PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

Transcriptie

1 PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. Please be advised that this information was generated on and may be subject to change.

2 Een land van grote gebaren is Nederland niet, ook niet in de politiek. Maar geheel zonder drama is het toch niet gegaan, de ontwikkeling van het elitaire bestel van de achttiende eeuw en het patriarchale bewind van na de Franse tijd naar de liberale politieke cultuur van de tweede helft van de vorige eeuw en de door massapartijen gedragen politieke gemeenschap van nu. Constitutionele monarchie, de schoolstrijd, het kiesrecht, de sociale kwestie, de parlementaire democratie, ze zijn inzet geweest van langdurige en soms hevige conflicten. In vier op elkaar afgestemde studies worden de ontwikkelingen van het Nederlandse politieke bestel geschetst: de eenwording van Nederland, de toename van de politieke participatie, de uitbreiding van het politieke domein maar ook het diffuser worden van de politieke besluitvorming. Een nieuw verhaal, in vier taferelen, over een politieke cultuur van kleine gebaren. Rem ieg Aerts en Henk te Velde zijn verbonden aan het Instituut voor Geschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen. Herman de Liagre Bölil doceert politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, waar Piet de R ooy de leerstoel Geschiedenis van Nederland na de Middeleeuwen bekleedt. Uitgeverij su n ISBN

3

4 REMIEG AERTS HERMAN DE LIAGRE BÖHL PIET DE ROOY HENK TE VELDE Land van kleine gebaren Een politieke geschiedenis van Nederland SUN

5 Inhoud WOORD VOORAF 7 REMIEG AERTS: EEN STAAT IN VERBOUWING. VAN REPUBLIEK NAAR CONSTITUTIONEEL KONINKRIJK, I Inleiding D e Republiek in Politiek publiek: patriotten en prinsgezinden Restauratie D e B ataafs e R ep ubliek Het einde van de publieke politiek Het Koninkrijk Holland D e Franse tijd: een vreemde geschiedenis? Het Koninkrijk der Nederlanden Vader, gezin en huiselijke zaken Het experiment van het Verenigd Koninkrijk H et verdeelde koninkrijk Klein maar rechtvaardig Onbestemdejaren 90 HENK TE VELDE: VAN GRONDWET TOT GRONDWET. OEFENEN MET PARLEMENT, PARTIJ EN SCHAALVERGROTING, Inleiding: D e grondwet van 1848 en de Aprilbeweging van D e kleine schaal van de standensamenleving Conservatief tegenover liberaal in de jaren Linkse liberalen en confessionelen M obiliteit en schaalvergroting Culturele vernieuwing Natuur en de paradox van Mauve Nationalisme Wederzijdse doordringing van staat en maatschappij: kiesrecht Wederzijdse doordringing van staat en maatschappij: sociale wetgeving Vrouwenbeweging Ethische en buitenlandse politiek en

6 PIET DE r o o y : e e n z o e k e n d e t i j d. DE ONGEMAKKELIJKE DEMOCRATIE, I Inleiding:moderne tijden Pacificatie Mannen van zaken De onzekere democratie Verzuiling Ordening D e drie biggetjes Schipper naast God Een moeilijk te doorgronden man Scheidslijnen Oorlog: eenheid o f eendracht D e oceaan des doods Hooggespannen verwachtingen Een valse start 260 HERMAN DE LI AG RE BÖHL: CONSENSUS EN POLARISATIE. SPANNINGEN IN DE VERZORGINGSSTAAT, I945-I99O 1. Naoorlogse vernieuwingen Vijandigheden in koude-oorlogstijd Pacificatie en verzuiling D e nederlaag van het ordeningsstreven D e geleide loonpolitiek Het afbrokkelen van de bolwerken Het verval van de overlegeconomie Welvaart, verzorgingsstaat en ontzuiling Het streven naar een participatiedemocratie Polarisatie volgens het Westminster-model B alans van de j aren zestig Na de oliecrisis Hervonden overeenstemming Bondgenoot van Amerika De overlegeconomie in de jaren negentig De lange adem van het participatieconcept Epiloog: de Nederlandse consensuscultuur 338 n o t e n 343 BIJLAGEN 376 PERSONENREGISTER 382