Mossen. Samenvatting Instap cursus. Enschede. H. Rudi Zielman maart 2017

Transcriptie

1 Mossen Samenvatting Instap cursus Enschede H. Rudi Zielman maart 2017

2 Mossen Samenvatting van de basis/instap cursus mossen Er zijn ca. 100 slides met afbeeldingen van mossen die een overzicht van de verschillende mos groepen geven De meest algemene mossen worden getoond Iets van de ecologie wordt behandeld samen met de wijze waarop mossen groeien De mosflora verandert, er zijn voorbeelden Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 2

3 Systematiek en Erfelijkheid Waarom? Mossen verhaal gaat over Het mos In het algemeen ja maar net zei je en nu is het anders... Help! Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 3

4 Systematiek en Erfelijkheid Waarom? Helpen bij het houden van overzicht Snappen waarom het toch anders is / kan Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 4

5 Systematiek Indeling van Planten / Dieren Wat lijkt op elkaar: vorm & functie Voortplanting moet passen, structuren dus stabiel, handig voor die indeling Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 5

6 Systematiek Eerst zoeken naar de overeenkomsten Wat hoort bij elkaar Daarna er is toch wel verschil... Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 6

7 Systematiek : soorten Soort is een klontje erfelijke eigenschappen waarvan de indiviuele klontjes erfelijke eigenschappen kunnen mixen en doorgeven aan de volgend generatie: levenscyclus Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 7

8 Erfelijkheid Chromosomen Opslag van erfelijke eigenschappen Individuen hebben : Eén setje : n Twee setjes : 2n Re-mix bij de voortplanting Doorgeven van erfelijke eigenschappen Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 8

9 Sporenplanten Remix (simpele voorstelling) Plantje (n) maakt voorplantings structuren (n) Versmelten: 2n Teveel reductie-deling : in het kapsel (mossen) Geeft sporen : n Hogere planten Plant (2n) maakt (reductiedeling) ei- en zaadcel, elk n Versmelten: 2n => plantenzaadje Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 9

10 Voortplantings orgaantjes Archegonia (f) {flesjes} Antheridia (m) {knotsjes} Op dezelfde plant: eenhuizig Op verschillende planten: tweehuizig Kan (bij mossen) per soort verschillen Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 10

11 Het Plantenrijk niet vaatplanten vaatplanten blauwwieren schimmels algen sporenplanten mossen varens bloemplanten zaadplanten Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 11

12 Mossen Levenscyclus 1 sporen : n 2 prothallium 3 knop 4 gametophyt 5 gameten 6 bevruchting 7 sporophyt : 2n Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 12

13 Mos groepen Levermossen Thalleus Bebladerd Bladmossen Veenmossen Topkapselmossen Slaapmossen Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 13

14 Mos groepen Levermossen : kapsel rijpt eerst, dan steel omhoog Thalleus : brede stroken Bebladerd : afwisselend blaadje links, bl. rechts soms wortelblaadje Bladmossen : kapsel rijpt op stevige steel Veenmossen: takken in bundels Topkapselmossen: kapsels op eind recht stengeltje Slaapmossen : kapsels op zijstengeltje, st. liggend Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 14

15 Bouw mossen zijn één cellaag dik { soms meer : Thalleuse Levermossen } stofwisseling speelt zich af in plasma plasma omgeven door membraan: moeilijk doorlaatbaar daaromheen celwand : relatief dik er zijn géén vaatbundels (nerven) Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 15

16 Groei Functioneren gericht op : Instandhouding individu Koolstofhuishouding: celademhaling compenseren of overtreffen Zorgen voor nakomelingschap Herverdeling van voedingsstoffen Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 16

17 Water Groeibeheersende factor Waterbeweging: nodig als compensatie van verdamping poikilohydrisch: passief, afhankelijk van omgeving ectohydrisch: waterbeweging langs de plant endohydrisch: waterbeweging door de plant Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 17

18 Water langs het mos waterbeweging door capillaire structuren bladpapillen concave bladeren bladschedes paraphyllia rhizoiden (vilt) hoge Leaf Area Ratio m.a.w. ze staan dicht op elkaar : polletjes Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 18

19 endohydrische mossen waterbeweging door centrale streng planten van goed vochtvoorziene plekken Fissidens, (Pleurocarpi), Marchantiales Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 19

20 Brand Brandplekken karakteristiek: Funaria, Ceratodon, Bryum, Marchantia Hei- en veenbrand: snel acrocarpen, later (met vaatplanten) pleurocarpen Brand levert zeer zoute plek, osmotisch probleem voor vaatplanten. Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 20

21 Voortplanting Generatief (sex) Geeft kapsels Lastig bij 2-huizigheid Bevruchting door water Vegetatief (stekjes) Snelle kolonisatie Broedkorrels Rhizoiden / bladoksels Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 21

22 Sporophyt kenmerken Levermossen Seta glazig, kort durend Strekt zich na rijping sporen Kapsel 'knalt' open Sporen in 1 x weg Bladmossen Seta stevig, bruin rood Groeit gestaag Sporen rijpen na strekking Sporen beschermt door peristoom Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 22

23 Gametophyt kenmerken Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 23

24 Veranderingen door Komen en gaan Betere kennis beter zoeken Introducties exoten / neophyten : Grijs kronkelsteeltjs Natuurontwikkeling verbetering luchtkwaliteit minder SO2 Kapsels op bijv. Viertandmos Opwarming Veel epifyten bijv. Dwergwratjesmos Ouder worden bossen Mossen van molm hout bijv. Krulbladmos Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 24

25 Samenvatting Mossen zijn sporeplanten Mossen kunnen water niet actief transporteren en zijn derhalve niet groot Mossen hebben aanpassingen aan de milieufactoren op de standplaats Het voorkomen van bepaalde mossen kan iets zeggen over die standplaats Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 25

26 Samenvatting vervolg Levermossen hebben kapsels die er maar kort zijn Bladmossen hebben kapsels op stevige steeltjes Met name Veenmossen hebben zoveel waterbergings mogelijkheden dat ze het landschap kunnen bepalen. Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 26

27 Hoe verder? GOEDE loupe (10 x) Excursies Kampen (twentsmos.nl) Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 27

28 Verantwoording De figuren zijn eigen werk Evenals de tekst In mijn presentaties laat ik foto s van mossen zien Die zijn dan opgenomen met bronvermelding En toestemming voor een presentatie Maar niet voor verdere verspreiding De genoemde mossen zijn te vinden, met verspreidingskaartjes Op Overname is mogelijk, maar MET bronvermelding Rudi Zielman maart-2017 Mossen - samenvatting 28