llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Raadsvoorstel Onderwerp: Beslispunten: Samenvatting Aanleiding

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Voorstelnummer: Houten, 20 juni 2017 Onderwerp: Beleidsnota Bomen Beslispunten: 1. De Beleidsnota Bomen (bijlage A) vast te stellen en daarmee onder andere: a overlastgevende bomen alleen nog te kappen als deze aantoonbare, onvermijdelijke materiële schade veroorzaken; b in alle andere gevallen bewonerswensen voor het kappen van bomen alleen nog te realiseren als: de bomen naar oordeel van de boomdeskundige van de gemeente in slechte conditie zijn (door bijvoorbeeld slechte groeiomstandigheden) of er een problematische beheersituatie is (bv. bomen op het riool of onherstelbare schade aan het wegdek door wortelopdruk) of er sprake is van het blijver-wijker principe en het nog mogelijk is de wijkers te verwijderen; c bij nieuwbouwlocaties met het groenontwerp zoveel mogelijk rekening te houden met de opbrengst van zonnepanelen; d bij elke (grootschalige) herinrichting een vernieuwde afweging te maken tussen het belang van bomen en zonnepanelen; e een bomenparagraaf (notitie van de gevolgen van gemeentelijke plannen voor bestaande bomen en de bomenstructuur bij ruimtelijke ontwikkelingen) in te stellen. Samenvatting Bomen zijn erg belangrijk voor Houten. Ze zijn een belangrijk onderdeel van het zo kenmerkende groene karakter van Houten. Ze zorgen voor een aantrekkelijke leefomgeving en zijn beeldbepalend voor de openbare ruimte. Ze zijn van levensbelang voor diverse dieren zoals vogels, vleermuizen en insecten. Daarnaast verbeteren ze ook de kwaliteit van het milieu en leveren door hun schaduwwerking en vochtregulering een positieve bijdrage aan het stedelijke klimaat. Naast het belang van bomen, worden in de loop van de tijd ook sommige problemen steeds meer zichtbaar. Bewoners vragen vaker of de gemeente bomen wil verwijderen vanwege fysieke overlast. Maar ook de toename van ziekten en plagen, de klimaatverandering, de uitvoering van het beleid voor 'wijkers en blijvers' en slechte groeiomstandigheden door ondergrondse infrastructuur, dwingen de gemeente om bomen te rooien. Dit leidt steeds vaker tot maatschappelijke onrust omdat men het daar niet altijd mee eens is. De gemeente en burgers hebben daarom behoefte aan helder beleid dat rust creëert. Tot nu toe ontbrak het aan actueel beleid hoe om te gaan met het gemeentelijke bomenbestand. Voorgesteld is om het bomenbeleid te actualiseren. Met dit collegevoorstel wordt daaraan invulling gegeven. Aanleiding Niemand zal het belang van onze bomen ontkennen. Bomen horen bij onze samenleving. Ze zijn een belangrijk onderdeel van het zo kenmerkende groene karakter van Houten. Toch moet het gemeentebestuur vaak keuzes maken waarbij het belang van bomen wordt afgewogen tegen andere zaken. Zo kan er sprake zijn van bomenziektes of ouderdom, of spelen er andere belangen als woningbouw of wegenaanleg. Met enige regelmaat verdwijnen er om die reden bomen. In specifieke gevallen verzoeken bewoners de gemeente daarnaast steeds vaker bomen te llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

2 verwijderen vanwege fysieke overlast (afval blad en vruchten, bladluis, schaduw, wortelopdruk, etc). -2- Het rooien van bomen leidt steeds vaker tot maatschappelijke onrust (boomexperts, burgers, politiek, actiegroepen, etc.) en kosten (kapitaalvernietiging, verwijderingskosten en herplant). Tot nu toe ontbrak het aan actueel beleid hoe om te gaan met het gemeentelijke bomenbestand. Voorgesteld is om het bomenbeleid te actualiseren. Met dit raadsvoorstel wordt daaraan invulling gegeven. Doel van dit voorstel Een geactualiseerde en overkoepelende visie op het gemeentelijke bomenbestand om daarmee het huidige groene karakter te waarborgen en te versterken. Naast deze hoofddoelstelling omvat de beleidsnota drie subdoelen, namelijk: 1. De huidige bomenstructuur zowel wat betreft ecologie, cultuurhistorie als ruimtelijke opzet te versterken door de groeiomstandigheden voor bomen te optimaliseren en ze zo de mogelijkheid geven tot volwassen bomen uit te groeien; 2. Verkleinen van het risico op grootschalige uitval door ziekten en plagen; 3. Proactieve communicatie richting bewoners over het belang van bomen voor de stad en hoe de gemeente omgaat met haar bomen. Argumenten per beslispunt 1.1 Het beleid geeft invulling aan de in de Toekomstvisie en het beleidsakkoord benoemde ambitie om het groene karakter van Houten te waarborgen en de openbare ruimte zo groen mogelijk in te richten. Toekomstvisie: "Omdat Houten schoner en groener is vinden dieren en planten de weg terug de stad in." Beleidsakkoord: "Een gevarieerde groenvoorziening binnen onze gemeente draagt bij aan een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Om het groene karakter te waarborgen richten we de openbare ruimte zo groen mogelijk in." 1.2 Bomen zijn erg belangrijk voor Houten. Bomen zijn van groot belang voor Houten. Ze zorgen voor een aantrekkelijke leefomgeving en zijn beeldbepalend voor de openbare ruimte. Ze zijn van levensbelang voor diverse dieren zoals vogels, vleermuizen en insecten. Daarnaast zuiveren ze de lucht en produceren zuurstof en leveren zo een positieve bijdrage aan het stedelijke klimaat. 1.3 Bomen zorgen voor het matigen van temperatuurextremen en het breken van de wind. Het is aangetoond dat bomen, naast oppervlaktewater en groen over het algemeen een positieve invloed hebben op het tegengaan van hittestress. Omgekeerd kan het verwijderen van bomen uit de openbare ruimte leiden tot een extra opwarming van de openbare ruimte maar ook van de woningen. Dit kan leiden tot een onaangenaam woonklimaat en bij kwetsbare groepen zelfs een verhoogd sterfterisico. Er is dus veel voor te zeggen om natuurlijke maatregelen die hittestress beperken toe te passen of in stand te houden. 1.4 Met het beleid komt er zowel voor interne als externe betrokkenen duidelijkheid over hoe de gemeente omgaat met haar bomenbestand. Bomen staan in de belangstelling, omdat bewoners bomen belangrijk vinden. Maar steeds vaker zorgen de klimaatverandering, ziekten en plagen en stedelijke invloeden ervoor dat bomen slecht groeien of soms gekapt moeten worden. Zowel voor interne als externe betrokkenen werd de wens voor nieuw geactualiseerd bomenbeleid steeds nadrukkelijker. De beleidsnota bomenbeleid geeft een korte- en langetermijnvisie visie van de gemeente op haar bomenbestand. 1.5 Het beleid sluit aan bij de huidige praktijk. Stedelijke invloeden Hoewel er een duidelijke visie is ontwikkeld voor het landschappelijke

3 -3- ontwerp voor Houten, komen er in de praktijk (na verloop van tijd) ook knelpunten aan het licht. Bomen gedijen het beste als zij zowel bovengronds als ondergronds volledig vrij uit kunnen groeien. In een stedelijke omgeving is dat, zonder extra maatregelen, echter niet altijd mogelijk met matig tot slecht groeiende bomen en overlast tot gevolg. Deze overlast bestaat uit wortelopdruk, schade aan rioleringen en schade aan kabels en leidingen. De beleidsnota bevat concrete maatregelen om overlast van bomen in stedelijk gebied met slechte groeiomstandigheden te beperken. Ziekten en plagen De laatste decennia verandert het klimaat wereldwijd. Zo ook in Nederland. De klimaatverandering voorspelt voor onze streken drogere zomers. Daardoor kan vochtstress bij bomen ontstaan, die daardoor gevoeliger worden voor secundaire ziekten en plagen. In Houten zijn we de afgelopen jaren diverse malen geconfronteerd met ziekten en plagen aan bomen. Het voorgestelde beleid behelst concrete maatregelen om het bomenbestand hier minder kwetsbaar voor te maken. Want bomen zijn juist met het oog op de klimaatverandering van groot belang. Ze zorgen door hun schaduw voor de nodige verkoeling en zijn vochtregulerend. Het bomenbeleid sluit aan bij deze nieuwe ontwikkelingen. Hoewel de relatie tussen toenemende ziekten en plagen en de klimaatverandering niet bewezen is, is een verband zeker niet uit te sluiten. Bomen en overlast De onder stedelijke invloeden beschreven problematiek leidt er steeds vaker toe dat bewoners vragen of de gemeente bomen wil verwijderen vanwege overlast. Daarnaast weten burgers ook bij natuurlijke overlast van bomen (bv. bladval, plakkerigheid door luis) steeds beter de gemeente te vinden met hun wens om deze bomen te verwijderen. In de beleidsnota staan beleidsuitgangspunten voor het geval bewoners bomen die overlast veroorzaken, willen laten kappen. 1.6 Regeren is vooruitzien. Hoewel Houten beschikt over mooie en relatief veel bomen, zijn er ook aandachtspunten en kunnen er dingen worden verbeterd. Bomen zijn elementen in de openbare ruimte met over het algemeen een lange levensduur. Wil de gemeente natuurlijke momenten (vervanging na ziekten, inboet) en kansen (reconstructies, nieuwbouw) benutten om de bomenstructuur te versterken, dan is het nodig om daar tijdig mee te beginnen. Voor een volwassen bomenstructuur is niet zozeer de hoeveelheid bomen, als wel de kwaliteit van de bomen van belang. Volwassen bomen produceren bijvoorbeeld meer zuurstof, filteren meer fijnstof en zijn van grotere waarde voor de ecologie. Uitgroeimogelijkheden voor bomen zijn daarom belangrijker dan de hoeveelheid bomen. 1a.1 Dit geeft duidelijkheid over hoe de gemeente omgaat met bomen waar bewoners overlast door ervaren. Bewoners vinden bomen belangrijk. Tegelijk willen bewoners in specifieke gevallen steeds vaker dat de gemeente bomen verwijdert vanwege overlast (afval blad en vruchten, bladluis, schaduw, wortelopdruk, etc). Dit vraagt om een duidelijke visie van de gemeente hoe zij met overlastgevende bomen wil omgaan. De gemeente legt een duidelijke grens bij overlast die aantoonbare, onvermijdelijke materiële schade veroorzaakt. In die gevallen is er noodzaak om in te grijpen. Bij kap geldt dan wel een herplantplicht. De herplant dient aan de volgende voorwaarden te voldoen: op termijn ontstaat er een minimaal gelijk en bij voorkeur een groter groenvolume als in de oorspronkelijke situatie; bomen worden op dezelfde locatie (binnen een straal van 10 meter van de oorspronkelijke locatie) herplant volgens de BIOR richtlijnen. Is dit om technische redenen niet mogelijk, dan wordt er naar een alternatieve locatie (bij voorkeur in de directe nabijheid) gezocht. Voorwaarde is dat er

4 -4- voldoende draagvlak 1 onder de belanghebbenden 2 voor is. Bij onvoldoende draagvlak vervalt de herplant. 1b.1 Het algemene belang van bomen voor de stad prevaleert boven het individuele belang om bomen die natuurlijke overlast geven te kappen. De gemeente Houten is een "groene" gemeente, waarbij bomen waardevol worden geacht. Het uitgangspunt van de gemeente is dan het behoud van het bomenbestand. Overlast door bomen kan lastig zijn. De gemeente legt de grens echter bij overlast die aantoonbare, onvermijdelijke materiële schade veroorzaakt. In die gevallen is er noodzaak om in te grijpen. In andere gevallen zullen bewoners de natuurlijke overlast van bomen moeten accepteren. Dat geldt ook voor de overlast die ervaren kan worden door bomen die door hun schaduw de opbrengst van zonnepanelen nadelig beïnvloeden. Kap van bomen, uitsluitend om reden dat bomen ervoor zorgen dat in individuele gevallen zonnepanelen voor verminderde energieopbrengst zorgen, staat haaks op het belang dat de gemeente hecht aan bomen voor Houten. Bewoners die voornemens zijn over te gaan tot de plaatsing van zonnepanelen zullen rekening moeten houden met de aanwezigheid van de bestaande bomen en het feit dat deze mogelijk nog kunnen groeien. 1b.2 Dit is in lijn met subdoelstelling 1 van het beleid (zie kopje doel van het voorstel). Bomen met slechte groeiomstandigheden vervangen voor bomen met goede groeiomstandigheden, of het verwijderen van wijkers waar dit nog mogelijk is, draagt bij aan de doelstellingen van het beleid, namelijk het versterken van de bomenstructuur. In geval van kap geldt een herplantplicht. Het herplantingsplan dient aan dezelfde voorwaarden te voldoen als onder argument 1a.1. 1c.1 Zonnepanelen dragen bij aan de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente. In het geval van nieuwe ontwikkelingen wordt door middel van de stedenbouwkundige inrichting en de inrichting van de openbare ruimte het toepassen van zonnepanelen op dakvlakken optimaal gefaciliteerd. Dit betekent dat bij de verkaveling al zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met een zongerichte situering van de woningen. Dit betekent ook dat bij nieuwe inrichting van een straat zoveel mogelijk rekening gehouden dient te worden met onder andere het kabel- en leidingtracé en de standplaats van de bomen. Nieuwbouw is een ideale gelegenheid om het klimaatadaptieve vermogen van bomen te combineren met de duurzaamheid van zonnepanelen. 1 d. 1 Een (grootschalige) herinrichting van de openbare ruimte is hier een natuurlijk moment voor. De uitgangspunten voor een afweging zijn als volgt: Daar waar de staat van het aanwezige bomenbestand zodanig is dat deze niet verwijderd of slechts gedeeltelijk herplant behoeft te worden op dezelfde locatie, is het potentieel voor zonne-energie ondergeschikt aan de groene en klimaatadaptatiebelangen. Indien de bomen niet kunnen worden gehandhaafd op dezelfde locaties gelden voor de herinrichting dezelfde regels als bij nieuwbouwlocaties, namelijk dat bij de herplant rekening wordt gehouden met het potentieel voor zonne-energie. Als de bewoners van een straat willen meedenken en bijdragen aan de reconstructie zijn er mogelijkheden de bomen voortijdig te vervangen. In dat geval kan ook het potentieel voor zonne-energie worden meegewogen. Voorbeeld is de Beverakker waarbij er in overleg met de bewoners en gemeente een gezamenlijk vervangingsplan is opgesteld en uitgevoerd. 1e.1 Een bomenparagraaf dwingt betrokkenen na te denken over het belang en de positie van bomen binnen de planvorming. Minimaal 50 o Zo van de belanghebbenden binnen een straal van 50 meter en W/o van de belanghebbenden binnen een straal van 25 meter vanaf de herplantlocatie zijn akkoord. 2 Bewoners die binnen een straal van 50 meter rond de boom grond in gebruik hebben waarbij er geen andere bebouwing (bv. schuur, woning, appartement, etc.) tussen de boom en de betreffende grond ligt.

5 -5- De bomenparagraaf geeft informatie over alle bomen die binnen de grenzen of binnen de invloedssfeer van een plangebied voorkomen: om welke soorten het gaat, hoe oud de bomen zijn, of het bijzondere bomen zijn zoals gedenkbomen of specifieke soorten. De bomenparagraaf beschrijft de ecologische waarde, de milieuwaarde, de cultuurhistorische waarde en de ruimtelijke waarde van de bomen in het plangebied. De bomenparagraaf dient vanaf het allereerste begin deel uit te maken van verkenningen, plannen, beleidsstukken en andere documenten. Het gaat hierbij nadrukkelijk niet alleen om bouwplannen, maar om alle activiteiten die leiden tot een verandering van, of ingreep op grond van de gemeente of anderen. Bij plannen en nota's die betrekking hebben op onderhoudswerkzaamheden, zoals gemeentelijke rioleringsplannen hoort ook een bomenparagraaf. De bomenparagraaf biedt vanaf het begin en in alle fasen van een planproces de mogelijkheid een belangenafweging te maken over de gevolgen van een ruimtelijk plan voor bomen. Momenteel is er ook aandacht voor het belang van bomen bij ruimtelijke ontwikkelingen, maar dit is niet geformaliseerd. Een waarborg ontbreekt daarmee. Participatie Als start van het bomenbeleid heeft er op 19 oktober 2016 een bijeenkomst plaatsgevonden. Daarbij waren, naast ambtenaren van de gemeente Houten, ook een groot aantal externen betrokken, zoals: de Milieu Werkgroep Houten, bewoners, Monumentencommissie, Boomtotaalzorg, TLU en een beleidsmedewerker groen van de gemeente Utrecht. Tijdens deze bijeenkomst hebben de aanwezigen nagedacht over stellingen. Ook is met behulp van input van alle aanwezigen nagedacht over belangrijke thema's en doelstellingen van het beleid. Op 23 januari is deze groep, aangevuld met leden van de klankbordgroep opnieuw bij elkaar geweest. Tijdens die bijeenkomst zijn met name de doelstellingen verder aangescherpt en hebben de aanwezigen concrete uitwerkingsvoorstellen gedaan om de doelstellingen te realiseren. In het uitwerkingsplan zal er, in het geval van overlastgevende bomen, ook aandacht zijn voor participatie door bewoners. De beleidsnota heeft van 6 april tot 16 mee 2017 ter inzage gelegen. Belanghebbenden konden in deze periode hun zienswijzen indienen. Er is 1 zienswijze ingediend. Ook zijn er tijdens een collegebijpraatavond op 6 april 2017 vragen gesteld over de inhoud van de nota. De zienswijze en de vragen hebben geleid tot kleine aanpassingen aan de nota. Een samenvatting van de wijzigingen is opgenomen in bijlage 2 'Inspraakrapportage'. Communicatie Na vaststelling van de beleidsnota zal deze gepubliceerd worden om inwoners van Houten hiervan op de hoogte te stellen. Publicatie van het beleid is mogelijk door middel van de volgende instrumenten: «Gemeenteblad De beleidsnota wordt formeel bekendgemaakt in het elektronische gemeenteblad op de website.» Overheid.nl Regelgeving wordt via de Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving (CVDR) gepubliceerd op Website gemeente Houten Op de website zal via een link naar overheid.nl verwezen worden naar de beleidsnota Bomen » Krant Via een artikel in Houten Actueel zal de gemeente de bewoners op de hoogte brengen van het nieuwe beleid. De afdeling Communicatie zal betrokken worden bij het uitvoeringsproces in verband met de informatie aan inwoners, gebruikers en andere doelgroepen.

6 -6- Financiën De voorgestelde beleidsuitgangspunten kunnen in principe binnen het huidige budget voor bomen worden uitgevoerd, uitgezonderd onvoorziene omstandigheden en overmachtsituaties. Voorbeeld is de uitbraak van ziekten waardoor bijvoorbeeld veel bomen moeten worden gekapt en/of herplant. Kanttekeningen Geen Voortgang Na vaststelling van de beleidsnota Bomen , werkt de gemeente verder aan het uitvoeringsplan. Hierin wordt verder ingegaan op het beheer van bomen en worden de concrete maatregelen om de doelstellingen te realiseren uitgewerkt. Dit plan wordt ter goedkeuring voorgelegd aan het college. Evaluatie Voorgesteld wordt om het beleid eens in de vier jaar te evalueren. Dat biedt de gemeente de mogelijkheid nieuwe inzichten in het beleid op te nemen en de raad te informeren over de tot dan toe bereikte resultaten van het beleid. Waar nodig kan de gemeente dan bijsturen om de gestelde doelen te halen. Voorstel is te evalueren op de mate van realisatie van de doelstellingen uit deze nota. Houten, 20 juni 2017 het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Houten de secretaris, de burgemeester, H.S. den Bieman W.M. de Jong Meegezonden bijlagen bij dit voorstel T Beleidsnota Bomen Inspraakrapportage Verantwoordelijke wethouder(s) 1 e poho : GEE 2 e poho Nvt Zaaknummer 17CV Collegevoorstel nummer BWV Versiedatum: :11:

7 Raadsbesluit (Gewijzigd n.a.v. de raadsvergadering van 19 september 2017) Voorstelnummer: De raad van de gemeente Houten heeft het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 20 juni 2017 gelezen en besluit: 1. De Beleidsnota Bomen (bijlage A) vast te stellen met dien verstande dat de tekst "Voorwaarde is dat er voldoende draagvlak onder de belanghebbenden voor is. Bij onvoldoende draagvlak vervalt de herplant", op p.25 onder 9.2 en in de samenvatting onder de beleidsuitgangspunten wordt geschrapt en wordt vervangen door de tekst "Bij herplant wordt het draagvlak onder omwonenden als belangrijke bijdrage meegewogen in het uiteindelijk oordeel", en daarmee onder andere: a overlastgevende bomen alleen nog te kappen als deze aantoonbare, onvermijdelijke materiële schade veroorzaken; b in alle andere gevallen bewonerswensen voor het kappen van bomen alleen nog te realiseren als: de bomen naar oordeel van de boomdeskundige van de gemeente in slechte conditie zijn (door bijvoorbeeld slechte groeiomstandigheden) of er een problematische beheersituatie is (bv. bomen op het riool of onherstelbare schade aan het wegdek door wortelopdruk) of er sprake is van het blijver-wijker principe en het nog mogelijk is de wijkers te verwijderen; c bij nieuwbouwlocaties met het groenontwerp zoveel mogelijk rekening te houden met de opbrengst van zonnepanelen; d bij elke (grootschalige) herinrichting een vernieuwde afweging te maken tussen het belang van bomen en zonnepanelen; e een bomenparagraaf (notitie van de gevolgen van gemeentelijke plannen voor bestaande bomen en de bomenstructuur bij ruimtelijke ontwikkelingen) in te stellen. Dit is besloten in de openbare vergadering van de raad op 19 september De raad van de gemeente Houten, de griffier, än Zanen? Versie datum: :50: