Jaarplan Kalibratie 2000 voor 2010

Transcriptie

1 Jaarplan Kalibratie 2000 voor 2010 Stuurgroep Kalibratie 2000 Algemeen De Stuurgroep Kalibratie 2000 zal in 2010 tweemaal voltallig vergaderen om plannen en ideeën uit te wisselen. De Stuurgroep zal een procedure opstellen voor aanbevelingen als methoden niet voldoen aan minimumcriteria om tot kalibratie dan wel harmonisatie te komen. Landelijke groepen die met kalibratie bezig zijn binnen de laboratorium geneeskunde en die niet opereren binnen de SKML en Kalibratie 2000 zullen worden uitgenodigd hun project onder te brengen binnen de Stuurgroep. In 2010 zal overlegd worden met het SKML bestuur om de taakopdracht voor de stuurgroep Kalibratie 2000 te verbreden. Er is behoefte om naast een beleidsbepalend orgaan (het algemeen bestuur) een platform te hebben waar inhoudelijke zaken tussen de secties worden afgestemd. Gedacht kan worden aan zaken als scoresystemen, ICT zaken, referentiematerialen, referentiemethoden, uniformeren van rapportages, internationale samenwerking. Samenstelling Stuurgroep en participerende gebieden: Voorzitter dr. R.T.P. Jansen Secretaris dr. A. Kuypers Monsterbereiding dr. C.W. Weykamp Algemene chemie dr C. Cobbaert Eiwitten dr. I-A Haagen Endocrinologie dr. E. Lentjes Stolling dr. T. van den Besselaar Infectieziektenserologie dr. A. Claessen Geneesmiddelenanalyse en toxicologie dr. D. Touw Humorale immunologie prof.dr. H. Hooikaas en dr. Dr. D. Hamann CDT dr. J Wielders Pagina 1 van 10

2 Algemene chemie High sensitive troponine De sectie algemene chemie heeft harmonisatiemateriaal ontwikkeld voor cardiale troponine I/T. In analogie met de Combi Nieuwe Stijl voor de chemie is er eveneens gekozen voor een 12 paren set op jaarbasis. In de 2010 rondzending is zo ontworpen dat de analytische gevoeligheid van de vigerende ctn assays onderzocht kan worden. D.w.z.: er is ruim aandacht besteed aan de concentratierange, in het bijzonder het lage concentratiegebied. Immers, door de introductie van high sensitive c troponine I/T bepalingen is het volgens criteria van de ESC/ACC van belang dat bij het 99 ste percentiel van een gezonde populatie kan gemeten worden met een totale CV 10%. Omwille van het effect van precisie en analytische gevoeligheid op clinical outcome heeft de sectie algemene chemie de rondzending zo ingericht dat de overgang naar high sensitive c troponine assays kan gemonitored worden, alsook het al of niet halen van het CV criterium. Er is daarom voorzien in SKML controlematerialen met een troponine concentratieniveau rond het 99 ste percentiel. Neonatale bilirubine rondzending De behandeling van icterische pasgeborenen wordt uitgevoerd via een daarvoor ontwikkelde richtlijn (voor a terme kinderen een CBO-richtlijn, voor prematuren zijn er consensus gebaseerde interventiegrenzen). Voor het uniformeren van de behandelindicatie voor fototherapie of wisseltransfusie is het zeer wenselijk dat bilirubine en albumine waarden vergelijkbaar zijn. De SKML rondzending is een goed middel om laboratoria te vergelijken. Maar de concentraties van albumine en bilirubine in de Combi Algemene Chemie zijn niet specifiek voor pasgeborenen: albumine varieert van gram per liter en bilirubine van 0 tot 80 micromol per liter. Relevante concentraties in de neonatologie zijn gram/liter voor albumine en micromol per liter voor bilirubine. In 2010 komt er daarom een nieuwe, neonatale bilirubine rondzending. Kenmerken van de rondzending Neonatale Bilirubine zijn: - per jaar 24 ingevroren monsters met een volume van 0.5 ml - bilirubine concentraties van micromol per liter - albumine concentraties van gram per liter - logistiek en dataverwerking volgens het Combi Principe - monsters worden getarget door het Referentielab van Prof Schumann in Hannover. De analytische performance van de neonatale bilirubine metingen zal geëvalueerd worden in Zonodig zullen aanbevelingen geformuleerd worden. Pagina 2 van 10

3 Kreatinine in serum/plasma De sectie algemene chemie heeft n.a.v. een recent gepubliceerde specificiteitstudie* m.b.t. de serum kreatininebepaling het voornemen om de beroepsgroep verder te confronteren met de gevolgen van inferieure Jaffe methoden. Jaffe methoden brengen misclassificatie mee van patiënten met nierinsufficiëntie t.g.v. niet specificiteit van de bepaling en/ of door het gebruik van inadequate compensatiefactoren. Het gebrek aan kwaliteit van vooral Jaffe methoden heeft daarom gevolgen voor clinical outcome. De sectie algemene chemie zal onderzoeken of door weergave van bijvoorbeeld de betrouwbaarheidsintervallen c.q. method uncertainty het duidelijk gemaakt kan worden aan de beroepsgroep en de IVD-industrie dat het tijd is om over te stappen naar specifieke enzymatische methoden. * Cobbaert C, Baadenhuijsen H and Weykamp CW. Prime time for enzymatic creatinine methods in pediatrics. Clin Chem 2009; 55: Urine albumine en AKR Tijdens de beleidsavond van de Sectie Algemene Chemie is besloten om de rondzending Combi Urine te evalueren. Deze doelstelling wordt voor 2010 ingevuld, met focus op microalbumine en de commuteerbaarheid van de monsters. Bottumline: door patiënten uitgescheiden albumine zou in immunochemische testen wel eens anders kunnen reageren dan serum albumine. Als dit waar is impliceert dit dat de huidige combi-monsters niet commuteerbaar zijn en de waargenomen (excellente) interlabvariatie een te rooskleurig beeld schetst van de werkelijkheid. Om deze veronderstelling te toetsen is een project ontworpen dat ingebouwd werd in de Combi Urine Vraagstellingen die onderzocht wordt: a. Gedraagt gespiked albumine zich anders dan door patiënten uitgescheiden albumine? b. Is de manipulatie van monsters (invriezen, filtreren, vriesdrogen) van invloed op de meting van albumine? Hoofdlijn Project Vanuit dezelfde urinepool (albumine van 100 mg/l, kreatinine van 8 mmol/l, bij voorkeur geen urine van diabetespatiënten) worden 4 monsters gemaakt en opgenomen in de rondzending: a. vloeibaar verzonden b. gefiltreerd en vloeibaar verzonden c. gefiltreerd en ingevroren verzonden d. gefiltreerd en gevriesdroogd Uit de meetresultaten van alle laboratoria is af te leiden of er verschil is tussen natief albumine en gespiked albumine en of het verschil maakt hoe de urine bewerkt wordt. Pagina 3 van 10

4 Klinische relevantie Microalbuminurie is een vroege merker van progressieve nierschade en cardiovasculaire aandoeningen. De AKR is een steeds vaker gebruikte maat om de mate van albuminurie te onderzoeken ter vervanging van de moeizame bepaling van albumine in 24-uurs urine. De AKR kan bepaald worden in een spot (random) of eerste ochtend urine. Alle internationale richtlijnen op het gebied van nierschade en diabetes bevelen het gebruik van de AKR aan ofwel in de eerste ochtend urine ofwel in een random monster *. Nationale richtlijnen zoals de NHG richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement bevelen de AKR ook aan. Omdat de AKR in verschillende richtlijnen is opgenomen is het van belang dat zowel de albumine als de kreatinine bepaling in de Nederlandse laboratoria gestandaardiseerd en traceerbaar worden uitgevoerd. DOELSTELLINGEN Doel van dit project is om in de combi urine chemie rondzending de AKR op te nemen. Tevens wordt beoogd om commuteerbaar rondzendmateriaal met een toegekende waarde voor albumine en kreatinine te maken, zodat de albumine en kreatinine bepaling meer gestandaardiseerd en traceerbaar uitgevoerd kunnen worden. * Miller WG, Bruns DE, Hortin GL, et al. Current issues in measurement and reporting of urinary albumin excretion. Clin Chem. 2009;55: Pagina 4 van 10

5 Endocrinologie De sectie endocrinologie is over gegaan op bevroren monsters ipv gevriesdroogde monsters in de rondzendingen. Monsters zijn naar Thienpont gestuurd om referentiewaarden vast te stellen voor aantal bepalingen (oestradiol, testosteron, cortisol, progesteron, T3, T4 en FT4). De resultaten worden verwerkt in de jaaroverzichten. Er worden concentratie afhankelijke, niet systematische afwijkingen gevonden bij immunoassays t.o.v. de referentiemethode (LC/GC MS), wat het harmoniseren in het lage concentratiegebied bijzonder lastig maakt. Bijzondere bindingsanalyse: Prolactine harmonisatie gaat van start. Allereerst zal onderzocht worden in hoeverre de omrekeningsfactor van U/L naar µg/l, die voor elke firma weer anders is, verantwoordelijk is voor de variatie tussen methoden. Er wordt een laatste rondzending voor Thyreoglobuline opgezet, met specifieke monsters van schildkliercarcinoom patiënten. Infectieziektenserologie Prepareren en definieren van referentie sera Infectieziekten serologie 1. Te ontwikkelen referentie sera: Kinkhoest serologie: anti pertussis toxine IgG Rubella: serologie: anti rubella IgG 2. Doel: Bereiden van serum waaraan een referentiewaarde kan worden toegekend. Harmonisatie laboratoria, kalibratie testen (inter en intra laboratorium) 3. Plan: Vaststellen bestaande inter en intra labroatorium variatie Serum verzamelen: meten met alle testen die in NL gangbaar zijn: Nodig: 250 ml serum per referentie Serum apart rondsturen of mee laten lopen in reguliere rondzending Elk lab meet serum in 5 voud. Vriesdrogen en aliquotten Gevriesdroogd materiaal testen: meten met alle testen die in NL gangbaar zijn Serum apart rondsturen of mee laten lopen in reguliere rondzending Elk lab meet serum in 5 voud. Indien mogelijk resultaten relateren aan bestaande calibrator/referentie Toekennen referentie waarde (of doelwaarde) Vervolg studie met dit serum om inter en intra laboratorium variatie vast te stellen Besluitvorming tot beschikbaar stellen referentie serum. Rubella IgG: Stabiliteitsonderzoek is afgerond. Pagina 5 van 10

6 Kinkhoest: Materiaal is rondgestuurd met protocol. Protocol is helaas niet gevolgd in uitvoerend laboratorium. Experiment moet opnieuw in Pagina 6 van 10

7 Geneesmiddelenanalyse en toxicologie De sectie KKGT voert het commuteerbaarheidsonderzoek uit volgens het volgende concept: - patientenmateriaal wordt verzameld en gepooled zodanig dat een uit 5 punten bestaande ijklijn kan worden geconstrueerd. Deze ijklijn beslaat de gehele therapeutische range. - kandidaatmaterialen worden bereid door blanco materiaal te spiken met 3 concentratieniveaus van de te onderzoeken stof. De concentraties zijn respectievelijk laag, middel en hoog in de als normaal beschouwde range. - Iedere deelnemer van de KKGT wordt benaderd of hij wil participeren waarbij erop wordt gelet dat alle analytische technieken zijn vertegenwoordigd. - Indien mogelijk worden de gemiddelde waarden gemeten met HPLC of GC methoden als referentiemethode gebruikt, indien geen HPLC of GC methode beschikbaar is, wordt de consensuswaarde van alle deelnemers als referentiewaarde gezien. Planning voor 2010: - X-ling studie valproinezuur, carbamazepine, tobramycine, digoxine: resultaten worden op dit moment bewerkt tot publicatie voor Clin Chem - x-ling studie amitriptyline en nortriptyline is rondgestuurd en terugontvangen resultaten worden uitgewerkt - Het ligt in de bedoeling dat Niels Boone op zijn nieuwe werkplek tijd krijgt om aan het KKGT x-ling project verder te werken met de bedoeling er een promotie traject van te maken. Pagina 7 van 10

8 Stolling Projectvoorstel Sectie Stolling Inleiding In de afgelopen twee jaren heeft de sectie stolling onderzoek gedaan naar de bruikbaarheid van diepgevroren en gevriesdroogde plasma s als mogelijke fibrinogeen calibrator. Eén van deze gevriesdroogde plasma s werd bereid uit CPD-bloed van gezonde donoren. Er werden tweelingstudies uitgevoerd waarbij de Clauss-methode werd gekoppeld aan de zogenaamde PT-afgeleide fibrinogeenbepaling. Vervolgens werd een fibrinogeenconcentratie bepaald in het bovengenoemde gevriesdroogde plasma, met de Clauss-methode en de internationale standaard voor fibrinogeen. Tenslotte werd een effect-studie uitgevoerd. De resultaten van de effectstudie waren positief. Er werd een daling van de tussen-lab variatie waargenomen. Toch bleef er een verschil bestaan tussen de uitslagen met de Claussmethode en de PT-afgeleide methode, bijvoorbeeld 3,50 g/l met de Claussmethode tegen 3,97 g/l met de andere methode. De oorzaak van de discrepantie is niet bekend. Waren de gevriesdroogde materialen toch niet commuteerbaar? Is CPD-bloed wel het goede uitgangsmateriaal voor een calibrator? De testplasma s zijn meestal niet uit CPD-bloed verkregen, maar uit citraatbloed. Vraagstelling: kunnen de verschillen tussen Clauss-methode en PT-afgeleide methode gecorrigeerd worden met een gevriesdroogd calibrator plasma bereid uit citraatbloed? Studieplan 1. Bereiding van gevriesdroogd plasma bereid uit citraatbloed. 2. Beperkte tweelingstudie waarin Clauss-methode wordt gekoppeld aan PT-afgeleide fibrinogeen. 3. Waardetoekenning. 4. Effectstudie. Op dit moment is de sectie alleen bezig met fibrinogeen harmonisatie. Bepaalde materialen blijken niet commuteerbaar tussen Clauss methode en PT afgeleide methoden. Er ontstaat nu een discussie: Waarom zoveel moeite doen om commuteerbaar materiaal te zoeken terwijl het advies is geen PT afgeleide methode meer te gebruiken (nu nog maar 6 labs)? Er zal een advies komen naar deelnemers: Wij als SKML adviseren alleen de Clauss methode voor de fibrinogeen bepaling. Algemene voortgang is traag ivm beperkte analytische ondersteuning. Voorstel vanuit de stuurgroep is om het werk meer te spreiden over meerdere labs. Referentie Van den Besselaar AMHP, Haas FJLM, Van der Graaf F, Kuypers AWHM. Harmonization of fibrinogen assay results: study within the framework of the Dutch project Calibration Int Jnl Lab Hem 2008; doi: /j x x Pagina 8 van 10

9 Eiwitten Ondanks de harmonisatie van serumeiwitten middels de internationale standaard CRM470 blijken de VC s van de serumeiwitbepalingen weer toe te nemen. Een aantal jaren geleden is een trueness verificator als afgeleide van CRM470 geproduceerdde (verkrijgbaar bij Dr. C. Weykamp, Winterswijk), die ingezet zal gaan worden om te onderzoeken wat aan de stijging van de VC s ten grondslag ligt. Acties: Materiaal van 2003 is in 2006 en 2009 opnieuw rond gestuurd. De targetwaarde is terug gevonden. Geruchten over grote variatie is in deze studie niet bevestigd. Er wordt een nieuwe studie naar commuteerbaarheid van CRM 470 opgezet. Pagina 9 van 10

10 CDT Er komt een update Richtlijn CDT methode. De werkgroep zal informatie van firma s hieraan toetsen. Er komt een advies over de wijze waarop referentiewaarden worden vastgesteld: Advies is m.b.v. bhattacharya, wordt nu uitgewerkt. Er wordt een materiaal, incl. stabiliteitsonderzoeken en commuteerbaarheidsonderzoeken. Materiaal wordt naar hele SKML groep, alle fabrikanten, alle proposed referentielaboaratoria en kwaliteitsorganisaties in Zweden gestuurd. Naar verwachting komen hier in 2010 de resultaten van beschikbaar. Humorale immunologie Projectgroep autoimmuunserologie. Hierin is de werkgroep standaardisatie autoimmuunserologie (WGSAS) actief. Deze werkgroep rapporteert zowel aan de stuurgroep Kalibratie 2000 als aan de sectie HIM van de SKML. Acties: Het RELARES reuma serum is niet geschikt als harmonisator voor de reumafactor testen. Het is wel geschikt als harmonisator voor de anti-ccp testen. De bijsluiter zal worden aangepast en het reumaserum zal als controlemateriaal voor anti-ccp met waardetoekenning uit de rondzending beschikbaar worden gesteld. Uitwerken resultaten rondzendingen vor de RELARES preparaten anti-cardiolipine, anti-proteïne 3 en anti-ds DNA Commuteerbaarheidstudies voor anti-gbm, anti-mpo en anti-gad65 preparaat Contact leggen met patiëntenverenigingen om materiaal van SLE patiënten te verkrijgen voor een nieuw te bereiden internationale standaard (de huidige internationale standaard is op) Pagina 10 van 10