De Geest van Elinor. Overheid en burgerinitiatieven

Transcriptie

1 De Geest van Elinor Overheid en burgerinitiatieven

2

3

4

5

6 De doe democratie: voorbij de inspraak Van kiezer, klant en inspreker in de representatieve democratie naar autonome coproducent in participatieve democratie co van alles meer diversiteit, jonger, vrouwelijker maar ook selectief: middenklasse 6

7 Hinkend op twee benen Enthousiasme: hoe actiever burgers zijn, hoe vitaler de democratie nieuwe vormen van democratie in ontwikkeling Sarcasme: burgerinitiatieven in tijden van besparingen afbouw van de publieke sector en van collectieve vormen van solidariteit (eigen verantwoordelijkheid) gebruik in het kader van een ideologische agenda 7

8

9

10 Overheid geeft deel van haar zorgtaak terug aan burgers en kerken Terugkeer naar samenleving zoals God die bedoelde 29 september 2014 Ingmar Vriesema, NRC Handelsblad In de participatiesamenleving kan de burger minder hulp verwachten van de overheid. De kerken hervatten gretig hun verwaarloosde rol van barmhartige samaritaan.

11

12 Verschillende gedaanten van de overheid 1. Overheid op centraal en lokaal niveau 2. Overheid als milde despoot (Kruiter, 2010) 3. Overheid en het algemeen belang 4. Overheid en het gevestigde (partij)belang 5. Overheid en representatie 6. Overheid en burgerinitiatief in verwevenheid 12

13 Verschillen tussen burgerinitiatieven Zorg in de particuliere sfeer versus open initiatieven in de publieke ruimte, cultuur, recreatie, duurzaamheid,... Initiatieven op privaat domein; initiatieven op de brug met de markt (bvb coöperatieven) versus initiatieven op het publieke domein en op de brug met de overheid Kortlopend / eenmalig versus langlopend / structureel 13

14 1 Overheid: centraal en lokaal

15 15 15

16

17 2 Overheid als milde despoot

18 Overheid als milde despoot Volle overheid versus kaderoverheid Impact van (centrale en lokale) regelgeving op sociaal kapitaal en participatie Impact van inhoudelijke ambities Middenveld wegduwen of instrumenteel inschakelen Meer maatschappelijk effect en meer participatie door Minder te regelen Als overheid minder zelf te doen? Kaders voor maatschappelijk initiatief 18

19 3 Overheid en het algemeen belang

20

21 4 Overheid en het gevestigde (partij)belang

22 Burgerinitiatieven: nieuwe belangen, tegen gevestigde belangen innovatief, tegen gestold beleid en tegen heersende beleidstheorie tegen de partijpolitieke consensus van het moment (tegen Het ReGeEraKkoOrd) 22

23

24

25 5 Overheid en representatie

26

27 6 Overheid en burgerinitiatief in verwevenheid

28 Politici Ambtenaren Veldwerkers Systeemwereld Overheid Tussenruimte Leefwereld Burgerinitiatieven

29 De Tussenruimte Doorwaardbare zone, op alle niveaus: netwerken tussen politieke leiders, ambtenaren, middenveld, non profit professionelen, every day makers burgers, soms bedrijfsleven Varianten in de verhoudingen: soms zeer klassiek (verzuilde tussenruimte) soms zeer autonoom burgerinitiatief soms initiatief als gevolg van overheidsactie vaak netwerken met actieve betrokkenheid van ambtenaren, non profit professionelen soms vooral initiatief van het bestuur 29

30 Tussenruimte: ruimte voor innovatie In de tussenruimte komt vernieuwing tot stand Rol van boundary spanners is cruciaal: politici op de eerste plaats: tussen burgers en het overheidssysteem rol van ambtenaren: veldwerkers en middenmanagers rol van actieve burgers 30

31 Druk op de tussenruimte Impact van lineaire besparingen Impact van uniforme managementsystemen denken van binnen naar buiten: de gereedschapskist meten = weten: fobie en illusie Drang tot scoren van en druk op politici Gelijkheidsillusie bij de bureaucratie en bij burgers De angst voor het onvoorziene: uit angst dat er iets zou gebeuren, gebeurt er niets 31

32 De Tussenruimte Cultiveren Pleidooi voor intelligente verbindingen tussen overheid en burgerinitiatieven Door vormgeving van de tussenruimte: publiek private samenwerking hybride organisatievormen juridische vernieuwing Door aangepaste instrumenten: innovatieve vormen van ondersteuning innovatieve mensen voor ondersteuning innovatieve organisatievormen 32