Examens afleggen. Examens afleggen 1

Transcriptie

1 Examens afleggen Examens afleggen 1

2 0 Vooraf 1. De blokperiode Om een goed examenresultaat te behalen, is het belangrijk dat je de leerstof goed onder de knie hebt en /of voldoende hebt ingeoefend. Maar minstens even belangrijk is je vaardigheid om examens af te leggen: het is op het examenmoment zelf dat je je antwoorden gestructureerd, precies en helder op papier moet zetten of je mondeling precies moet kunnen uitdrukken. In deze infobundel vind je een aantal technieken en strategieën om verschillende soorten examenvragen op te lossen. Deze leidraad wil je helpen om een overzicht te krijgen over het hele examengebeuren, eventuele zenuwen de baas te blijven en optimaal te presteren op het examenmoment zelf (Cottrell, 2001). Mocht je na het doornemen van deze brochure nog vragen hebben, dan kan je terecht bij je studie- en trajectbegeleider. Examens afleggen 2 Examens afleggen 3

3 1. De blokperiode 1. De blokperiode De blok is de periode vóór je examens waarin je weinig tot geen contacturen (bv. les, praktijk, stage..) hebt. Het is de bedoeling dat je tijdens deze periode de leerstof intensief instudeert. Een goede voorbereiding vóór de blokperiode maakt het instuderen en het afleggen van de examens gemakkelijker. Als je je grondig hebt kunnen voorbereiden, heb je tijdens de blok- en examenperiode nog tijd om de moeilijkste stukken leerstof te herhalen. 1.1 Voorbereiden Een goede voorbereiding is cruciaal om goed te kunnen presteren op de examens. Volgende zaken kan je al doen vóór de blokperiode: Bepaal je strategie Als je vooraf hebt bedacht hoe je je voor elk opleidingsonderdeel zal voorbereiden op het examen, bespaar je heel wat tijd tijdens de blokperiode. Laat je bij het bepalen van je tactiek vooral leiden door wat de docent van jou op het examen verwacht (Léonard, Denissen, Van den Brande, & Willems, 2010). Krijg je grote open vragen waarbij je zowel de grote structuren als de details moet kunnen reproduceren of volstaat het als je de oefeningen kan oplossen zonder de theorie letterlijk neer te pennen? Is het examen open boek of gesloten boek? Neem contact op met je studie- en trajectbegeleider als je twijfelt over je strategie Maak je studiemateriaal hapklaar Vooraleer je start met instuderen moet je studiemateriaal volledig en geordend zijn. Als je dat niet doet, kan je veel tijd verliezen, die je eigenlijk nodig hebt om de leerstof in te studeren. Overloop daarom je studiemateriaal bij het begin van de blokperiode en vul aan wat ontbreekt (Cuypers, 2012). Het is de bedoeling dat je een helikopterperspectief krijgt over de leerstof: de verbanden tussen de hoofdstukken, de moeilijkheidsgraad, de hoeveelheid, belangrijkste stukken in de leerstof, delen van de leerstof die de docenten wel en niet (uitgebreid) in de les heeft behandeld enz. Deze info zal je helpen om een werkbare planning op te stellen doordat je je werktijd en je studiemethode beter zal kunnen bepalen. Als je al je studiemateriaal hebt verzameld, is het daarom belangrijk dat je de grote structuren voor jezelf in de leerstof verduidelijkt. Dit kan je doen door een rode draad op te stellen bij de leerstof. Dit kan een inhoudstafel zijn die in de syllabus is opgenomen, maar je kan er ook zelf één maken. Ook slides kan je als kapstok gebruiken. Zorg er bovendien voor dat je naast de rode draad schema s hebt gemaakt van grote hoeveelheden leerstof. Je kan ook de slides of de inhoudstafel aanvullen met kernwoorden en/of voorbeelden om ze bij het instuderen te gebruiken als schema Plan je werk Een doordachte en realistische planning helpt je het overzicht te bewaren over wat je nog te doen staat en wanneer je het zal doen. Als je je taken ingepland hebt, kan je rustiger doorwerken omdat je niet steeds hoeft te piekeren wanneer je wat zal doen. Bovendien geeft je planning je snel te kennen wanneer je je studie-aanpak moet bijsturen en verlies je niet oeverloos tijd, die achteraf niet meer in te halen valt. Om tot een werkbare planning te komen kan je de volgende stappen doorlopen (Universiteit Leiden, 2013): Stap 1: Stel een to do- lijst op per opleidingsonderdeel (OLOD) Maak een gedetailleerde lijst van wat je zeker nog moet doen voor de start van de blokperiode (bv. documenten downloaden en printen, notities aanvullen, syllabus schematiseren, voorbeeldexamens verzamelen, extra oefeningen maken ). Onderdelen Aantal Geschatte pagina s studeertijd Opleidingsonderdeel Oriënteren Lezen & begrijpen Te doen / gedaan Inleiding 10 pag. 00:45 x x x Hoofdstuk 1 15 pag. 01:00 x x Hoofdstuk 2 22 pag. 01:30 x Artikel 1 13 pag. 02:00 x TOTAAL 120 pag. 13:00 = ± 2 dagen Instuderen Herhalen Stap 2: Markeer op je examenplanning de dagen waarop je examen hebt in een bepaalde kleur. Stap 3: Duid ook de momenten aan waarop je niet zal studeren (bv. familiefeest, afspreken met vrienden, tandarts, ). Examens afleggen 4 Examens afleggen 5

4 1. De blokperiode 1. De blokperiode Stap 4: Vul op basis van je checklist per opleidingsonderdeel jouw examenplanning ( ) verder aan. Maak een onderscheid tussen studeren en herhalen en duid dit ook aan (bv. S = studeren, H = herhalen). Stap 5: Maak een weekplanning. Maak op basis van jouw examenplanning ook een weekplanning tijdens de blok- en examenperiode op, zodat je per dag een gedetailleerd overzicht hebt van wat en wanneer je moet studeren. TIPS: Wissel voldoende af. Je kan per dag meerdere vakken studeren. Bepaal voor jezelf wanneer je het best studeert ( s morgens, s avonds, tijdens de week, in het weekend) en plan moeilijkere vakken op die momenten in. Zorg voor voldoende reservetijd. Zo ben je voorzien op onvoorziene omstandigheden of op verkeerde inschattingen van jouw studeertijd. Zorg ervoor dat je de dag voor je examen vrijhoudt om alles nog eens te herhalen Maak je werkplek klaar Zorg er voor dat je studeerplek ordelijk en netjes is (Opgehaffen & Allegaert, 2011). Hoe meer in je buurt ligt, hoe meer je afgeleid kan worden. Haal dus alle mogelijke stoorzenders weg en maak er eventueel tijdens je pauzemomenten gebruik van als beloning (bv. internet, gsm, ). 1.2 Blokken Als je tijdens het academiejaar voldoende gewerkt hebt, is 8 uur per dag studeren tijdens de blokperiode een goede norm. Hieronder nog een aantal tips om het hoge werkritme tijdens deze intensieve periode vol te houden (Cuypers, 2012; Universiteit Leiden, 2013): Houd je planning bij de hand Pauzes zijn belangrijk, maar maak ze niet te lang. Heb je het moeilijk om jezelf weer aan het werk te zetten, dwing jezelf dan om toch 10 minuten te werken. Zo heb je de eerste stap toch gezet. Zet desnoods je wekker om het einde van je pauze aan te kondigen (Opgehaffen & Allegaert, 2011). Controleer regelmatig of je je planning kan bolwerken. Misschien waren je vooropgestelde doelen te hoog gegrepen binnen de tijd die je voorzien had. Splits je taken dan op in deeltaken en herwerk je planning. Anderzijds kan het zijn dat de aanpak die je vooraf bedacht niet efficiënt blijkt om de leerstof te verwerken binnen de tijd die je hebt. Stuur je studiemethode dan bij of maak een afspraak met je studie- en trajectbegeleider, als dat moeilijk blijkt. Herhaal en test regelmatig Zorg voor voldoende tijd om de leerstof te herhalen en na te gaan of je wat je gestudeerd hebt ook effectief kan reproduceren, toepassen, er voorbeelden van kan geven enz.. Je onthoudt de informatie beter als je ze onmiddellijk herhaalt, nadat je ze hebt ingestudeerd. Herhalen kan je doen door nog eens de structuur en grote lijnen van het hoofdstuk (Universiteit Leiden, 2013) op te zeggen of te noteren, bijvoorbeeld in de vorm van een schema. Je kan ook doen alsof je over de leerstof lesgeeft. Daarnaast kan je voorbeeldvragen in kernwoorden beantwoorden. Als er geen voorbeeldvragen beschikbaar zijn, bedenk dan zelf mogelijke examenvragen bij de leerstof. Ontspan voldoende De hoge werkdruk kan je enkel volhouden door een goed evenwicht te bewaren tussen werk en ontspanning. Na 1 uur studeren neem je het best een pauze van een 10-tal minuten. Beloon jezelf dan met kleine zaken (bv. een kopje koffie, een praatje, een wandelingetje met de hond) en zorg ervoor dat je niet steeds op je studeerplek blijft zitten. Probeer echt te genieten van je momenten van ontspanning. Zonder voldoende ontspanning geraak je snel vermoeid en gestresseerd. Houd je energie op peil Zorg ervoor dat je tijdens deze intensieve periode over voldoende energie blijft beschikken. Als je vermoeid raakt, kan je je minder goed concentreren en ben je soms negatiever ingesteld. Beweeg daarom voldoende en schep tijdens de pauzes af en toe een luchtje. Een frisse neus halen, geeft immers energie. Ook gezond eten en voldoende water drinken is belangrijk. Bovenmatig gebruik van koffie, medicijnen, alcohol en sigaretten en onvoldoende slaap vreten aan je energiepeil (Studentenvoorzieningen KULeuven, 2013). Werk geconcentreerd Je studierendement is veel groter als je gedurende afgebakende momenten geconcentreerd doorwerkt dan wanneer je gedurende langere werkmomenten er maar half bij bent. Enkele tips om je concentratievermogen te verhogen: wissel je taken voldoende af (bv. combineren van theorie studeren en oefeningen maken of om de 2 dagen een ander vak studeren ), studeer actief (bv. notities nemen, schema s maken, oefeningen maken, test jezelf ), vermijd afleiders tijdens het studeren,... Probeer tijdens je werkmomenten zo rustig mogelijk te blijven en niet te piekeren over andere taken (Studentenvoorzieningen KULeuven, 2013). Maak een afspraak met je studie- en trajectbegeleider als je blijft worstelen met persoonlijke problemen, die je niet uit je hoofd kan zetten. Examens afleggen 6 Examens afleggen 7

5 1. De blokperiode 2 Scoren op het examenmoment Blijf positief Eén van de belangrijkste zaken om de drive in je werkritme te houden is je motivatie en het geloof in jezelf. Spreek jezelf bemoedigend toe wanneer negatieve stemmetjes opduiken. (bv. ik kan het WEL, ik heb bij de vorige examens wel een goed gevoel gehad, ik heb al veel tijd in het vak geïnvesteerd, ik heb al heel wat oefeningen gemaakt, de voorbeeldexamenvragen kan ik wel al goed oplossen, de grote structuren van de leerstof heb ik wel al in mijn hoofd ). Ga na wat wel al goed liep en schrijf die positieve punten eventueel op een spiekbriefje, zodat je ze tijdens mindere momenten kan herlezen. Wanneer je de moed even verliest, herinner jezelf er dan aan dat nog vele andere studenten worstelen met dezelfde taken, dat veel andere studenten de examenperiode als een intensieve periode ervaren, dat het gaat om een moeilijk vak, dat de examenperiode niet eeuwig duurt, dat je met je schema s de leerstof snel kan herhalen en al een goed zicht hebt op de leerstof, waarom je gekozen hebt voor de opleiding, wat wel leuke taken zijn in de opleiding. Probeer tijdens moeilijke momenten zo rustig mogelijk te blijven en je niet naar beneden te laten halen door wat andere studenten vertellen. Zij hebben misschien een andere aanpak om zich op het examen voor te bereiden maar die is niet noodzakelijk beter dan de jouwe. Soms lijkt het alsof andere studenten al veel meer gestudeerd hebben dan jij. Het kan misschien zijn dat ze al bezig zijn aan een hoofdstuk verderop in de syllabus maar de leerstof veel minder grondig hebben doorgenomen. Laat je ook hierdoor niet ontmoedigen. Het is belangrijk dat je een eigen werkmethode en werkritme ontwikkelt. Probeer je te focussen op de zaken die je wel al goed hebt gedaan, die wel al gelukt zijn...blijf je worstelen met negatieve gedachten, blijf dan niet bij de pakken zitten en maak een afspraak met je studie- en trajectbegeleider. Examens afleggen 8 Examens afleggen 9

6 2 Scoren op het examenmoment Examenvragen correct kunnen interpreteren is een zeer belangrijke vaardigheid die je slaagkansen aanzienlijk vergroot. Hieronder vind je een aantal strategieën die je daarbij kunnen helpen. 2.1 Algemene tips Leg de dag voor het examen alles klaar wat je nodig zal hebben en controleer nog eens of het examenmoment en lokaal ongewijzigd bleven. Neem een drankje en eventueel iets om te eten mee. Vergeet je studentenkaart niet. Als er geen klok in het lokaal hangt, neem dan je horloge mee. Laat je niet opjutten door paniek van anderen. Geloof in jezelf! Neem kort de tijd om rustig te worden en je te concentreren vooraleer je start. Start altijd met het volledige examen te bekijken. Bekijk altijd de beide kanten van het examenblad (Cottrell, 2001). Verdeel je tijd gelijkmatig over de vragen waarop evenveel punten staan (Cottrell, 2001). Schijf bij het doornemen van het examen alles wat je te binnen schiet in verband met de vragen op een kladpapier. Plaats het nummer van de vraag bij je losse ideeën (Cottrell, 2001). 2.2 Examenvormen en soorten examenvragen Er zijn verschillende soorten examenvormen en vragen en elke soort vergt een aparte aanpak. De meest courante vormen en vragen vind je hieronder (KATHO, 2013): Examenvormen Open vs. gesloten boek OPEN BOEK Je mag je cursussen/leerstof/boeken meenemen naar het examen. Openboekexamens zijn vaak moeilijker dan gesloten boek. De antwoorden zullen namelijk niet letterlijk terug te vinden zijn in je studiemateriaal, maar je zal moeten kunnen aantonen dat je de verbanden tussen de onderdelen uit de leerstof begrijpt en dat je dus inzicht hebt in de leerstof. Een openboekexamen vraagt daardoor om een grondige voorbereiding. Je moet de gevraagde informatie snel in je studiemateriaal kunnen opzoeken. Zorg er dus voor dat je je studiemateriaal goed hebt gestructureerd en dat je d.m.v. een schema of een zelfgemaakte inhoudstafel een goed overzicht hebt over de leerstof. GESLOTEN BOEK Je mag geen materiaal meenemen naar het examen. Schriftelijk vs. mondeling examen 2 Scoren op het examenmoment Examenvragen Hoe is een vraag opgesteld? OPEN VS. MEERKEUZE-/MULTIPLECHOICEVRAGEN OPEN VRAGEN Je moet zelf een antwoord formuleren. MEERKEUZE-/MULTIPLECHOICEVRAGEN Je krijgt verschillende antwoordmogelijkheden waaruit je het correcte antwoord moet selecteren (Arteveldehogeschool, 2013). Vaak zijn er slechts kleine nuances tussen de verschillende antwoordmogelijkheden. Het is belangrijk dat je precies leest wat gevraagd wordt, alsook de verschillende antwoordmogelijkheden. Naar welke kennis peilt een vraag? KENNIS- VS. INZICHT- VS. TOEPASSINGSVRAGEN (Universiteit Leiden, 2013): KENNISVRAGEN Deze vragen peilen naar kennis. Je moet feitelijke informatie reproduceren. Voorbeeld: Geef de betekenis van het begrip. INZICHTVRAGEN Het antwoord op deze vragen zal je vaak niet letterlijk terugvinden in de leerstof. Voorbeeld: Interpreteer.., Toon aan dat., Leg het verband met., TOEPASSINGSVRAGEN Je moet de geziene leerstof toepassen. Voorbeeld: Pas de theorie van toe op de volgende situatie: De examenvraag interpreteren Het oplossen van een examenvraag start bij het aandachtig en precies lezen van de opgave. Om te scoren op een examenvraag is het belangrijk dat je de vraag goed begrijpt, zodat je ze volledig en correct kan beantwoorden. Besteed daarom voldoende tijd aan deze stap, ook al lijkt hij erg evident. Een vraag bevat vaak sleutelwoorden die je vertellen hoe je moet antwoorden. Hieronder vind je een overzicht van vaak gebruikte sleutelwoorden. Vergelijk: Bij dit sleutelwoord wordt verwacht dat je twee (of meer) elementen uitlegt en met elkaar vergelijkt. Hier kunnen zowel gelijkenissen als verschillen aangegeven worden. Contrasteer: Dit is gelijkaardig aan vergelijk, maar hier wordt de nadruk gelegd op de verschillen en niet op de gelijkenissen. Bekritiseer: Kijk met een kritisch oog naar de gegeven informatie. Hierbij wordt een gefundeerde, persoonlijke mening verwacht die zowel de positieve als de negatieve aspecten beschrijft. Examens afleggen 10 Examens afleggen 11

7 2 Scoren op het examenmoment 2 Scoren op het examenmoment Definieer: Dit sleutelwoord vraagt om een beknopte, duidelijke definitie. Hier moet je rekening houden met de klasse of categorie waartoe iets behoort en wat de specifieke of onderscheidende kenmerken van het gevraagde zijn. Beschrijf: Je moet het gevraagde weergeven, schetsen of vertellen. Bespreek: Dit sleutelwoord wordt vaak gebruikt voor essays. Bespreek betekent dat je de (probleem)stelling/informatie moet onderzoeken, analyseren en de voor- en nadelen ervan moet omschrijven. De Probeer zo volledig mogelijk te zijn in je antwoord. Som op: Dit sleutelwoord vraagt om een lijst of opsomming van de gevraagde elementen. Evalueer: Bij dit sleutelwoord is het de bedoeling om een vooropgestelde probleem zorgvuldig te omschrijven, met aandacht voor zowel de voor- als de nadelen ervan. Daarnaast wordt verwacht dat je je mening geeft en je stelling onderbouwt met argumenten. Leg uit: Dit sleutelwoord betekent dat je de gegeven informatie moet toelichten en interpreteren. Het is vooral belangrijk om te letten op het hoe en het waarom. Het doel is het duidelijk maken van de oorzaken van wat gegeven werd. Illustreer: Maak de stelling of de informatie concreet door een voorbeeld te geven, door de theorie op een concreet voorbeeld toe te passen. Interpreteer: Dit sleutelwoord lijkt op het sleutelwoord leg uit. Relateer: Je moet de verbanden of associaties tussen de gegeven elementen aantonen en uitleggen. Vat samen: De bedoeling is om de belangrijkste punten of gegevens op een beknopte manier neer te schrijven. Vermijd details en voorbeelden. 2.4 Strategieën om examenvragen te lijf te gaan Aandacht voor bovengenoemde sleutelwoorden in de opgave zorgt ervoor dat je de examenvraag correct kan interpreteren. Daarnaast kunnen bepaalde strategieën je helpen om punten te sprokkelen op het examen. Die strategieën zijn afhankelijk van het soort examenvraag. Het komt er dus op aan om tijdens je voorbereiding op het examen na te gaan wat voor soort examen en welke soorten examenvragen je te wachten staan. Zodra je dat weet, kan je je studie-aanpak afstemmen op de examenvragen en je mentaal voorbereiden op het examen. Hieronder vind je per examenvorm een aantal tips die je kunnen helpen om examenvragen adequaat aan te pakken Meerkeuze-examen Een meerkeuze-examen of multiplechoice-examen bestaat uit een reeks vragen waarbij je per vraag een aantal antwoordalternatieven gepresenteerd krijgt. Daaruit moet je het juiste antwoord aanduiden (Studielicht 2013). Meerkeuzevragen toetsen zeker niet louter je feitenkennis, ook inzicht kan bevraagd worden. Je docent kan je bijvoorbeeld een korte casus, krantenartikel, grafiek, figuur of tabel voorleggen gevolgd door een aantal inzichtsvragen (Studielicht 2013). A B C D Maak het examen in verschillende rondes Je vragen oplossen in verschillende rondes zorgt ervoor dat je in een beperkte tijd zoveel mogelijk punten kan scoren, want zo gebruik je je tijd het meest efficiënt (Universiteit Leiden, 2013). Bovendien is het examen oplossen in verschillende rondes interessant omdat je meer punten kan sprokkelen door vragen die je zeker weet volledig en correct te beantwoorden dan veel vragen onvolledig en niet correct op te lossen. De verschillende rondes zien er als volgt uit: Start met een blik te werpen op alle vragen van het examen. Vul in de eerste ronde alleen vragen in waarvan je het antwoord zeker weet. Sla over wat je niet weet. Schrap de vragen waarop je nadien niet meer moet terugkomen. Vul in de tweede ronde de moeilijkere vragen in. Sla de zeer moeilijke vragen over. Schrap de opgeloste vragen. Vul in de derde ronde de zeer moeilijke vragen in. Dek de antwoordmogelijkheden af Start met een vraag die je aangeduid hebt om eerst op te lossen. Herlees de opdracht bij de vraag nauwkeurig. Worden de vragen ook negatief geformuleerd? (bv. Duid aan welke uitspraak niet past bij de volgende stelling: Het klopt niet dat bacteriën een gunstig effect hebben op de darmflora.) Ga bij elke vraag na of het juiste of het foute antwoord moet worden aangeduid. Dek de voorgestelde antwoorden eerst even af en probeer er zelf een antwoord op te formuleren. Bekijk pas daarna de antwoordmogelijkheden (Universiteit Leiden, 2013). Bekijk de antwoordmogelijkheden Let op elk woord in de voorgestelde antwoorden. Zoek de sleutelwoorden en duid ze aan. De verschillende antwoorden waaruit je kan kiezen verschillen vaak maar weinig van elkaar. Probeer de betekenisnuances op te sporen. Kies het beste of het best mogelijke antwoord Als je een vraag krijgt met verschillende antwoordmogelijkheden en je het correcte of het foute alternatief moet aanduiden, moet je een keuze maken. Dat is niet altijd gemakkelijk maar twee alternatieven kan je doorgaans vlot schrappen. In een multiplechoicevraag is vaak zo dat (Arteveldehogeschool, 2013): Eén van de vier antwoorden duidelijk onjuist is. Een tweede alternatief met enig nadenken niet juist blijkt te zijn. Van de twee resterende alternatieven moet je nu nog bepalen wat het beste is. De volgende tips kunnen je hierbij helpen. Examens afleggen 12 Examens afleggen 13

8 2 Scoren op het examenmoment TIPS Soms wordt gevraagd om het beste antwoord aan te duiden maar soms ook om het best mogelijke aan te geven. Dit laatste betekent dat het antwoord niet perfect hoeft te zijn en dat je soms een antwoord moet aanduiden dat niet 100% correct is. Ga het antwoord niet te ver zoeken en ga als je zorgvuldig hebt gelezen op je eerste indruk af. Blijf bij de eerste keuze, tenzij je een nieuw inzicht hebt (Arteveldehogeschool, 2013). Houd rekening met de puntenverdeling per vraag en de manier van verbeteren: worden punten afgetrokken voor foutieve antwoorden? (= giscorrectie) Gokken kan, maar hangt af van het gewicht van de giscorrectie (bv. -1/+1 of -1/+3) Is er geen giscorrectie (bv. 0/+1), vul dan alle vragen in (ook als je niet zeker bent over het antwoord). Op het examenblad mag je meestal aantekeningen maken. Er wordt enkel gequoteerd op het aangeduide alternatief. Is er een kladkolom en een net-kolom op je antwoordenblad? Zorg ervoor dat je je antwoorden in de juiste kolom aanduidt. Via kan je een voorbeeld van een meerkeuze-examen doorlopen (Arteveldehogeschool, 2013) Examen met open vragen Bij het beantwoorden van een open vraag moet je niet alleen de grote structuren van de cursus kunnen reproduceren maar vaak ook details kunnen weergeven: voorbeelden, namen van personen, theoretische begrippen kunnen aanhalen en uitleggen enz. Het is dus belangrijk dat je kapstokken in je hoofd hebt die je helpen om de details te reproduceren. Bovendien helpen de kapstokken je om de vragen vlot en gestructureerd te kunnen beantwoorden op het examen. Die kapstokken kunnen de inhoudstafel of je schema s zijn. Op een examen met open vragen worden als het ware problemen aan je voorgelegd. Het gaat erom dat je in je oplossing bewijst dat je de leerstof beheerst. Ga daarom als volgt te werk (Hogeschool van Amsterdam, 2013): Start niet halsoverkop met de vraag op te lossen maar start met het probleem te analyseren en je aanpak te bedenken. Bekijk hoe je je antwoord moet formuleren. (bv. schematisch, volzinnen, ) Hoe lang moet of mag het antwoord zijn? De essentie bondig kunnen weergeven is vaak moeilijker dan een lange lap tekst uit de cursus van a tot z neer te pennen. Op sommige examens kan je punten verliezen als je antwoord langer is dan in de opgave was toegestaan. Ga systematisch te werk in 6 stappen. Stap 1: Bekijk het volledige examen Als er veel open vragen zijn, pas dan het rondesysteem toe zoals bij de multiplechoice-examens (Universiteit Leiden, 2013). Zijn er niet zoveel vragen, dan is het verstandig om die eerst door te lezen. Duid de vragen aan waarvan je denkt ze vlot te kunnen oplossen. Met een eerste leesronde zie je snel waar de vragen in het examen zijn opgenomen waarop je niet 2 Scoren op het examenmoment meteen een antwoord weet. Bekijk ook de puntenverdeling. Dit kan je helpen bij het inschatten van de tijd die je nodig hebt. Als je bijvoorbeeld weet dat achteraan het examen nog twee moeilijke vragen zijn opgenomen op het grootste deel van de punten, weet je dat je niet tot het laatste kwartier kan wachten om daaraan te beginnen. Gebruik je eerste leesronde ook om korte aantekeningen te maken bij elke vraag met wat in je opkomt. Stap 2: Weeg af en beslis welke vraag de gemakkelijkste is Begin met de vragen die je meteen volledig kan oplossen. Zo kom je het snelst op dreef en als je nerveus bent, stelt het je gerust dat je alvast deze punten binnen hebt. Houd tijdens het oplossen van de vragen de tijd goed in de gaten. Blijkt een vraag toch veel moeilijker te vlotten dan eerst verwacht, blijf rustig en ga over naar de volgende. Stap 3: Werkwijze per vraag: verzamel eerst werkmateriaal Start niet met halsoverkop grote lappen tekst uit je syllabus letterlijk neer te pennen. Oriënteer je per vraag. Laat in je opkomen wat bij elke vraag hoort: flarden van ideeën, vermoedens, steekwoorden die opvallen, enz. Maak korte aantekeningen en verzamel zo werkmateriaal om daarna verder uit te werken. Stap 4: Werkwijze per vraag Lees de vraag nogmaals zorgvuldig door en vraag je af wat precies gevraagd wordt. Er is een belangrijk verschil tussen drie soorten vragen: Korte vragen met korte antwoorden: werk door en blijf niet piekeren over vragen die je niet weet. Sla deze over en herneem ze later. Uitgebreide vragen met korte antwoorden: veel tijd is dan nodig om de tekst van de vraag te bestuderen. Korte vragen met een uitgebreid antwoord: veel tijd is nodig voor het schrijven van het antwoord. Stap 5: Bouw een antwoord op Construeer je antwoord met het werkmateriaal dat je nu hebt (aantekeningen, markeringen van steekwoorden, e.d.). Noteer een grote structuur van je antwoord op je kladblad. Probeer in je antwoord zoveel mogelijk aan de docent te laten zien dat je de leerstof beheerst. De docent kan dit immers niet raden. Maak bijvoorbeeld gebruik van vakjargon, termen uit bepaalde theorieën die werden aangehaald uit de les, noteer belangrijke namen van personen enz. Let op de volgende punten: Wordt naar je mening gevraagd of gaat het om een objectieve weergave van theorieën? Examens afleggen 14 Examens afleggen 15

9 2 Scoren op het examenmoment 2 Scoren op het examenmoment Word je geacht een essay te schrijven of is het de bedoeling dat je kort en bondig antwoordt? Als het examen uit één grote open vraag bestaat, wordt meestal een essay als antwoord verwacht. Bij grote open vragen kan het zinvol zijn om ook je werkwijze expliciet te formuleren. Wordt gevraagd om een stelling te kiezen en die te beargumenteren? Bouw je betoog dan geleidelijk aan op en bedenk hoe je dat gaat doen voordat je begint te schrijven. Maak een schema op je kladpapier. Noteer je argumenten en bepaal de volgorde waarin je ze zal aanbrengen. Je tekst heeft het meest overtuigingskracht als je je sterkste argument pas aan het eind van je tekst aanbrengt. Zorg altijd voor structuur in je antwoord. Voor essays maak je het best gebruik van inleiding/midden/slot en deel je je tekst het best in alinea s in. Kies je woorden. Formuleer precies en begrijpelijk. Probeer duidelijk te schrijven. Realiseer je dat leesbare antwoorden de 'welwillendheid' van de lesgever opwekt. Blijf in de gaten houden of je eigenlijk wel schrijft wat gevraagd wordt. Als je iets niet weet kunnen sterke vermoedens en flarden kennis of redeneringen toch punten opleveren. Bedenk wel dat duidelijke onzin irriteert. Stap 6: Afwerking van het antwoord Onderstreep de kernwoorden in je antwoord. Zo ziet de docent sneller of je de vraag correct begrepen hebt. Laat de docent niet zoeken naar de kern van je antwoord. De docent vergelijkt jouw antwoord met het modelantwoord dat vooraf is gemaakt (Studielicht 2013). Een duidelijke structuur en gemarkeerde kernwoorden kunnen meer punten opleveren. Controleer je antwoord. Is je redenering logisch te volgen? Lees na op eventuele spel- en stijlfouten. Controleer of je alle (deel)vragen hebt beantwoord, ook de vragen op de achterzijde! Mondeling examen A Hoe een mondeling examen zal verlopen, is nooit helemaal voorspelbaar. Bij een mondeling examen is het zinvol om je niet alleen voor te bereiden op de inhoud van het examen, maar ook op de gang van zaken tijdens het examen (Universiteit Leiden, 2013). Voorbereiding op het examen Je voorbereiden, kan je doen door (Universiteit Leiden, 2013): zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de gang van zaken: Trek je één of meerdere vragen? Laat de docent je uitspreken of stelt hij tussendoor bijkomende vragen? Heeft de docent stokpaardjes? Wat is zijn/haar specialiteit? Waar heeft hij/zij veel tijd aan besteed tijdens de les? Wat verwacht de docent precies? Wat moet je kennen, kunnen? Krijg je tijd om de vragen schriftelijk voor te bereiden. Zoja, hoeveel? B Informeer je hierover bij studenten die het examen al aflegden, bijvoorbeeld uit een hoger jaar, of bij de docent. ervoor te zorgen dat je schriftelijke voorbereiding kort, gestructureerd en duidelijk leesbaar is. schema s te noteren op je kladblad om de leerstof opnieuw op te roepen. na te denken over welke onderdelen uit de leerstof je nog niet goed onder de knie hebt en waarmee je het moeilijk zal hebben om te presenteren wat je erover weet. Probeer vooraf te bedenken welke woorden, begrippen, onderdelen van de leerstof op elkaar lijken. hardop te leren denken over de leerstof. Oefen dit met anderen. Spreek over de stof, laat vragen stellen, etc. Hierdoor raak je getraind in het onder woorden brengen van wat je weet en ben je mentaal beter voorbereid. Zo kan de docent je minder snel van je sokken blazen, op het examenmoment zelf. Tijdens het examen Orden je gedachten: maak na het trekken van de vraag korte aantekeningen die als geheugensteun kunnen dienen tijdens het mondeling examen. Laat zien wat je weet: studenten zijn geneigd om een deel van hun kennis niet te noemen omdat dit zo voor de hand ligt. Een leerkracht kan geen gedachten lezen en beoordeelt je naar wat je onder woorden brengt. Denk hardop: bespreek een argumentatie volledig, sla geen stappen over. Een mondeling examen is meestal een demonstratie in hardop denken over de stof. Blijf kritisch over wat je zegt, maar durf ook vermoedens te uiten (Universiteit Leiden, 2013). Luister naar de bijkomende vragen: gebruik de informatie die de leerkracht verstrekt. Luister goed naar de vraag. Herhaal eventueel de vraag in eigen woorden. Let op de reacties van de leerkracht op je verhaal (Universiteit Leiden, 2013). Genoeg weten: tijdens het examen komen momenten voor dat het wat stroever gaat. Dat is tijdens het mondeling examen vervelend omdat de docent op je vingers kijkt. Realiseer je dat je niet alles hoeft te weten, maar dat je genoeg moet weten. Je kunt gerust toegeven dat je sommige zaken niet zo goed weet (Universiteit Leiden, 2013). Antwoord niet te snel wanneer je geen voorbereidingstijd krijgt. Neem de tijd om na te denken. Durf aan te geven wat je wel weet en durf te vragen aan de docent of het datgene is wat hij of zij wil weten. Laat je niet van de wijs brengen als de docent je plots onderbreekt en een vraag stelt over een ander stuk leerstof. Dat betekent niet per se dat wat je aan het zeggen was, een verkeerd antwoord was. Docenten hebben slechts een beperkte tijd om na te gaan of je de leerstof beheerst. Bovendien stellen sommige docenten stellen vragen tussendoor om je de mogelijkheid te geven om bonuspunten te verzamelen. Examens afleggen 16 Examens afleggen 17

10 2 Scoren op het examenmoment 3 Nuttige links Onthoud dat bijkomende vragen niet altijd onmiddellijk kunnen beantwoord worden. Besef dat je niet alles hoeft te weten, meer de helft is genoeg. Indien je een bijkomende vraag niet meteen kan beantwoorden, kan je de volgende strategieën overwegen (Universiteit Leiden, 2013): Herhaal de vraag van de docent in je eigen woorden ( Als ik u goed begrijp, dan vraagt u naar... ) Vraag of je wat korte aantekeningen of een schema op het bord of je kladpapier mag maken van wat je weet. Opper vermoedens over wat je weet en kijk naar de reacties van de docent. Breng onder woorden wat niet het goede antwoord is. Het effect hiervan kan zijn dat je een pijnlijk zoeken doorbreekt en het kan je helpen om stukken leerstof opnieuw op te roepen. Vraag de docent om een nieuwe vraag als je er helemaal niet meer uitkomt. C Na afloop van het examen Net als je er geen zin in hebt, bijvoorbeeld na een zwak mondeling examen, is het van belang om het examen te evalueren (Universiteit Leiden, 2013). Wat ging er fout, wat ging er goed? Had je de leerstof niet grondig ingestudeerd? Werd je verrast door de gang van zaken? Vraag aan je docent waardoor je op het examen de mist in ging. Gebruik deze informatie om je aanpak bij te sturen voor de volgende keer. Schrijf net na je examen de moeilijke examenvragen neer. Laat je niet opjutten door het uitwisselen van antwoorden na het examen met medestudenten. Zij kregen misschien wel andere bijvragen. Bovendien bestaat op sommige vragen geen eenduidig juist of fout antwoord en gaat het erom dat je je visie kan onderbouwen met argumenten. Examens afleggen 18 Examens afleggen 19

11 3 Nuttige links Tips Vragenlijsten en tests Vragenlijst studiemethoden vsm.cs.utwente.nl/ EDU gratis software emindmaps Online applicaties leren presenteren, academisch schrijven: ilt.kuleuven.be Schrijfvaardigheid soc.kuleuven.be/onderwijs/schrijfvaardigheid Tips voor het voorbereiden van verschillende examenvormen Examens afleggen 20 Examens afleggen 21

12 Bronnen Arteveldehogeschool. (2013, 10 10). Opgehaald van Studielicht: Cottrell, S. (2001). Study Skills Handboek. Handboek voor de student. Gent: Academia Press. Cuypers, A. (2012). Examentips. Gent: Hogeschool Gent. Hogeschool van Amsterdam. (2013, 10 5). kennistoets. Opgehaald van score: KATHO. (2013, 10 2). Examens afleggen. Opgehaald van Digitale studiecoach: Léonard, R., Denissen, K., Van den Brande, J., & Willems, L. (2010). Studeerwijzer. Brussel: VUBPRESS. Open Universiteit. (2013, 10 3). Studiecoach.Tentamen doen. Opgehaald van Studie Plaza leren studeren: Opgehaffen, T., & Allegaert, S. (2011). Leren. Hoe? Zo! Leuven: LannooCampus. Spectrum Brabant Centrum voor zorg en onderwijs. (2013, oktober 2). Aanpak open vragen stappenplan. Opgehaald van PDFdownloads/aanpak%20open%20vragen.pdf Studentenvoorzieningen KULeuven. (2013, oktober 10). Blok en examens. Opgehaald van Studieadvies: geneeskunde/studenten/blok-en-examens UGent. (2012). Denk Wijzer. Gent. Universiteit Leiden. (2013, oktober 2). Aanpak mondeling tentamen. Opgehaald van Studieondersteuning Universiteit Leiden: leidenuniv.nl/psy0604.html Universiteit Leiden. (2013, oktober 2). Aanpak multiple choice-tentamens. Opgehaald van Studieondersteuning Universiteit Leiden: leidenuniv.nl/psy0602.html Universiteit Leiden. (2013, oktober 2). Aanpak open vragen. Opgehaald van Studieondersteuning Universiteit Leiden: psy0603.html Universiteit Leiden. (2013, 10 6). Studieondersteuning universiteit Leiden. Opgehaald van Aanpak multiple choice-tentamens: so/psy0602.html Examens afleggen 22

13 Examens afleggen 24