ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN: VROEGDETECTIE EN DIAGNOSTIEK. Sinterklaassymposium Kind & Gezin 7 december Eva Cloet
|
|
|
- Emiel Segers
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN: VROEGDETECTIE EN DIAGNOSTIEK Sinterklaassymposium Kind & Gezin 7 december 2018 Eva Cloet Directeur COS Brussel vzw Onderzoeker VUB / Public Health / Organisation, Policy and Social Inequalities in Health Care (OPIH) eva.cloet@uzbrussel.be
2 INHOUD 1. WAT ZIJN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN? 2. HET BELANG VAN VROEGDETECTIE 3. DIAGNOSTIEK VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 4. DE CENTRA VOOR ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 2
3 INHOUD 1. WAT ZIJN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN? 2. HET BELANG VAN VROEGDETECTIE 3. DIAGNOSTIEK VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 4. DE CENTRA VOOR ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 3
4 WAT ZIJN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN? Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) 5 (APA, 2014) Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 1. Kenmerken 2. Overzicht 4
5 1) Kenmerken NBOS (DSM 5) - Beginnen vroeg in de ontwikkeling (< basisschool) - Ontwikkelingsachterstanden die beperkingen veroorzaken * persoonlijk functioneren * schools functioneren * sociaal functioneren * beroepsmatig functioneren 5
6 1) Kenmerken NBOS (DSM 5) - Sterke variatie in ontwikkelingsdysfunctie - Grote comorbiditeit - Zowel overmaat van bepaald gedrag als deficiënties en vertragingen - Classificatie: specificaties Verruiming klinische beschrijving etiologie, beloop en actuele symptomen 6
7 2) Overzicht NBOS (DSM 5) 1. Verstandelijke beperking / verstandelijke ontwikkelingsstoornis 2. Communicatiestoornissen - Taalstoornis - Sociaal (pragmatische) communicatiestoornis - Spraakklankstoornis - Ontwikkelingsstotteren 7
8 2) Overzicht NBOS (DSM 5) 3. Autismespectrumstoornissen - Beperkte, repetitieve patronen van gedrag, interesses of activiteiten - Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere contexten - De symptomen moeten aanwezig zijn in de vroege kindertijd - De symptomen leiden tot klinisch significante beperkingen in het sociaal, beroepsmatig functioneren of andere belangrijke terreinen van het huidig functioneren 4. ADHD - overwegend onoplettend beeld. - overwegend hyperactief-impulsief beeld. - gecombineerd beeld. - gedeeltelijk in remissie (aanvankelijk alle criteria, maar de laatste 6 maanden niet meer, wèl nog beperkingen) - actuele ernst wordt gespecificeerd: licht/matig/ernstig. 8
9 2) Overzicht NBOS (DSM 5) 5. Motorische stoornissen DCD of coördinatieontwikkelingsstoornis Stereotiepe bewegingsstoornis 6. Specifieke leerstoornissen Achterstand- en didactische resistentie-criterium in combinatie met een mild exclusiviteitscriterium 315.0: beperkingen in het lezen 315.1: beperkingen in het rekenen 315.2: beperkingen schriftelijke uitdrukkingsvaardigheden 9
10 2) Overzicht NBOS (DSM 5) 7. Ticstoornissen Gilles de la Tourette Persisterende ticstoornis (motorisch, vocaal) Voorlopige ticstoornis 8. Andere NBOS 10
11 INHOUD 1. WAT ZIJN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN? 2. HET BELANG VAN VROEGDETECTIE 3. DE DIAGNOSTIEK VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 4. DE CENTRA VOOR ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 11
12 VROEGDETECTIE VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Illustratie: COS en COS+ Brussel, kinderen uit het 1e tot 6e leerjaar Gemiddelde termijn tussen 1e signalen en 1e stap naar diagnostiek: 3j6 4j0 Gemiddelde leeftijd bij aanmelden: 8j (3e lj) Grafiek: Aanmeldingsreden vs. diagnosestelling 12
13 VROEGDETECTIE VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Mogelijke secundaire gevolgen van ontwikkelingsstoornissen: (Majnemer A., 1998; Ozonoff S., 2015) - Schools falen - Gedragsproblemen - Sociaal-emotionele problemen - Drop-out - Delinquentie - Geestelijke gezondheidsproblemen, depressie, verslaving - Verhoogd gebruik van gezondheidszorg - Werkloosheid, moeilijk functioneren op het werk 13
14 VROEGDETECTIE VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Ontwikkeling van de hersenen: 90% voor de leeftijd van 5 jaar Grigorenko E L. in Bundy DAP et al. (2017) 14
15 VROEGDETECTIE VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Gedragsverandering ~ plasticiteit van de hersenen ~ synapsen binnen neurale netwerk Neuroplasticiteit Experience-expected (verwacht obv ervaringen): veranderingen n.a.v. specifieke ervaring, bv. maturatie van binoculair zicht Experience-independant (ervaringsonafhankelijk): spontaan, bv. ontwikkelen visus Experience-dependent (ervaringsafhankelijk): verwerven van bepaalde gedragspatronen, bv. elke manier van leren STIMULEREN!! ~ relevantie, frequentie, intensiteit, sequentie van ervaringen Grigorenko E L. in Bundy DAP et al. (2017) 15
16 VROEGDETECTIE VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Vroegdetectie Vroegdiagnostiek (Vroeg)tijdige revalidatie, zorg en ondersteuning Grotere plasticiteit van de hersenen Groter leervermogen Beperking primaire en secundaire gevolgen OS 16
17 VROEGDETECTIE VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Vroegdetectie en vroegdiagnostiek Belangrijke invloed op verdere ontwikkeling en toekomstige mogelijkheden van het kind 17
18 INHOUD 1. WAT ZIJN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN? 2. HET BELANG VAN VROEGDETECTIE 3. DE DIAGNOSTIEK VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 4. DE CENTRA VOOR ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 18
19 2. Diagnostiek Diagnostiek is het geheel van onderzoeksprocessen en handelingen om (bv. ziekte) vast te stellen op grond van verschijnselen. (Van Daele Verklarend Woordenboek) 1) Diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen 2) Soorten diagnostiek 3) Diagnostische settings 19
20 De diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen Zo vroeg mogelijk in de ontwikkeling Holistisch kader Multidisciplinair Alle ontwikkelingsgebieden in kaart brengen differentiaaldiagnostiek, comorbiditeit 20
21 Soorten diagnostiek 1- Screening 2- Classificerende (categoriserende) diagnostiek 3- Handelingsgerichte diagnostiek 4- Indicerende diagnostiek 21
22 Diagnostische settings 1- monodisciplinair 2- multidisciplinair Bijvoorbeeld Centra voor Ontwikkelingsstoornissen Centra voor Ambulante Revalidatie Centra voor Leerlingenbegeleiding, RIZIV-erkende referentiecentra, bv. RCA, CP, NMRC, CEMA, follow-up prematuur geboren kinderen Privécentra 22
23 Erkende en gesubsidieerde diensten voor multidisciplinaire diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen Centra Ambulante Revalidatie (CAR) Centra Leerlingenbegeleiding (CLB) Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) Referentiecentra Autisme (RCA) Ziekenhuisdiensten Kinderpsychiatrie (K) Centra voor Ontwikkelingsstoornissen (COS) 23
24 Erkende en gesubsidieerde diensten voor multidisciplinaire diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen Opdrachten volgens de regelgeving Detectie Indicatiestelling GGZ RCA CAR COS CLB K Multidisciplinaire diagnostiek Multidisciplinaire revalidatie Ondersteuning Oriëntatie Coördinatie revalidatie, zorg, ondersteuning Outsourcing/outreaching Wetenschappelijk Onderzoek 24
25 Erkende en gesubsidieerde diensten voor multidisciplinaire diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen Analyse regelgeving GGZ RCA CAR COS CLB K Doelgroep Algemene Omschrijving DSM IV TR / ICD-10 ICD-10 Algemene omschrijving Algemene omschrijving Algemene omschrijving Toegankelijkheid Niet bepaald Op verwijzing Op verwijzing Niet bepaald Voor elke leerling toegankelijk Niet bepaald Team samen stelling Algemene beschrijving (disciplines) Gedetailleer de beschrijving (opleiding, ervaring) Gedetailleer de beschrijving (opleiding, ervaring) Algemene beschrijving (disciplines) Gedetailleer de beschrijving (opleiding, ervaring) Gedetailleer de beschrijving (opleiding, ervaring) 25
26 Erkende en gesubsidieerde diensten voor multidisciplinaire diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen Analyse regelgeving ovv diagnostiek Doel GZZ RCA CAR COS CLB K Niet bepaald Assessment van de noden Voorwaarde Procesgeorienteerd Niet bepaald Klinische classificerende diagnostiek Functioneel assessment Verwijzing en coördinatie Enkel indien gevolgd door multidiscipl. revalidatie Classificatie Behandeldo elen opstellen (procesgeöriënteerd) Niet bepaald Klinische classificerende diagnostiek Verwijzing en coördinatie Niet bepaald Ondersteuning, verwijzing, coördinatie Procesgeöriënteerd Niet bepaald observatie, behandeling 26
27 Erkende en gesubsidieerde diensten voor multidisciplinaire diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen Analyse regelgeving ovv diagnostiek Assessment Classificati esysteem GGZ RCA CAR COS CLB K Intake Diagnostisch proces Niet bepaald Interview Observatie Psychologisch Assessment integratie/ interpretatie resultaten DSM-IV (TR) ICD-10 Minsten 1 medisch en 2 paramedische onderzoeken OF Info verwijzer + 1 consultatie ICD-10 2 of meer medische, paramedische, psychologische, sociale onderzoe-ken Geïntegreerd rapport Niet bepaald Systematische en gestandaar diseerde procedures ifv procesgeoriënteer -de diagnostiek Niet bepaald observatie Niet bepaald in erkenning K 27
28 INHOUD 1. WAT ZIJN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN? 2. HET BELANG VAN VROEGDETECTIE 3. DE DIAGNOSTIEK VAN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 4. DE CENTRA VOOR ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN 28
29 Centra voor Ontwikkelingsstoornissen Uniek in de werking: Verklarende, classificerende, indicerende diagnostiek Niet ingebed in hulpverleningsaanbod, behandeltraject, zorgvorm Focus op heel jonge kinderen (0 7j) Complexiteit van de problemen bij aanmelding, moeilijk diagnosticeerbare stoornissen Ernst en complexiteit van de stoornissen vragen specifieke expertise en onderzoeken 29
30 Regelgeving COS Besluit van de Vlaamse Regering van 16 juni 1998 tot regeling van de erkenning en de subsidiëring van de centra voor ontwikkelingsstoornissen - Detectie - Diagnosestelling - Oriëntering - Toegepast wetenschappelijk onderzoek - Minderjarige of verlengd minderjarig verklaard - Multidisciplinair 30
31 Regelgeving COS (BVR) - Verbonden aan een dienst kindergeneeskunde van een universitaire medische faculteit (Brussel, Gent, Leuven, Antwerpen) - vzw 31
32 Centra & cijfers - COS Leuven + antennewerking Limburg - COS Antwerpen - COS Gent + antennewerking Brugge & Roeselare - COS Brussel + antenne PoliDilbeek (UZB) & Inkendaal Capaciteit: 5689 dossiers / jaar Financieel: - Vergoeding per dossier: Patiëntenbijdrage (69,42 / 34,71 gemiddeld) Bijkomend: erkenning MDT binnen IJH (VAPH) 32
33 Doelgroep 1. RISICOKINDEREN > hoog risico op het ontwikkelen van een ernstige, eventueel meervoudige ontwikkelingsstoornis of handicap op basis van voorgeschiedenis, familiale anamnese of uit resultaten van klinisch onderzoek 2. KINDEREN MET EEN MENTALE, MOTORISCHE, SENSORIELE OF MEERVOUDIGE HANDICAP > grondig multidisciplinair onderzoek omwille van de complexiteit van de stoornis(sen) de specificiteit van de stoornis(sen) 33
34 Doelgroep 3. ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN > sterk vermoeden van belangrijke taal-, spraak-, leer-, contact-, motorische en / of gedragsproblemen 34
35 Doelgroep Maar ook specifieke doelgroepen Autismespectrum (RCA) Cerebraal-visuele inperking Ernstig meervoudige stoornissen Hersenverlamming Ernstige prematuriteit Down Metabole stoornissen Neuromusculaire stoornissen Genetische aandoeningen Neuro-oncologie Al dan niet onder extra erkenning als referentiecentrum 35
36 Diagnostiek In kaart brengen van mogelijkheden en beperkingen van het kind - Al dan niet bevestigen van vermoeden van ontwikkelingsstoornis - Vaststellen van graad en ernst van handicap - Opsporen en identificeren van bijkomende problemen - Opsporen van de mogelijke oorzaak van de stoornis Oriëntering en begeleiding - Advies omtrent therapie en begeleiding - Advies i.v.m. technische en/of pedagogische hulpmiddelen - Advies i.v.m. aanvullend medisch onderzoek - Oriënteren naar geschikte voorzieningen voor begeleiding, onderwijs, revalidatie, - Begeleiding bij zoeken naar de juiste voorziening, een nieuwe school, 36
37 Diagnostisch proces 1. Grondige anamnese (familiaal, medisch, ontwikkelings-) 2. Onderzoeken en observaties: Gestructureerd en gestandaardiseerd Globale ontwikkeling Medische onderzoeken Comorbiditeit 3. Multidisciplinair overleg 4. Conclusie: vermoeden / kenmerken van vs. Diagnose 5. Adviesgesprek ouders 6. (Adviesgesprek met verwijzers en betrokkenen) 7. (Opvolging / opvolgingsbilan) 37
38 Wetenschappelijk onderzoek Zeer uitgebreide database Eigen onderzoeksprojecten Participatie in externe onderzoeksprojecten Nationaal en internationaal 38
39 39
40 40
Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
CAR netwerk Waas & Dender
CAR netwerk Waas & Dender 2 de lijn van de gezondheidszorg Wat en voor wie? Gespecialiseerd in multidisciplinaire diagnostiek en behandeling van kinderen met neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog
Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in
VR DOC.1387/1BIS
VR 2017 2212 DOC.1387/1BIS DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN BISNOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
DSM 5: Ontwikkelingsstoornissen. Stephan Gemsa Katinka Franken
DSM 5: Ontwikkelingsstoornissen Stephan Gemsa Katinka Franken Inhoud Van DSM IV naar DSM 5 Algemeen Ontwikkelingsstoornissen Verstandelijke beperking Autisme ADHD Communicatiestoornissen, leerstoornissen,
Kinder- en jeugdpsychiatrie
I n f o r m a t i e b r o c h u r e Kinder- en jeugdpsychiatrie Kinder- en jeugdpsychiatrie Tel. 016 34 38 21 De afdeling is bereikbaar via de rode pijl, tweede verdieping. INHOUD INLEIDING 2 3 Inleiding...3
Diagnose en classificatie in de psychiatrie
Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de
MDT - HET VEER - CAR HOE KAN ONS MDT U HELPEN?
MDT - HET VEER - CAR Revalidatiecentrum, v.z.w. Kazernestraat 35 A 9100 Sint-Niklaas Tel. 03/776.63.19 - Fax : 03/760.48.71 E-mail : revalidatiecentrum@hetveer.be Riziv : 9.53.406.07 HOE KAN ONS MDT U
WIE? Aanmelden bij de toegangspoort. Iedere jeugdhulpaanbieder in Vlaanderen. Eén voorwaarde: registratie in E-Healthkadaster
Aanmelden bij de toegangspoort WIE? Iedere jeugdhulpaanbieder in Vlaanderen Eén voorwaarde: registratie in E-Healthkadaster 3 type aanmelders: jeugdhulpaanbieders uit RTJ of NRTJ jeugdhulpaanbieders buiten
BESLUIT van de VLAAMSE REGERING van 16 juni 1998 tot regeling van de erkenning en de subsidiëring van de centra voor ontwikkelingsstoornissen
BESLUIT van de VLAAMSE REGERING van 16 juni 1998 tot regeling van de erkenning en de subsidiëring van de centra voor ontwikkelingsstoornissen Publicatie B.S.: 3.10.1998 Err 13.11.1998 Inwerkingtreding:
nr. 248 van FREYA VAN DEN BOSSCHE datum: 17 januari 2017 aan JO VANDEURZEN Autismespectrum- en gedragsstoornissen - Thuisbegeleidingsdiensten
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 248 van FREYA VAN DEN BOSSCHE datum: 17 januari 2017 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Autismespectrum- en gedragsstoornissen - Thuisbegeleidingsdiensten
Vlaams Actieplan Autisme
Vlaams Actieplan Autisme Beleidsprogramma 2018-2019 INLEIDING Strategisch Plan: verhoogde participatiekansen voor personen met autisme creëren (27/01/2017) Taskforce Autisme Oudergroep Autisme VVA hoorzittingen
Toelichting bij de. Classificerende Diagnostische Protocollen
Toelichting bij de Classificerende Diagnostische Protocollen 1 1 Oorsprong 1.1 Situering Binnen het VAPH loopt er een project diagnostiek en indicatiestelling dat onder andere de bedoeling heeft het organisatiemodel
Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek
Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Woensdag 2 april 2014 Ad van der Sijde, Yulius Autisme Paul Reijnen, BOBA Inhoud Presentatie Vragen Veranderingen DSM-5 autisme
MDT - HET VEER - CAR HOE KAN ONS MDT U HELPEN?
Revalidatiecentrum, v.z.w. Kazernestraat 35 A 9100 Sint-Niklaas Tel. 03/776.63.19 - Fax : 03/760.48.71 E-mail : revalidatiecentrum@hetveer.be Riziv : 9.53.406.07 MDT - HET VEER - CAR HOE KAN ONS MDT U
I n h o u d s t a f e l
I n h o u d s t a f e l Voorwoord 1 Deel 1: COS-werking 3 1. Aantal onderzoeken 3 2. Nieuwe evaluaties t.o.v. herevaluaties 4 3. Wachttijd 4 4. Leeftijd van de onderzochte kinderen 4 5. Geslacht 5 6. Verwijzers
Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren
Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren Een sociale of louter seksuele problematiek? Dr. Sanneke Wilson Forensisch Psychiater I.T.E.R 20 jaar 31.01.2019
elk kind een plaats... 1
Elk kind een plaats in een brede inclusieve school Deelnemen aan het dagelijks maatschappelijk leven Herent, 17 maart 2014 1 Niet voor iedereen vanzelfsprekend 2 Maatschappelijke tendens tot inclusie Inclusie
MDT - HET VEER - CAR HOE KAN ONS MDT U HELPEN? In deze brochure leest u hoe multidisciplinair team Het Veer
MDT - HET VEER - CAR Revalidatiecentrum, v.z.w. Kazernestraat 35 A 9100 Sint-Niklaas Tel. 03/776.63.19 - Fax : 03/760.48.71 E-mail : revalidatiecentrum@hetveer.be Riziv : 9.53.406.07 HOE KAN ONS MDT U
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;
GGzE centrum autisme volwassenen
GGzE centrum autisme volwassenen GGzE centrum autisme volwassenen Centrum voor specialistische zorg, kennis en ontwikkeling op het gebied van autisme Informatie voor verwijzers >> GGzE centrum autisme
Een mogelijkheid voor de gezinnen is thuisbegeleiding, een andere is de zorg die ambulante revalidatiecentra aanbieden.
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 300 van BJÖRN ANSEEUW datum: 27 januari 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderen met autismespectrumstoornis - Wachtlijsten en behandeling
AD(H)D bij Volwassenen
AD(H)D bij Volwassenen https://youtu.be/fgssoj-tbsa JASPER'S REAL LIFE DSM IV-TR naar DSM 5 1950 DSM I Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 2013 DSM 5 X DSM IV-TR naar DSM 5 Belangrijke
CONSULTATIEBUREAU DE VEST. Deelwerking vzw Centrum Ambulante Diensten
CONSULTATIEBUREAU DE VEST Deelwerking vzw Centrum Ambulante Diensten OPBOUW PRESENTATIE 1. Wat is het consultatiebureau De Vest? 2. Gespecialiseerde arbeidsonderzoeksdienst (GA): Werkvragen Aanbod GA 3.
2 CAR en het Vlaamse welzijns- en gezondheidsbeleid De CAR-sector ziet de overdracht van de bevoegdheden door de 6 de staatshervorming als een kans om
Centra Ambulante Revalidatie in Vlaanderen Ten gevolge van de 6 de staatshervorming worden tal van federale bevoegdheden overgeheveld naar de deelstaten. Eén van de overgehevelde sectoren is de revalidatiesector
from Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014
ADHD and SUD from Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014 Overzicht Waarom een richtlijn Het proces, het netwerk en de experten Onderzoeksopzet Risico
Alle verslagen van Zorginspectie worden overgemaakt aan het VAPH en/of Jongerenwelzijn.
LEESWIJZER Toegepaste wetgeving: - Ministerieel besluit van 7 oktober 2015 met betrekking tot de minimale kwaliteitseisen en de vergoeding van de multidisciplinaire teams en met betrekking tot de erkenning
Geschiedenis van de gehandicaptenzorg en voorzieningen. 3.3 Zorgprofielen voor mensen met een beperking
Traject V&V; Gehandicaptenzorg niveau 4 TB Inhoudsopgave (concept) 30-03-2017 THEMA 1 De gehandicaptenzorg Hoofdstuk 1 Hoofdstuk Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Zorgvragers in de gehandicaptenzorg 1.1 Inleiding
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties
MDT HET VEER CAR HOE KAN ONS MDT U HELPEN? Minderjarigen. Eerste aanvraag ZORG IMB PAB
MDT HET VEER CAR Revalidatiecentrum, v.z.w. Kazernestraat 35 A 9100 Sint-Niklaas Tel. 03/776.63.19 - Fax : 03/760.48.71 E-mail : revalidatiecentrum@hetveer.be Riziv : 9.53.406.07 HOE KAN ONS MDT U HELPEN?
Analyse van de informatie in de dossiers van de jeugdrechtbank met focus op minderjarigen met psychiatrische stoornissen.
Analyse van de informatie in de dossiers van de jeugdrechtbank met focus op minderjarigen met psychiatrische stoornissen Sofie Merlevede 1 Jeugdrechtbank dossiers Belang van de dossiers Beslissingsprocessen
Het Project. Congres Netwerk Leerproblemen Vlaanderen - 7 feb work. Prodia doelstellingen. Algemeen Diagnostisch Protocol = Rode Draad
Prodia @ work Het Project 2 Prodia doelstellingen Ontwikkeling van diagnostische protocollen - meer gestandaardiseerd en gelijklopend - wetenschappelijk onderbouwd - gedragen door onderwijs, CLB, overheid
Jaarverslag Erkend en gesubsidieerd door het VAPH
Jaarverslag 2013 Begeleid Wonen Tienen v.z.w. Beauduinstraat 150 3300 Tienen Tel.: 016/81 48 46 E-mail: secretariaat@begeleidwonentienen.be Website: www.begeleidwonentienen.be Erkend en gesubsidieerd door
Naar een betere geestelijke gezondheidszorg. door de realisatie van zorgcircuits en netwerken
Naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en netwerken Studiedag GEPS 13/07/2017 Vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg Situering 2002: algemene
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
Prodiaen het protocol Wiskundeproblemen en dyscalculie
Prodiaen het protocol Wiskundeproblemen en dyscalculie Het Project 2 Prodia doelstellingen Ontwikkeling van diagnostische protocollen - meer gestandaardiseerd en gelijklopend - wetenschappelijk onderbouwd
Beleidsregels indicatiestelling AWBZ 2011. Bijlage 7. Behandeling
2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstelling functie 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Continue, systematische, langdurige en multidisciplinaire zorg (CSLM) 5 2.3 gericht op herstel en/of het aanleren van vaardigheden
PSYCHOSOCIALE REVALIDATIE
OVERZICHT VAN DE CONVENTIES ONDER DE VLAAMSE OVERHEID RESSORTEREND: PSYCHOSOCIALE REVALIDATIE EN VERSLAVINGSZORG Elke Frans en Tineke Oosterlinck - beleidsmedewerkers Zorg en Gezondheid PSYCHOSOCIALE REVALIDATIE
WAAROM ADHD DETECTEREN?
WAAROM ADHD DETECTEREN? ADHD kan het functioneren van een kind op verschillende levensdomeinen danig verstoren en de verdere ontwikkeling bemoeilijken. Daarom is het belangrijk ADHD tijdig te detecteren.
IJH hoorzitting commissie Welzijn, Vlaams Parlement 13 mei 2015
IJH hoorzitting commissie Welzijn, Vlaams Parlement 13 mei 2015 Danny Aelvoet, Tanderuis vzw www.thuisbegeleidingautisme.be Erik Buelens, Het Raster vzw www.hetraster.be INHOUD Wie zijn wij? Beschouwing
FACTSHEET DAIMH
Infant Mental Health (IMH) Ieder mens ontwikkelt zich binnen een affectieve relatie. Deze relatie begint al in de baarmoeder. Jonge kinderen zijn volledig afhankelijk van hun ouders (verzorgers) en de
Draaiboek bij Prodia-protocol : gedrag, emotie en vermoeden van een ontwikkelingsstoornis FASE 2 : uitbreiding van zorg. ONTHAAL
Draaiboek bij Prodia-protocol : gedrag, emotie en vermoeden van een ontwikkelingsstoornis FASE 2 : uitbreiding van zorg. 1. Wat is de hulpvraag? Wie stelt de hulpvraag? ONTHAAL Centrale vraag : IS DIT
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN TICSTOORNIS
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN TICSTOORNIS Onderstaand formulier dient ingevuld te worden door de (behandelend) (kinder-en jeugd) psychiater, neuropediater of neuroloog. Het document wordt via de
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Op grond van klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek, is bekend dat het gezamenlijk voorkomen van een pervasieve ontwikkelingsstoornis en een verstandelijke beperking tot veel bijkomende
GENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen. Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA 7-12-2018 Inhoud Vroegdetectie in een relationeel perspectief Infant and Early Childhood
T D B O Opleidingsinstelling. Behandelingsstrategieën bij obese kinderen 3 1 2 Cure & Care Development www.curecare.nl 2.006.010
Afkortingen: T = totaal geaccrediteerde uren (exclusief bijtelling 25% voorbereiding/huiswerk) D = geaccrediteerde uren voor het taakgebied Diagnostiek B = geaccrediteerde uren voor het taakgebied Behandeling
Financiering psychologische zorg in de 1 ste lijn. Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block
Financiering psychologische zorg in de 1 ste lijn Inhoud 1. Retroacta 2. Doelgroep 3. Profiel zorgverstrekker 4. Modaliteiten voor (terug)betaling 4.1 Verbinding met ggz-netwerk 4.2 Toewijzing budget 4.3
Referentiecentrum Zeldzame Ziekten UZ Brussel
Referentiecentrum Zeldzame Ziekten UZ Brussel 1 2-2-2018 Europese regelgeving (Richtlijn 2011/24/EU) Bevorderen van de ontwikkeling van Europese netwerken op het gebied van zeldzame ziekten Oprichten en
Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring
Behandeling van verslaving en comorbiditeit de Noord Nederlandse ervaring Gent 14 nov2014 Primaire problematiek naar voorkomen in bevolking en % in behandeling 1 Setting van hulp in VZ VNN 34 ambulante
nr. 26 van VERA JANS datum: 4 oktober 2017 aan JO VANDEURZEN Kinderen en jongeren met een handicap - Verhoogde kinderbijslag
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 26 van VERA JANS datum: 4 oktober 2017 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderen en jongeren met een handicap - Verhoogde kinderbijslag Ouders
Autisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5
Autisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5 Britt Hoogenboom, kinder,- en jeugdpsychiater Dr. Sanne Hogendoorn, psycholoog Zorgprogrammaleiders Centrum voor Autisme en Psychose, de Bascule Referatencyclus
ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG
ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
GEMOTIVEERD VERSLAG M-DECREET
GEMOTIVEERD VERSLAG M-DECREET IDENTIFICATIEGEGEVENS LEERLING Voor- en achternaam Geboortedatum Geslacht Adres OUDERS Voor- en achternaam moeder Voor- en achternaam vader Adres (indien anders dan adres
Typemodules handicap: koppeling met bestaande zorgvormen binnen het VAPH
Omzendbrief IJH 2014/1 10 februari 2014 Gericht aan de multidisciplinaire teams; Gericht aan de voorzieningen die zich richten tot minderjarigen; Gericht aan de contactpersonen zorgregie. VRAGEN NAAR:
Vroeg, Voortdurend en Integraal
Vroeg, Voortdurend en Integraal Landelijk programma ketens vroege signalering, diagnostiek, zorg, onderwijs en ondersteuning kinderen met beperkingen en hun gezin Vroeg, Voortdurend en Integraal (VVI)
UKJA in het landschap van de Vlaamse jeugdhulp en Geestelijke Gezondheid voor kinderen en jongeren. Dr. Linda Van Grootel Medisch diensthoofd UKJA
UKJA in het landschap van de Vlaamse jeugdhulp en Geestelijke Gezondheid voor kinderen en jongeren Dr. Linda Van Grootel Medisch diensthoofd UKJA Casus 5 Je werkt voor een opvang van jongeren die geplaatst
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Centra voor Ambulante Revalidatie
Centra voor Ambulante Revalidatie CAR Ter Eecken Oudenaarde NOK-centrum Ronse Het centrum staat in voor integrale Daarvoor beschikt het over multidisciplinaire teams bestaande uit : Artsen (ki-psychiater/pediater/nko
UW KIND INSCHRIJVEN BIJ DE TOEGANGSPOORT VAN INTEGRALE JEUGDHULP?
UW KIND INSCHRIJVEN BIJ DE TOEGANGSPOORT VAN INTEGRALE JEUGDHULP? Erkend MDT voor opmaak aanvraagdocument Integrale Jeugdhulp Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen COS Leuven campus Sint-Rafaël Kapucijnenvoer
Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers
Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve
Inhoudelijk kader voor de vergoeding van de MDT voor een aanmeldingen bij de Toegangspoort vanaf 1/1/2016
Inhoudelijk kader voor de vergoeding van de MDT voor een aanmeldingen bij de Toegangspoort vanaf 1/1/2016 datum 01/03/2016 naam auteur Caroline Vrijens 1 Algemeen 1.1 Erkenning van MDT s in de integrale
Inleiding in de Jeugd-GGZ
Inleiding in de Jeugd-GGZ Werkbijeenkomst Jeugd-GGZ Bertine Lahuis, voorzitter BOJOG Ede, 31 mei 2013 Wat is kinder- en jeugdpsychiatrie? Onderdeel van de reguliere gezondheidszorg (ZvW en klein deel AWBZ).
Met vereende kracht naar een nieuwe jeugdhulp in Vlaanderen
Met vereende kracht naar een nieuwe in Vlaanderen Een woordje geschiedenis 1998: commissie ad hoc Bijzondere Jeugdzorg 1999: maatschappelijke beleidsnota BJZ 1999-2004: experimentele pilootregio s 2004:
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
25 JAAR KINDERNEUROLOGIE EN METABOLE AANDOENINGEN IN HET UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL VOORAANKONDIGING
25 JAAR KINDERNEUROLOGIE EN METABOLE AANDOENINGEN IN HET UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL VOORAANKONDIGING Naar aanleiding van haar 25-jarig bestaan, nodigt de dienst kinderneurologie van het UZ Brussel
Richtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker. Tineke Vos, psychiater HMC Den Haag
Richtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker Tineke Vos, psychiater HMC Den Haag Aanleiding Richtlijn Sinds 2012 wordt behandeling van de aanpassingsstoornis door basis- of specialistische GGZ
Beleidsregels indicatiestelling AWBZ 2010. Bijlage 7. Behandeling
2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstelling functie 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Aanvullende functionele diagnostiek 5 2.3 Kortdurende behandeling gericht op herstel en/of het aanleren van vaardigheden of
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be Campus Centrum Hallershofstraat 7 2100 Deurne Tel. (03) 285 34 50 Fax (03) 285 34 51 Campus Noord Markt 3 2180
THEMA DIAGNOSTIEK CONFERENTIE OPGROEIEN EN ONTWIKKELINGSTRAJECTEN. Conferentie Opgroeien en Ontwikkelingstrajecten
THEMA DIAGNOSTIEK CONFERENTIE OPGROEIEN EN ONTWIKKELINGSTRAJECTEN Conferentie Opgroeien en Ontwikkelingstrajecten - 24-04-2019 1 DIAGNOSTIEK IS DE RUGGENGRAAT VAN ELKE ZORGORGANISATIE KWALTEITSCENTRUM
Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn
Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn Themacafé Tijdelijk Fonds en Innovatie 5 juli 2017 dr. Hendrik Koopman, Klinisch psycholoog & Kinder en Jeugdspecialist NIP drs. Marianne de Haas,
Voorstelling: Centrum voor Gedragsstoornissen bij AUtisme en Zware Zorgbehoevendheid GAUZZ
Voorstelling: Centrum voor Gedragsstoornissen bij AUtisme en Zware Zorgbehoevendheid GAUZZ Situering Timing Geografisch overzicht Doelgroep Doelstellingen Revalidatieprogramma Duur behandeling Personeelskader
Begeleidingsplan: in het kader van het Overleg rond een Patiënt met een Psychiatrische Problematiek SEL Zorgregio Gent vzw - RIZIV nr.
1. Identificatie aanvrager Datum aanvraag:... Naam aanvrager:... Organisatie/discipline:... 2. Identificatiegegevens van de patiënt (invullen of het kleefbriefje V.I. aanbrengen) Naam en voornaam:... Adres:...
De Sociale plattegrond. Missie en opdrachten
De Sociale plattegrond Sector: VAPH (minderjarigen) Spreker: Paul Ongenaert (De Hagewinde) Missie en opdrachten Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) wil de participatie, integratie
Congres NVKVV Maart 2014
Samen naar een nieuwe in Vlaanderen Congres NVKVV Maart 2014 Sectoren van de Sectoren Jeugdhulp gevat onder het decreet IJH: Agentschap Jongerenwelzijn (AJ) Algemeen Welzijnswerk (AWW) Centra Geestelijke
AANVRAAG TOELAATBAARHEIDSVERKLARING CLUSTER 3 1. ZEER MOEILIJK LEREN 2. LANGDURIGE ZIEKTE 3. LICHAMELIJKE HANDICAP 4. MEERVOUDIG HANDICAP
AANVRAAG TOELAATBAARHEIDSVERKLARING CLUSTER 3 1. ZEER MOEILIJK LEREN 2. LANGDURIGE ZIEKTE 3. LICHAMELIJKE HANDICAP 4. MEERVOUDIG HANDICAP 1. TOELAATBAARHEIDSVERKLARING SO CLUSTER 3 ZEER MOEILIJK LEREN
Overzicht. Redelijke aanpassingen. GON als evenwicht tussen redelijke aanpassingen en draagkracht
GON als evenwicht tussen redelijke aanpassingen en draagkracht Overzicht Redelijke aanpassingen SOB DICORDO Zorgcontinuüm Veranderingen GON Sint-Lodewijk Type 4 Redelijke aanpassingen Als aanpassing wordt
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN TICSTOORNIS
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN TICSTOORNIS Onderstaand formulier dient ingevuld te worden door de (behandelend) (kinder-en en jeugd) psychiater, neuropediater of neuroloog. Het document wordt via
Vacature Kinderneuroloog/kinderpsychiater. Plaats: Revalidatiecentrum Noorderkempen. Nieuwmoersesteenweg 113A Wuustwezel
Vacature Kinderneuroloog/kinderpsychiater Plaats: Revalidatiecentrum Noorderkempen Nieuwmoerse Steenweg 113A 2990 Wuustwezel Als revalidatiecentrum situeren wij ons op de tweedelijn van de gezondheidszorg.
Beleidsregels indicatiestelling AWBZ Bijlage 7. Behandeling
2009 Versie 1 januari 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstelling functie 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Aanvullende functionele diagnostiek 4 2.3 Kortdurende behandeling gericht op herstel en/of het aanleren
Autisme spectrum conditie
(potentiële) belangenverstrengeling Geen Autisme spectrum conditie Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Triversum W. Veenboer Kinder- en jeugdpsychiater Dag van eerste lijn Januari
Kijk op het jonge kind. Sabina Groen
Kijk op het jonge kind Sabina Groen Kijk op het jonge kind Wie ben ik? Opleiding geneeskunde Maastricht 1989-1996 Kinder-en jeugdpsychiatrie AMC Kindergeneeskunde AMC Kinderrevalidatie Heliomare Opleiding
BSBO Wilgenduin. GON- BEGELEIDING. Informatiebrochure voor scholen en CLB
BSBO Wilgenduin www.wilgenduin.be GON- BEGELEIDING Informatiebrochure voor scholen en CLB Laatste wijziging: 28/06/2012 Inhoud p 1 Wie zijn wij? 3 2 Wat betekent GON? 4 3 Wie komt in aanmerking voor GON-begeleiding?
3.3 Delirium. herkend wordt. Onduidelijk is in hoeveel procent het delirium niet, of niet volgens de gangbare richtlijnen, behandeld wordt.
3.3 Delirium Delirium is waarschijnlijk de meest voorkomende neuropsychiatrische stoornis in het algemeen en academisch ziekenhuis, met een prevalentie van 15 tot 50 procent bij opgenomen oudere patiënten.
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS 1. Visie Het doel van een
Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po
Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po Minimaal noodzakelijk bij aanmelding voor alle leerlingen: Ondertekend aanmeldingsformulier Handelingsgericht Zorgformulier
Voorstellen en vragen 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld?
Indeling voor wie meer wil weten over autisme bij vrouwen Nelleke van Es - Vogel, psychiater 7 april 2018 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld? (volwassen leeftijd) (9 dia s) 2. Mogelijke voor- en
Substudie: Aanbeveling inzake de opsporing en verwijzing van het te kleine kind.
INTERUNIVERSITAIRE GGS-OPLEIDING JEUGDGEZONDHEIDSZORG 2006 Evaluatie van de praktische toepassing van de standaard groei en pubertaire ontwikkeling in de centra voor leerlingenbegeleiding Substudie: Aanbeveling
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN AUDITIEVE FUNCTIEBEPERKING
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN AUDITIEVE FUNCTIEBEPERKING Onderstaand formulier dient ingevuld te worden door de (behandelend) arts. Het document wordt via de student aan de (functie en dienst) terugbezorgd.
Intersectorale toegangspoort - Indicatiestelling
Intersectorale toegangspoort - Indicatiestelling Op 1 maart 2014 gaat in heel Vlaanderen de intersectorale toegangspoort (ITP) van start (na de opstart van voorstartregio Oost-Vlaanderen op 16 september
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN AUDITIEVE FUNCTIEBEPERKING
ATTESTERINGSBUNDEL STUDENTEN MET EEN AUDITIEVE FUNCTIEBEPERKING Onderstaand formulier dient ingevuld te worden door de (behandelend) arts. Het document wordt via de student aan de diversiteitscoach terugbezorgd.
Executive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis
Executive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis Sylvie Verté INLEIDING Reeds geruime tijd worden pogingen ondernomen om te bepalen welke aspecten van diverse ontwikkelings-
Psychiatrische diagnostiek is veel meer dan een DSM-5-classificatieen. Michiel W. Hengeveld en Vos Beerthuis, psychiaters
Psychiatrische diagnostiek is veel meer dan een DSM-5-classificatieen Michiel W. Hengeveld en Vos Beerthuis, psychiaters Richtlijn psychiatrische diagnostiek Ontwikkeltraject: maart 2013 maart 2015 Monodisciplinair