=. Basisbegrippen en -principes aangaande gezondheid en ziekten bij varkens. 2) Voorkomen, belang en controle van a 2)! 5 > > )6 % ? / 1 2) (? )6?

Transcriptie

1 ! # %&! # (! # ) +,) &., ++, / +,0. 1, & / &(+23 &.,.4 5 /.&) 22,6 / &(+23+&3.77 /.&)8 0 90&. 90.&.22.&%..+,2 :.&%&.7/ ;8 0,.4 / &% & 2.&(+23.&.22 :+,0+2;8 1/ :(+90+/; & 0 1, &,2,7 & <

2 =. Basisbegrippen en -principes aangaande gezondheid en ziekten bij varkens. 2) Voorkomen, belang en controle van a 2)! 5>> )6 %? / 1 2) (? )6?? )6 =? 4 2)? / Α.& Prof. Dr. Dominiek Maes werkte na zijn doctoraat aan de University of Minnesota (US). Later volgde hij de opleiding Gespecialiseerde Studies in de Dierlijke Productie (UGent) en werd hij Master of Science Herd Health and Epidemiology (Univ. Utrecht). Hij is sinds 2003 als docent verbonden aan de Vakgroep Voortplanting, Verloskunde en Bedrijfsdiergeneeskunde, Fac. Diergeneeskunde, UGent. Hij doceert bedrijfsbegeleiding, voortplanting en inwendige ziekten van het varken naast huisvesting van de huisdieren en veterinaire volksgezondheid in de primaire productie en verricht toegepast diergeneeskundig onderzoek in de varkenshouderij: ademhalingsproblemen, reproductie en productie, en zoönotisch belangrijke infecties. Dr. Frédéric Vangroenweghe is dierenarts, specialisatie varkens/pluimvee/konijn sinds In 2004 behaalde hij het diploma van doctor in de diergeneeskundige wetenschappen en werd hij ook Master in Veterinary Public Health and Food Safety aan de Universiteit Gent. Sinds 2006 is hij werkzaam bij DGZ- Vlaanderen als dierenarts varkensgezondheidszorg en sinds 2008 leidt hij de afdeling gezondheidszorg varkens/pluimvee als coördinator. Hij is resident in de European College of Porcine Health Management. Liesbet Pluym studeerde in 2009 af als dierenarts in de Optie Varken, Pluimvee en Konijn. Ze maakte haar scriptie over het voorkomen van klauwletsels en kreupelheid bij zeugen in groepshuisvesting en ontving daarvoor de IPVS prijs. Geboeid door het onderwerp doctoreert ze sinds dit jaar verder op kreupelheid bij zeugen. Ellen de Jong is sinds 2008 in dienst als assistent op de vakgroep voortplanting, verloskunde en bedrijfsdiergeneeskunde. Naast het educatieve werk voor de studenten op de baan en in de kliniek, werkt ze aan haar doctoraat over vruchtbaarheid bij de zeugen, meer specifiek gericht naar het speenmanagement. Michel Loicq is dierenarts sinds 1989 en in 2006 afgestudeerd als specialisatie vakdierenarts varkens met een scriptie die zich vooral richtte op de bioveiligheid van bedrijven, maar ook op het PRRS-vrij maken van KI-centra. Vanaf 1991 werkzaam als eerste-en tweedelijns praktijkdierenarts voor een voederfabrikant; waarbij veel aandacht besteed werd aan begeleiding van varkensbedrijven. Sinds 2005 vooral gericht op projectbegeleiding met als basis het bekomen en behouden van een hoge gezondheid. Sedert één jaar gebeurt de begeleiding in samenwerking met verschillende voederfabrikanten, hun vertegenwoordigers/dierenartsen en praktijkdierenartsen, voor kernvoederfabrikant INVE België..

3 Praktijkcentra dierlijke productie Om te komen tot een betere samenwerking en afstemming in het versnipperde landschap van het praktijkonderzoek en voorlichting in de dierlijke sector werden in 2007 op initiatief van de toenmalige minister-president 5 praktijkcentra in de dierlijke sector opgericht: de praktijkcentra rundvee, varkens, pluimvee, kleine herkauwers en bijen. Begin 2007 werd door verschillende actoren die in Vlaanderen bezig zijn met onderzoek en voorlichting in de dierlijke sector de intentieverklaring ondertekend voor de start van o.a. het Praktijkcentrum Varkens (zie ommezijde). Deze praktijkcentra hebben tot doel een aanspreekpunt te worden voor praktijkkennis en het uitvoeren voor praktijkonderzoek in de dierlijke sector. Door samen te werken en de onderzoeksprogramma s op elkaar af te stemmen kunnen de aanwezige competenties, de bestaande infrastructuur en de voor handen zijnde onderzoeksbudgetten optimaal aangewend worden. Deze praktijkcentra moeten gezien worden als een overlegplatform waarin de betrokken onderzoeks- en onderwijsinstellingen kunnen werken aan een grotere coördinatie van hun onderzoeksactiviteiten en aan een afstemming van hun communicatie naar de sectoren. Het is de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ADLO) die samen met het Instituut voor Landbouw en Visserij (ILVO) de coördinatie van deze praktijkcentra op zich neemt. De werking berust momenteel op het samen organiseren van studiedagen en het indienen van demonstratieprojecten. Sinds eind 2007 komen ook enkele leden van de praktijkcentra in aanmerking om bij het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds steun aan te vragen bij investeringen. Op die manier zijn ze in staat de bestaande infrastructuur aan te passen aan de hedendaagse noden van praktijkonderzoek en demonstratie.

4 Volgende organisaties en personen zijn actief binnen het PraktijkCentrum Varkens: Proef- en Vormingsinstituut Limburg (PVL) Kaulillerweg Bocholt Provinciaal Onderzoekscentrum voor Land- en Tuinbouw (POVLT) Ieperseweg Roeselare Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO) Scheldeweg Melle UGent- Agrivet Biocentrum Proefhoevestraat Melle UGent- faculteit Diergeneeskunde, Vakgroep Voortplanting, Verloskunde en Bedrijfsdiergeneeskunde Salisburylaan Merelbeke UGent- faculteit Bioingenieurswetenschappen, Vakgroep Dierlijke Productie Proefhoevestraat Melle Zoötechnisch Centrum KULeuven R&D Bijzondere Weg Lovenjoel KUL- faculteit Bioingenieurswetenschappen Kasteelpark Arenberg Heverlee Katholieke Hogeschool der Kempen (KHK) / (KILTO) Kleinhoefstraat Geel Hogeschool Gent, Departement Briotechnologische Wetenschappen, Landschapsbeheer en Landbouw, Vakgroep Dierlijke productie Voskenslaan Gent Vrij Land- en Tuinbouwinstituut (VLTI) Ruddervoordestraat Torhout Technisch Instituut St Isidorus LTC Waasland Weverstraat Sint-Niklaas Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) Deinse Horsweg Drongen Luc Martens Andre Calus Sam Millet Aart De Kruif Lydia Bommelé Dominiek Maes Stefaan De Smet Rony Geers Bert Driessen Bruno Goddeeris Jos Van Thielen Bert Driessen Dirk Fremaut Willy Vandewalle Ward Lootens Raf Van Buynder Frédéric Vangroenweghe pvl.bocholt@scarlet.be andre.calus@west-vlaanderen.be sam.millet@ilvo.vlaanderen.be aart.dekruif@ugent.be lydia.bommele@ugent.be dominiek.maes@ugent.be stefaan.desmet@ugent.be rony.geers@biw.kuleuven.be bruno.goddeeris@biw.kuleuven.be jos.van.thielen@khk.be josvanthielen@skynet.be bert.driessen@khk.be dirk.fremaut@hogent.be willy.vandewalle@sint-rembert.be ward.lootens@sint-rembert.be raf_vanbuynder@yahoo.com frédéric.vangroenweghe@dgz.be

5 De Vereniging voor Varkenshouders vzw Maalte Business Center, Blok G, 6 verdieping 9051 Sint-Denijs-Westrem Boerenbond Diestsevest Leuven - info@veva.be Herman Vets herman.vets@boerenbond.be Algemeen Boerensyndicaat Hendrik Consciencestraat 53 a 8800 Roeselare Paul Cerpentier info@absvzw.be Vlaams Agrarisch Centrum Ambachtsweg Merelbeke vac@vacvzw.be Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij- Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Burgemeester Van Gansberghelaan 115a 9820 Merelbeke Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij- Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Ellipsgebouw Koning Albert II -laan 35 (bus 42) 1030 Brussel Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij- Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Ellipsgebouw Koning Albert II -laan 35 (bus 42) 1030 Brussel PCBT Ieperseweg Rumbeke-Beitem Suzy Van Gansbeke Norbert Vettenburg Stijn Windey Lieven Delanote suzy.vangansbeke@lv.vlaanderen.be norbert.vettenburg@lv.vlaanderen.be stijn.windey@lv.vlaanderen.be povlt.pcbt@west-vlaanderen.be KATHO Campus Roeselare Wilgenstraat Roeselare Bruno Vandorpe Wim Vanhove bruno.vandorpe@katho.be wim.vanhove@katho.be Vlaams Varkensstamboek (VVS) Van Thorenburglaan Scheldewindeke Jürgen Depuydt Jurgen.depuydt@varkensstamboek.be

6

7 6SLMVYHUWHULQJVDDQGRHQLQJHQ ELM YDUNHQV 'LHUHQJH]RQGKHLGV]RUJ 9ODDQGHUHQ Y]Z 6SLMVYHUWHULQJVDDQGRHQLQJHQ ELM YDUNHQV =XLJHQGH ELJJHQ 'U 9$1*52(1:(*+( )U«G«ULF '90 06F 3K' 5HVLG (&3+0 9OHHVYDUNHQV! NJ &RRUGLQDWRU *H]RQGKHLGV]RUJ YDUNHQ SOXLPYHH.HQQLVFHQWUXP 'LHUJHQHHVNXQGLJH HQ (SLGHPLRORJLVFKH 2QGHUVWHXQLQJ *HVSHHQGH ELJJHQ YOHHVYDUNHQV NJ *HOWHQ ]HXJHQ =XLJHQGH ELJJHQ (VFKHULFKLD FROL GLDUUHH ವ (VFKHULFKLD FROL ದ GLDUUHH ವ 9RRUNRPHQ ವ &ORVWULGLXP SHUIULQJHQV ದ HQWHURWR[HPLH ಣ 3DVJHERUHQ ELJJHQ QHRQDWDDO ಣ 9URHJ ELQQHQ K QD JHERRUWH ವ &RFFLGLRVH ಣ 6WHHGV G ವ 5RWDYLUXV ವ 2RU]DNHQ ವ 7*( 7UDQVPLVVLHEHOH *DVWUR *DVWUR (QWHULWLV ಣ %DFWHULHHO ( FROL Æ WR[LQHV ವ 3(' 3RUFLHQH (SLGHPLVFKH 'LDUUHH ಣ 2QYROGRHQGH DQWLVWRIIHQ RSJHQRPHQ XLW ELHVWPHON ವ 6\PSWRPHQ ಣ :DWHULJH GLDUUHH NRUW QD GH JHERRUWH ಣ $FKWHUEOLMYHQGH JURHL ಣ 6WHUIWH GRRU XLWGURJLQJ

8

9 Bedrijf Aantal biggen Aantal tomen Uitval (meegerekend) % uitval O - Met coccidiose ,0% O - Zonder coccidiose ,0% M - Met coccidiose ,1% M - Zonder coccidiose ,8% L - Met coccidiose ,3% L - Zonder coccidiose ,8%

10

11

12 (FRQRPLVFKH LPSDFW NUDDPVWDOGLDUUHH (FRQRPLVFKH LPSDFW NUDDPVWDOGLDUUHH (FRQRPLVFKH LPSDFW NUDDPVWDOGLDUUHH (FRQRPLVFKH LPSDFW NUDDPVWDOGLDUUHH 8LWYDO,PSDFW RS URGXFWLHJHWDO DDQWDO RI VSHHQFDSDFLWHLW JHZLFKW ODQJOHHIEDDUKHLG ]HXJ % biggen 96 9HUGHUH SURGXFWLH YDQ DDQJHWDVW GLHU 94 ƒ NJ WRY NJ Æ G ODQJHU DIPHVWHQ 92 G NJ NJ SHU ODDWWLMGLJ DIJHOHYHUG YDUNHQ 3HU GDJ WH ODQJ LQ PHVWVWDO GLHU %H]HWWLQJ PHVWVWDO ಹ DDQWDO URQGHV SHU MDDU ൻൻൻ 0HVWURQGH LQFO 5 2 OHHJVWDQG G Æ URQGHV MDDU G H[WUD Æ G Æ URQGHV MDDU Æ UHGXFWLH VWDOEHQXWWLQJ ƒ 7XUQRYHU YOHHVYDUNHQVSODDWV ൻൻൻ Æ NRVWHQ SHU DIJHOHYHUG 99 ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ < 5,0 5,0-6,0 6,0-7,0 7,0-8,0 8,0-9,0 9,0-10,0 > 10,0 speengew icht (kg) % opleg VV ƒ NJ WRY NJ Æ PLQGHU DIJHOHYHUGH GLHUHQ ƒ 3HU JHVSHHQGH ELJJHQ Æ PLQGHU YOHHVYDUNHQV DIJHOHYHUG ƒ 99 Æ JHGHUIGH LQNRPVWHQ RS HLQGH PHVWSHULRGH % afgeleverd 6SLMVYHUWHULQJVDDQGRHQLQJHQ ELM YDUNHQV =XLJHQGH ELJJHQ *HVSHHQGH ELJJHQ YOHHVYDUNHQV YOHHVYDUNHQV NJ 9OHHVYDUNHQV! NJ *HOWHQ ]HXJHQ *HVSHHQGH ELJJHQ ವ (VFKHULFKLD FROL ದ HQWHURWR[LFRVH KHPRO\WLVFKH KHPRO\WLVFKH ( FROL ( FROL ವ 6SHHQGLDUUHH ವ 7*( 3(' ವ 6DOPRQHOORVH ವ '\VHQWHULH ದ VSLURFKHWRVH ವ 0DDJXOFHUD

13

14

15

16 (FRQRPLVFKH LPSDFW GLDUUHH EDWWHULM (FRQRPLVFKH LPSDFW GLDUUHH EDWWHULM 8LWYDO Æ GHUYLQJ LQNRPVWHQ YHUNRRS NJ ELJJHQ ದ ವ %HKDQGHOLQJ ಣ *URHSVEHKDQGHOLQJ %LM NOLQLVFKH SUREOHPHQ PHW GLDUUHH LQ GH ELJJHQEDWWHULM GLHQW GH ELMNRPHQGH XLWYDO ERYHQ ಫEHGULMIVQRUPಬ JHUHNHQG ವ 0HHVWDO SHURUDDO ಹ HHQYRXGLJVWH WRHGLHQLQJVZHJ ವ 'RVHULQJ PJ NJ /* G DFWLHI EHVWDQGGHHO ವ %HKDQGHOLQJVGXXU PLQ G RSWLPDDO PLQ G H[WUD XLWYDO ൺ YHUOLHV SHU YHUNRFKWH ELJ ಣ.RVWSULMV DIK NHX]H DQWLELRWLFXP RS EDVLV YDQ DQWLELRJUDP,PSDFW RS SURGXFWLYLWHLW EDWWHULMSHULRGH ƒ 'XXU GLDUUHH JURHLVWLOVWDQG ƒ 3HU GDJ GLDUUHH Æ G H[WUD LQ EDWWHULM Æ J YRHGHU ELJ ƒ 9E 0RUELGLWHLW ƒ %LJJHQEDWWHULM GLHUHQ Æ GLHUHQ Æ G H[WUD G NJ NJ SHU ]LHNH GLHUHQ H[FO EHKDQGHOLQJVNRVWHQ 6SLMVYHUWHULQJVDDQGRHQLQJHQ ELM YDUNHQV =XLJHQGH ELJJHQ 9OHHVYDUNHQV! NJ ವ '\VHQWHULH '\VHQWHULH ದ ದ %UDFK\VSLUD K\RG\VHQWHULDH *HVSHHQGH ELJJHQ YOHHVYDUNHQV NJ ವ 6SLURFKHWRVH ದ %UDFK\VSLUD SLORVLFROL *HOWHQ ]HXJHQ ವ 3(' 9OHHVYDUNHQV! NJ ವ 6DOPRQHOORVH ವ 3UROLIHUDWLHYH (QWHURSDWKLH ದ /DZVRQLD LQWUDFHOOXODULV ವ 0DDJXOFHUD

17 !

18 !

19

20

21 (FRQRPLVFKH LPSDFW / (FRQRPLVFKH LPSDFW / LQWUDFHOOXODULV / LQWUDFHOOXODULV (FRQRPLVFKH LPSDFW / (FRQRPLVFKH LPSDFW / LQWUDFHOOXODULV / LQWUDFHOOXODULV 9HUWUDDJGH JURHL YHUPLQGHUGH '* 6WLMJLQJ YRHGHUYHUEUXLN KRJHUH 9& +RJHUH VWHUIWH ವ 8LWYDO ELM 3+( ಣ 3ULMV JHVWRUYHQ GLHU ವ %HKDQGHOLQJ ELM PLOGH 33( ELM ]ZDUH 33( ಣ 3UHYHQWLHYH VWUDWHJLVFKH EHKDQGHOLQJ PHW W\ORVLQH WLDPXWLQ YDOQHPXOLQ +RJHUH EHKDQGHOLQJVNRVWHQ JHP YDUNHQ 9HUPLQGHUGH XQLIRUPLWHLW VODFKWJHZLFKWHQ Æ SUREOHPHQ PHW $, $2 HQ 5 2 /DJHUH JHPLGGHOGH SULMV SHU NLORJUDP VODFKWJHZLFKW (FRQRPLVFKH YHUOLH]HQ YDUL UHQ ಣ 9DFFLQDWLH ವ 9HUKRRJGH YRHGHUFRQYHUVLH VFKDGH JHEUXLNWH EHGULMIVERHNKRXGLQJ 3URGXFWLHNRVWHQ VWLMJHQ! RSEUHQJVW YHUPLQGHUW 9HUOLHV YDUNHQ 9HUOLHV 6SLMVYHUWHULQJVDDQGRHQLQJHQ ELM YDUNHQV *HOWHQ ]HXJHQ =XLJHQGH ELJJHQ ವ /LJJLQJVYHUDQGHULQJHQ LQJHZDQGHQ 9OHHVYDUNHQV! NJ ವ '\VHQWHULH ದ %UDFK\VSLUD K\RG\VHQWHULDH *HVSHHQGH ELJJHQ YOHHVYDUNHQV NJ ವ 0DDJXOFHUD *HOWHQ ]HXJHQ ]HXJHQ ವ 3+( ದ 3+( ದ /DZVRQLD LQWUDFHOOXODULV

22 N = 69 zeugen (05/ /2007) Gemiddeld: 6.9 zeugen/bedrijf Min: 2 Max: 13 % zeugen ,59 36,23 11,59 10,14 8,7 7,25 14,49 GD LV VP UTI SVS MOT VAR diagnose