Voor onze kinderen: Julie en Robbe van Dijk & Lucas en Sophia van Mulligen

Transcriptie

1 Voor onze kinderen: Julie en Robbe van Dijk & Lucas en Sophia van Mulligen

2 Eerste druk juni 2012 Leiderdorp ISBN Trefwoorden: leidinggeven, ondernemen, toekomst, verandering, verandermanagement, persoonlijke ontwikkeling, innovatie, creativiteit, HR, social media. Een uitgave van Klaarvoor2020 Klaarvoor2020 is een handelsmerk van Flow Creations BV Auteurs: Kim Castenmiller en Dirk Anton van Mulligen Redactie: Maaike Kuyvenhoven, Met Andere Woorden Ontwerp: Anouk van Dijk, Studio Puik Productie: Free Musketeers Dit werk valt onder Creative Commons 2012

3 GEEF JE ORGANISATIE TOEKOMST Een roadmap voor bouwers aan toekomstbestendige organisaties Door Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen

4 Tips voor omgaan met mensen die al je energie verbruiken Bestemming 2020 Daarom jij Over de auteurs Over klaarvoor2020 Dankwoord Colofon Inspiratielijst 5.6 Elke druppel telt 6 De optimale match 5.10 Wrap up 5.5 Wissel van positie 5.7 Stel je verwachtingen bij Dag traditionele organisatie Leren door te doen 4.4 Hak je verandering op We zijn een overgangsgeneratie Be More, be the difference De wereld is twee 4.5 Tijdelijk verankeren 5.9 Word een katalysator Social Media #seriousbusiness HR als maatje Waak voor tunnelvisie Je resultaten zichtbaar maken Zorg voor steun Van tactiek veranderen Er helemaal voor gaan Ondernemen zonder startkapitaal 4.6 Blijf in contact Meters maken 4 Vruchtbare grond 5.8 Blijf geloof houden Wrap up 3.10 Als het maar gebeurt X-factor Werk aan nieuwe omstandigheden Niet iedereen kan mee Opnieuw beginnen 3.6 Help je mensen bij het hoe 5.3 Durf te snoeien Zorgen met je boerenverstand Oog voor elkaar Je netwerk als competentie Trouw aan zichzelf Word de held 3.5 Breng het wat dichterbij 3.4 Tips om resultaatgericht te leren Schep een veilig klimaat Organisatie Ruimte voor creativiteit Tips voor storytelling Nooit meer 5.2 Tips om je energie op peil te houden Bevlogenheid loont 5.1 Wrap up Wrap up 2 Kies je bestemming 2.1 Stip op de horizon Een grote golf van kwetsbaarheid 3.2 Mensen eerst Mobiliseer je volgers Goede keuzes maken Geen valse start Doorzetten Nieuw psychologisch contract 2.2 Zoek de witte raven 3.1 Kies je veranderroute 1.4 Een gemeenschap 2.3 Vooral naïef zijn Formuleer je verandering 3 Op weg Hoe werkt dit boek Daarom dit boek Het vertrekpunt Waar staan we nu Service Design 2.0 Weg met de ivoren toren 1.2 Het bestaansrecht van een bedrijf 1.3 Papier was hier Continuïteit vraagt om verandering Voor de eeuwigheid Golden Circle. Start With Why. 2.4 Verder kijken Waar zit je invloed Afstand van je positie In control zijn door in contact te zijn Zaken met een twist Durf ondernemer te zijn 2.7 Neem initiatief Wrap up Mobilisatiekracht van social media

5 Inhoud Daarom dit boek 11 Nieuwe grondstoffen 11 Wendbaar zijn 14 Jij als vernieuwer 14 Hoe werkt dit boek 16 1 Het vertrekpunt Waar staan we nu 19 Weg met de ivoren toren André Kleinmeulman Ministerie VWS 22 Service Design 2.0 door Laurens Boex Het bestaansrecht van een bedrijf 26 Het bestaansrecht van 27 The Golden Circle. Start with why. 28 Voor de eeuwigheid Bert van Dam The Phone House Continuïteit vraagt om verandering 31 Papier was hier Bonne Westdorp Bibliotheek Zeist Een gemeenschap 34 Nieuw psychologisch contract door Dominique Hanssen Wrap up 38 2 Kies je bestemming Stip op de horizon 40 Een grote golf van kwetsbaarheid Stephan van Gelder Integron Zoek de witte raven 44 Vooral naïef zijn Lizette van Dijk Gemeente Cuijk Formuleer je verandering 48 Verder kijken André Veneman AkzoNobel 50 Uit de praktijk van AkzoNobel: Leadership Journeys Waar zit je invloed 52 Afstand van je positie Coks Stoffer Cisco 54 In control zijn door in contact te zijn door Hans Kwakman Durf ondernemer te zijn 59 Zaken met een twist Pauline Lensvelt Canoof Neem initiatief 62 Mobilisatiekracht van social media door Esmee Vonk Wrap up 67

6 3 Op weg Kies je veranderroute Mobiliseer je volgers 70 Mensen eerst Paul-Peter Feld Xerox 72 Tips voor storytelling Ruimte voor creativiteit 76 Organisatie 3.0: werkondernemers door Edwin de Bree 78 Tips om resultaatgericht te leren Schep een veilig klimaat 82 Word de held door Karen de Vries Breng het wat dichtbij 86 Trouw aan zichzelf Daniëlle Gerits en Pino Rocca Spring Spa & Welness Help je mensen bij het hoe Werk aan nieuwe omstandigheden 92 Als het maar gebeurt Susanne Koenders Hogeschool van Amsterdam Niet iedereen kan mee 96 X-factor Simon Douw - Downside up Opnieuw beginnen 100 Uit de praktijk van Hago: Hago Next Wrap up Meters maken Zorg voor steun 105 HR als maatje door Marlies Mulder Je resultaten zichtbaar maken 110 Social Media #seriousbusiness Roos van Vugt Deloitte Waak voor tunnelvisie 114 De wereld is twee door Kees Gabriëls Hak je verandering op 118 Leren door te doen Pieter Spinder en Martin Haring 120 Hogeschool van Amsterdam 4.5 Tijdelijk verankeren 122 Er helemaal voor gaan Manja Jongsma SNS Reaal Blijf in contact 126 Oog voor elkaar Wouter Vlasblom Siemens 128 Je netwerk als competentie door Gerrit Heijkoop Wrap up 132

7 5 Doorzetten Geen valse start 134 Bevlogenheid loont door Arnold Bakker 136 Tips om je energie op peil te houden 138 Nooit meer Kim Spinder Digital Action Goede keuzes maken 142 Zorgen met je boerenverstand Annemieke Bambach Thomashuizen Durf te snoeien 146 Vruchtbare grond Ida Haisma TNO Van tactiek veranderen Wissel van positie 151 De optimale match door Andries Breel 152 Tips voor omgaan met mensen die al je energie verbruiken Elke druppel telt Stel je verwachtingen bij 157 We zijn een overgangsgeneratie Marc Nan Cisco Blijf geloof houden 160 Ondernemen zonder startkapitaal Donald Roos Triqle Word een katalysator 164 Be More, be the difference Michel Groenensteijn Be More 166 Dag traditionele organisatie door Patrick Kenis Wrap up Bestemming Alles is bèta 172 Kunnen schakelen 174 Alles is verbonden 176 Gedeelde waarde 177 Toekomst voor ogen : organisaties die leven 180 Daarom jij 182 Over de auteurs 185 Over Klaarvoor Dankwoord 188 Colofon 189 Inspiratielijst 190

8 Inzicht zonder handeling, brengt geen verandering. Levensmotto Kim Castenmiller 10 Daarom dit boek

9 Daarom dit boek Nog niet zo lang geleden was het publiceren van een boek in zijn algemeenheid allesbehalve eenvoudig. Je was afhankelijk van een uitgever die je verhaal zag zitten. Iemand die er brood in zag. Je lot lag in de handen van een ander. Die tijd is voorbij. Je staat zelf aan het roer. Via TenPages.com werf je aandeelhouders voor je manuscript op basis van de eerste tien pagina s, om zo je boek via een gerenommeerde uitgever te publiceren. Of je wordt je eigen uitgever. Door de printing-on-demand technologie is het mogelijk om, tegen beheersbare kosten, in eigen beheer een boek te produceren. Deze ontwikkeling staat niet op zichzelf. De manier waarop we communiceren, werken en leven, is fundamenteel aan het veranderen. De komst van internet en de daarmee gepaard gaande digitalisering en globalisering, veranderde alles. Een op het oog puur technologische verandering heeft vergaande maatschappelijke consequenties. Nieuwe grondstoffen Internet maakt mogelijk dat je in no time vindt wat je nodig hebt. Van kennis tot volgers. Het economische model is drastisch veranderd. Productie kan over het algemeen behoorlijk efficiënt. Iedereen heeft toegang tot dezelfde kennis. Het zwaartepunt van waarde verschuift van de productie naar de dienstverlening. Bestel je een designer lamp uit Duitsland via internet, dan verschijnt er een pop-up scherm met de winkel bij jou in de buurt waar je de lamp kunt laten onderhouden. In de diensteneconomie is beleving geven en inleven in klanten belangrijk. Creativiteit, gevoel en intuïtie zijn de nieuwe grondstoffen. En daartoe hebben alleen mensen toegang. Mensen zoals jij en ik. Het zwaartepunt van waarde verschuift van de productie naar de dienstverlening. Daarom dit boek 11

10 Alleen wie verandert, blijft zichzelf trouw. Levensmotto Dirk Anton van Mulligen 12 Daarom dit boek

11 Veel organisaties zijn nog lang niet ingespeeld op de veranderende economie. Ze zijn verouderd en leunen nog zwaar op de grondvesten van het industriële tijdperk, waarin geproduceerd werd op basis van het rationele mechanisme van verdeel en heers. Organisaties wilden groot, groter, grootst. Efficiency en financieel resultaat werden het hoogste goed. Regels en hiërarchie werden opgetuigd om zo efficiënt mogelijk te opereren. Zo ontstonden silo s en fragmentatie. Een situatie die voor veel organisaties nog dagelijkse realiteit is. Mensen worden gezien als productiefactor. Handen of hoofd in ruil voor maandelijks salaris. Met het gevolg dat de vrijheid van medewerkers wordt ingeperkt. Organisaties zijn verstrikt geraakt in hun eigen gedoe. Een overdaad aan structuur, procedures en regels staat aansluiting bij ontwikkelingen in markt en maatschappij in de weg. Daardoor ondermijnen bedrijven hun bestaansrecht en verliezen ze de verbinding met medewerkers. Veel organisaties zijn nog lang niet ingespeeld op de veranderende economie. De nieuwe generatie medewerkers generatie Y accepteert niet dat zij gereduceerd wordt tot human resource, maar wil serieus worden genomen als mens in zijn totaliteit. Generatie Y herinnert ons aan behoeften als zingeving, groei, zelfverwezenlijking, liefde en erkenning. Behoeften die we allemaal hebben. De nieuwe tijd is ook voelbaar in de explosieve groei van het aantal zzp ers. Steeds minder streven we enkel de zekerheid van een contract, vast dienstverband of pensioenopbouw na. Deze financiële zekerheden zijn met de intrede van de bankencrisis en groeiende pensioentekorten sowieso minder hard dan ze eens waren. Meer en meer laten we ons leiden door een behoefte aan meer vrijheid, voldoening en zinvol werk. Daarom dit boek 13

12 Wendbaar zijn Grote veranderingen op economisch en financieel gebied zijn voelbaar in de hele samenleving en hebben op verschillende plekken ogen geopend. Het vermogen om nieuwe producten op snelle en (kosten)efficiënte wijze naar de markt te brengen, is zelfs belangrijker dan ooit. Bedrijven moeten een weerwoord hebben op kleine, innovatieve en wendbare organisaties die snel ontstaan, slim inspelen op ontwikkelingen in de markt en een nieuwe niche aanboren. De kracht van kostenbesparingen en efficiencymaatregelen is zo goed als uitgewerkt. Innovatie is nodig om te komen tot een vernieuwde concurrentiepositie. De nieuwe tijd vraagt om een holistisch perspectief op mens en organisatie. We moeten de omslag maken van industrialisering naar humanisering. Een organisatieklimaat gericht op leren, inspireren, innoveren en samen creëren, wordt de nieuwe norm. Het Nieuwe Werken is een eerste aanzet om terug te keren naar meer ondernemerschap, meer creativiteit en meer vrijheid op het werk. Medewerkers krijgen het vertrouwen, mogen zelf bepalen waar en wanneer ze werken. Hiermee is de eerste stap gezet naar meer zeggenschap en invloed. Maar de paradigmawisseling van industrialisering naar humanisering vraagt om meer en vooral om moed. Om weer relevant te worden voor medewerkers en klanten, moeten we eerst de balans opmaken. Wat is het goede dat we willen vasthouden en wat kunnen we loslaten? In ieder geval moeten we nieuwe wegen durven inslaan. Dat is de enige manier om onze bedrijven en onze planeet en daarmee onze kinderen een toekomst te geven. Je beschikt over een geweldige potentie en kan het verschil maken. Jij als vernieuwer De hedendaagse realiteit van organisaties is dat zij continu verandering ontmoeten. Wij geloven in verandering. Je werkelijke bijdrage leveren als mens, als bedrijf, vraagt om het keer op keer loslaten van achterhaalde vormen en het ontwikkelen van nieuwe. De wal zal het schip doen keren, natuurlijk. Maar wij zijn ervan overtuigd dat er op ieder schip, in iedere organisatie, vernieuwers rondlopen. Het zijn deze vernieuwers die vaak frustratie ervaren. Ze lopen voorop. Zij zien de wal al van verre liggen en weten wat nodig is om het schip te keren en koers te zetten naar een betere bestemming. Deze vernieuwers zitten veelal verstopt in de organisatie. Het zijn de nieuwe kapiteins van het schip, zonder dat dit nog wordt herkend en erkend. 14 Daarom dit boek

13 Wanneer je ziet dat de wereld verandert en je de verantwoordelijkheid voelt om daar wat mee te doen, dan is dit boek voor jou. Je bent intrinsiek gemotiveerd om bij te dragen aan het toekomstvast worden van je bedrijf en realiseert je dat doorgaan op de oude manier geen optie meer is. De oude succesformules zijn uitgewerkt. Een organisatie is in wezen niks meer dan een groep mensen. Natuurlijk heeft een organisatie een merk, een fysieke plek, werkwijzen, structuren en processen, maar neem de mensen weg en het vermogen tot het leveren van waarde is ook weg. De mens is de enige die in staat is te bouwen aan de toekomst. En dat doen we door in te spelen op de nieuwe tijd. Met dit boek willen we jou helpen in jouw missie: je organisatie weer een toekomst geven. Of je een leidinggevende positie hebt, is niet van belang. Je pakt een leidersrol of niet. Je beschikt over een geweldige potentie en kan het verschil maken. Dit boek is niet voor mensen die hun imperium overeind willen houden en willen uitbouwen, die op zoek zijn naar manieren om vast te houden wat ze nu hebben. Om in deze tijd te bouwen aan de toekomstbestendigheid van je organisatie, moet je naar jezelf durven kijken. De ware uitdaging is voorop te durven lopen. Leiderschap anno nu vraagt om het creëren van een beweging, in plaats van anderen te vertellen wat ze moeten doen. Hoe inspireer je anderen en hoe breng je beweging op gang? Dit boek helpt je daarbij. Om jou te inspireren laten we zien hoe anderen werken aan de toekomstbestendigheid van hun bedrijf. Door het boek heen lees je voorbeelden uit de praktijk. Om je te helpen bij de daadwerkelijke realisatie van je eigen verandering, reiken we je praktische stappen aan. Met alle aanpakken die we beschrijven, hebben we zelf ervaring opgedaan in de praktijk. We weten dat het werkt. Wanneer je ziet dat de wereld verandert en je de verantwoordelijkheid voelt om daar wat mee te doen, dan is dit boek voor jou. Het is onze ambitie jouw gids te zijn bij de vernieuwing die jij leidt. Kim Castenmiller Dirk Anton van Mulligen Daarom dit boek 15

14 Hoe werkt dit boek? Om je op verschillende manieren in je vernieuwingstocht te begeleiden, vind je naast onze visie in de hoofdtekst de volgende ingrediënten in het boek: Vernieuwers aan het woord Voordat we dit boek schreven, hebben we vele vernieuwers in de praktijk geïnterviewd. We hebben hen gevraagd naar hun hun visie, aanpak en uitdagingen. De inspiratie uit elk gesprek is vervat in een kort en krachtig interview. Highlights We helpen je een handje bij de vertaalslag van de inspiratie uit deze interviews naar wat het voor jouw organisatie of jezelf kan betekenen. Bij ieder interview vind je de kern in de highlights. Experts aan het woord Door het hele boek heen vind je aanvullende visies van gastauteurs. Deze columns schijnen soms net weer een ander licht op de zaak. Een visie die prikkelt en je eigen visie kan voeden en verrijken. Ruimte voor jezelf Op verschillende plekken door het boek heen, vind je ruimte voor je eigen notities of ideeën. Het tempo in het boek is vlot en de informatie compact. Dat kan je soms het gevoel geven dat het je duizelt. De ruimte nemen voor jezelf helpt je in het weer ordenen van je gedachten. Tips Op een paar plekken in het boek, reiken we je praktische tips aan die je kunnen helpen in dat deel van je reis. Take Aways Ieder deel eindigen we met de kerngedachten uit dat deel. Het zijn de boodschappen die je niet kunt missen. 16 Daarom dit boek

15 Volg ons ook op internet Reageer op de website en download gratis tools! Op de website kun je reageren op de columns uit dit boek. De tools geven je praktische handvatten en tips wanneer je met onderdelen uit dit boek écht aan de slag wilt. Met gratis online Tools Twitter mee Lees het e-book We twitteren regelmatig over wat ons bezighoudt. Dit boek komt ook ter beschikking Zo weet je het meteen wanneer er een nieuwe blog als e-book. Zo heb je dit boek op is verschenen, of wanneer je een nieuwe tool kunt je ipad altijd paraat: lees het boek downloaden. Praat mee en reageer. onderweg, waar en wanneer je Kijk op voor de verschijningsdatum! Daarom dit boek 17

16 Business as usual werkt niet meer. De komst van internet heeft de manier waarop we werken en leven fundamenteel veranderd. Ontwikkelingen volgen elkaar steeds sneller op. We realiseren ons meer en meer dat alles met alles is verbonden. Deze ontwikkelingen hebben een enorme impact op organisaties en de wijze waarop ze waarde leveren. Bedrijven die doorgaan op de oude manier, die teren op successen uit het verleden en enkel uitgaan van de korte termijn, hebben geen toekomst. Organisaties staan voor de taak zich te ontdoen van oude structuren en een nieuwe toekomst te creëren. Je ziet dat de wereld aan het veranderen is. Je voelt dat je een verantwoordelijkheid hebt om daar wat mee te doen. Alleen mensen kunnen organisaties een toekomst geven. Mensen zoals jij. Met dit boek bieden wij richting en ondersteuning bij het realiseren van de verandering die jij wilt inzetten. Op jouw weg naar 2020 reiken wij je de route-informatie aan. Ook helpt het je in de ontwikkeling van de belangrijkste factor in dit proces: jijzelf. Het boek is veelvuldig gelardeerd met inspiratie uit de praktijk. Zoals de implementatie van Het Nieuwe Werken bij SNS Reaal, het hiërarchiedoorbrekende organisatiemodel van Cisco, de inspirerende inzet van The Phone House, de omvorming van Bibliotheek Zeist, de stille kracht van Siemens, het nieuwe businessmodel van zorginstelling Thomashuizen en de bijdrage aan duurzaamheid door Akzo- Nobel. Het zijn niet de bedrijven die hierin centraal staan, maar de drijvende krachten erachter. Dit boek is voor iedereen die vanuit zijn of haar rol, passie of talent een bijdrage levert aan het bouwen van toekomstbestendige organisaties. Van directeur, manager, HR manager tot professional en adviseur. ISBN Tex Gunning, managing director Decorative Paints AkzoNobel This book is different and stunning. The insights are so many, that you read it and think how the hell am I going to remember this tomorrow morning!. A book full of wisdom to pick up again and again to see how did they formulate this?. I like it! Heleen Sluijs, Directeur liquimondo In goede tijden is het neerzetten van een visie en je mensen meenemen in je visie niet zo moeilijk. In moeilijke tijden, wanneer de praktijk weerbarstig is, is dat een ander verhaal. Dit boek heeft mij geholpen bij het vasthouden aan mijn visie. Juist toen het erop aankwam. Zo kon ik een houvast zijn voor mijn mensen. Marrije Wesseling, Manager advieslijn Hypotheken ABN AMRO Dit boek heeft mij van begin tot eind geboeid. Geef je organisatie toekomst is een inspirerende, eigentijdse gids voor leiders anno nu die hun organisatie en zichzelf van waarde willen laten zijn. De verhalen uit de praktijk laten zien dat je zelf elke dag opnieuw de kans hebt om dit succesvol te doen. Marion Koopman, Directeur Hi Mobile Als je zelf de leiding wilt nemen in de wereld 3.0, dan is dit de handleiding die je als nieuwe werknemer of nieuwe werkgever moet lezen. Ido Shikma, HR directeur logica Benelux This book is different from other management books in that it contains no single model. This book takes you - the leader - to a journey, that starts and ends at the same point. Yourself. Herke Oudeboon, Kredietrisicomanagement Rabobank Amsterdam In de roadmap herken ik de visie en werkwijze van Kim. Zingevend, optimistisch, helder, stimulerend en resultaatgericht. Een werkboek voor de verdere ontwikkeling van je team en jezelf, want inzicht zonder handeling brengt geen verandering!. Fokke Wijnstra, Ondernemer en initiator van diverse start-ups Stap uit het organisatietoneelspel en kijk wat er werkelijk gebeurt. Dat laten Kim en Dirk Anton ons hier zien. Met parels van verhalen! Kim Castenmiller en Dirk Anton van Mulligen zijn samen goed voor dertig jaar ervaring in het begeleiden van veranderingen in diverse profit en non profit organisaties. Kim en Dirk Anton zijn tevens initiatiefnemers van samenwerkingsverband Klaarvoor2020: implementatiepartners van nieuwe manieren van werken, organiseren en samenwerken, zodat organisaties weer grip krijgen op hun toekomst. Kim is de auteur van Generatie Y aan het werk (2009).

17 Nu jij Je weet nu waarom we dit boek hebben geschreven. We hopen van harte dat je je aangesproken voelt én dat je aan de slag wilt met het bouwen aan de toekomst van je bedrijf. En dat dit boek je erbij gaat helpen. Je kunt het boek bestellen op Alle plezier en succes van het inzetten van jouw vernieuwing! Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen