In het hart van de verzorgingsstaat

Transcriptie

1 In het hart van de verzorgingsstaat Het ministerie van Maatschappelijk Werk en zijn opvolgers (CRM, wvc, vws) Ido de Haan en Jan Willem Duyvendak (red.) Met medewerking van: Maarten van Bottenburg Radboud Engbersen Annet Mooij Loes Verplanke Geert de Vries Walburg Pers Zutphen 2002

2 Inhoud Inleiding: De geschiedschrijving van een jubilerend ministerie Een wetenschappelijke geschiedschrijving io Drieniveaus 11 De omstreden eigenheid van het ministerie 16 DEEL 1 Het ministerie van Maatschappelijk Werk, Aanpassen aan de nieuwe tijd Het ministerie van MaatschappelijkWerk tussen herstelen vernieuwing, Materie en geest 24 Staatenpartìculierinitiatief 29 Doorbraak en verzuiling 30 Een omstreden departement Op zoek naar samenhang De organisatie van het maatschappelijk werk in de eerste helft van de twintigste eeuw Onvrede over de armenzorg 35 Lichtende toekomst in Grensgevechten 42 Toenemende spanning tussen Sociale Zaken en Binnenlandse Zaken 45 Particulier initiatief 48 Ideologische uitersten 52 Concentrane Een'overijlde geboorte' De oprichting van het ministerie van Maatschappelijk Werk Taakverdeling 62 Het verlies van mr. J. vandoorn 63 Het prille begin 64 Reacties op het nieuwe ministerie 66 Opmars van het katholieke gedachtegoed 68

3 6g 4 Van ongewenst kind naar jongvolwassene Het ministerie van MaatschappelijkWerk, De organisatie van het ministerie 70 De komst van Klompé 74 Sociale planning 76 Maatschappelijk opbouwwerk 81 Subsidièren 83 Zorg voor bijzondere groepen: Ambonezen en onmaatschappelijke gezinnen 86 Wetgeving: de Algemene Bijstandswet 88 Resultaten en nieuwe problemen 91 DEEL 11 Het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, Samen werken aan een leefbare samenleving Het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk en de ontwikkeling van de verzorgingsstaat, Welzijn voor welvaart 98 In het hart van de verzorgingsstaat 102 Knelpunten van de ontzuiling 104 Paradoxen Het uitdijend heelal Maatschappelijk werk en welzijnsbeleid, De beleidsvelden van Maatschappelijk Werk 110 De ambtenaren van Maatschappelijk Werk 112 De beleidsconcepten van Maatschappelijk Werk 116 De ordening van het uitdijend heelal 124 Omslaginhetdenken De proeftuin van de samenleving Cultuurbeleid, Van actieve cultuurpolitiek tot Omroepwet 132 Cultuurbeleid als welzijnsbeleid 140 De uitweg van de kwaliteit Opdedrempelvaneenvrijetijdsmaatschappij Recreatie- en sportbeleid, Van vormingsstreven naar welzijnsplanning 153 Spreidingvanvoorzieningen 159 Sportieve recreatie 163 Beperkingvanambities 170 Het vrijetijdsbeleid in de jaren zestig en zeventig 172

4 DEEL in Het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, Het einde van de goede bedoelingen Het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur en de crisis van de verzorgingsstaat, Van de verzorgingsstaat naar de zorgzame samenleving 179 De januskop van de individualisering 183 D e onmogelij ke maakbaarheid 185 De onttovering van welzijn versus de bekoring van de verzorgingsstaat De jarenvandecentralisatie Welzijnsbeleid, Institutionele veranderingen 189 De beleidsvelden 196 Meer in balans? Tussen kostenbeheersing en stelselherziening Volksgezondheidsbeleid, Deopmarsvandeoverheid 209 Twee werelden, één ministerie 215 Magere jaren: de periode Van der Reijden, De introductie van de markt: de periode Dees, Alles moet anders: de periode Simons, Volksgezondheidsbeleid in het tìjdperk van wvc Om Nederland valt geen hek te plaatsen Cultuurbeleid, Cultuurbeleid als kwaliteitsbeleid 241 Het cultuurbeleid in afzonderlijke sectoren 245 De modernisering van het cultuurbeleid 254 De onvermijdelijkheid van een duaal omroepbestel 255 Nederland in het wereldcultuurstelsel 261 DEEL IV Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Paars en de herontdekking van sociale kwesties Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de herstructurering van de verzorgingsstaat, Sociale cohesie 266 Verschil en ongelijkheid 268 Individualisering 269 Inhoudelijke waardering, organisatorische problemen 271 Op zoek naar nieuwe evenwichten 274

5 277 X 4 De verleiding van de markt Volksgezondheidsbeleid, De lotgevallen van de stelselwijziging 278 Kleine stapjes 282 Groeiend onbehagen 288 Volksgezondheid na acht jaar vws Herstelwerk aan de sociale infrastructuur Welzijnsbeleid, Sociale infrastructuur 303 Institutionele veranderingen 305 Welzijn in de schaduw van Zorg 308 Debeleidsconceptenvanvws 310 Welzijn: agenderen en faciliteren 317 Tussen Welzijn en Volksgezondheid Ruim baan voor de sport Rijkssportbeleid, Devormingvaneengeslotenfront 322 De doorbraak van het rijkssportbeleid 330 Hoge verwachtingen 335 Sport in de jaren negentig Uitleiding: Een ministerie met gevoel voor de tijdgeest Institutionele turbulentie 341 De ambities van het ministerie: tussen overmoed en bescheidenheid 347 De betekenissen van het ministerie 351 Ten slotte Noten 369 Bijlage 1 Overzicht van bewindspersonen 371 Bijlage 2 Overzicht van begrotingen en personeel 377 Bijlage 3 Organisatieschema's 381 Bijlage 4 Lijst met gei'nterviewden 382 Afkortingen 384 Literatuurlijst 395 Register 399 Verantwoording