De huid. De huid. Agenda. De inhoud. Cellen en weefsels. Contactallergieen ingredienten

Transcriptie

1 Contactallergieen ingredienten De huid Cellen en weefsels De opbouw van de huid Huidflora & Barrièrefunctie Huidadnexen Bezenuwing van de huid De functies van de huid De verschillende huiden Agenda De huid Grootste orgaan Op 1 cm 2 zitten 100 zweetklieren, 10 haren en 15 talgklieren De opperhuid vernieuwt zich in 28 dagen De oppervlakte van de huid is 2 m 2 De inhoud Cellen en weefsels 1. De opbouw van de cel 1. De celmembraan 2. He cytoplasma 3. De celkern 2. De opbouw van de weefsels

2 De opbouw van de cel Celmembraan Cellichaam (cytoplasma) Celkernmembraan Celkern (met DNA) 1. De celmembraan De grens tussen celinhoud en omgeving De wand is semipermeabel (halfdoorlaatbaar) De cel neemt voedingsstoffen en zuurstof op De cel geeft afvalstoffen af Bestaat uit eiwitten en lipiden 2. Het cytoplasma 3. De celkern 80% water en 20% voedingsstoffen Eiwitten Vetten Suikers Zouten Cytoplasma is vloeibaar, wordt geleiachtig Celorganellen Celkern Kernplasma met celkernmembraan Regelt alle levensprocessen in de cel Celdeling Nieuwe cellen worden gevormd en oude cellen worden vervangen Bevat DNA (celdeling) De opbouw van de weefsels Epitheelweefsel Groep cellen met dezelfde vorm en functie 4 soorten weefsel Dekweefsel (epitheelweefsel) Zenuwweefsel Spierweefsel Steunweefsel Meerdere weefsels vormen een orgaan De huid bestaat uit epitheelweefsel Opgebouwd uit epitheelcellen Dekweefsel: cellen dicht tegen elkaar Bekleedt alle uitwendige en inwendige oppervlakken van het lichaam

3 De opbouw van de huidlagen Epidermis Opperhuid De opbouw van de huid Dermis Lederhuid Subcutis Onderhuid De opperhuid Keratinocyten in de epidermis De buitenste laag van de huid De totale dikte is tussen 0,05 en 0,1mm (dunste) 5 lagen 4 celtypen Keratinocyten (hoorncellen) Melanocyten (pigmentcellen) Langerhanscellen (antigeen) Merkelcellen (zintuigcellen) Barrièrefunctie Kan zich herstellen na beschadiging 90% van de epidermis bestaat uit keratinocyten Keratinocyten geven de epidermis structuur Ontstaan na celdeling in het Stratum Basale, schuiven op naar boven Veranderen onderweg van structuur, vorm en samenstelling Keratinocyten in de epidermis Melanocyten in het Stratum Basale Stratum Corneum Hoornlaag Stratum Lucidum Doorschijnende laag Stratum Granulosum Korrellaag Stratum Spinosum Stekelcellenlaag Meerlagig plaveisel epitheel Meerlagig kubisch epitheel Meerlagig kubisch epitheel Meerlagig kubisch epitheel Pigmentcellen 3% van de cellen in Stratum Basale Bepalen de huidskleur Produceert propigmentkorrels (melanosomen) Pigmentkorrels nemen toe na UVstraling De melanocyt voorziet keratinocyten van melanosomen Stratum Basale Basaalcellenlaag Eenlagig cilindrisch epitheel

4 Langerhanscellen en Merkelcellen Stratum Basale Langerhanscellen zijn sterkt vertakt Immuuncellen Herkenning van ongewenste binnendringers Presenteren de binnendringer aan het immuunsysteem Merkelcellen zijn gevoelscellen Receptoren Nemen de tastzin waar Komen voor in de basaalcellenlaag Diepst gelegen laag in de epidermis Eenlagig cilindrisch epitheel Levende laag, deelt voortdurend Levende cellen schuiven op naar boven Basale membraan- uitwisseling van voeding en afvalstoffen Stratum Spinosum Stratum Graunulosum Drogere cellen dan basaalcellenlaag Meerlagig kubisch epitheel Dikste laag van de epidermis Cellen zijn onderling sterk verbonden door desmonen Bevat melanine Via de dendrieten van de melanocyt is het melanosoom in deze laag doorgeschoven. Derde laag van de epidermis Meerlagig (2 à 3 lagen) kubisch epitheel Begin van het verhoorningsproces Cellen beginnen dood te gaan Cellen worden platter Het cytoplasma van de cellen verandert in verhoornde keratohyalinekorrels: Voorstadium van keratine Bevatte profilagrine Stratum Lucidum Stratum Corneum Verhoorningproces gaat verder Grotendeels dood celmateriaal Cellen verliezen hun kernen Platte cellen zonder structuur De keratohyalinekorrels zijn omgezet in eleïdine Eleïdine heeft een water aantrekkende en water opzuigende werking Doorschijnend uiterlijk Gemiddeld 20 lagen corneocyten 50 lagen aan de handpalmen en de voetzolen 3 lagen bij de oogleden Eindfase van de verhoorning Corneocyten gevuld met keratine in een matrix van filaggrine Keratine zorgt voor een stevig celskelet, de cornified envelope Vetrijke matrix van: Ceramides, cholesterol en vrije vetzuren 10 % water in de cellen Afschilfering

5 Huidflora en zuurmantel Huidflora & Barrièrefunctie Op de hoornlaag leven micro-organismen Beschermen tegen ziekteverwekkers In evenwicht: Bij disbalans worden ze ziekteverwekkend Aan de oppervlakte van de huid is een zuurmantel aanwezig Bestaat uit zweet, talg en verhoorningsproducten Ph 4,5-5,5 Wordt weggewassen door water De barrièrefunctie Dermis 1. Het stratum corneum levert de grootste bijdrage 2. Semipermeabel membraan Tussen de korrellaag en de doorschijnende laag Gaat binnendringers tegen Regelt de vochtbalans van de huid Voorkomt dat elektrolyten en water verloren gaan 1-3 mm dik Bevat bindweefsel Bevat bloedvaten, lymfevaten en zenuwen Bestaat uit 2 lagen Stratum Papillare Stratum Reticulare Stratum Papillare Bovenste laag van de dermis Golvende uitlopers in de epidermis Voorziet de basaalcellenlaag van voedingsstoffen en zuurstof Veroorzaakt lijntjes aan de oppervlakte van de huid (vingerafdruk) Stratum Reticulare Diepere deel van de dermis Bevat grove vezels en minder cellen dan de papillenlaag Bevat bloed- en lymfevaten, zenuwen, klieren en receptoren Vezelrijk voor souplesse, rekbaar en stevigheid Vezels liggen geordend in een netwerk Door regelmaat netwerk ontstaat een splijtrichting

6 Subcutis Subcutis Vetcellen gerangschikt in kwabjes en gescheiden door bindweefselschotten Bindweefselschotten Bloedvaten Zweetklieren Talgklieren Haren Vetcellen nemen vet op Bevat 80% van het lichaamsvet Functies Warmte isolatie Bescherming Energie Contouren van de lichaamsvorm Huidadnexen Haar Haren Talgklieren Zweetklieren Beperkte functie Bescherming Psychosociale functie Na verwondingen van de huid vindt herstel plaats vanuit het haarzakje 3 typen haren Lanugohaar Vellushaar Terminaal haar De haarcyclus De haarfollikel 3 verschillende cycli van haargroei Anagene fase = groeifase Katagene fase = overgangfase Telogene fase= rustfase De haarschacht 90% keratine en 10 % water Bestaat uit 3 lagen: De medulla De cortex De cuticula De haarfollikel bestaat uit Haarwortelkanaal Bulbus Haarpapil, Haarmatrix

7 Talgklieren Zweetklieren Op het hele lichaam behalve handpalmen en voetzolen Ontstaan uit en verbonden met haarzakjes Maken talg Talg bestaat uit: dood celmateriaal, vetzuren en vetalcoholen Vet wordt gemaakt in cytoplasma, de kern verdwijnt, de cel barst open Voorkomt uitdroging van de huid, haar en slijmvliezen Houdt groei van bacteriën, schimmels en gisten tegen Eccriene klieren Hele lichaam Temperatuur regeling 99% water en de rest zouten, zuren, ammoniak en ureum ml transpiratie per dag Reflexfunctie Apocriene klieren Thv oksels, tepels en geslachtsorganen Tijdens puberteit Apo-eccriene klieren In de oksels van volwassenen Huid receptoren Bezenuwing van de huid Fysiologische sensoren Nociceptoren Epidermale receptoren Dermale receptoren Vrije zenuwuiteinden Pijn, temperatuur Merkel's (tactile) disk Fijne gevoel Miesner's corpuscles Lichte aanraking Ruffini corpuscles Druk, draaien Pacinian corpuscles Diepe druk

8 Fysiologische sensoren Reageren op tast, warmte, reuk etc., elke receptor reageert maar op een soort prikkel Receptoren met adaptatie Bij overdreven prikkeling kunnen ze wel pijngevoel geven Nociceptoren Sensorische zenuwuiteinden, gevoelig voor verschillende prikkels (chemisch, thermisch, mechanisch) Hoge drempelwaarde, pas als er stofjes aanwezig zijn verlaagt de drempelwaarde Prikkels via sensorische zenuwen naar centraal zenuwstelsel waar ze geïnterpreteerd worden Geen adaptatie Barrière- Productie van vitamine D3 functie Bescherming tegen UVstralen Energiereserve Bescherming tegen microorganismen De functies van de huid Psychosociale functie Functies Warmte regulatie Gevoelsfunctie Immunologische functie Bescherming tegen mechanische beschadiging Verschillende huiden De verschillende huiden Baby huid Kinderhuid Volwassen huid Getinte huid Rijpere huid

9 Babyhuid Jonge kinderhuid Zeer dun (5 maal dunner dan de volwassen huid) Talg-en zweetproductie is beperkt Gevoelige huid Kans op uitdroging Dunne huid, pas op de leeftijd van 12 jaar uitgegroeid Talg-en zweetproductie nog in ontwikkeling Gevoelige huid Kans op uitdroging Volwassen huid Volgroeide huid Behoudt optimale conditie door talg en zweet productie Oudere huid Afname van de hormoon-, talg-en zweetproductie Kan minder vocht vasthouden en is vetarm Gevoelig voor beschadigingen en wondjes Langere hersteltijd Verouderingsproces Slappere en dunne huid Donker getinte huid Van nature beter beschermd tegen warmte en zon Bovenste huidlaag dichter en steviger Meer talg en grovere poriën Mag glimmen De huid van de voet

10 Agenda De huid van de voeten De bezenuwing van de voeten De bloed aan- en afvoer De huid aan de voeten De huid van de voeten De bezenuwing van de voeten De bezenuwing van de voeten Huid receptoren Fysiologische sensoren Nociceptoren

11 Het gevoel in de voeten Huidpijn: soorten Nociceptieve pijn Pijn meestal veroorzaakt door een verwonding Neuropathische pijn Pijn als een gevolg van een laesie of een ziekte die het somatosensorische systeem aantast Beide soorten pijn moeten onderscheiden worden omdat ze op verschillende wijze moeten worden bestreden De bloed aan- en afvoer Bloed aan en afvoer wordt geregeld door arteriën en venen De bloed aan- en afvoer Bij insufficiënte functie ontstaat er een scala aan klachten Bij zware insufficiëntie ontstaan er ulcera De bloedtoevoer aan de voeten De bloedafvoer aan de voeten

12 Agenda Huidveroudering Oorzaken van huidveroudering Veranderingen in de huid Kenmerken van huidveroudering Huidafwijkingen bij ouderen Oorzaken van huidveroudering Oorzaken van huidveroudering Meest zichtbare vorm van veroudering Veroudering veroorzaakt veranderingen in het uiterlijk en de functies van de huid Oorzaken Biologische factoren (intrinsieke veroudering) Omgevingsfactoren (extrinsieke veroudering) Combinatie Kenmerken van huidveroudering Gevolgen van huidveroudering Intrinsieke huidveroudering Fysiologische veranderingen in de huid Genetische factoren Hormonale factoren Extrinsieke huidveroudering Zonlicht Roken Luchtvervuiling Klimaat Huidziekten Intrinsieke huidveroudering Afname van de reservecapaciteit van de huid Toename van de kwetsbaarheid van de huid Extrinsieke huidveroudering UV-schade: DNA-schade Schade door zuurstofradicalen Chronische ontsteking in de huid Roken: Rimpels Hyperpigmentatie Vergeling van de huid Vervuiling Andere factoren Versnelling van de intrinsieke veroudering

13 Epidermale veranderingen Veranderingen in de huid Celdeling in stratum basale neemt af De dikte van de epidermis neemt af: Uitz stratum corneum dikte van epidermis wordt gemiddeld 30 micrometer (was micrometer) Aantal cellagen neemt af Stratum corneum wordt steeds langzamer vernieuwd; hierdoor ontstaat een ander aspect van de huid Cellen in de epidermis worden steeds kleiner en veranderen van vorm Epidermale veranderingen Dermo-epidermale veranderingen De barrièrefunctie vermindert Melanocyten en de melanine productie Bij intrinsieke veroudering Afname van het aantal melanocyten (20%/10jaar) Afname van melanine productie Bleke huid (ism veranderde bledvoorziening) Afname van het aantal naevi Bij extrinsieke veroudering Toename van het aantal melanocyten Toename van melanine productie Inegale pigmentatie Vlakkere overgang van de epidermis naar dermis Minder sterke adhesie tussen de cellen Grotere kans op trauma in de epidermis Grotere kans op blaarziekten Dermale veranderingen Veranderingen in de subcutis De dermis wordt dunner De vaatstructuren worden zichtbaarder De opbouw van collageen en elastine matrix wordt onregelmatiger Slappere huid Minder veerkracht Afname van hoeveelheid subcutaan vet Handen Voeten Gelaat Ander uiterlijk Verstoorde warmteregulatie Minder bescherming tegen trauma s

14 Veranderingen in de zweetklieren Veranderingen in de beharing Afname in het aantal zweetklieren en afname in de productie van zweet Verstoorde warmteregulatie Afname van de activiteit van de apocriene zweetklieren Afvlakking van de lichaamseigen geur Geen afname in het aantal talghaarklierunits Verandering in het beharingspatroon bij mannen en bij vrouwen Afname van de axillaire en pubis beharing Afname van de groeisnelheid van de haren Dunnere en kwetsbare haren Haarverlies in verschillende patronen De haren kleuren grijs Bj mannen neemt de beharing in de wenkbrauwen, de neus en de oren toe Bij vrouwen neemt de beharing op de bovenlip en op de kin Veranderingen in de talgklieren Veranderingen in de nagels De talgklieren worden groter Het aantal talgklieren blijft gelijk, maar de activiteit vermindert Bij vrouwen vanaf de menopauze Bij mannen vanaf 80 jaar De nagelgroei neemt af 0,83 mm/ week in 3e decade 0,52 mm/ week in 8e decade De nagelplaat vervormt Wordt platter Langwerpige groeven De nagels worden geler of grijzer Veranderingen in de bezenuwing van de huid Het aantal zenuwuiteinden in de huid neemt af De gevoeligheid voor pikkels vermindert Veranderingen in de doorbloeding van de huid De doorbloeding in de huid wordt minder De bloedvaatjes worden dunner De bloedvaten reageren minder goed op pikkels zoals bijvoorbeeld warmte of koude Verstoorde warmteregulatie bij ouderen is onder andere hierdoor niet goed geregeld

15 Veranderingen in de doorbloeding van de huid Bij de extrinsieke huidveroudering is de functie van de bloedvaten verstoord Verwijding van de bloedvaten in de huid Teleangiëctasieën (couperose) Purpura (bloeduitstortingen) Kenmerken van huidveroudering Kenmerken van huidveroudering Kenmerken van huidveroudering Intrinsieke huidveroudering Dunne epidermis en dermis Verdikt stratum corneum Verminderde barrièrefunctie Platte dermo-epidermale overgang Celarme dermis Verminderde aanmaak van collageen Verminderd aantal melanocyten en verminderde melanine productie Verminderde hoeveelheid subcutaan vet Intrinsieke huidveroudering Verminder aantal zweetklieren en verminderde zweetproductie Veranderde lichaamsbeharing Vergrootte talgklieren Verminderde talgproductie Veranderde vorm van de nagels Veranderde kleur van de nagels Veranderde bezenuwing van de huid Veranderde doorbloeding van de huid Extrinsieke huidveroudering Verandering in de vorm en het functioneren van de keratinocyten Verdikt stratum corneum Toegenomen grootte en aantal melanocyten Toegenomen melanine productie Degeneratie elastinevezels Kenmerken van huidveroudering De oude huid Intrinsieke huidveroudering Gladde huid Egale kleur Bleek Droog Minder elastisch Fijne rimpels Toegenomen expressierimpels Extrinsieke huidveroudering Leerachtige huid Pigmentverschillen Geelbruine inegale kleur Matte huid Diepe rimpels Teleangiëctasieën en purpura Ruwe huid De kleur Elastosis solaris (geel) Pigmentverschuiving (lentigineuze afwijkingen) Teleangiëctasieën (rood) De textuur Lijnen, rimpels, plooien Verminderde productie collageen en elastine Afname subcutaan vetweefsel Extrinsieke factoren

16 De oude huid Gevolgen Veranderde functie Verminderde sebumproductie (droge huid) Afname bloedvaten (bleke huid) Afname collageen, elastine en subcutaan vetweefsel (perkament aspect) Droge huid, jeuk en eczeem Door veranderingen in de structuren die de celdeling aansturen kunnen nieuwvormingen in de huid ontstaan: Benigne Maligne Gevolgen Pigmentatie na zonlicht verandert: bronskleurig verandert op latere leeftijd naar mahoniekleur Wondgenezing neemt af door Afname doorbloeding Vertraagde celdeling Andere factoren (bv. voeding) Huidafwijkingen bij ouderen Toenemend aantal goedaardige huidafwijkingen Verruca seborroïca Verruca seborroïca Acrochordon Cherry angioma Lentigo solare Erythrosis interfollicularis colli M. Favre-Racouchot Talgklierhyperplasie Keratosis actinica Plaveiselcelcarcinoom Basaalcelcarcinoom Lentigo maligna

17 Acrochordon Cherry angioma Lentigo solare Erythrosis interfollicularis colli M. Favre-Racouchot Talgklierhyperplasie

18 Keratosis actinica Keratosis actinica Plaveiselcelcarcinoom Basaalcelcarcinoom Lentigo maligna Crèmes en zalven

19 Agenda Dermatica driehoek De keuze van een product De smeerinstructies Dermatica driehoek Recept voor locale therapie Dermatica driehoek Dermatica Werkzame geneesmiddelen in een basis Indifferente therapie Dermaceuticals Werkzame stoffen in een basis Smeerproducten 3 Basisbestanddelen in verschillende combinaties waardoor producten met verschillende consistenties Er zijn 4 combinaties zijn mogelijk Vloeistof-vet: emulsie olie in water of water in olie Vloeistof-vast: schudsel Vast-vet: pasta-zalf Waterig-vast-vet: koelpasta Smeerproducten Vet in water en water in vet mengt niet Een emulgator maakt het mogelijk om van vet en water een emulsie te maken

20 Soorten vet Smeerproducten: vet en water Minerale oliën Paraffine Vaseline Natuurlijke oliën Zeker niet altijd veilig Zeker ook niet milieuvriendelijk o/w-emulsie of hydrofiele crème Het water zit aan de buitenkant Het vet zit aan de binnenkant Goed afwasbaar Bijna niet zichtbaar Propyleenglycol als conserveermiddel De emulgatoren cetomacrogol lanette w/o-emulsie of hydrofobe crème Het vet zit aan de buitenkant Het water zit fijn verdeeld in het vet Goed afwasbaar Zichtbaar en voelt vet aan De emulgatoren adeps lanae cetaceum eucerine bijenwas Crème Smeersels Een crème Halfvast preparaat Goed smeerbaar is Mengsel van water en vet met een emulgator Op waterige basis Indrogend en door verdamping verkoelend Bij veel water wordt een o/w een emulsie genoemd Kan op het behaarde hoofd Is niet voor de droge huid want droogt nog verder uit Op vette basis Om dehydratatie te voorkomen Vloeibare emulsie Hoog watergehalte Uitstekende op behaarde hoofdhuid Ideaal voor grote oppervlakten Toevoegingen aan crème Toevoegingen aan crème Glycerine Zorgt voor een betere smeerbaarheid van de crème Houdt water vast Vaseline en Paraffine Dekken de huid af (occlusief): De huid zal geen water meer afstaan en daardoor wordt de huid gehydrateerd Paraffine is tevens vloeibaar hierdoor wordt de smeerbaarheid van de crème verhoogd Pilodocanol en levomenthol Werken jeukstillend Ureum Verhoogt de hydratatie Keratolytisch Jeukstillend Zinkoxide Verkoelt en droogt in

21 Toevoegingen aan crème Smeerproducten: vast en vloeistof Salicylzuur Vitamines Melkzuur Verhoogt de hydratatie Halfvast smeerbaar product Heldere, hydrofiele vloeistof (water, glycerol, alcohol en propyleenglycol) met verdikkingsmiddel (carbomeer, hypromellose of methylcellulose) Laten geen vetlaag achter Goed insmeerbaar Zalven Vette zalven Deze zalven bevatten geen water Deze zalven bevatten geen toevoegingen Vaseline/Paraffine in gelijke delen Witte vaseline De keuze van een product Emulgerende zalven Deze zalven bevatten een emulgator Hierdoor toepasbaar op een vochtige huid Hierdoor makkelijk af te wassen Keuze van het vehiculum Babyhuid Hangt af van de leeftijd Hangt af van de vochtigheid, de oppervlakte en locatie van de dermatose Zeer droge huid: zalf Droge huid: vetcrème of emulgerende zalf Ietwat vochtige huid: crème Zeer vochtige huid: natte omslagen Zeer dun Talg-en zweetproductie is beperkt Let op met de volgende bestanddelen Propyleenglycol Levomenthol Ureum Melkzuur Allergenen: bijv. wolvet en pinda s

22 Jonge kinderhuid Volwassen huid Dun Talg-en zweetproductie nog in ontwikkeling Let op met Propyleenglycol Ureum Allergenen: bijv. wolvet en pinda s Vettere producten ( s nachts geen bezwaar) Huidverzorging gericht op behouden/ herstellen van een goede huidbalans Oudere huid Donker getinte huid Slappere en dunne huid Afname van de hormoon-, talg-en zweetproductie Kan minder vocht vasthouden en is vetarm Gevoelig voor beschadigingen en wondjes Langere hersteltijd Let op met Vettere producten Van nature beter beschermd tegen warmte en zon Bovenste huidlaag dichter en steviger Meer talg en grovere poriën Mag glimmen Keuze van emolliëns: huidwijzer Sensory profyling

23 De smeerinstructies Smeerhoeveelheden VTE Indifferente therapie: hoeveelheden VTE: De crème die op het laatste vingerkootje past Leeftijd 3-12 md 1-2 jaar 3-5 jaar 6-10 jaar Volwassene Hoofd-hals 1 1,5 1,5 2 2,5 Arm-hand 1 1,5 2 2,5 4 Romp ,5 7 Rug-billen 1,5 3 3,5 5 7 Been- voet 1, ,5 8 Totaal VTE 8,5 13, ,5 40 Totaal gr 30 gr 50 gr 65 gr 85 gr 140 Crème Zalf Hele lichaam 350 gr 500 gr Gezicht 10 gr 15 gr 2 handen 15 gr 20 gr 1 arm 30 gr 60 gr 1 been 60 gr 90 gr Romp 120 gr 200 gr Liesregio 10 gr 15 gr VTE 3-12 maanden VTE 1-2 jaar Gezicht en hals 1 Gezicht en hals 1,5 Arm en hand rechts Romp voor Arm en hand links Arm en hand rechts Romp voor Arm en hand links 1 1, , ,5 Been en voet links Rug en billen Been en voet links Been en voet links Rug en billen Been en voet links 1,5 1,5 2 2

24 VTE 3-5 jaar VTE 6-10 jaar Gezicht en hals 1,5 Gezicht en hals 2 Arm en hand rechts Romp voor Arm en hand links Arm en hand rechts Romp voor Arm en hand links 2 3, ,5 5 3,5 2,5 Been en voet links Rug en billen Been en voet links Been en voet links Rug en billen Been en voet links 3 3 4,5 4,5 VTE volwassenen Gezicht en hals 2,5 3 Arm rechts Romp voor Arm links Hand rechts 7 Rug en billen Hand links 1 Cosmetica 6 Been rechts Been links 6 2 Voet rechts Voet links 2 Agenda Wat zijn cosmetica Wetgeving Claims Notificaties Good Manufacturing Practice Wat zijn cosmetica

25 Wat zijn cosmetica? Alle stoffen en preparaten die bestemd zijn om in aanraking te worden gebracht met de verschillende delen van het menselijk lichaamsoppervlak (opperhuid, beharing, haar, nagels, lippen en uitwendige geslachtsorganen) of met de tanden en kiezen en de mondslijmvliezen, met het uitsluitende of hoofdzakelijke oogmerk deze te reinigen, te parfumeren, het uiterlijk ervan te wijzigen of lichaamsgeuren te corrigeren of voornoemde lichaamsdelen te beschermen of in goede staat te houden De wetgeving Wetgeving Cosmetica wetgeving: 40 artikelen Artikel 2 van de Europese cosmeticaverordening ( ) Doel: de volksgezondheid te beschermen en het bevorderen van vrije handel binnen de Europese Gemeenschap Cosmetische producten mogen de gezondheid van de mens niet schaden wanneer zij onder normale of redelijkerwijze te voorziene gebruiksvoorwaarden worden aangewend 40 artikelen en 10 bijlagen Productinformatie Productveiligheid Notificaties Etikettering Inventaris cosmetica ingrediënten GMP (Good Manufacturing Practice) Alternatieve dierproeven Cosmetica wetgeving: 10 bijlagen Etikettering: verplichte onderdelen Veilig bevonden ingrediënten in cosmetica Alle stoffen die verboden zijn in cosmetica Alle stoffen waarvoor in gebruik beperkingen gelden. Dat betekent dat sommige stoffen alleen voor bepaalde toepassingen en/of tot een bepaalde concentratie mogen worden gebruikt. Vermelding van waarschuwingszinnen bij sommige ingrediënten op het etiket Kleurstoffen Conserveringsmiddelen UV-filters Functie van het product Gebruiksaanwijzing Houdbaarheid Hoeveelheid Lijst van ingrediënten Naam en adres van de fabrikant/importeur Land van productie Batch- of codenummer

26 INCI International Nomenclature Cosmetic Ingrediënt Internationale Naamgeving voor Cosmetische Ingrediënten Etikettering: niet verplichte onderdelen Productnaam Claim Contactgegevens Streepjescode Kleur +/- teken Claims Claims Hypoallergeen Niet comedogeen Dermatologisch getest of goedgekeurd Cosmeceuticals Parabeen vrij Niet getest op dieren Once a day, all day, Sun block Professioneel gebruik Notificaties Notificaties Alle cosmetica moet bij de Europese Commissie aangemeld worden Europese Commissie geeft de informatie van de notificaties door aan de autoriteiten De NVWA controleert of producenten en handelaren in cosmetica zich aan de wet houden

27 GMP (Good Manufacturing Practice) Good Manufacturing Practice Een gestandaardiseerd document die alle facetten van het productieproces beschrijft De NVWA ziet erop toe dat bedrijven zich aan deze verplichting houden Alternatieve voor dierproeven 1997: dierproeven voor de ontwikkeling van cosmetische producten in ons land worden verboden 2004: in heel Europa worden dierproeven voor cosmetische eindproducten verboden 2009: invoering van een testverbod op dieren voor ingrediënten voor cosmetica 2009: invoering van een handelsverbod voor cosmetische producten en cosmetische producten waarvan de ingrediënten niet met gebruikmaking van alternatieve testmethoden getest zijn met uitzondering van een drietal testmethoden op gezondheidseffecten 2013: invoering van een totaal handelsverbod voor ingrediënten en producten waarvan de ingrediënten niet met gebruik van alternatieve methoden getest zijn Contacteczeem Eczeem Contacteczeem Verzamelnaam huidafwijkingen Jeuk, schilfering, erytheem, blaasjes Verschillende soorten Contact huid met bepaalde stoffen Soorten Contacteczeem Irritatief Allergisch Contact urticarieel Fotocontact eczeem (fotoallergisch en foto-toxisch)

28 Niet-allergisch contacteczeem Ontstaan Irritatie eczeem Regelmatig/langdurige blootstelling aan huid-irriterende stoffen Water, zeep, reinigingsmiddelen Directe huidbeschading Geen testen nodig Eczeem ontwikkeling 3 fasen: Fase 1: handen wassen= verdroging Fase 2: veelvuldig handen wassen= uitdroging Fase 3: binnendringen beroepsstoffen Ontstaan van irritatief contacteczeem Handeczeem Irritatief contacteczeem Geen sensibilisatie Samenspel verschillende factoren Eigenschap stof, frequentie, dosis, huid, omgevingsfactoren Kan iedereen overkomen Irritatief contacteczeem Geen diagnostische test beschikbaar Diagnose per uitsluiting andere oorzaken en door reactie op ingestelde behandeling Vaak gedragsaanpassing vereist werk en privé leven Begeleiding en advisering is essentieel

29 Allergisch contacteczeem Contactallergisch eczeem: mechanisme Allergie ontwikkeld voor bepaalde stof Chemicaliën, cosmetica, planten, metalen Bouwt men op na langdurige blootstelling aan een allergeen Contactallergisch eczeem: beroepen Kappers Schoonmakers Zorg Metaalbewerkers Voedingsmiddelenindustrie Nat werk Bouw Contactallergisch eczeem: anamnese Cosmetica, toiletartikelen Uitwendige medicatie Kleding, schoenen Contact met water, detergentia

30 Consequenties contactallergie Genezing niet mogelijk Levenslang mijden van contact (direct en aerogeen) Zoektocht naar alternatieven Cosmetica Minder dan 10% van de reacties op cosmetica worden veroorzaakt door een contact allergie. De meeste reacties zijn op basis van irritatie Parfums Conserveermiddelen Kleurstoffen Zonnefilters Wolalcoholen Contactallergische reacties Het meeste door stay-on producten Huidverzorgingsproducten (dag- en nacht crème, reinigingslotions en body lotion) Decoratieve cosmetica (mascara, lippenstift, make-up en schmink stoffen) Nagel cosmetica (lak, verstevigers en removers) Parfums (eau de toilet, deodorant, toiletsprays (!)) Contactallergische reacties Rinse-off producten veroorzaken zelden allergische reacties (Hand)zeep, shampoo, en douchegel. Een uitzondering hierop vormt de stof cocamidopropylbetaine die allergische reacties kan veroorzaken in douchegels en shampoos (gebruikt door kappers!) Allergenen Parfumgrondstoffen Conserveringsmiddelen Formaldehyde Parabenen Kathon CG Euxyl K400 Paraphenyleendiamine (zit in o.a. haarverf) Formaldehyde hars (zit in o.a. nagellak en nagelverstevigers) Lanoline (als zalfbestanddeel) UV-filters Dibenzoylmethanen Benzophenonen Cocamidopropylbetaine (in shampoos en badproducten)

31 Cosmetica allergie Lees de etiketten Dagelijks contact met kleurstof, parfum, conserveermiddelen Cosmetica: ingrediënten verplicht vermelden op etiket Methylizothiazoline Toenemende gevallen contactallergie: toename 11% Toename contactallergie MI ondersteunt toevoeging aan standaardreeks Europese Commissie per 16 juli 2015: MI en MCI verboden in alle producten die op lichaam worden aangebracht (bron: JAMA Dermatol.2016 jan)