De ouder wordende huid. Satish Lubeek, dermatoloog (Radboudumc, Nijmegen) Dermatologie Congres - 30 mei '18

Transcriptie

1 De ouder wordende huid Satish Lubeek, dermatoloog (Radboudumc, Nijmegen) Dermatologie Congres - 30 mei '18

2 Inhoud Inleiding (o.a. opbouw en functies van de huid) Verouderingsproces van de huid (verschillende invloeden) Veroudering van verschillende onderdelen van de huid en de gevolgen Tips verzorging ouder wordende huid

3 Inleiding Functies huid Bescherming tegen infecties via immuunsysteem Barrièrefunctie Repareren schade Circulatie Sensorisch Temperatuurregulatie Aandacht trekken

4 Inleiding Functies huid Bescherming tegen infecties via immuunsysteem Barrièrefunctie Repareren schade Circulatie Sensorisch Temperatuurregulatie Aandacht trekken

5 Inleiding

6 Inleiding Table Prevalentie meest voorkomende huidaandoeningen bij kwetsbare ouderen Groep aandoeningen Prevalentie, mediaan (range) a Goedaardige huidtumoren (wratjes etc) 44% (1-99%) Xerosis (droge huid) 30% (5-95%) Schimmelinfectie 17% (0-77%) Premaligne tumoren (voorstadia huidkanker) 14% (0-74%) Eczeem 9% (0-32%) Chronische wonden (inclusief decubitus) 4% (1-10%) Kwaadaardige tumoren (huidkanker) 3% (0-13%) Andere infecties (bijv. wondroos en schurft) 1% (0-23%)

7 Inleiding

8 Inleiding

9 Aging gracefully Portraits of people over 100 Karsten Thormaehlen

10 Luz Pacifica Torres Vilcabamba, Ecuador 23 november 1916 Voormalig boerin met 40 kleinkinderen Woont in een houten hut op een berg

11 Inleiding Intrinsiek vs. extrinsiek

12 Inleiding Intrinsiek vs. extrinsiek Instrinsieke huidveroudering: fysiologische maturatie van de huid die los van externe invloeden plaatsvindt resulterend in een afname van fysiologische reservecapaciteit en een toename van kwetsbaarheid o.a. genetische en hormonale factoren

13 Inleiding Intrinsiek vs. extrinsiek Instrinsieke huidveroudering: fysiologische maturatie van de huid die los van externe invloeden plaatsvindt resulterend in een afname van fysiologische reservecapaciteit en een toename van kwetsbaarheid o.a. genetische en hormonale factoren Extrinsieke huidveroudering: deel van de huidveroudering dat door omgevingsinvloeden veroorzaakt wordt UV-expositie belangrijkste extrinsieke factor

14 Inleiding Verouderingsprocessen huid bijzonder interessant Huid veelvuldig blootgesteld aan extrinsieke factoren Per gedeelte huid sterk wisselend, vergelijking mogelijk Binnen de verschillende onderdelen van de huid uiteenlopende verouderingsprocessen een rol spelen

15 Intrinsiek vs. extrinsiek Tabel 1: Klinische kenmerken van intrinsieke en extrinsieke huidveroudering. Intrinsiek verouderde huid Homogene (gelijkmatige) kleur Relatief bleek Droog Minder elastisch Fijne rimpels Toename expressielijnen Extrinsiek verouderde huid Pigmentverschillen Geelbruinige kleur Matter aspect Diepe(re) rimpels Vorming bloedvaatjes Verruwing

16 Guyuron et al. Factors contributing to the facial aging of identical twins. Plast Reconstr Surg Apr;123(4): doi: /PRS.0b013e31819c4d42.

17 Guyuron et al. Factors contributing to the facial aging of identical twins. Plast Reconstr Surg Apr;123(4): doi: /PRS.0b013e31819c4d42.

18 Gordon JR et al. Unilateral Dermatoheliosis. N Engl J Med 2012; 366:e25April 19, DOI: /NEJMicm Unilaterale dermatoheliosis

19 Met toestemming van patiënt Cutis rhomboidales nuchae (ruitvormige verdikking huid nek)

20 Huidziekten.nl Favre Racouchot (elastosis cutanea nodularis; nodulaire elastose met cysten en comedonen)

21 Huidziekten.nl Poikiloderma van Civatte (erythrosis interfolliculairis colli)

22 Solaire lentigines Diepe peri-orbitale rimpels Met toestemming van de patiënten

23 Atrofische vs. hypertrofische extrinsieke huidveroudering (resp. links en rechts) Sachs DL et al. Age-reversing drugs and devices in dermatology. Clin Pharmacol Ther Jan;89(1): doi: /clpt

24 Intrinsieke huidveroudering Sachs DL et al. Age-reversing drugs and devices in dermatology. Clin Pharmacol Ther Jan;89(1): doi: /clpt

25 Intrinsieke huidveroudering Vrijwel alle onderdelen van de huid Structurele en functionele veranderingen Toenemende kennis Negen hoofdgroepen aan processen die hieraan bijdragen in het lichaam ( the hallmarks of aging )

26 The hallmarks of aging López-Otín et al. The hallmarks of aging. Cell 153(6); 2013:

27 Telomeerverkorting

28 Oxidatieve stress

29 Johanna Spiekermann Leipzig, Duitsland 1 oktober 1914 Al weduwe op 24-jarige leeftijd You should always keep moving

30 Extrinsieke huidveroudering Ultraviolet expositie Roken Luchtvervuiling Overig Kruttmann JK et al. The skin aging exposome. J Dermatol Sci Mar;85(3): doi: /j.jdermsci

31 Extrinsieke huidveroudering Ultraviolet expositie

32 Extrinsieke huidveroudering Ultraviolet expositie Verreweg belangrijkste veroorzaker extrinsieke huidveroudering Verschillende mechanismen Directe DNA-schade (o.a. door directe veranderingen DNA) Indirecte schade, o.a.: vorming zuurstofradicalen (die schade geven aan allerlei celonderdelen) ontstekingsreactie

33 Extrinsieke huidveroudering Energie

34 Extrinsieke huidveroudering UVA: >98% UVB: <2%

35 Extrinsieke huidveroudering UVB heeft meeste energie, maar dringt minder diep door UVA dringt dieper door in de huid en geeft diepere schade (o.a. rimpelvorming UVB zorgt voor directe schade (verbranding) UVA gaat o.a. gedeeltelijk door glas

36

37

38

39 Olivia Hooker White plains, NY, USA 12 februari 1915 Heeft als één van de eerste Afro-Amerikaanse vrouwen in het leger gediend Haalde op 47-jarige leeftijd haar PhD in de psychologie

40 Morfologie/functie per onderdeel

41 Epidermis

42 Epidermis Afname van de dikte en een het aantal cellagen Tijd voor onderhoud neemt toe (nieuwe cellen minder makkelijk gevormd); Gevolg: makkelijker ontstaan schade, minder snel herstel schade.

43 Epidermis Afname van de dikte en een het aantal cellagen Tijd voor onderhoud neemt toe (nieuwe cellen minder makkelijk gevormd); makkelijker ontstaan schade, minder snel herstel schade. Cellen reageren minder goed op allerlei aansturing/signalen Verandering zuurtegraad (stijging ph) bovenste laag (stratum corneum); daardoor zuurtegraadgevoelige enzymen minder werkzaam, betrokken bij aanmaak huideigen vetlaagje: gevolg is verminderde barriere-functie waardoor sneller uitdroging/jeuk en infecties.

44 Epidermis Afname van de dikte en een het aantal cellagen Tijd voor onderhoud neemt toe (nieuwe cellen minder makkelijk gevormd); makkelijker ontstaan schade, minder snel herstel schade. Cellen reageren minder goed op allerlei aansturing/signalen Verandering zuurtegraad (stijging ph) bovenste laag (stratum corneum); daardoor zuurtegraadgevoelige enzymen minder werkzaam, betrokken bij aanmaak huideigen vetlaagje: gevolg is verminderde barriere-functie waardoor sneller uitdroging/jeuk en infecties. Afname aantal pigmentvormende cellen (melanocyten) en aanmaak pigment (melanine) > draagt bij aan bleker aspect ouder wordende huid

45 Epidermis

46 Edward J. Palkot Garden city, NY, USA 20 augustus 1913 Weduwnaar op 87-jarige leeftijd, nieuwe partner gevonden Rijdt nog steeds zelfstandig auto

47 Dermo-epidermale overgang Afvlakking en verzwakking in adhesie young old

48 Dermo-epidermale overgang

49 Dermis

50 Dermis Afname dikte dermis Netwerk van collageen en elastine (stevigheid/elasticiteit) raakt meer verknipt en minder goed georganiseerd

51 Dermis Afname dikte dermis Netwerk van collageen en elastine (stevigheid/elasticiteit) raakt meer verknipt en minder goed georganiseerd Afname en verandering samenstelling tussenliggende gel (suikerketens met water; o.a. hyaluronzuur)

52 Dermis Afname dikte dermis Netwerk van collageen en elastine (stevigheid/elasticiteit) raakt meer verknipt en minder goed georganiseerd Afname en verandering samenstelling tussenliggende gel (suikerketens met water; o.a. hyaluronzuur) Verminderde doorbloeding, toename vaatfragiliteit, afname respons Afname gevoels-functie

53 María Teresa Bolivar vda de Lercari Lima, Peru 4 juli 1913 Haar moeder is 104 jaar oud geworden Houdt van wandelen met haar baby sister (80 jaar)

54 Huidadnexen Zweetklieren Twee soorten zweetklieren in de huid: Eccriene zweetklieren (thermoregulatie): hele huid, met name ook handpalmen/voetzolen/voorhoofd, los van haarzakje Apocriene zweetklieren (lichaamsgeur): met name oksels/schaamstreek, verbonden met haarzakje

55 Huidadnexen Haartalgklierunits Veranderingen beharingspatroon beide geslachten Afname groeisnelheid haren, miniaturisatie en haren worden dunner en kwetsbaarder Haarverlies in verschillende patronen mogelijk Grijs kleuren van de haren

56 Huidadnexen

57 Huidadnexen Haartalgklierunits Prominentere talgklieren (hyperplasie), maar juistafname van de talgproductie

58 Huidadnexen Nagels Vormverandering nagelplaat en vorming longitudinale groeven Geler of grijzer aspect nagels Afgenomen transparantie (lunula minder of niet zichtbaar)

59 Subcutis Afname hoeveelheid subcutaan vetweefsel Met name gelaat, handen en voeten Rol thermoregulatie en protectie tegen traumata

60 Tips verzorging Al van jongs af aan: zonbescherming! Spaarzaam met water, zeep en irriterende stoffen Regelmatig vetten (ureum, melkzuur) Beperk langdurige druk, trek- en schuifkrachten Houdt rekening met verhoogde kans oververhitting / onderkoeling

61 Conclusie Huid verouderingsproces, intrinsieke en extrinsieke factoren Uiteenlopende veranderingen in opbouw en functie verschillende onderdelen huid Afname reservecapaciteit Toename van kwetsbaarheid Verhoogde kans op verschillende huidaandoeningen

62 Hartelijk dank voor uw aandacht! Contact: