FA-MA104. Farmacie in praktijk

Transcriptie

1 FA-MA104 Farmacie in praktijk Cursuswijzer MA104 (versie ) Masteropleiding Farmacie School of Pharmacy Faculteit Bètawetenschappen Universiteit Utrecht Studiejaar

2 Colofon 2016 School of Pharmacy, faculteit Bètawetenschappen De cursus FA-MA104 Farmacie in praktijk is ontwikkeld door: Prof. dr. M.L. (Marcel) Bouvy, voorzitter M. (Mirjam) Hempenius MSc. S.L. (Simone) Kooiman BSc., coördinator L. (Lenneke) Minjon MSc., coördinator M.A. (Max) Nievaart BSc., student-lid Dr. C. (Christien) Oussoren Dr. B.M. (Marianne) Verdel, CURC-lid 2 ǀ Cursuswijzer MA104

3 Cursuswijzer MA104 Farmacie in praktijk Inhoudsopgave 1. ALGEMENE INFORMATIE Doel en inhoud van de cursus Plaats in het curriculum Roostering en programma Organisatie ONDERWIJSVORMEN In de apotheek Hoorcolleges Trainingen Werkcolleges STUDIEMATERIAAL TOETSING PROFESSIONELE EN PERSOONLIJKE ONTWIKKELING (PPO) Cursuswijzer MA104 ǀ 3

4 1. ALGEMENE INFORMATIE In het midden van het land ligt de stad Vierdrecht. Een bruisende stad met verschillende wijken. Iedere wijk heeft iets bijzonders en zo is het een stad met een verscheidenheid aan inwoners. Jong en oud, ziek en gezond, dik en dun, man en vrouw het maakt niet uit wie je bent. In Vierdrecht voelt iedereen zich thuis. Door deze grote verscheidenheid is het ook fijn dat er in iedere wijk een apotheek gevestigd is, zodat deze geheel kan worden aangepast aan de mensen die daar wonen. Figuur 1 Plattegrond van de stad Vierdrecht 4 ǀ Cursuswijzer MA104

5 Omschrijving van de apotheken: Apotheek Fiore Een prachtige apotheek aan de rand van de stad. Vlakbij deze apotheek bevindt zich prachtige natuur, waar prachtige bloemen bloeien en menig inwoner van deze wijk van Vierdrecht graag een wandeling maakt met de hond. Apotheek Het Plein Een drukbezochte apotheek midden in het centrum van de stad. In het centrum van Vierdrecht wonen veel studenten. Niet alleen studenten bezoeken deze apotheek, ook menig toerist loopt bij deze apotheek naar binnen voor medicatie en advies. Apotheek De Residentie Een chique apotheek in een ruim opgezette villawijk. In deze wijk wonen veel mensen die grote carrières hebben gemaakt of die uit rijke families komen. Apotheek Schalekamp Een warme apotheek waar iedereen welkom is. Veel mensen die in Vierdrecht geboren zijn, blijven hier ook de rest van hun leven wonen. In de wijk waar deze apotheek staat, wonen echter heel verschillende mensen die van buiten de stad komen en Vierdrecht graag willen leren kennen. Apotheek Sorbonne Een gezellige apotheek waar veel mensen langskomen voor een praatje. In de wijk waar deze apotheek is gevestigd wonen veel gepensioneerden. Het is een wijk waar iedereen elkaar kent en graag een praatje maakt. Apotheek Vingerhoed Een yuppen apotheek in een wijk waar veel appartementen gebouwd zijn. Veel mensen die net afgestudeerd zijn trekken hier naartoe en verruilen hun studentenkamer voor een eerste appartement. Apotheek Wiltenburg Een kindvriendelijke apotheek in een kindvriendelijke wijk. In deze wijk wonen veel gezinnen met jonge kinderen. De straten zijn dan ook breed opgezet met veel grasvelden en speelpleinen. Cursuswijzer MA104 ǀ 5

6 1.1 Doel en inhoud van de cursus BELANG VOOR DE BEROEPSPRAKTIJK De apotheker is een behandelaar van patiënten en is samen met de voorschrijver verantwoordelijk voor de uitkomsten van de farmacotherapeutische behandeling. Dit aspect heeft sinds 1 juli 2007 ook een duidelijke wettelijke basis. Vanaf die datum valt de openbare apotheker namelijk onder de WGBO, de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst. Om de taak als behandelaar goed uit te kunnen voeren, is het niet alleen van belang dat je kennis en inzicht hebt in onder andere de samenstelling en werking van geneesmiddelen, de mechanismen die aan ziekten ten grondslag liggen en het medicatiebeleid bij een bepaalde ziekte, maar ook de toepassing van kennis en inzicht is van belang. Van de apotheker wordt verwacht dat hij/zij de kennis en vaardigheden kan integreren en concretiseren voor de optimale behandeling van de individuele patiënten en voor patiëntengroepen. Bovendien heeft de apotheker een spilfunctie tussen patiënt en arts bij de kennis van en communicatie over geneesmiddelen. Als apotheker heb je naast de patiënt en de arts ook met andere partijen te maken, zoals de zorgverzekeraar en de industrie. Tevens kom je als apotheker in aanraking met verschillende taakgebieden, hier wordt in het volgende hoofdstuk verder op ingegaan. In figuur 2 is te zien hoe veelzijdig je als apotheker moet zijn, door de verscheidenheid aan taakgebieden en partijen waar je mee te maken krijgt. Deze aspecten staan in de cursus MA104 Farmacie in praktijk centraal. De cursus is bedoeld om je voor te bereiden op de praktijk en op je rol als behandelaar. Figuur 2 De apotheker en zijn/haar omgeving 6 ǀ Cursuswijzer MA104

7 TAAKGEBIEDEN EN COMPETENTIES De cursus MA104 Farmacie in praktijk wordt gevolgd in het eerste jaar van de master Farmacie. In de cursus staan de taakgebieden Patiëntenzorg, Productzorg en Medicatiebeleid centraal (zie Box 1). De cursus is het startpunt voor de taakgebieden Kwaliteitszorg en Onderzoek & Innovatie in master Farmacie. In de cursus wordt aandacht besteed aan alle competenties, namelijk farmaceutisch handelen/vakinhoudelijke bekwaamheid, kennis en wetenschap, communicatie, professionaliteit, samenwerking, maatschappelijk handelen en organisatie. Box 1 Taakgebieden en CanMEDs-model in de master Farmacie De eindtermen van de master Farmacie zijn geformuleerd rondom vijf taakgebieden: Productzorg, Patiëntenzorg, Medicatiebeleid, Kwaliteitszorg en Onderzoek. 1 In elke cursus in de master Farmacie komen ten minste twee van deze taakgebieden aan de orde. Per taakgebied zijn de eindtermen opgesteld volgens het CanMEDS-model. 2 In het farmaceutisch model zijn zeven competentiegebieden benoemd met als kerncompetentie het farmaceutisch handelen. Deze kerncompetentie (ook wel vakinhoudelijke bekwaamheid genoemd) staat in iedere cursus centraal. Afhankelijk van de cursus komen ook de andere competenties aan bod. Dit staat beschreven in de cursuswijzer. De vakinhoud die tijdens de cursus centraal staat is de kennis die je hebt opgedaan in eerdere cursussen van de master. Het gaat onder andere om de farmacotherapeutische behandeling van enkele aandoeningen, waarbij ook oog is voor bijwerkingen, intoleranties, interacties (farmacokinetisch en farmacodynamisch) en contra-indicaties. Je zult in staat moeten zijn nieuwe kennis en ook eerder opgedane kennis te kunnen toepassen in nieuwe situaties. Zo zal je deze kennis nodig hebben voor de casuistiek die deze cursus voorbijkomt en ook voor het 1 Zie Studiegids master Farmacie CUR2016 voor beschrijving van de taakgebieden en de eindtermen per taakgebied. 2 CanMEDS: Competency Framework zoals vastgesteld door het Royal College of Physicians and Surgeons of Canada voor medische specialisatieopleidingen. Cursuswijzer MA104 ǀ 7

8 afnemen van de farmaceutische anamnese. Tijdens de cursus MA104 Farmacie in praktijk wordt verder ingegaan op astma en het gebruik van antibiotica. Rondom kennis en wetenschap houd je relevante ontwikkelingen bij op het gebied van producten patiëntenzorg en kun je wetenschappelijke informatie vertalen naar een bruikbare toepassing ten behoeve van de patiëntenzorg. Je wordt getraind om op gepaste wijze, inhoudelijk juist en in correct Nederlands met de patiënten mondeling te kunnen communiceren. Je zult er blijk van moeten geven om adequaat een eerste- en tweede-uitgiftegesprek te kunnen voeren. Daarnaast moet je door een patiënt naar voren gebrachte vragen kunnen beantwoorden en kunnen adviseren over ontstane problemen. Ook het zelfzorggesprek krijgt aandacht tijdens de cursus. Tevens wordt in deze cursus een begin gemaakt met de communicatie met de (huis)arts. Je weet aan het eind van de cursus dat de apotheker een professionele verantwoordelijkheid heeft voor de keuze en de adviezen voor de farmacotherapeutische behandeling van de individuele patiënt. Hierbij hoort een open, patiëntgerichte houding om samen met de patiënt en de voorschrijver tot een optimale behandeling te komen. Niet alleen is er de verantwoordelijkheid voor keuze en advies voor de individuele patiënt, er kan ook gekeken worden naar patiëntgroepen. Verder komt de plaats van de apotheker in de maatschappij naar voren tijdens deze cursus en je leert meer over de wettelijke bepalingen, privacyrichtlijnen en ethische dilemma s waar je als apotheker rekening mee dient te houden. Om een apotheek goed te laten lopen en de meest optimale zorg te kunnen leveren, is samenwerking van belang. Zowel de samenwerking binnen het apotheekteam, als de samenwerking met andere zorgverleners en partijen worden belicht tijdens deze cursus. Zo kom je in aanraking met verschillende persoonlijkheden en leer je effectief overleg te voeren met anderen. Op het gebied van organisatie leer je effectief gebruik te maken van het apotheekinformatiessysteem. Verder wordt ingegaan op verschillende taken binnen een apotheekteam en leer je deze taken te prioriteren en delegeren. Het maken van afspraken en het nakomen van deze afspraken is tijdens deze cursus van belang voor een goede organisatie. Ook de kwaliteitszorg is een belangrijk aspect. DOELSTELLING De cursus is bedoeld om je voor te bereiden op de rol van (mede)behandelaar. De cursus slaat een brug tussen de kennis en inzichten verworven in de eerste drie mastercursussen en de cursus Polyfarmacie waarin cursorisch onderwijs wordt gecombineerd met een praktijkstage in de openbare apotheek. Het levert een belangrijke bijdrage aan het verkrijgen van inzicht in de complexiteit van de taakgebieden en het werkveld van een apotheker. 8 ǀ Cursuswijzer MA104

9 LEERDOELEN Na afronding van de cursus ben je in staat om: 1. een aangeboden recept volledig te verwerken en de hierbij behorende medicatiebewaking en begeleiding adequaat uit te voeren; 2. op basis van de klinische situatie, vigerende richtlijnen en actuele evidence medicijnen af te leveren; 3. een volledig eerste en tweede uitgiftegesprek op patiëntgerichte wijze te voeren. In de cursus doe je ervaring op met: 4. het voeren van een zelfzorggesprek op patiëntgerichte wijze; 5. het beantwoorden van een vraag van een individuele patiënt in een ; 6. het informeren van een patiëntengroep in een algemene brief over geneesmiddelen en achtergronden van aandoeningen, informatiebijeenkomsten of overheidsmaatregelen; 7. het identificeren van farmaceutisch alternatieve producten waarmee de kwaliteit van het product en de farmacotherapie worden gegarandeerd; 8. het mee laten wegen van ethische overwegingen en morele dilemma s bij het wel of niet afleveren van geneesmiddelen; 9. het afnemen van een volledige farmaceutische anamnese; 10. het geven van voorlichting over voor de therapie relevante hulpmiddelen, waaronder een inhalatie-instructie; 11. het functioneren in een (apotheek)team en met anderen samenwerken op basis van vertrouwen en respect; 12. de beginselen van leidinggeven en de student verkrijgt inzicht in zijn eigen stijl van leidinggeven; 13. het leidinggeven aan de uitvoering van werkzaamheden binnen de apotheek in een gamesetting ; 14. de structuur, werking en financiering van de gezondheidszorg en meer in het bijzonder van de voor de farmacie relevante organisaties; 15. het volgen van de ontwikkelingen in de maatschappij, en meer in het bijzonder van de zorgsector, die van invloed zijn op de beroepsuitoefening van apotheker en de farmaceutische sector en het geven van een reactie hierop; 16. de wet- en regelgeving waar de apotheker bij de uitvoering van het beroep mee te maken heeft. 1.2 Plaats in het curriculum In de cursus MA104 Farmacie in praktijk worden de kennis en de competenties die in de cursussen MA101 Chronische aandoeningen, MA102 Farmacotherapie op maat en MA103 Cursuswijzer MA104 ǀ 9

10 Individuele productzorg afzonderlijk zijn getoetst, geïntegreerd en in praktijksituaties aangeboden. De eerste drie cursussen van de master Farmacie vormen een goede basis voor de cursus MA104 Farmacie in praktijk. De cursus MA104 Farmacie in praktijk biedt een goede voorbereiding op de cursus MA107 Polyfarmacie, waarin je met praktijksituaties in de apotheek in aanraking komt. In de cursus MA104 Farmacie in praktijk wordt verwacht dat je voorkennis beschikt op het gebied van de farmacotherapeutische behandeling van de ziektebeelden die in de bachelor Farmacie aan de orde zijn geweest en in de cursussen MA101 Chronische aandoeningen en MA102 Farmacotherapie op maat in de master. Ook de pathofysiologie van de aandoeningen en de werkingsmechanismen van de desbetreffende geneesmiddelen wordt bekend verondersteld. Op het gebied van de productzorg gaan we ervanuit dat je voorkennis bezit van de farmacokinetiek en de fysisch-chemische eigenschappen van het farmacon en de hulpstoffen. Dit in het bijzonder wanneer deze factoren van belang zijn bij de farmacotherapeutische behandeling. Deze aspecten zijn aan bod gekomen in cursus MA103 Individuele productzorg. In de cursus MA104 Farmacie in praktijk wordt de nadruk gelegd op het kunnen toepassen van eerder opgedane én nieuwe kennis in praktijksituaties. Hierbij zijn ook inzicht en communicatievaardigheden van belang. Je kunt de academische kennis van geneesmiddelen en geneesmiddel gerelateerde problemen vertalen in adviezen voor de individuele patiënt, zowel mondeling als schriftelijk. Hierbij is een toegankelijke, empathische en patiëntgerichte houding noodzakelijk. Naast advies aan de patiënt, besteed je ook aandacht aan het op niveau adviezen kunnen uitbrengen aan artsen en andere zorgverleners over geneesmiddelen en de (farmaco)therapie. Tevens komt deze cursus de samenwerking in een team sterk naar voren. INGANGSEISEN Aan de cursus MA104 Farmacie in praktijk kan worden deelgenomen na het gevolgd hebben van de cursussen MA101 Chronische aandoeningen, MA102 Farmacotherapie op maat en MA103 Individuele productzorg. Gevolgd hebben betekent een actieve deelname aan de cursus zoals beschreven in de OER. STUDIELAST De duur van deze cursus is vijf weken. Na afronding van de cursus ontvang je 7,5 studiepunt. 10 ǀ Cursuswijzer MA104

11 1.3 Roostering en programma In de MyUU-app vind je de cijfers uit Osiris en je persoonlijke rooster. Op Blackboard vind je het detailrooster van de cursus MA104 Farmacie in praktijk, evenals de groepsindeling. Nieuws en roosterwijzigingen worden op Blackboard vermeld. Wijzigingen kunnen tot op de dag van de activiteit worden ingevoerd. Regelmatig raadplegen van deze site is daarom aan te raden. Roosterwijzigingen worden namelijk niet in Osiris ingevoerd en komen dus niet in de MyUU-app. De grote lijnen van het programma van MA104 Farmacie in praktijk vind je in tabel 1. Tabel 1 Globaal programma Week Dag Activiteit 1 ma HC HC HC HC Inleiding Plaatsbepaling van de apotheker in de gezondheidszorg Zelfzorg Zorgverzekeraar di Training Leidinggeven wo Training Leidinggeven do HC In de apotheek Pharmacom Nieuw Simulatie openbare apotheek vr In de apotheek Training HC Simulatie openbare apotheek Hulpmiddelen Feedback 2 ma HC Training Antibiotica Zelfzorg di In de apotheek Simulatie openbare apotheek wo In de apotheek Simulatie openbare apotheek do In de apotheek Simulatie openbare apotheek vr Training In de apotheek HC 3 ma HC HC HC Gesprek met de arts Simulatie poliklinische apotheek Feedback Wet- en regelgeving Ethiek Anamnese di In de apotheek Simulatie openbare apotheek wo In de apotheek Simulatie openbare apotheek do In de apotheek Simulatie openbare apotheek vr WC HC Anamnese Feedback 4 ma WC Kwaliteitszorg di In de apotheek Simulatie openbare apotheek wo In de apotheek Simulatie openbare apotheek Cursuswijzer MA104 ǀ 11

12 do In de apotheek Simulatie openbare apotheek vr In de apotheek HC Simulatie poliklinische apotheek Feedback 5 ma In de apotheek Simulatie openbare apotheek di Toets Toets Individuele recepttoets Mondelinge communicatie wo Toets Mondelinge communicatie do Opruimen, PPO vr HC Evaluatie en afsluiting HC = hoorcollege; WC = werkcollege; PPO = professionele en persoonlijke ontwikkeling 1.4 Organisatie Voorzitter en examinator Prof. dr. M.L. (Marcel) Bouvy Afdeling Farmaco-epidemiologie en Klinische farmacie Tel.: (secretariaat); m.l.bouvy@uu.nl Coördinator en examinator L. (Lenneke) Minjon MSc. Afdeling Farmaco-epidemiologie en Klinische farmacie Tel.: ; b.g.g.: (secretariaat); l.minjon@uu.nl Coördinator en aanspreekpunt S.L. (Simone) Kooiman BSc. Afdeling Farmaco-epidemiologie en Klinische farmacie Tel.: ; b.g.g.: (secretariaat); s.l.kooiman@uu.nl Docenten Op Blackboard ( /3.2/4.2 FA-MA104 Farmacie in praktijk) vind je de docenten die bij de cursus MA104 Farmacie in praktijk betrokken zijn. 12 ǀ Cursuswijzer MA104

13 2. ONDERWIJSVORMEN Tijdens de cursus komen verschillende onderwijsvormen aan bod, namelijk de apotheekgame, hoorcolleges, trainingen en werkcolleges. 2.1 In de apotheek In de cursus MA104 Farmacie in praktijk staat de onderwijsvorm apotheekgame centraal. Deze onderwijsvorm houdt in dat de praktijksituaties in een (onderwijs)omgeving geoefend kunnen worden. Er wordt gebruik gemaakt van simulatieonderwijs. Tijdens de cursus beheren teams van zes à zeven studenten een fictieve apotheek. De bedoeling is dat deze teams zoveel mogelijk zelfstandig opereren bij het verwerken van allerlei opdrachten, zoals de receptverwerking, interventies, langlopende opdrachten en casuïstiek. Alle eerder genoemde competenties komen in deze onderwijsvorm naar voren, zo wordt er onder andere aandacht besteed aan de vakinhoud, samenwerking en communicatie. Naast dat er geoefend wordt in een fictieve openbare apotheekomgeving, zijn er ook dagen dat de apotheek een fictieve poliklinische apotheek is. De opdrachten worden hier dan ook naar aangepast. 2.2 Hoorcolleges Inleiding Tijdens het inleidende college krijg je informatie over de inhoud, opzet, toetsing en organisatie van den de cursus MA104 Farmacie in praktijk. Plaatsbepaling van de apotheker in de gezondheidszorg Tijdens dit college zullen verschillende onderwerpen belicht worden: kengetallen voor apothekers, medicatiebewaking, farmaceutische patiëntenzorg, de vervolgopleiding, bereidingen en wetenschap. Zowel de structuur van de eerste- als tweedelijns gezondheidszorg worden besproken. Zelfzorg Tijdens de cursus MA104 Farmacie in praktijk kom je voor het eerst in aanraking met zelfzorg en het voeren van zelfzorggesprekken. Tijdens dit college wordt ingegaan op het voeren van Cursuswijzer MA104 ǀ 13

14 een zelfzorggesprek op patiëntgerichte wijze. Hier kan verder tijdens deze cursus mee geoefend worden. Receptgang en instructie Pharmacom Nieuw De receptgang wordt toegelicht en wat hierbij verwacht wordt tijdens de cursus. Tijdens de cursus MA104 Farmacie in praktijk wordt gewerkt met het apotheek- informatiesysteem Pharmacom Nieuw. Tijdens dit college wordt het werken met Pharmacom Nieuw nader toegelicht. Een gebruiksinstructie wordt gegeven, waarbij de belangrijkste aspecten om met het systeem aan de slag te kunnen aan bod komen. Antibiotica Tijdens dit college wordt nader ingegaan op de farmacokinetiek en farmacodynamiek van antibiotica. Tevens wordt ingegaan op de bijwerkingen van antibiotica en de overgevoeligheid voor antibiotica en hoe hiermee om te gaan in de praktijk. Zorgverzekeraar Tijdens dit college komt iemand die werkzaam is bij een zorgverzekeraar langs om meer uitleg te geven over de structuur, werking en financiering van de gezondheidszorg. Het gaat hierbij vooral om de voor de farmacie relevante organisaties. Farmaceutische anamnese Tijdens dit college wordt nader ingegaan op de uitvoering van een farmaceutische anamnese. Verschillende aspecten komen aan bod, zoals het doel van een farmaceutische anamnese en de structuur van het gesprek. Verder wordt de opdracht toegelicht die gedurende de week uitgewerkt dient te worden. Ethiek Tijdens dit college wordt ingegaan op het mee laten wegen van ethische overwegingen bij het wel of niet afleveren van geneesmiddelen, en de principes waarmee morele dilemma s begrepen en beantwoord kunnen worden waar je in de praktijk als apotheker mee te maken krijgt. Wetgeving Tijdens dit college wordt ingegaan op de structuur van de wet- en regelgeving die van belang is bij de uitvoering van het beroep apotheker. Er wordt ingegaan op het belang van de wettelijke aspecten en handvatten hoe hiermee om te gaan worden gegeven. De apotheker staat centraal en verschillende relaties worden belicht, zoals de apotheker in relatie tot de patiënt, tot andere zorgverleners, tot het team/organisatie en tot derde partijen. 14 ǀ Cursuswijzer MA104

15 2.3 Trainingen Een aantal trainingen dien je voor te bereiden. Op Blackboard staat vermeld wat er van tevoren aan voorbereiding van je verwacht wordt. Leidinggeven In de eerste week van de cursus vindt de training Leidinggeven plaats. Deze training heeft drie hoofdthema's, namelijk je eigen kwaliteiten en valkuilen als leidinggevende, aansturen van individuele medewerkers en leidinggeven aan een groep. Gedurende twee dagen ga je hiermee aan de slag. Mondelinge communicatie Op het gebied van mondelinge communicatie worden twee trainingen aangeboden: zelfzorg en overleg met de arts. Tijdens de trainingen worden communicatievaardigheden geoefend. Tijdens de training Zelfzorg wordt ingegaan op het voeren van zelfzorggesprekken aan de balie en het geven van zelfzorgadvies. Zowel de structuur van het gesprek als de inhoud komen aan bod. Naast deze training wordt ook tijdens de dagen in de apotheek geoefend met het voeren van zelfzorggesprekken. De training wordt gegeven door docenten farmacotherapie. De zelfzorgstandaarden staan beschreven in het boek Standaarden voor Zelfzorg van de KNMP. Zie Blackboard voor welke standaarden bekend worden verondersteld bij de training. Als inleiding op de training Overleg met de arts wordt gestart met een plenair interactief college, waarna verder geoefend zal worden in kleinere groepen. Deze training staat in het teken van het gesprek met de arts, waarbij onder andere geoefend wordt in het voeren van een overleg, het opvragen van informatie en het geven van advies. Dit college zal gegeven worden door een docent farmacotherapie, daarnaast zal er ook een arts aanwezig zijn. Op Blackboard vind je meer informatie over de mondelinge communicatie die in de cursus MA104 Farmacie in praktijk aan bod komt. Hulpmiddelen: inhalatiemedicatie Tijdens deze training wordt ingegaan op de inhalatietechnologie, de verschillende inhalatoren en de inhalatie instructie. Tevens is er ruimte om zelf te oefenen met verschillende inhalatoren. Cursuswijzer MA104 ǀ 15

16 2.4 Werkcolleges De werkcolleges dien je voor te bereiden. Op Blackboard staat vermeld wat er van tevoren aan voorbereiding van je verwacht wordt. Kwaliteit Tijdens dit werkcollege leer je meer over de gang van het recept door de apotheek en bij de patiënt thuis. Hier komen veel regels bij kijken en verschillende vragen komen naar voren. Voldoet het recept aan de eisen? Wie mag er eigenlijk aanschrijven? Wat als medicatie niet op voorraad is? Hoe zit het met de opslag van de medicatie bij de patiënt thuis? Tijdens dit college ga je aan de slag met het herkennen en kunnen benoemen van de kritische momenten binnen de processen. Farmaceutische anamnese Eerder deze week heb je een hoorcollege gehad waarin de uitvoering van een farmaceutische anamnese besproken is. Daarna ben je zelf aan de slag gegaan met de uitvoering van een farmaceutische anamnese. Tijdens dit werkcollege wordt ingegaan op de farmaceutische anamneses die gedurende de week zijn afgenomen. Je presenteert de vragen die zijn gesteld en de informatie die is verkregen. 16 ǀ Cursuswijzer MA104

17 3. STUDIEMATERIAAL Box 2: Kwaliteit en bruikbaarheid bronnen De academisch opgeleide apotheker is zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit en de bruikbaarheid van zijn bronnen. Om je hierop voor te bereiden, wordt er in deze cursus niet gewerkt met een verplicht boek. Recente overzichtsartikelen zijn vaak veel nuttiger dan hoofdstukken uit boeken, al was het maar omdat de inzichten over de farmacotherapie van aandoeningen voortdurend veranderen. De praktijk heeft geleerd dat vooral in het New England Journal of Medicine, The Lancet, JAMA en de British Medical Journal (BMJ) vaak uitstekende reviews over de te bestuderen onderwerpen zijn te vinden. In tabel 2 staan een groot aantal bruikbare informatiebronnen en naslagwerken die je kunt gebruiken tijdens de cursus MA104 Farmacie in praktijk. Dit overzicht bevat ook de bronnen en naslagwerken uit de cursus MA101 Chronische aandoeningen, MA102 Farmacotherapie op maat en MA103 Individuele productzorg. De tabel wordt in elke volgende cursus verder aangevuld. Tabel 2 (Selectie van) Bruikbare informatiebronnen en naslagwerken per onderwerp Onderwerp AANDOENINGEN EVIDENCE FARMACEUTISCHE PATIËNTENZORG Literatuur/websites Clinical Medicine Kumar PJ, Clark ML (red), laatste editie, Bailliere Tindall, London, UK Medische startpagina Merck Manual: boek of de (Nederlandstalige) online versie Stahl s essential psychopharmacology Stahl SM, laatste editie, Cambridge University Press, New York Cochrane reviews Geneesmiddelenbulletin (het GEBU) UptoDate Nuttige website met uitgebreide geneesmiddelinformatie Geneesmiddelinformatie op patiëntniveau Standaarden voor zelfzorg KNMP, 7 e editie 2014, ISBN De KNMP-zelfzorgstandaarden zijn ook te raadplegen via Cursuswijzer MA104 ǀ 17

18 FARMACOLOGIE GENEESMIDDELEN KLINISCHE CHEMIE PRODUCTZORG Goodman & Gilman s The Pharmacological basis of Therapeutics Brunton L et al. (red.), McGraw-Hill, New York Gezaghebbend farmacologisch handboek Medical Pharmacology at a glance Neal MJ, Wiley-Blackwell, New Jersey Pharmacology Rang HP, Dale MM & Ritter JM e.a. (red.), 7th edition, 2011 (of nieuwer), Churchill Livingstone, Edinburgh Teaching Research Centre Pharmacology Informatorium Medicamentorum (IM) Voor informatie over geneesmiddelen. De kennisbank bevat ook informatie over medicatiebewaking, zelfzorg, berekening creatinineklaring, BMI, etc. College ter Beoordeling van Geneesmiddelen Voor de officiële preparaatteksten Farmacotherapeutisch Kompas (FK) Kinderformularium Drug Information Portal Uitgebreide database met geneesmiddelgegevens Flockhart: P450 Drug Interaction Table Tabel met uitgebreide gegevens over farmacokinetische interacties met CYP-enzymen Psychiatrienet Site met informatiebronnen over psychiatrische aandoeningen en geneesmiddelen. De site bevat ook richtlijnen voor switchen tussen geneesmiddelen. Farmacotherapeutisch Kompas (FK) Referentiewaarden klinische chemie Recepteerkunde Bouwman-Boer Y (red.) 5 e herzien druk (2010), Bohn Stafleu van Loghum Practical Pharmaceutics Bouwman-Boer Y, Fenton-May V, Le Brun P (eds.) 2015, KNMP/Springer International Publishing, Switzerland Aulton's Pharmaceutics Aulton ME, Taylor KMG (red.) Laatste editie, Churchill Livingstone, Edinburgh Physicochemical Principles of Pharmacy A.T. Florence, Attwood D. 3 e editie (1998) The Extra Pharmacopeia Martindale, meerdere edities 18 ǀ Cursuswijzer MA104

19 RICHTLIJNEN European Pharmacopoeia Online via de Universiteitsbibliotheek, niet buiten de campus. Clarke's Analysis of Drugs and Poisons Alleen toegankelijk op de universiteit of online via de Universiteitsbibliotheek in combinatie met SolisID en password. Profiles of drug substances, excipients and related methodology Online via de Universiteitsbibliotheek Farmaceutisch bereiden in de praktijk CD-rom 2002 De CD-rom bevat praktische aanwijzingen voor het bereiden van geneesmiddelen. Aan de hand van foto's en een korte beschrijving wordt uitleg gegeven over de bereiding van diverse toedieningsvormen. De instructies op de CD-rom zijn op Blackboard, onder skillslab terug vinden. CBO Nederlandse richtlijnen GGZ richtlijnen Multidisciplinaire richtlijnen voor psychische aandoeningen NHG-standaarden of in het tijdschrift Huisarts & Wetenschap Een grote hoeveelheid boeken en tijdschriften is online beschikbaar via de Universiteitsbibliotheek. Het verdient aanbeveling een Personal Library aan te maken: nl%2f Goede zoeksystemen voor het ontsluiten van de medische literatuur zijn onder meer PubMed en Scopus. Indien deze zoeksystemen via de Personal Library worden opgestart (zie boven), zijn de zoekresultaten direct gekoppeld aan de online abonnementen van de Universiteitsbibliotheek. Via de Universiteitsbibliotheek zijn ook diverse relevante handboeken on line beschikbaar (via Access Medicine) Verder is de Kennisbank van de KNMP een uitstekend startpunt voor informatie over geneesmiddelen (IM, FNA, LNA). Beschikbaar via de website: Cursuswijzer MA104 ǀ 19

20 4. TOETSING In deze cursus wordt je kennis en inzicht met betrekking tot de afhandeling van medicatiebewakingssignalen getoetst. Tevens worden je mondelinge vaardigheden tijdens baliegesprekken getoetst. Er zijn drie toetsmomenten: Individuele recepttoets, schriftelijke toets: beoordeling van kennis en inzicht om medicatiebewakingssignalen die gegenereerd worden door het apotheekinformatiesysteem af te handelen (leerdoelen 1 en 2). Tijdens de toets is het toegestaan naslagwerk te raadplegen. Summatieve toetsen Mondeling Communicatie: beoordeling van de vaardigheden om effectief te communiceren met een patiënt bij eerste- en tweede-uitgiftecontacten en om een zorgvraag te analyseren. Tevens wordt het kunnen betrekken en begrenzen van een patiënt beoordeeld (leerdoel 3). Diagnostische (formatieve) toetsen Mondeling Communicatie: beoordeling van de vaardigheden om effectief te communiceren met een patiënt over therapietrouw en het omgaan met de emoties van de patiënt (leerdoel 3). De formatieve toets Mondelinge Communicatie telt niet mee voor de eindbeoordeling van de cursus MA104 Farmacie in praktijk. In de cursus MA107 Polyfarmacie vindt de summatieve toetsing plaats van de onderdelen van mondelinge communicatie die in MA104 Farmacie in praktijk formatief getoetst worden. In de cursus MA107 Polyfarmacie wordt een besluit genomen over eventuele vrijstellingen op grond van eerder behaalde resultaten tijdens de formatieve toets in MA104. Aan het begin van de cursus MA104 Farmacie in praktijk verneem je van de examinator welke vrijstellingen je krijgt voor de toets Mondelinge Communicatie op basis van eerdere uitslagen van de formatieve toetsing in MA101 Chronische aandoeningen. EINDBEOORDELING De cursus is met goed gevolg afgerond als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: - er zijn meer dan 9500 patiënten in de apotheek ingeschreven aan het eind van de cursus; - de individuele recepttoets is met minimaal een voldoende afgerond; - de summatieve stationstoetsen Mondelinge Communicatie zijn met een voldoende afgerond; 20 ǀ Cursuswijzer MA104

21 - eventuele aanvullende opdrachten zijn uitgevoerd en zijn bovendien met een voldoende beoordeeld. De cursus wordt afgerond met een onvoldoende, voldoende of goed. De cursus kan worden afgesloten met een goed indien de vier bovenstaande punten zijn behaald, waarbij voor de individuele recepttoets een goed is behaald, en ook de individuele werkzaamheden tijdens de cursus met goed gevolg zijn afgerond. De richtlijnen van het Onderwijs- en Examenreglement (OER) zijn van toepassing op deze cursus (zie Box 3). INZAGE VAN DE TOETSEN Er is bij de cursus MA104 Farmacie in praktijk één inzagemoment gepland (zie Blackboard). Tijdens dit inzagemoment is inhoudelijke discussie over de beoordeling niet mogelijk. Wel kan er een foto worden gemaakt van het eigen werk. Indien je feedback wilt hebben bij een bepaalde vraag, dan is hiervoor via het feedbackformulier de gelegenheid (zie Blackboard voor de procedure en het feedbackformulier). AANVULLENDE TOETSING De aanvullende toets maakt integraal deel uit van de cursus MA104 Farmacie in praktijk. Dus als je een onvoldoende hebt behaald voor de individuele recepttoets en/of summatieve mondelinge toets, ben je automatisch geplaatst voor de desbetreffende toets in de aanvullende toetsweek. Er zijn twee momenten in het jaar waarop de aanvullende toetsing plaatsvindt, dit geldt voor zowel de summatieve toets Mondeling Communicatie als de schriftelijk recepttoets. De aanvullende toetsen vinden op de volgende momenten plaats: Voor de cursussen in periode 2.2 en periode 3.2: aanvullende toetsing van periode 3, dit is in de eerste week van juli. Voor de cursussen in periode 4.2 en periode 1.2: aanvullende toetsing van periode 1, dit is in de eerste week van januari. Zie voor de exacte data het detailrooster op Blackboard. Er is geen automatisch recht op de aanvullende toetsen. Voor detailinformatie: zie Box 3 met informatie van de examencommissie master Farmacie. AANWEZIGHEIDSPLICHT Voor de cursus MA104 Farmacie in praktijk geldt een aanwezigheidsplicht. Wanneer een dag(deel) wordt gemist, wordt een vervangende opdracht verstrekt. Indien de training Cursuswijzer MA104 ǀ 21

22 Leidinggeven wordt gemist, moet deze worden ingehaald de volgende keer dat deze wordt aangeboden tijdens de cursus FA-MA104 Farmacie in praktijk. De aard, de vorm en het tijdstip van de aanvullende opdrachten kunnen variëren en zijn afhankelijk van de reden voor de aanvullende opdracht. In ieder geval wordt een aanvullende opdracht verstrekt voor ieder dagdeel dat je afwezig bent. Indien er meerdere dagen worden gemist, beslist de cursusleiding of een vervangende opdracht haalbaar is of dat je niet meer kunt deelnemen aan deze cursus. Box 3: Algemene informatie over toetsing (afkomstig van de examencommissie master Farmacie) Legitimatie Bij de toetsen dien je je collegekaart én een geldig legitimatiebewijs te tonen (paspoort, rijbewijs, identiteitskaart). Niet deelnemen aan een toets Wanneer een student niet kan deelnemen aan een toets, dient deze dat zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval voor aanvang van de toetsing, per en met opgaaf van reden aan het studiepunt te melden. Wanneer voldaan is aan alle voorwaarden (zie paragraaf over aanvullende toetsing) kan de student toegelaten worden tot de aanvullende of vervangende toetsing. Bij een onvoldoende resultaat, kan de student bij de examencommissie een aanvraag indienen voor een extra aanvullende of vervangende toets. In dit geval verlangt de examencommissie bewijsmateriaal waaruit blijkt dat deelname aan de reguliere of aanvullende toets niet mogelijk was (zorg dus voor bewijsmateriaal!). De examencommissie beslist op grond van de aanvraag en het overlegde bewijsmateriaal of de student recht heeft op een extra aanvullende of vervangende toets. Wanneer de student zich niet afmeldt voor een reguliere toets wordt dit beschouwd als afmelding zonder geldige reden. De student kan -indien aan de inspanningsverplichtingen van de cursus is voldaan- aan de aanvullende of vervangende toets deelnemen. Mocht het resultaat hierna niet aan de eisen voldoen, dan dient de cursus opnieuw gevolgd te worden. De examencommissie heeft spreekuur, iedere woensdag uur, DDW De commissie is bereikbaar via Aanvullende of vervangende toetsing Indien de student aan alle inspanningsverplichtingen tijdens de cursus heeft voldaan, maar hem niettemin geen voldoende, maar wel minimaal het cijfer 4,0 (niet afgerond) is toegekend, wordt hij in de gelegenheid gesteld aan de aanvullende toetsing deel te nemen. Let wel: er is geen automatisch recht op aanvullende of vervangende toetsing. Een student kan door een examinator bij een onvoldoende eindresultaat uitgesloten worden van deelname aan een aanvullende of vervangende toets, indien hij gedurende de cursus niet aan alle inspanningsverplichtingen, zoals vermeld in de cursuswijzer, heeft voldaan. Binnen enkele dagen na het bekend maken van de einduitslag wordt dat 22 ǀ Cursuswijzer MA104

23 door de examinator meegedeeld. Het recht op aanvullende of vervangende toetsing vervalt dus ook wanneer het eindresultaat 3,99 of lager is. De aanvullende toetsing wordt gehouden in de periode zoals vermeld in het rooster van de master Farmacie. De aanvullende toetsing is een integraal onderdeel van een cursus. De vorm en de inhoud van de toets (schriftelijk, mondeling, stofomschrijving etc.) worden bepaald door de examinatoren en tijdig bekend gemaakt. De student is verplicht deel te nemen aan de aanvullende toetsing die valt in de periode genoemd in het rooster. Deze aanvullende of vervangende toetsing is ook bedoeld voor studenten die door persoonlijke omstandigheden of door overmacht (zoals ziekte, vertraging openbaar vervoer) niet deel hebben kunnen nemen aan een reguliere toets. Met nadruk wordt er op gewezen dat aan een student maar éénmaal een gelegenheid tot aanvullende toetsing wordt gegeven, tenzij door de examencommissie een uitzondering is gemaakt. Beroep Bij het College van Beroep voor de Examens (CBE) kun je in beroep gaan tegen het toegekende eindcijfer van een cursus. Het is zeer aan te bevelen de zaak eerst met de examinatoren (coördinator en/of voorzitter) van de cursus, en eventueel met de examencommissie te bespreken. Zie opleidingstatuut voor nadere informatie. Indien je bezwaar hebt tegen andere beslissingen die in deze cursus genomen zijn, kun je contact opnemen met de desbetreffende docent, de coördinator of je tutor. In de gevallen die niet beschreven zijn in deze paragraaf over de toetsing beslissen de examinatoren van de cursus. Meer informatie: Fraude Door de Universiteit Utrecht wordt fraude bestraft. In de OER is een paragraaf opgenomen welke sancties met betrekking tot fraude worden gehanteerd. Inzage Op grond van de OER heeft elke student recht op inzage van zijn/haar werk, alsmede de modelantwoorden en de norm aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaats gevonden. Voor cursussen geldt dat er een collectief inzagemoment wordt georganiseerd. Tijdens de inzage zijn de opgaven, de modelantwoorden alsmede de normering voor de studenten beschikbaar. Indien gewenst kan je een foto maken van je eigen werk. Tijdens het inzagemoment heb je geen tas, pen of potlood bij de hand. Tijdens het inzagemoment wordt niet inhoudelijk gediscussieerd over de beantwoording van de vragen. Docenten kunnen wel een toelichting geven op de vragen en antwoorden en eventuele onduidelijkheden. Indien je na de inzage van mening bent dat een of meerdere vragen ten onrechte onjuist beoordeeld zijn, dan kan je dit kenbaar maken per aan de coördinator van de cursus. Mocht je het niet eens zijn met de coördinator, dan kun je beroep of bezwaar aantekenen bij het College van Beroep voor de Examens (CBE). Houd wel in de gaten dat een Cursuswijzer MA104 ǀ 23

24 beroep bij het CBE binnen zes weken nadat het cijfer bekend gemaakt is in OSIRIS, moet worden ingediend. Het CBE heeft niet de taak en de bevoegdheid (en ook niet de inhoudelijke kennis) om een tentamen (opnieuw inhoudelijk) te beoordelen. Wat het CBE wel doet, is toetsen of de beoordeling voldoende zorgvuldig tot stand is gekomen en of zij voldoende is onderbouwd/gemotiveerd. Onvoldoende na aanvullende toetsing Indien het resultaat na de aanvullende of vervangende toets onvoldoende is, dient de cursus opnieuw gevolgd te worden. Ook het niet deelnemen aan de aanvullende toets betekent dat de student de cursus over moet doen, tenzij sprake is van persoonlijke omstandigheden of van overmacht. In dit geval kan de student in de gelegenheid gesteld worden een extra aanvullende of vervangende toets af te leggen. Verzoeken hiertoe dienen binnen 20 werkdagen na het moment van de aanvullende toetsing bij de examencommissie te worden ingediend. De student dient een dergelijk verzoek met schriftelijk bewijs te kunnen ondersteunen. Indien de omstandigheden van niet kunnen deelnemen van vertrouwelijke aard zijn, kan dit met de studieadviseur besproken worden. Bij toekenning van het verzoek wordt in overleg met de examinator een datum voor een nieuwe aanvullende of vervangende toets vastgesteld. Uitgangspunt hierbij is dat deelgenomen wordt aan een van de reguliere toetsen van de cursus. Indien de cursus, eventueel na aanvullende toetsing, niet of met een onvoldoende eindcijfer wordt afgerond, dient de gehele cursus te worden overgedaan. Dit houdt onder meer in dat aan alle activiteiten binnen de cursus dient te worden deelgenomen. 24 ǀ Cursuswijzer MA104

25 5. PROFESSIONELE EN PERSOONLIJKE ONTWIKKELING (PPO) Tijdens de cursus MA104 Farmacie in praktijk is er een dagdeel gereserveerd voor een tutorgroepbijeenkomst of een individueel gesprek met je tutor vanuit de cursus Professionele en Persoonlijke Ontwikkeling (PPO). In Box 4 is meer algemene informatie te vinden over PPO. Tijdens de cursus MA104 Farmacie in praktijk komen veel verschillende aspecten voorbij die een bijdrage kunnen leveren aan je e-portfolio. Mogelijke ondersteunende materialen uit deze cursus die je voor je e-portfolio kunt gebruiken zijn: de teamrollentest, omgaan met ethische dilemma s, feedback op het gebied van samenwerken en/of je reflectie op het zelfzorggesprek dat je hebt gevoerd met een acteur. Box 4: Algemene informatie over Professionele en Persoonlijke Ontwikkeling (afkomstig van de coördinator van de cursussen MA100/MA200/MA300. De cursus Professionele en persoonlijke ontwikkeling (PPO) draagt bij aan het vergroten van je motivatie, inzicht in je eigen competenties, academisch zelfvertrouwen, eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Om de doelstellingen en leerdoelen van de cursus Professionele en persoonlijke ontwikkeling te kunnen behalen, word je vanuit de opleiding begeleid door een tutor. Deze begeleiding bestaat uit ondersteunend onderwijs in de vorm van tutorgroepbijeenkomsten met de tutor en individuele tutorgesprekken tussen de student en de tutor. Deze bijeenkomsten en gesprekken vormen een verplicht onderdeel van de cursus. De onderwijsactiviteiten van PPO vinden gedurende de gehele master op regelmatige basis plaats. Deze PPO-activiteiten zijn niet specifiek gekoppeld aan een bepaalde cursus, maar vinden in een bepaalde periode plaats. Binnen iedere cursus is een dagdeel gereserveerd die je de gelegenheid biedt aan je professionele en persoonlijke ontwikkeling te werken. Deze PPO-dagdelen worden besteed aan tutorgroepbijeenkomsten, individuele tutorgesprekken of zelfstudietijd. De PPOactiviteiten zijn opgenomen in het rooster van de cursussen in de desbetreffende periode. Tutorgroepbijeenkomsten Individuele tutorgesprekken Zelfstudie jaar 1 MA100 Jaar 2 MA200 P1.1 (P3.1*) P2.1 (P4.1*) P3.2 (P1.2*) P2.2 (P4.2*) P4.2 (P2.2*) Informatie volgt P1.2 (P3.2*) P3.1 (P1.1*) Cursuswijzer MA104 ǀ 25

26 Jaar 3 MA300 Informatie volgt * studenten die per februari instromen Je presenteert je persoonlijke en professionele ontwikkeling in een e-portfolio in de vorm van ondersteunende materialen, zoals ontvangen feedback, (zelf)reflecties, video s, presentaties en essays op basis van resultaten van cursussen en cursusonderdelen (ontwikkelingsportfolio). Alleen jijzelf en je tutor hebben inzicht in het gehele e-portfolio. Wel biedt het e-portfolio docenten van andere cursussen de mogelijkheid om zowel positieve als negatieve punten vast te leggen ten aanzien van professioneel gedrag. Dit maakt het voor de tutor mogelijk om je persoonlijke begeleiding aan te bieden en te coachen op het gebied van studievoortgang, persoonlijke ontwikkeling en het maken van keuzes voor de toekomst. Daarnaast bevat het e-portfolio een openbaar gedeelte waarin je jezelf naar derden presenteert door middel van je CV en producten waar je bijzonder trots op bent (showcase portfolio). Een uitgebreide beschrijving van de inhoud, leerdoelen, onderwijsactiviteiten, opdrachten etc. vind je in de cursuswijzer Professionele en Persoonlijke Ontwikkeling (FA-MA100/200/300). 26 ǀ Cursuswijzer MA104