Het landschap van morgen. Landschapssymposium 4 oktober 2018

Transcriptie

1 Het landschap van morgen Landschapssymposium 4 oktober 2018

2 Programma uur uur uur uur uur uur uur Welkom Saskia van Dockum/ Michaël Kortbeek, Utrechts Landschap Arjen van der Meer, voorzitter RvT LandschappenNL Floris van Alkemade, Rijksbouwmeester en voorzitter College van Rijksadviseurs Hans Renes, hoogleraar Historische Geografie Universiteit Utrecht Caspar Janssen, journalist, schrijver en wandelaar Lunch Co Verdaas, hoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft Adriaan Geuze, buitengewoon hoogleraar Landschapsarchitectuur WUR Partner West uur Uitreiking Klinkenberghprijs 2018 Willem Ferwerda, directeur Commonland en juryvoorzitter Arjen van der Meer, voorzitter RvT LandschappenNL uur Borrel

3 OPENING & WELKOM Saskia van Dockum/ Michaël Kortbeek Utrechts Landschap Arjen van der Meer, voorzitter RvT LandschappenNL

4 Floris van Alkemade Over de staat van ons landschap. En over de dynamiek en de opgave daarin.

5 DE STAAT VAN HET LAND - SCHAP FLORIS ALKEMADE RIJKSBOUWMEESTER LANDSCHAPSSYMPOSIUM 4 OKTOBER 2018 FOTO : MARIEKE KIJK IN DE VEGTE

6 AMSTERDAM 2018 PLATTELAND 2018

7 G4 PERCEPTIE : DE RANDSTAD EN DE REST

8 OMA EUROCORE : STUDIE NAAR DE GLOBALISERING VAN DE LOCALE CONDITIE

9

10

11

12 2016 EEN ESSAY OVER DE ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID VAN STAD EN LAND

13 AANTAL BANEN BINNEN 45 MINUTES REISTIJD : 100 X 125 KM

14 DE TREK NAAR DE STAD REIKT VERDER DAN DE G4

15 NEDERLAND 1570

16 10 MILJOEN INWONERS IN 100 X 125 KM

17 VERHOUDING ANTI- DEPRESSIVIA / PIJNSTILLERS EN STEDELIJKE DICHTHEID

18 WORLD HAPPINESS REPORT 2017

19 Bron : De emancipatie van de periferie, essay RBM, 2016

20 G4 CLAIMEN 35 MILJARD EURO VOOR+1 MILJOEN WONINGEN 1 M A A R T DE RANDSTAD EILAND MENTALITEIT

21 WEDEROPBOUW WO/JAAR fl IN 9 JAAR WONINGEN (VINEX) WO/JAAR WO IN 10 JAAR WONINGEN (RAMING) WO/JAAR IN 12 JAAR WONINGEN (RAMING) WO/JAAR : EEN MILJOEN EXTRA WONINGEN

22 AFNAME OPEN RUIMTE IN NEDERLAND 8 HECTARE PER DAG

23

24 8 MAART 2017 : OPROEP AAN GEMEENTE OM TRANSFORMATIEGEBIEDEN

25

26 BIJLMERMEER : DE KLUSFLAT

27 Binnenstedelijke ruimte is meer dan leegstaand vastgoed Bron: Vereniging Deltametropool, 2014

28 DE LANGJARIGE CONSTANTE FACTOR: 70/80 MINUTEN PER DAG ONDERWEG DE VERANDERING: DOMINANTIE VAN DE AUTO OPMARS VLIEGVERKEER

29 Prognose WLO (2040): Groei potentie OV Groei vraag naar openbaar vervoer vooral in stedelijke gebieden Met name rond Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Rotterdam. Verwachting toename personenvervoer op spoor (2030): % (Toekomstbeeld OV) WLO laag WLO hoog + 1 MILJOEN WONINGEN : KOPPELING MET MOBILITEIT IS ESSENTIEEL Bron: CPB/PBL

30 AMSTERDAM 2017 : 24 M2 VOOR EURO

31 Todd McLellan ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID STAD EN PLATTELAND

32 G L O B A L I S E R I N G

33

34 De machines van de industriele revolutie vervingen spierkracht. Computerisatie en robotisering zullen resulteren in de vervanging van denkkracht. In 2034, riskeren 47% van alle huidige banen overgenomen te zijn door machines. source image: Frey and Osborne (University of Oxford) image: Momkai, 2014

35

36 TV LAPTOP+PC SMARTPHONE TABLET KLEINER PERKINS EN INTERNET-ANALIST MARY MEEKER 2014 S C R E E N M I N U T E S A D A Y

37 TV LAPTOP+PC SMARTPHONE TABLET A V E R A G E A M E R I C A N A D U L T M I N U T E S S C R E E N T I M E A D A Y A T H O U S E N TD O MT AI NL E U TSE CS H AE WR MA KT E I J A D, DKLEINER A Y PERKINS EN INTERNET-ANALIST MARY MEEKER 2014

38 ONDERWERPING DE NACHTWACHT REMBRANDT VAN RIJN

39 We may not be strong enough to live in the present. But to be disappointed in it! To identify oneself with a better past! No, no! Saul Bellow 1952

40 THE REAL WORLD IN REAL TIME

41

42 L A G E R E S O C I A L E S T A T U S / I N K O M E N L E V E N S V E R W A C H T I N G - 7 J A A R 2 2 M I N D E R J A R E N G E Z O N D IN DE STEDEN EEN LAGERE LEVENSVERWACHTING

43 V E R E E N Z A M I N G 10% VAN DE VOLWASSENEN VOELT ZICH ERNSTIG VEREENZAAMD

44 S O C I A A L Z W A K K E W I J K E N : 2 0 % ( Z E E R ) E R N S T I G E E N Z A A M

45 D I E I M D U N K E L N S I E H T M A N N I C H T

46 BREAD AND GAMES PRIJSVRAGEN OM SOCIALE VRAGEN AAN ONTWERPKRACHT TE KOPPELEN

47 CONSTANT, NEW BABYLON LEENT DE ECHTE WERELD ZICH VOOR RADICALE ONTWIKKELING

48 STEDEN INGERICHT OP CONSUMPTIE ECONOMISCHE MOTOR?

49 E C O N O M Y F R A N K R I J K Z O N D E R P A R I J S 1 5 % N L Z O N D E R A M S T E R D A M - 4, 8 % N E D E R L A N D : i n w. A M S T E R D A M : i n w. = 4, 9 % ZONDER AMSTERDAM = - 4,8 % BRUTO NATIONAAL PRODUCT

50 FINANCIEEL DAGBLAD /3 VAN HET BNP BUITEN DE G4 NL ZONDER DE G4 : VIJFDE ECONOMIE VAN DE EUROZONE, GROTER DAN BELGIË

51 RADICALE MODERNISERING VAN HET PLATTELAND

52

53 aantal mensen gevoed per ha Groene Revolutie: stikstof, kalium, fosfor: kunstmest

54 % % % % % PERCENTAGE VAN HET INKOMEN DAT BESTEED WORDT AAN VOEDSEL

55 HET PLATTELAND ALS DOMEIN WAAR ROMANTIEK EN REALITEIT ELKAAR ONTMOETEN

56

57 Pastorale/romantische vs. industriële landbouw

58 foto: Henk Wildschut Hoe ziet de toekomst van het platteland eruit?

59 Opgaven Cultuurlandschap en gezonde leefomgeving Betekenis van het platteland voor de stad Duurzame voedselketen Investeren in sociale innovatie en leefbaarheid Nieuwe economische dragers Transitie naar hernieuwbare energiebronnen Nieuwe functies voor lege stallen Oplossing voor de wateropgaven Omgaan met demografische veranderingen Waarde van natuur en biodiversiteit foto: Henk Wildschut

60 Op zoek naar radicale, realistische en realiseerbare voorstellen voor de toekomst van het platteland foto: Henk Wildschut

61

62

63

64

65 IN DREAMS BEGINS RESPONSIBILITY YEATS

66 HENK WILDSCHUT HENK WILDSCHUT

67 DE STAAT VAN HET LAND - SCHAP FLORIS ALKEMADE RIJKSBOUWMEESTER LANDSCHAPSSYMPOSIUM 4 OKTOBER 2018 FOTO : MARIEKE KIJK IN DE VEGTE

68 Hans Renes Lessen uit de geschiedenis van het landschap.

69 Lessen uit de geschiedenis van het landschap Hans Renes, Universiteit Utrecht / Vrije Universiteit Amsterdam / j.renes@uu.nl Landschappen NL, 4 oktober 2018

70 Voorde in de Gulp bij Billinghuizen

71 Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap

72

73 M.L. Paracchini et al. (2007). High nature value farmland and traditional agricultural landscapes. In: B. Pedroli et al. (eds). Europe s living landscapes. KNNV, Zeist, p. 22.

74 Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap

75 Joshua Foer beschreef plekken als geheugensteunen ( mnemonic devices )

76 Pierre Nora Les lieux de mémoire Schreef tussen 1984 en 1992 zeven delen plaatsen van herinnering, die mensen verbonden met hun verleden.

77 Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap

78 Tabel: Verschuivingen in de Veluwse economie Periode Randen van de Veluwe Centrale Veluwe 6 e - 12 e /13 e eeuw Agrarische nederzettingen Bosbegrazing, houtoogst, ijzerwinning, houtskoolproductie 12 e /13 e - 16 e eeuw Agrarische nederzettingen, wildforstersgoederen Schapenhouderij (vooral voor wol), jacht, houtoogst 17 e - 19 e eeuw Nijverheid (vooral papier), agrarische nederzettingen, buitenplaatsen Schapenhouderij (vooral voor mest), jacht, enige houtoogst Eind 19 e en eerste helft 20 e eeuw Tweede helft 20 e eeuw Begin 21 e eeuw Wasserijen, suburbanisatie, agrarische nederzettingen Verstedelijking; intensieve landbouw Verstedelijking, afnemende druk van de landbouw, natuurontwikkeling Bosbouw (bebossing met vooral naaldhout), militaire oefenterreinen Natuurbehoud, bosbouw, recreatie en toerisme; groeiende versnippering door wegenbouw, militaire oefenterreinen Natuurbehoud en ontwikkeling, recreatie en toerisme, bosbouw

79 Grafheuvels, celtic fields en sprengkoppen bij Vaassen

80 Foreest 777 Warande 1594 Warande kaart De Roy Wildbaan kaart De Roy Buitenplaats De Wildbaan

81 Leersum door Hendrik Verstralen, 1633 (het noorden links)

82 Zeist Grote ontwerpen op de Heuvelrug (naar Blijdenstijn, 2000)

83 C Cees Volkers (2006). Geheim landschap; 200 jaar militairen op de Heuvelrug. Provincie Utrecht

84 Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap

85 Buitenplaats Berbice, Voorschoten. Berbice, gebouwd door Hendrik Staal, jurist in Berbice. Zijn vrouw Catharina Kip erfde de katoenplantage Caap Batavia. Na hun verhuizing naar Holland (1822) betrokken ze de buitenplaats Allemansgeest en herdoopten die in Berbice.

86 Mapping slavery

87

88

89 Ik dank u voor uw aandacht

90 Caspar Janssen Over zijn voettocht door Nederland. Over misvormd landschap en museumlandschap. En over de derde weg.

91 Caspar loopt

92 wandelparadijs

93 Hollands landschap

94 Fries landschap

95 Fries landschap 2

96 boerenkunst

97 Mais met bankje

98 Fries landschap 3

99 Wandelpad

100 Groningen

101 Groningen 2

102 Groningen 3

103 paddenstoelentijd

104 Drenthe

105 bankje

106 Aa

107 Aekingerzand

108 Twickel

109 Buursezand

110 Dansende koeien

111 De Waal

112 Hoop in Limburg

113 Hoop in de Krimpenerwaard

114 Brabantse Wal/Markiezaat

115 Markiezaatsmeer

116 Mooi Brabant

117 Dommeldal

118 Dommeldal

119 Dommel

120 LUNCH We zien u graag terug om uur

121 Co Verdaas Over transities in het landelijk gebied. Welke ontwikkelingen zien we en wat staat ons nog te wachten?

122 Het landschap van morgen 4 oktober 2018 RUIMTELIJKE ONTWIKKELING ZICHTBARE OPLOSSINGEN

123 WIE IK BEN

124 Onderschrift

125 1950

126 1980

127 2010

128 NIEUWKOOP

129 Engelenburg Brummen

130 Schiermonnikoog

131 Markerwadden

132 NL = GEBIEDSONTWIKKELING SINDS W.O. II PLANMATIG VOOR HEEL NL SINDS 1962 LEERSTOEL PLANOLOGIE

133 GRONDSLAGEN R.O. AFGELOPEN 70 JAAR Ruimte is schaars Mobiliteit is slecht Voor de eeuwigheid

134 BEWEEG MEE OF GEEF OP

135

136 Ruimtevoorklimaat.nl

137

138

139

140

141

142

143

144

145 EN NU?

146 NL is planologisch paradijs

147 Discussie is gestold (niet hier toch?) Kwaliteit en doelen te weinig voorop Internationaal perspectief ontbreekt Ruimte maken, mentaal en fysiek We kunnen plannen..

148 Voorbeelden? Lanxmeer, Culemborg T Eemgoed, Almere Oostermaet, Lettele, Deventer

149 GOOGLE: SOCIALE HUUR GROENE OMGEVING

150 VRAGEN Wat zijn de planconcepten van de toekomst? Wat doet mobiliteit met ons gedrag? Van welke stukken blijven we echt af? Welk puzzelstukje leggen jullie op tafel?

151 MOGELIJKE RICHTINGEN 1) MKBA met biodiversiteit, gezondheid, welbevinden, landschappelijke kwaliteit 2) Zoek nieuwe partners (zorgverzekeraars, corporaties, innovatieve agrariërs) 3) Internationaal perspectief, ook als beschermers KIES VOOR ONDERZOEKENDE DIALOOG

152

153 Adriaan Geuze Over landschap en innovatie. Geen beelden beschikbaar

154 UITREIKING KLINKENBERGHPRIJS 2018 Willem Ferwerda juryvoorzitter

155 Loess Plateau (China) Source: John D Liu

156

157 WINNAAR KLINKENBERGHPRIJS 2018 Adriaan Geuze ontvangt ,- te besteden aan een project voor natuur en landschap in Nederland.

158 Borrel Dank voor uw aanwezigheid