Cursus natuurgids PLANTEN LEREN KENNEN

Transcriptie

1 Cursus natuurgids PLANTEN LEREN KENNEN

2 Groot aanpassingsvermogen

3 Eeuwig leven Pinus longaeva, ca 5000 jaar, White Mountains / California

4 Hééél licht dieet

5 Hoofdstukken 1. Wat zijn planten? 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze 3. Hoe planten planten zich voort? 4. Hoe komen planten de winter door 5. Indeling van het plantenrijk - kort 6. Praktijk-buitenles: concept

6 Tree of life

7 Zijn wieren planten? Verzamelnaam voor organismen met fotosynthese en die geen landplanten zijn - chlorofyl, gekleurde thallus is soms gemaskeerd door andere pigmenten (geel, bruin, rood) - geen systematische eenheid door verwantschap - eencellig kolonie meercellig - thallus: geen wortels, stengel, bladeren - voortplanting door cysten, vaak ook door sporen, gameten

8 1. Wat zijn planten? Planten in brede zin, beperkte zin, enge zin Plantae sensu latu, sensu stricto, sensu strictissimo - Glaucophyta - Roodwieren - Groenwieren > Planten - Kranswieren >Groene planten - Landplanten>

9 korstmos of lichen

10

11 1. Belangrijke kenmerken van planten 1.1. Meercellig en een celkern (chromosomen) 1.2. Celwanden met cellulose (stevigheid) 1.3. Fotosynthese (maken eigen voedsel) 1.4. Generatiewisseling en embryo (Embryophyta) 1.5. Groeipunten

12 Hoofdstukken 1. Wat zijn planten? 2. Bouw van planten en hoe ze functioneren 3. Hoe planten planten zich voort? 4. Hoe komen planten de winter door 5. Indeling van het plantenrijk - kort Praktijk-buitenles: voorbereiding

13 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze?

14 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? groeitop stengelmodules eeuwig jong 1. top meristeem 2. jong blad 3. ouder blad, nerf 4. okselknoppen eindknop 2. knoop 3. blad 4. tussenknoop 5. okselknop 6. Stengel(lid) aanpassing

15 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? Vooraf: de plantencel Planten hebben slecht 3 organen 2.1. Wortel 2.2. Stengel 2.3. Blad Paardenkastanje

16 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? Planten zijn meercellig met

17 celwand met cellulose Stevigheid Hout bestaat voor een groot deel uit cellulose

18 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.1. Wortel Functies - Opname van water en mineralen - Verankering in de bodem - Opslag van voedingsstoffen Zijwortels Haarwortels Hoofdwortel Hoofdwortel en adventief wortels Sommige wortels hebben ook andere functies - andere bouw Wortelharen Wortelmutsje het orgaan van de plant dat zich in de bodem bevindt.

19

20

21 Moerascipres ademwortels

22 Voedselreserves Speenkruid Wortelknolletjes Broedbollen in de bladoksels (na de bloei) Planten 2 Cursus Natuurgids

23 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.2. Stengel Functies - Draagt de bladeren - Stevigheid - Transport - Opslag van voedingsstoffen Een stengel is geleed Er zijn stengels in veel verschillende vormen, aangepast aan hun manier van groeien of aan (gewijzigde) functies

24

25

26 Salamonszegel - wortelstok Wieden: met wortel Koolrabi - Stengelknol

27 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.2. Stengel: vaatstelsel voor transport van water en suikers

28 Schematisch 1-zaadlobbigen 2-zaadlobbigen en naaktzadigen Diktegroei niet mogelijk Diktegroei mogelijk suikertransport watertransport

29

30 zonnebrand Beuk beverschade holle boom 30

31

32 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.3. Blad Er zijn bladeren in veel verschillende vormen, aangepast aan hun manier van (over)leven of aan (gewijzigde) functies Functies - Fotosynthese - Uitwisseling van gassen Bouw huidmondjes

33 nervatuur, enkelvoudig- en samengesteld blad, bladranden, vorm, bladsteel, bladstand, bladsched, steunblaadjes

34 Gewijzigde bladeren - Kiembladeren - Bladdoornen - Succulente bladeren - Bladranken - Bolrokken - Schubben - Vangstructuur 34

35 Reuzenpaardenstaart schubvormige bladeren

36 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze? 2.3. Blad: fotosynthese planten maken hun eigen voedsel Mineralen (N, P, K, Fe, Ca, Mg..) Water Koolzuurgas Zon Bladgroen Suiker Zuurstof Hééél licht dieet

37 Zonlicht = energie Zuurstof = afval Fotosynthese Bladgroenkorrels Koolstofdioxide suikerstroom huidmondjes Water & mineralen 1. Belangrijke kenmerken van planten

38 Fotosynthese: de formule 6H 2 O +6CO C 6 H 12 O 6 +6O 2

39 Aan jullie Maar niet op alle plaatsen zijn zonlicht, water en mineralen evenveel aanwezig. Ken je planten die strategieën hebben om zich aan deze omstandigheden aan te passen. Noot: aan koolstofdioxide is er geen nood

40 Hoofdstukken 1. Wat zijn planten? 2. Bouw van planten en hoe functioneren ze 3. Hoe planten planten zich voort? 4. Hoe komen planten de winter door 5. Indeling van het plantenrijk - kort Praktijk-buitenles: concept

41 Sporenplanten Mos Varen s

42 3. Hoe planten planten zich voort 3.1. Generatiewisseling én een embryo ( Embryophyta) Embryo Mos sporendrager en kapsel Varenplant Zaadplant Dit is evolutief van belang Mosplantje Voorkiem van een varen Enkele cellen bij zaadplanten

43 Zaadplanten: naaktzadigen met kegels

44 3. Hoe planten planten zich voort Zaadplanten: bedektzadigen met bloemen pollenkorrel pollenbuis zaadbeginsel eicel zaadcel vruchtbeginsel

45 3. Hoe planten planten zich voort Doel is geslachtelijke voortplanting Kruisbestuiving is wenselijk De zaden moeten kunnen verspreid worden Er zijn bloemen in veel verschillende vormen, aangepast aan hun manier van voortplanten en vruchtverspreiding

46 Geslachtsverdeling 10% 90% 5% 90% 5% 46

47 wilgenroosje jonge bloem stamper teruggeslagen oude bloem stamper uitgestrekt Planten 2 Cursus Natuurgids 47

48 3. Hoe planten planten zich voort Zaad

49 Zaad, vrucht, verspreiding Pinda, aardnoot, grondnoot, apennoot, olienoot Geocarpie Gymnofoor Muurleeuwenbek 49

50 1. Belangrijke kenmerken van planten 1.1. Meercellig en een celkern (chromosomen) 1.2. Celwanden met cellulose (stevigheid) 1.3. Fotosynthese (maken eigen voedsel) 1.4. Generatiewisseling en embryo (Embryophyta) 1.5. Groeipunten

52 Winterknoppen beschermen Verdamping beperken Reservevoedsel opslaan niet.zaden

54 5. Indeling van het plantenrijk

55 mossen slaapmossen Stengels, bladeren Hechtwortels Gametofyt is de hoofdplant 1. bladmossen topkapselmossen Groot laddermos veenmossen Gewoon haarmos 55

56 mossen 2. levermossn Levermossen Parapluutjesmos 3. hauwmossen Dichtste verwanten van vaatplanten?

57 wolfsklauwen kleine blaadjes 1 nerf selaginella moeraswolfsklauw

58 paardenstaarten reuzenpaardenstaart heermoes holpijp Stengels, Bladeren, Wortel Vaatstelsel Sporofyt is de hoofdplant kransen van schubben zijn de blaadjes

59 varens gewone eikvaren mannetjesvaren koningsvaren

60 naaktzadigen Slechts 3 inheemse soorten Taxus, Taxusfamilie Ginko biloba als overgang Grove den, Dennenfamilie Jeneverbes, Cypresfamilie Stengel, blad, wortel Vaatstelsel Kegels, Zaden 60

61 1-zaadlobbigen Met Nietige bloemen Grassen Cypergrassen Russen Lisdodden grote lisdodde Straatgras Stengel, blad, wortel Vaatstelsel Bloemen, Zaden én vruchten boszegge pitrus

62 1-zaadlobbigen Met Heel fraaie bloemen, veel voorjaarsbloemen boshyacint lelietje-van-dalen herfsttijloos

63 1-zaadlobbigen Orchideeën purperorchis rietorchis vliegenorchis

64 - bladnerven parallel - bloemen 3-tallig - adventief wortelstel - geen diktegroei zoals bij onze bomen (max. is de palmboom en dat zijn opeengepakte bladvoeten) - kiemplanten met 1 kiemblad, uit 1 zaadlob

65 primitieve 2-zaadlobbigen klaproos kruipende boterbloem speenkruid

66 geavanceerde 2-zaadlobbigen hazelaar rode klaver paardenbloem

67 3. Indeling van het plantenrijk WIEREN SPOREN- PLANTEN mossen wolfsklauwen paardenstaarten varens ZAAD- PLANTEN naaktzadigen 1-zaadlobbigen bedektzadigen 2-zaadlobbigen

68 3. Indeling van het plantenrijk Evolutieve stappen Groep Kenmerken voorbeeld Wieren Geen wortels, stengels en bladeren Geen vaatstelsel Knopvorming of sporen Zeesla Geen landplant Mossen Varenplanten Naaktzadigen Bedektzadigen Hechtwortels Stengels en bladeren Sporen, hoofdplant is gametofyt Wortels, stengels en bladeren Vaatstelsel Sporen, hoofdplant is sporofyt Wortels, stengels en bladeren Vaatstelsel Kegels, Zaden Wortels, stengels, bladeren Vaatstelsel Bloemen, Zaden en vruchten haarmos Heermoes Grove den Paardenbloem

70 Buitenles - concept - Wandeling in het Provinciaal Domein - Theorie in de praktijk zien - Wandeling langs de Plantae sensu strictissimo - Aandacht voor de flora begin mei - Kenmerken van een paar plantenfamilies - Opdracht Breng mee: gewone veldflora, Henk Eggelte kan, eventueel (Heukels), loep, pincet, meetlatje

71 Quiz : welke groep? A. Mosplant B. Wolfsklauwgewas C. Paardenstaart D. Varen E. Naaktzadige F. Eenzaadlobbige G. Tweezaadlobbige