Landschap en erfgoed. Over ruimte bieden aan verandering. Henk Baas Hoofd Landschap RCE. 1 oktober Delft

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Landschap en erfgoed. Over ruimte bieden aan verandering. Henk Baas Hoofd Landschap RCE. 1 oktober Delft"

Nathan van der Berg
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Landschap en erfgoed Over ruimte bieden aan verandering Henk Baas Hoofd Landschap RCE 1 oktober Delft

2 Landschap definitie Definitie RCE Raad voor Europa (Florenceconventie) Het door menselijk denken en handelen bepaalde en gevormde deel van de Nederlandse ruimte: zichtbare én onzichtbare landschappen; aardkundige kwaliteiten; maritieme landschappen; zowel landelijk als stedelijk. Landschap is een gebied, zoals waargenomen door mensen, waarvan het karakter het resultaat is van de actie en interactie tussen natuurlijke en/of menselijke factoren 2

3 Erfgoed definitie Website Rijksoverheid Cultureel erfgoed is een verzamelnaam voor (archeologische) monumenten, vondsten en opgravingen, nationaal beschermde cultuurvoorwerpen en verzamelingen, archieven en beschermde stads- en dorpsgezichten. Deze hebben een grote cultuurhistorische en wetenschappelijke betekenis. Het erfgoed maakt ons bewust van onze cultuur en geschiedenis. Raad voor Europa (Faro-conventie) Cultureel erfgoed is een groep van hulpbronnen geërfd uit het verleden waarmee mensen zich identificeren, onafhankelijk van het bezitten ervan, als een reflectie en uitdrukking van hun voortdurend evoluerende waarden, overtuigingen, kennis en tradities. Het omvat alle aspecten van de omgeving resulterend uit de interactie tussen mensen en plaatsen doorheen de tijd. 3

Landschap herkomst en definitie Deense geograaf Kenneth Olwig heeft aangetoond dat het middeleeuwse woord

de zeden en gewoonten die kenmerkend waren voor de gebieden.

en de bijvoeglijke bepaling schap (een bepaalde vorm van organisatie).

4 Landschap herkomst en definitie Deense geograaf Kenneth Olwig heeft aangetoond dat het middeleeuwse woord lantscap drie betekenissen kende: 1. een stuk land (gebied); 2. de gemeenschap (de mensen); 3. de zeden en gewoonten die kenmerkend waren voor de gebieden. Taalkundig vormt het een combinatie van het zelfstandig naamwoord land ( ontgonnen en bewerkt stuk land ) en de bijvoeglijke bepaling schap (een bepaalde vorm van organisatie). Dus historische eenheden met ieder hun eigen gebruiken, tradities, folklore, geografie. En zo moet landschap ook gezien worden: niet enkel als een mooi plaatje, maar vooral als een georganiseerd stukje land. 4

5 5 Landschap en erfgoed verschillende zaken?

6 Berlewalde 6

7 7

8 8

9 3850 BC 2750 BC 500 BC 800 AD 1850 AD 2000 AD 9

10 Landschapsverandering en fotografie Shifting baseline syndroom 10

Intensiviteit van Europese landbouw A. Ca 1950.

tarwe, rogge, gerst, haver, mais, aardappelen, suikerbieten en hooi. Bron: S.

11 Intensiviteit van Europese landbouw A. Ca (index) = gemiddelde Europese opbrengst per hectare van acht belangrijke gewassen: tarwe, rogge, gerst, haver, mais, aardappelen, suikerbieten en hooi. Bron: S. van Valkenburg & C.C. Held, Europe (2nd ed.). B. Ca 1992 (tarwe-opbrengst in ton per hectare). Source: Nagle & Spencer, 1996, p. 40.

12 Terrassen La Gomera Bocage Frankrijk 12 Landbouw in Polen Voettocht door nieuwe EU-lidstaten

13 Sim Visser 13

14 14

15 15

16 16 Dit is namaaknatuur, aangelegd door bulldozers. Het is wat overblijft als je alles wat dit landschap heeft gemaakt tot wat het is, hebt weggehaald

18 Ruimtelijke opgaven Sim Visser -Wateropgave - veiligheid - kwaliteit -Energietransitie - zon - wind -Schaalvergroting landbouw - stallen - landschappelijke effecten - Krimp en herbestemming - Verstedelijking - Bodemdaling (veenweide) - [..] 18

19 Nieuw erfgoedbeleid Sim Visser : Belvedere: behoud door ontwikkeling 2009: modernisering van de monumentenzorg (MoMo): Cultuurhistorische belangen meewegen in de ruimtelijke ordening 2011: Visie Erfgoed en Ruimte: gebiedsgericht erfgoedbeleid >Werelderfgoed: samenhang borgen, uitstraling vergroten. >Eigenheid en veiligheid: zee, kust en rivieren. >Herbestemming als (stedelijke) gebiedsopgave: focus op groei en krimp. >Levend landschap: synergie tussen erfgoed, economie, ecologie. >Wederopbouw: tonen van een tijdperk. 19

20 Sim Visser Nieuw erfgoedbeleid Erfgoed van sector -> factor -> vector Ruimtelijke ontwikkelingen leiding (landschap = verandering) Welke rol kan erfgoed spelen? Proces beïnvloeden Goede voorbeelden creëren Samenwerken Kennisinfrastructuur opbouwen / verbeteren 20

21 Sim Visser Weet u nog? Raad voor Europa (Florenceconventie) Landschap is een gebied, zoals waargenomen door mensen, waarvan het karakter het resultaat is van de actie en interactie tussen natuurlijke en/of menselijke factoren + Landschap = verandering 21

22 22

23 Sim Visser Landschapsbeleid 23

24 Sim Visser 24 Erfgoed van sector -> factor -> vector

25 Sim Visser 25 Erfgoed van sector -> factor -> vector

26 26 Erfgoed van sector -> factor -> vector

27 Sim Visser 27 Erfgoed van sector -> factor -> vector

28 28 Erfgoed van sector -> factor -> vector

29 29 Erfgoed van sector -> factor -> vector

30 30

31 Sim Visser Mensen hebben geen weerstand tegen veranderingen. Integendeel, zij hebben weerstand tegen verlies van waarden zonder dat er voor hen nieuwe waarden voor in de plaats komen. (Freek Couterier) 31

32 Ik dank u voor uw aandacht. Henk Baas h.baas@cultureelerfgoed.nl 32

Vergelijkbare documenten

Leegstand en erfgoed. Erfgoedcafé 26 mei 2016 Holwerd. Hans Magdelijns Senior adviseur erfgoed / Herbestemming als gebiedsopgave

Leegstand en erfgoed. Erfgoedcafé 26 mei 2016 Holwerd. Hans Magdelijns Senior adviseur erfgoed / Herbestemming als gebiedsopgave Leegstand en erfgoed Erfgoedcafé 26 mei 2016 Holwerd Hans Magdelijns Senior adviseur erfgoed / Herbestemming als gebiedsopgave Modernisering van de Monumentenzorg Beleidsbrief Momo (Modernisering Monumentenzorg)