Project Leerlandschap van Communities SPOLT - nieuwsbrief nummer 1

Transcriptie

1 Schooljaar Project Leerlandschap van Communities SPOLT - nieuwsbrief nummer 1 Inleiding Hierbij de 1 e nieuwsbrief over het project Leerlandschap en het werken in Communities of Practice (CoPs) en Communities of Learning (CoLs) op de SPOLT scholen. Doel van het project Leerlandschap Versterken van de samenwerking van de lerarenopleiding (de Nieuwste Pabo Sittard) en de basisscholen in Limburg. Het versterken van de samenwerking is het versterken van de gezamenlijke leerprocessen in professionele leergemeenschappen. Coördinatiegroep Leerlandschap vertegenwoordiger SPOLT: Elly Kusters 1. CoP; community of practice Doel van een CoP Een CoP is een professionele leergemeenschap, waarin voortdurend onderzoek en verbetering plaatsvindt en waarin wordt gestreefd naar de kwalitatief goed onderwijs en betere resultaten. Het samen overleggen, onderzoeken en verbeteren van de praktijk van leerkrachten en schoolleiding met als doel onderwijs te verbeteren. Er functioneren 4 CoPs per bestuur op schoolniveau. 4 Thema s Opbrengst gericht werken Omgaan met verschillen Ouderbetrokkenheid Veilige school pesten CoPs SPOLT Opbrengst gericht werken Verrekijker Yvo Thijssen Omgaan met verschillen De Mussenberg Mayke Daemen Ouderbetrokkenheid De Klink Wim Giesen Pesten De Leerlingst Catherine Hendrikx Gedrag - de veilige school De Neerakker AOPOL Sandra Fermont Spelling De Neerakker AOPOL Anouk Jansen 1

2 Waar zijn de CoPs op de SPOLT scholen mee bezig? CoP opbrengstgericht werken, Verrekijker te Ell. Ron Aspers, directeur Wim Giesen, schoolopleider Els Coolen, teamleider Ivo Thijssen, leerkracht en kartrekker CoP Nicole Canton, LIO student dnp Barbette Sol, pabo 3 student dnp Mieke Groten, studieloopbaanbegeleider dnp Het algemeen doel van de CoP Opbrengstgericht werken is het verhogen van de opbrengsten voor leerlingen, leerkrachten, team en schoolorganisatie. De aanpak van de CoP bestaat uit het systematisch onderzoeken en aanpakken van een school specifiek verbeterpunt gekoppeld aan het thema Opbrengstgericht werken en werkt vanuit de onderzoekscyclus van Van der Donk & Van Lanen (2012). Op basisschool de Verrekijker wordt onderzocht op welke manier wij het procesvolgsysteem Looqin kunnen inzetten om het eigenaarschap van leerlingen te vergroten binnen de leerlingportfolio s. Het deelonderzoek van LIO student Nicole Canton is een onderzoek naar het implementeren van spelling in leerlingportfolio s in het basisonderwijs. CoP omgaan met verschillen De Mussenberg te Horn Karin Oldekamp, leerkracht Sigrid Thijssen, leerkracht Maartje Verheijen, leerkracht Mayke Damen, leerkracht Félice Velthuis, LIO student dnp Gaby Peeters, pabo 3 student dnp Linda Verheijen, studieloopbaanbegeleider dnp De CoP werkt vanuit de onderzoekscyclus van Van der Donk & Van Lanen (2012) en wordt vanuit de cursus De leraar als onderzoeker van de Open Universiteit ondersteund. Vorig schooljaar hebben we met een aantal teamleden enkele keren overleg gehad over hoe we het beste om kunnen gaan met al die niveauverschillen binnen een groep. Die, met het oog op passend onderwijs, waarschijnlijk nog groter gaan worden. Ook hebben we ons afgevraagd of het door ons geboden onderwijs nog wel het onderwijs is om passend onderwijs te kunnen realiseren. Naar aanleiding van deze vragen zijn we binnen onze CoP begonnen met onderzoek te doen naar de niveauverschillen binnen onze taalmethode, met als uitgangspunt het kiezen van een nieuwe methode. Wanneer we een nieuwe methode hebben gekozen, willen we verder gaan onderzoeken hoe we het omgaan met verschillen binnen deze nieuwe taalmethode het beste in de praktijk toe kunnen passen, denkend aan bijvoorbeeld groepsdoorbrekend werken. 2

3 Uiteindelijk willen we goed onder de loep nemen of ons onderwijs nog wel het onderwijs is om passend onderwijs te kunnen realiseren. Een hele klus, maar we zijn enthousiast begonnen en hopen dit net zo enthousiast voort te kunnen zetten. CoP ouderbetrokkenheid, De Klink te Grathem Corrie Schrader, teamleider en IB-er Wim Giesen, leerkracht, schoolopleider en kartrekker CoP Sofia Khachatryan, LIO student dnp Mieke Groten, studieloopbaanbegeleider dnp Ons doel is om de ouderbetrokkenheid te vergroten om zo te komen tot een hechte leef- en werkgemeenschap waarin kinderen, ouders en leraren hun eigen rol en verantwoordelijkheid hebben. Op deze manier halen we het beste uit de kinderen en bereiden we ze goed voor op de toekomst. We doen in de Cop onderzoek naar ouderbetrokkenheid op onze school en gebruiken daarbij als leidraad het boek van Cyrilla van der Donk & Bas van Lanen, praktijkonderzoek in de school. Op dit moment zitten we vooral in de oriënterende fase en zijn we volop bezig met literatuurstudie. De PABO-studente Sofia heeft ons KMPO bestudeerd en geanalyseerd. Met deze gegevens heeft ze een onderzoek opgesteld, dat ze uitvoert binnen de ouderraad, oudergeleding MR, het team en bij een willekeurige steekproef van ouders. Met de gegevens uit dit onderzoek in de hand gaan wij ons verder richten in de CoP ter vergroting van de ouderbetrokkenheid op Jenaplanschool De Klink. CoP pesten, De Leerlingst te Haelen Veronique Ramakers, leerkracht Anja Engels, leerkracht Jolanda Bongaerts, leerkracht Catherine Hendrikx, leerkracht, opleider in de school, kartrekker van de Cop Gwen Tegels, LIO student dnp Linda Verheijen, studieloopbaanbegeleider dnp Wij zijn in september 2014 gestart met de CoP pesten. Na een eerste oriëntatie binnen de CoP zijn we gestart met een vragenlijst voor het team waarmee we een beeld wilden krijgen van wat er onder collega's leeft rond het begrip pesten en welke wensen en behoeftes er liggen. Gwen Tegels, onze LIO student, is bezig met een onderzoek rond effectieve conflicthantering. Hier werken we op onze school al jaren mee. Naar aanleiding van de uitkomst van de vragenlijst hebben we een prioriteitenlijst gemaakt van de punten die we willen gaan aanpakken. Het stukje effectieve conflicthantering is hierin meegenomen. Op dit moment zijn we bezig met het zoeken naar literatuur die bij deze prioriteiten past en van daaruit zijn we al voorzichtig gestart met het formuleren van een onderzoeksvraag met deelvragen. Tijdens teambijeenkomsten brengt de CoP het team op de hoogte van de stand van zaken. De komende tijd gaan we werken aan een taakverdeling voor waardoor we collega's willen betrekken bij het onderzoek. 3

4 CoP gedrag, De Neerakker te Heythuysen Sandra Fermont (kartrekker) Mia Geelen (cluster 1-2) Ellen Hermans (cluster 3-4) Lia Steenvoorden (cluster 3-4) Marjo Schroën (cluster 5-6) Tineke Lenaerts (directie) Inge Vaes (4e jaars dnp) Ellen Siebenlist (studieloopbaanbegeleider dnp) Op de website staat te lezen dat met de invoering van passend onderwijs scholen de nodige veranderingen moeten ondergaan. Het uitgangspunt van passend onderwijs is dan ook dat alle kinderen een plek moeten krijgen op een school die past bij hun kwaliteiten en mogelijkheden. Ook als zij daarbij extra ondersteuning nodig hebben. Gezien deze maatschappelijke ontwikkelingen zijn wij op basisschool De Neerakker volop aan het verkennen welke mogelijkheden en ondersteuning wij als school en leerkrachten kunnen bieden, nu en in de toekomst. In het kader van de academische opleidingsschool zijn we dit jaar gestart met een nieuwe Community of Practice met als hoofdthema veilige school. Binnen dit thema willen wij ons onderzoek richten op het deelthema gedrag. Voor de keuze van dit thema werden we getriggerd door eigen persoonlijke ervaringen. Zo worden we steeds vaker geconfronteerd met leerlingen met ongewenst gedrag. Onze CoP-groep bestaat uit 5 leerkrachten, 1 SLBdocent van de Pabo en 1 LIO-stagiaire. In onze eerste oriëntatiefase met het team, gaven alle collega s aan dat ze het belangrijk vinden om gedrag schoolbreed onder de loep te nemen. Ook recent onderzoek onderschrijft de steeds crucialer wordende factor gedrag in ons onderwijs. Zo werd het belang van afstemming in gedrag onder meer omschreven in een onderzoek van Meijer, Goei en Kleijnen (2009). De laatste jaren gaat gedrag voor steeds meer leerkrachten een steeds grotere rol spelen: Naast het gegeven dat (externaliserend) probleemgedrag door leraren als lastig wordt ervaren, is het voor leraren ook niet altijd eenvoudig een passend antwoord op (probleem)gedrag te bieden. Docenten kunnen het gevoel hebben dat hun primaire taak van onderwijzen in het gedrang komt. (Meijer, 2009; Goei en Kleijnen, 2009). Hoe wordt ons onderwijs met betrekking tot gedrag op basisschool De Neerakker vormgegeven? Hoe gaan we om met leerlingen met gedragsproblemen? Welke houding, vaardigheden en kennis zetten leraren in? Hoe creëren we voor alle leerlingen een doorgaande lijn in aanpak en positieve gedragsontwikkeling? Bovenstaande vragen geven het kader aan waarbinnen wij ons nu oriënteren. We willen met onze CoP-groep aan het eind van dit schooljaar een gerichte onderzoeksvraag geformuleerd hebben, met een bijbehorend onderzoeksplan en theoretisch kader. In schooljaar gaan we het praktijkonderzoek uitvoeren. 4

5 CoP spelling, De Neerakker te Heythuysen Anouk Jansen kartrekker Philomeen Link (cluster 3-4) Lars van Roij (cluster 5-6) Corneel Bakkes (cluster 7-8) Lilian Engelen (directie) Rafke van Dijk (4e jaars dnp) Ellen Siebenlist (studieloopbaanbegeleider dnp) De CoP spelling op basisschool De Neerakker is opgericht toen onze school in schooljaar een academische opleidingsschool werd. Deze CoP is inmiddels aan zijn derde jaar bezig en bestaat uit 5 à 6 leerkrachten en minstens één 4e-jaars Pabostudent. Wij volgen de onderzoeksmethode van Cyrilla van der Donk & Bas van Lanen. De keuze voor een onderzoek naar de kenmerken van effectief spellingonderwijs was snel gemaakt. Het onderwerp had draagvlak in het team en uit de antwoorden op een vragenlijst bleek duidelijk dat het grootste knelpunt zat in het ontbreken van een doorgaande lijn in aanpak, benamingen en formuleringen. Daarnaast waren de tussenopbrengsten Cito LOVS spelling te laag. Eind is van alle spellingcategorieën (leidraad CITO Spelling, 2012) vastgesteld welke formulering wij samen willen dat op onze school gehanteerd wordt. Deze zijn gebundeld in een spellingboekje dat begin aan iedere medewerker van de school is uitgereikt. De CoP-leerkrachten hebben de inhoud van dit boekje regelmatig ter sprake gebracht op de clustervergaderingen en hadden de verantwoordelijkheid de afspraken te implementeren. Waar nodig zijn er op advies van de clusters wijzigingen aangebracht in het boekje. Verder is er een studiemiddag voor het hele team georganiseerd met effectief spellingonderwijs als onderwerp. Gastspreker was mevrouw Deckers, docent bij FontysOSO. De huidige stand van zaken: iedere leerkracht is op de hoogte van de kenmerken van effectief spellingonderwijs en zoekt actief naar mogelijkheden om deze terug te laten komen in de dagelijkse praktijk. De bevindingen van de CoP spelling zijn meegenomen in de keuze voor een nieuwe taal-, spellingmethode die dit schooljaar ( ) is ingevoerd. Het spellingboekje is waar nodig aan de nieuwe methode aangepast en opnieuw aan de leerkrachten uitgereikt. Wanneer we tot de conclusie komen dat er toch elementen missen in de methode of in het boekje, zal er samen gezocht worden naar aanpassingen c.q. aanvullingen. Het implementeren van de bevindingen van de CoP blijft een aandachtspunt! We moeten in de dagelijkse praktijk alert blijven op de verschillende fasen die in het spellingonderwijs aan bod moeten komen en op het delen van ervaringen en werkvormen. De tussenopbrengsten Spelling van het Cito LOVS zijn inmiddels flink gestegen. 5

6 2. CoL; community of learning Doel van een CoL De aanpak van een bestuur overstijgende CoL bestaat uit het systematisch onderzoeken en uitwisselen van de problematiek rondom een CoL-thema. Om maximale kennisdeling bij alle betrokken besturen te verkrijgen, zit er in elke CoL een deelnemer uit elk bestuur. Er functioneren 5 CoLs bestuur overstijgend. 5 Thema s Opbrengst gericht werken Omgaan met verschillen Ouderbetrokkenheid Veilige school pesten Begeleiding beginnende leerkrachten 5 CoLs bestuur overstijgend Opbrengst gericht werken vertegenwoordiger SPOLT Ivo Thijssen De Verrekijker Beginnende leerkracht vertegenwoordiger SPOLT Cor Verstraelen De Neerakker Omgaan met verschillen vertegenwoordiger SPOLT Paul Heijnen De Mussenberg Ouderbetrokkenheid vertegenwoordiger SPOLT Wim Giesen De Klink Pesten vertegenwoordiger SPOLT Bart Smeets De Leerlingst CoL beginnende leerkracht Cor Verstraelen De Neerakker Namens de stichting Spolt is Cor Verstraelen deelnemer aan de CoL beginnende leerkracht. Een CoL is een community of learning waarbij met collega's onderzoek wordt gedaan naar een praktijksituatie. De komende jaren wordt gewerkt aan het ontwikkelen van een curriculum voor beginnende leerkrachten. Binnen de CoL beginnende leraren zijn alle besturen van Midden en Zuid Limburg vertegenwoordigd. Wij onderzoeken wat beginnende leraren nodig hebben om zich te blijven ontwikkelen en om behouden te blijven voor het onderwijs. In de CAO (2014) wordt aansluitend aan het startbekwaam afronden van de initiële opleiding, gesproken over basisbekwaam na 3 jaar en over vakbekwaam na 7 jaar in de praktijk functioneren. Deze ontwikkeling is ingegeven door het rapport Meijerink (2012) dat pleitte voor een verlenging van de periode waarin de vereiste kennis en vaardigheden geleerd kunnen worden naar minimaal 5 jaar na startbekwaam. Op dit moment brengen we de huidige situatie in beeld en gaan we in overleg met alle partijen om wensen en vragen op tafel te krijgen. 6

7 CoL opbrengstgericht werken Ivo Thijssen De Verrekijker Namens de stichting Spolt is Ivo Thijssen deelnemer aan de CoL opbrengst gericht werken. Afgelopen schooljaar ben ik benaderd om voor Spolt deel te nemen aan de Community of Learning Opbrengstgericht werken. Het doel van deze CoL is het verhogen van de opbrengsten voor leerlingen, leerkrachten, team en schoolorganisatie. Doelgericht werken op alle niveaus van College van Bestuur tot leerling, implementatie van handelingsgericht werken, het analyseren van de resultaten (waaronder Cito), verhoging effectieve leertijd, systematische kwaliteitsverbetering (PDCA). Tevens partners te zien als een kans om bestuur overstijgend samen te werken en van elkaar te leren dit gericht op het voeren van een professionele dialoog. Het aanscherpen van dnp en schooleigen curriculum, verhogen van kwaliteit, gezamenlijk optrekken, bestuur overstijgend werken aan uitbreiding CoPs en academische basisscholen. Onze Col bestaat uit collega s van stichtingen als Kom-Leren, Movare, Innovo, Mosalira, Kindante, Swalm & Roer en een vertegenwoordiging van dnp. In de afgelopen periode hebben de CoL-leden elkaar over de ontwikkelingen, ervaringen en opgedane kennis vanuit de CoP opbrengsgericht werken geïnformeerd en is ook deze groep gestart met literatuuronderzoek. Dit maakt dat elke bijeenkomt een bron van kennis, inspiratie en vooral delen is waarbij je onderzoekende houding vaak op de proef wordt gesteld. CoL ouderbetrokkenheid Wim Giesen, De Klink Namens de stichting Spolt is Wim Giesen deelnemer aan de CoL ouderbetrokkenheid. Namens SPOLT heb ik zitting in de Community of Learning ouderbetrokkenheid. Het algemene doel van deze Col ouderbetrokkenheid is het versterken van de bewustwording bij ouders en (aanstaande) leerkrachten van het belang van ouderbetrokkenheid en de noodzaak van co-educatief partnerschap en full-partnerschap met het oog op het realiseren van hogere opbrengsten. Dit vereist op de eerste plaats een zekere alertheid van de leerkracht en specifieke vaardigheden in relatie met de ouders. Dit kan gerealiseerd worden door het ontwikkelen, bijstellen en zo nodig herontwerpen van een leerlijn communicatie, voor zowel aankomende als zittende leerkrachten. We zijn op dit moment vooral bezig met het in kaart te brengen wat nodig is voor leerkrachten, dit te vergelijken met datgene wat op dit moment in de opleiding aan bod komt en op basis daarvan gaan we afspraken maken over een training c.q. aanpassing curriculum, zowel tijdens de opleiding als tijdens de inductieperiode van beginnende leerkrachten (eerste vijf jaar). Ons concrete doel is dan ook een leerlijn communicatie met ouders te ontwikkelen inclusief een training. In deze Col hebben mensen van verschillende schoolbesturen uit Midden-en Zuid-Limburg zitting. We zitten vooralsnog in een oriënterende fase en zijn volop bezig met literatuurstudie. 7

8 CoL pesten Bart Smeets BS De Leerlingst Haelen Namens de stichting Spolt is Bart Smeets deelnemer aan de CoL pesten. Inmiddels zijn alle collega s wel op de hoogte van de werkwijze van de Cops en de CoLs. Namens SPOLT participeer ik in de CoL Pesten. Samen met zeven collega s uit de provincie ga ik me de komende drie jaren bezighouden met het ontwikkelen van een training aan jonge leerkrachten (lees: bijna afgestudeerde en net afgestudeerde leerkrachten). Deze training zal naar alle waarschijnlijk vooral inzoomen op attitude en leerkrachtgedrag. Immers, het hebben van een methodiek of protocol alleen garandeert niet dat er geen pestgedrag voorkomt op onze scholen. Als CoL zitten wij nog sterk in de fase van het onderzoeken welke richting wij zullen uitgaan. Wij zullen jullie op de hoogte houden van ons proces. Duidelijk is wel dat er veel expertise in onze provincie aanwezig is, uitdaging is nu om deze expertise te bundelen en op provinciaal niveau te komen tot een uniforme denkwijze als het gaat om omgaan met pestgedrag. CoL omgaan met verschillen Paul Heijnen - Basisschool De Mussenberg - Horn Namens de stichting Spolt is Paul Heijnen deelnemer aan de CoL omgaan met verschillen. Het algemene doel van de CoL omgaan met verschillen is om kinderen optimale mogelijkheden te bieden binnen de vastgestelde ondersteuningsprofielen. Om dit te kunnen realiseren hebben leerkrachten kennis en vaardigheden op dit gebied nodig waardoor ze arrangementen kunnen realiseren, die passen bij de mogelijkheden, hulpvragen en behoeften van elke leerling. Daarvoor proberen we in kaart te brengen wat nodig is voor leerkrachten en dit te vergelijken met wat op dit moment in de opleiding aan bod komt. Dit programma wordt de basis voor het aanbod in de initiële fase (4 jaar opleiding) en de inductiefase (5 jaar beginnende leerkracht) en is gericht op de bekwaamheden die nodig zijn in het kader van Passend Onderwijs. Op dit moment brengen we de huidige situatie in beeld d.m.v. interviews met (LIO)studenten en beginnende leerkrachten. We gebruiken daarvoor de volgende kernvragen: Heb je naar jouw mening voldoende kennis op de gebieden gedrag, klassenmanagement, differentiëren in minimaal 3 niveaus Wat betekent dit naar jouw mening voor je vaardigheden Wat mis je, wat heb je nog nodig? Daarnaast beschikken we al over enige literatuur (Rapport SLO Omgaan met verschillen (g)een kwestie van maatwerk) en gaan we ons verdiepen in de Maius, die zicht geeft op alle doelen en thema s waarin omgaan met verschillen aan bod komt. De start van de CoL was een zoektocht, maar we hebben het idee dat we nu een werkrichting gevonden hebben. 8

9 Overig nieuws PLG scan Alle CoP scholen en AOPOL-scholen hebben meegewerkt aan de PLG (Professionele Leergemeenschap) meting. Hoe scoort de school op de dimensies van de professionele leergemeenschap? De gemeten dimensies zijn: Reflecteren Gebruik kennis Gemeenschappelijke visie Collectief leren Structuur Cultuur Leiderschap De resultaten zijn inmiddels bekend en worden besproken binnen de school en binnen het project AOPOL en Leerlandschap. Gezamenlijke bijeenkomsten CoPs en Cols Op donderdag 5 maart en donderdag 12 maart vonden de gezamenlijke bijeenkomsten plaats van de CoPs en CoLs. Doel van deze bijeenkomsten is vooral de kennisdeling. Daarnaast is de verwachting van met name de CoPs dat er inhoudelijk meer te halen is over het doen van onderzoek m.b.v. de onderzoeksmethode van Cyrilla van der Donk. Met name de beginnende CoP scholen hebben hier behoefte aan. Hierover wordt in de coördinatiegroep gesproken. Onderzoeksmiddag dnp Sittard: woensdag 3 juni 2015 Tijdens deze onderzoeksmiddag zijn er: Presentaties van communities of learning (CoLs) en communities of practice (CoPs) Posterpresentaties van praktijkonderzoeken van individuele 4e jaars Pabostudenten CoPs, CoLs en individuele 4e jaars Pabostudenten zijn hiervoor uitgenodigd om een bijdrage in de vorm van een (poster)presentatie te leveren. 9