I N H O U D INLEIDING 11. HOOFDSTUK 1 Zorgen voor morgen 13

Transcriptie

1 5 I N H O U D INLEIDING 11 HOOFDSTUK 1 Zorgen voor morgen Welzijnszorg Wat is welzijnszorg? Welzijnszorg van gunst naar recht De positie van de welzijnssector in Vlaanderen, van gisteren tot vandaag Welzijnsbeleid groeit uit de chaos De grote uitdagingen voor het welzijnsbeleid De wachtlijsten worden almaar langer De demografische evolutie De vergrijzing Een zich herpakkend geboortecijfer: aanzet tot vergroening? Meer eenpersoonshuishoudens De groeiende kloof tussen welvaart en welzijn De vooruitgang van de geneeskunde Organiseren we de zorg die de cliënt vraagt? De zorgvraag inventariseren Zorg op maat organiseren Een sterkere positie voor de cliënt De stem van de cliënt bij de uittekening van het beleid Inspraak van de cliënt in de voorziening Recht op zorg Recht op gelijke toegang tot zorg Universalisme versus selectivisme Bijdrage van de gebruiker of gratis diensten Ongelijke toegang tot zorg Interculturalisering van de zorg Wie organiseert de zorg vandaag... en morgen? Omgaan met de vermarkting van de zorg 34

2 6 HET WELZIJNSBELEID IN VLAANDEREN Recht om zorg te verlenen de positie van de mantelzorger vandaag De werknemer in de welzijnssector De werkgever in de welzijnssector Wie zal dat betalen? Wie betaalt de infrastructuur? Wie betaalt de zorg? 44 HOOFDSTUK 2 Beleid voor personen met een handicap Leven met een handicap, en dan? De positie van de persoon met een handicap op de arbeidsmarkt Het categoriale denken Personen met een handicap en de arbeidsmarkt Exclusieregelingen Inclusieregelingen De sociale reclassering van mindervaliden Het Vlaams beleid na Van tewerkstelling naar activering Tewerkstelling van personen met een handicap nood aan inclusief beleid De zorg voor personen met een handicap Gehandicaptenzorg = armenzorg Gehandicaptenzorg = gemeenschapszorg De Vlaamse gehandicaptenzorg op nieuwe sporen Gehandicaptenzorg = persoonsgebonden zorg 70 HOOFDSTUK 3 Van bijzondere jeugdbijstand naar integrale jeugdhulp De Wet op de kinderbescherming De Wet op de bijzondere jeugdbijstand De bijzondere jeugdbijstand wordt Vlaams de decreten van 1985 en Een algemeen preventief beleid voeren De individuele hulpverlening organiseren Scheiding van vrijwillige en gerechtelijke hulpverlening Meer rechten voor jongeren Subsidiariteitsbeginsel Differentiatie van het hulpverleningsaanbod Gezinsgerichte werking 82

3 INHOUD De gedwongen hulpverlening Van de jaren negentig tot vandaag Van minder naar veel meer! Niet alleen maar meer van hetzelfde De Integrale Jeugdhulp De krachtlijnen van de Integrale Jeugdhulp Integrale Jeugdhulp als beleidsvoorbereidend proces De grote principes of bakens van de Integrale Jeugdhulp Modulering Onderscheid tussen rechtstreeks en niet-rechtstreeks toegankelijke hulp Een netwerk van rechtstreeks toegankelijke hulp De toegangspoort Trajectbegeleiding Dwang Positie en participatie van de cliënt Crisishulp De Integrale Jeugdhulpverlening nog steeds geen realiteit Een jeugdsanctierecht? Kritiek op de beschermingsidee Op weg naar een nieuw jeugdrecht? Everberg, de eerste jeugdgevangenis? De visie op jeugddelinquentie: een communautair conflict Herstelgerichte afhandelingen Vlaams beleid in de maak 106 HOOFDSTUK 4 Het gezinsbeleid Het gezinsbeleid gekaderd Veranderingen in de levensloop van gezinnen Verandering bij de start van het gezin Veranderingen bij de ontbinding van het gezin Het gezin heeft veel gezichten Veranderingen in de gezinsorganisatie Positie van het kind in het gezin Wat is een gezin? Het gezinsbeleid Kind en Gezin Het ontstaan De jaren dertig tot zeventig Van NWK tot Kind en Gezin De preventieve kinderzorg gisteren, vandaag en morgen 123

4 8 HET WELZIJNSBELEID IN VLAANDEREN De preventieve kinderzorg tussen 1987 en De preventieve kinderzorg vandaag Uitdagingen voor het preventieve zorgbeleid De kinderopvang gisteren, vandaag en morgen De kinderopvang tussen 1987 en Kinderopvang vandaag De uitdagingen voor het kinderopvangbeleid De voorschoolse kinderopvang De buitenschoolse kinderopvang De flexibele kinderopvang Bijzondere zorg en hulpverlening gisteren, vandaag en morgen Bijzondere zorg en hulpverlening tussen 1987 en Bijzondere zorg en hulpverlening vandaag De residentiële opvang De strijd tegen kindermishandeling De interlandelijke adoptie De uitdagingen voor het beleid in verband met bijzondere zorg en hulpverlening De CKG s partners in de Integrale Jeugdhulp De vertrouwenscentra registreren almaar meer kindermishandeling De adoptie meer internationaal gekaderd 139 HOOFDSTUK 5 Het zorgbeleid Het zorgbeleid gekaderd De thuiszorg vroeger De residentiële ouderenzorg vroeger De organisatie van de zorg vandaag: het woonzorgdecreet De ambulante diensten De diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg De diensten voor oppashulp De diensten voor thuisverpleging De diensten maatschappelijk werk van het ziekenfonds De lokale dienstencentra De regionale dienstencentra De verenigingen van verbruikers en mantelzorgers 151

5 INHOUD De semiresidentiële diensten De dagverzorgingscentra De centra voor kortverblijf De diensten voor gastopvang De centra voor herstelverblijf De residentiële voorzieningen De groep van assistentiewoningen De woonzorgcentra De woonzorgnetwerken De grote uitdagingen voor het Vlaamse zorgbeleid Het nieuwe woonzorgdecreet, kansen en knelpunten De moeilijke positie van de openbare zorgvoorzieningen De complexiteit van de gedeelde bevoegdheid en de organisatie van de eerstelijnszorg De zorgkundige De federale en Vlaamse zorgverstrekkers werken ook samen in het belang van de patiënt De zorgbehoevende ook speelbal van de belangengroepen Cofinanciering: bron van verwarring De thuiszorg staat of valt met de mantelzorger De kostprijs van de residentiële ouderenzorg Vlaams ouderenbeleid meer dan zorg alleen 161 HOOFDSTUK 6 Algemeen welzijnsbeleid Armoede in Vlaanderen De armoede uitsluiten Wat is armoede? Wie is arm? Hoe gaat de samenleving om met armoede? De rijkdom bestrijden Is er nog armoede in Vlaanderen? De nieuwe sociale kwestie De actieve welvaartsstaat De actieve welvaartsstaat kritisch bekeken Het algemeen welzijnsbeleid De plaats van het OCMW in het Vlaamse welzijnsbeleid Openbaar en/of privaat maatschappelijk welzijn Het Algemeen Welzijnswerk Teleonthaaldiensten De autonome Centra voor Algemeen Welzijnswerk 184

6 10 HET WELZIJNSBELEID IN VLAANDEREN De algemene hulpverlening De hulpverlening aan daklozen Het forensisch welzijnswerk OCMW en CAW partners op de eerste lijn? Het lokaal sociaal beleid Het lokaal sociaal beleid herontdekt Vlaanderen stimuleert het lokaal sociale beleid, maar... met mate Van Sociaal Impulsfonds naar Sociaal Stedenfonds Het Decreet lokaal sociaal beleid De wording van de zorgregio s De OCMW-wet is 33 jaar jong 203