mis ik nog iets? * Ontvangen Assurance rapport E&Y inzake recyclaattoepassing Coca Cola en Spadel geeft alleen informatie over totaalpercentage toegepast recyclaat en namen van de producenten van recyclaat. Waarschijnlijk is E&Y de huisaccountant van Coca Cola en Spadel en heeft zij deze info t.b.v. Deloitte, de accountant van St. Afvalfonds, opgesteld. Volgens brief van Deloitte aan Accountant van Coka Cola en Spadel blijkt dat bij de afgifte van het Assurance-rapport door accountant van Coca Cola ook separaat over een 10- tal punten moet rapporteren, waaronder risico s, indicatoren oneigenlijke beïnvloeding, beschrijving verrichte werkzaamheden, etc. Belangrijk is te weten welke separate (onderliggende) informatie Deloitte heeft ontvangen. Deloitte bellen om te vragen hoe zij het onderzoek verder uitvoeren en welke onderliggende gegevens zij nog hebben (actie ) en indien aanwezig die onderliggende gegevens opvragen; * Gegevens die o.a. nodig zijn: 1. tonnage PET flessen in 4e kwartaal 2013 op de markt gezet; 2. inkoopnota s en inkoop specificaties waaruit het aandeel virgin en recyclaat PT blijkt; 3. Overzicht bij wie en in welke hoeveelheid recyclaat PET is ingekocht. Op basis van deze gegevens kunnen we dan een lijnonderzoek terug in de keten uitvoeren. Naar verwachting zal dat zijn de producent van preforms en de leverancier van recyclaat aan de preforms producenten (in ieder geval Morsinkhof). * Indien Deloitte ook niet veel meer heeft dan de Assurance rapportage zoals ook wij die hebben ontvangen, dan op zo kort mogelijke termijn gesprek plannen met (accountant van) 1) Coca Cola, 2) Spadel, 3) nog te bepalen grotere speler (actie Carl). Omdat een lijncontrole altijd tijd kost moeten er nu snelle stappen gezet worden. Indien Deloitte veel andere onderliggende info heeft ontvangen dan verstandig eerst die onderliggende info op te vragen/ te beoordelen en dan bij frisdrankproducent langs te gaan. Overigens staat Coca Cola met stip op 1 met een marktaandeel van circa 40% en een recyclaatpercentage van 47,3%. * De cijfers over de marktverdeling van frisdrankproducenten vragen nog uitleg. In het telefonisch contact met Deloitte zal nadere toelichting worden gevraagd (actie ). * We leggen onderlinge afspraken, keuzes in het onderzoek, etc. goed vast in de vakgroepmap, t.b.v. de rapportage, maar mochten na afloop onderzoek vragen komen, ook om transparant onze keuzes te kunnen toelichten (actie allen). * kan en ook inschakelen als er bezoeken moeten worden afgelegd. Groet file:///o /...risten/edwin/edwin%20-%20wob%20hörchner%20(0122)/gelakt/11.%20gelakt%20-%20sparren%20vanochtend%20gelakt.txt[ :44:33]

40 Document 12 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelhei d Chloor met XRF douanelab Foto 1 Foto 2 Foto 3 Albert Heijn Hoogland kam, AH Nee 360K In behandeling Albert Heijn Groningen Schilmesjes AH (4x) Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Wageningen folie verswaren Nee 360K In behandeling Albert Heijn Amersfoort Kokki Djawa rijsttafelmix Nee eerder PVC bevestigd Albert Heijn Didam AH- mini aanstekers Nee 360K PVC bevestigd

41 Albert Heijn Didam AH- balpennen 5 stuks Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Rozenburg aanstekers euroshopper Nee 360K In behandeling Albert Heijn Utrecht zult Merx Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Twello Balpennenset AH 12 stuks Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Eindhoven Albert Heijn viltstiften Nee 360K 360K in sluit"folie", 360K in "bakje PVC bevestigd Geen foto, betrof de colli-verpakking Appingedam Verrassingsei PVC bevestigd Albert Heijn Nee 360K

42 Appingedam Albert Heijn Disney Princess Dress Ja Albert Heijn Bunde Jongens Marsepein Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Bunde Gebogen Nagelschaartje Nee 360K PVC bevestigd

43 Albert Heijn Bunde Friszoete en sappige Fuji appels Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Bunde Paturain - 20 minikaasjes pesto Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Vleuterweide AH kleurpotloden Nee 360K PVC bevestigd Albert Heijn Dokkum AH Fashion Box Nee 360K PVC bevestigd

44 Albert Heijn Hengelo/Bronc khorst Doyenne peren Nee 360K In behandeling

45 Document 13 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Foto 2 Foto 3 Aldi Dokkum Tom Aanstekers Nee 360K PVC bevestigd Aldi Dokkum Microvezeldoekjes Nee 360K PVC bevestigd Aldi Den Haag Dagvers Venkel Nee 360K In behandel ing Aldi Almelo Antislipzolen Nee 360K PVC bevestigd

46 Aldi Enschede icehockey stick and puck geen ean, nr 588 Nee 360K PVC bevestigd Aldi Heemstede top craft morniertang? Nee 360K In behandel ing In behandel ing Aldi Hoogvliet Topcraft zijsnijder nee 360K In behandel ing Aldi Rosmalen Dagvers Appelen Honeycrisp Nee 491K Aldi Emmen XL Gum Extramint Freshlife Nee 360K PVC bevestigd

47 Aldi Kerkrade Topcraft stofmaskers Nee 360K PVC bevestigd Aldi Kerkrade Ranex - sensor LED Ja 360k PVC bevestigd Aldi Kerkrade TD II spaarlamp - 600lm Nee 360K PVC bevestigd Aldi Kerkrade Snoep fabriek - top mix Nee 360K Maxi mix drop/winegums Aldi Tubbergen Snoepfabriek Nee 360K PVC bevestigd PVC bevestigd

48 Aldi Winterswijk Snoepfabriek - Combi mix Nee 360K PVC bevestigd Aldi Roermond Fisher Price - Little People Ja 360K PVC bevestigd Aldi Arnhem Envivo - universele beschermingsbril Nee 360K PVC bevestigd

49 Document 14 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Foto 2 Foto 3 C1000 Eersel Kaas - St Paulin Nee 360K In behandeling In behandeling C1000 Eersel Kalkoenroerbak Nee 360K In behandeling C1000 Eersel Pittige grillworst Nee 360K C1000 Leusden Balpennen, 6 st, Sorbo Nee 360K PVC bevestigd C1000 Geffen Taugé C Nee 360K In behandeling

50 C1000 Ijsselsteijn folie over gorgonzola op EPS schaal zwart Nee 360K In behandeling C1000 Vessem Gebogen Nagelschaartje Nee 360k PVC bevestigd C1000 Vessem C1000 Pink Lady - appels Nee 360K PVC bevestigd C1000 Beetsterzwaag varkenslappen Nee 360K PVC bevestigd C1000 Helmond Haricot Verts Nee 360K PVC bevestigd

51 C1000 Helmond Zoetjes - C Nee 360K PVC bevestigd

52 Document 15 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Coop Hooghalen Chicken sticks, Best for your friends, Nedac Sorbo Nee 360K PVC bevestigd Coop Annen Buigrietjes Nee 360K PVC bevestigd Coop Harbrinkhoek Markant luchtverfrisser spray Nee 360K PVC bevestigd Coop Enschede Afbreekmes/Cutter van Top Tools Nee 360K PVC bevestigd

53 Document 16 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Foto 2 Deen Hoorn Rietjes, gekleurd Nee 360K PVC bevestigd

54 Document 17 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Foto 2 Dekamarkt Brummen AM/63 Amsterdam - oliebrander cadeauset Rose Nee 360K PVC bevestigd Dekamarkt Apeldoorn Felt tip pens 24 stucks Nee 360K PVC bevestigd Dekamarkt Apeldoorn pynypon Nee 360K PVC bevestigd

55 Document 18 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Foto 2 Hoogvliet Voorburg Stukje folie van de versafdeling geen barcode Nee 360K In behandeling Hoogvliet Voorburg Rammelaar gitaartje Nee 360K In behandeling Hoogvliet Voorburg Biologische mergel champignons Nee 360K In behandeling In behandeling Hoogvliet Nieuw Vennep Hobbymes klein Lexro Nee 360K In behandeling Hoogvliet Nieuw Vennep Zuighaak 4 stuks Cuisine Nee 360K

56 Hoogvliet Aalsmeer Pincet Bellissimo Nee 360K Nog geanalyseerd

57 Document 19 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Jan Linders Beek en Donk JA Dadels (folie) Nee 360K In behandeling

58 Document 20 Supermarkt Plaats Beschrijving EAN PVC logo aanwezig Hoeveelh eid Chloor met XRF Douane lab Foto 1 Foto 2 Jumbo Winssen Stukje folie voor vers vlees en vleeswaren Nee 360K In behandeling Jumbo St. Oedenrode Sorbo aardappelschilmesje Nee 360K In behandeling Jumbo Nuenen Haricots verts Nee 360K In behandeling Jumbo Oirschot Jumbo aanstekers Nee 360K PVC bevestigd Jumbo Jumbo Oirschot Precious pets Delicious sugar shapes Nee 360K PVC bevestigd

59 Jumbo Wierden Tandenborstels Medium Jumbo in blister Nee 360K PVC bevestigd Jumbo Bolsward Ijsfontein Broekhof Nee 360K PVC bevestigd Jumbo Nunspeet Nagelborstels 2 stuks niet te lezen Nee 360K PVC bevestigd Jumbo Nunspeet colour world stiften ja 360K PVC bevestigd Jumbo Nunspeet Lexro viltstiften 12 stuks Nee 360K PVC bevestigd Jumbo Nunspeet Merkx zult Nee 360K In behandeling

60 Jumbo Arnhem Duni - messen 10x Nee 360K PVC bevestigd In behandeling Jumbo Hapert Jumbo Kastagne champignons Nee 360K In behandeling Jumbo Hapert Jumbo Tauge Nee 360K In behandeling Jumbo Hapert Jumbo FIngerfoor Sticks Nee 360K In behandeling Jumbo Hapert 10 x vorken doosje Nee 360K