Pensioenstartbrief. Pensioen Continu Plan Nettopensioen

Transcriptie

1 Pensioenstartbrief Pensioen Continu Plan Nettopensioen

2 Inhoudsopgave 1 Hoe ziet uw pensioenovereenkomst eruit? 6 a Wat is nettopensioen? 6 b Wat houdt het aanbod van uw werkgever in? 6 c Hoe wordt kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum opgebouwd? 9 d Wat gebeurt er als u met pensioen gaat? 10 e Kunt u met uw pensioen in de toekomst nog evenveel kopen? 11 f Wat kunt u wel en niet doen met het pensioenkapitaal? 11 g Wat gebeurt er als u overlijdt voordat u met pensioen gaat? 11 h Wat kunt u verder zelf regelen? 11 i Wat mag uw werkgever wijzigen? 13 j Wat mag Delta Lloyd wijzigen? 13 k Wat is uw maximum pensioen? 14 l Wat gebeurt er in gevallen die niet in deze Pensioenstartbrief staan? 14 2 Wat gebeurt er als er iets verandert in uw persoonlijke situatie? 15 a Wat gebeurt er als u (nog) geen partner hebt? 15 b Wat gebeurt er als u een partner hebt of krijgt? 15 c Wat gebeurt er als u kinderen hebt of krijgt? 16 d Wat gebeurt er als u gaat scheiden? 16 e Wat gebeurt er als u uw geregistreerd partnerschap beëindigt? 19 f Wat gebeurt er als u gaat scheiden van tafel en bed? 19 g Wat gebeurt er als u uw huwelijk ontbindt na scheiding van tafel en bed? 19 h Wat gebeurt er als u uw samenlevingsovereenkomst beëindigt? 20 i Wat gebeurt er als u arbeidsongeschikt wordt? 20 j Wat gebeurt er als u met pensioen gaat op de afgesproken pensioenleeftijd? 21 k Wat gebeurt er als u eerder of later met pensioen wilt? 22 l Wat gebeurt er als u alleen achterblijft? 24 m Wat gebeurt er als u overlijdt? 24 3 Wat gebeurt er met uw pensioen als er iets verandert in uw werksituatie? 25 a Wat gebeurt er met uw pensioen als u met verlof gaat? 25 b Wat gebeurt er met uw pensioen als u meer gaat verdienen? 25 c Wat gebeurt er met uw pensioen als u meer of minder gaat werken? 26 d Wat gebeurt er met uw pensioen als uw werkgever stopt met zijn onderneming of (bijna) failliet e gaat? 26 Wat gebeurt er met uw pensioen als u een nieuwe of aangepaste arbeidsovereenkomst met uw werkgever overeenkomt met een nieuwe pensioenovereenkomst voor nettopensioen? 27 f Wat gebeurt er met uw nettopensioen als u uit dienst gaat? 27 g Wat gebeurt er met uw nettopensioen als u in dienst treedt bij een andere werkgever? 28 4 Hoe regelt u wat? 29 a Hoe regelt u kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum? 29 b Hoe regelt u partnerpensioen voor de pensioendatum? 30 c Hoe regelt u dat partnerpensioen voor de pensioendatum vervalt? 30 d Hoe regelt u meer of minder premie voor kapitaal? 30 e Hoe regelt u belegging in een andere Lifecycle? 31 f Hoe regelt u zelf uw beleggingsbeleid? 31 g Hoe regelt u ouderdomspensioen in plaats van partnerpensioen? 31 h Hoe regelt u dat uw ouderdomspensioen in hoogte wisselt? 31 i Hoe regelt u dat u eerder dan op uw 67 e met pensioen gaat? 31 j Hoe regelt u dat u later dan op uw 67 e met pensioen gaat? 31 k Hoe regelt u pensioenaankoop? 32 l Hoe regelt u waardeoverdracht naar deze pensioenovereenkomst voor nettopensioen? 32 m Hoe regelt u waardeoverdracht naar een nieuwe pensioenovereenkomst voor nettopensioen bij een nieuwe werkgever? 32 n Hoe regelt u overdracht van bijzonder partnerpensioen door uw ex-partner? 33 o Hoe regelt u andere afspraken over partnerpensioen en verdeling van ouderdomspensioen? 33 p Hoe regelt u rechtstreekse uitkering van een deel van het ouderdomspensioen aan uw ex-partner? 33 q Hoe regelt u uw pensioenzaken als u en uw partner uit elkaar gaan? 33 5 Rekenvoorbeelden 34 Maximale premie die de werknemer beschikbaar kan stellen voor nettopensioen 34 2/39 Pensioenstartbrief

3 Hoeveel partnerpensioen voor de pensioendatum kan worden verzekerd? 34 Wat brengt Delta Lloyd in mindering op de premie voor nettopensioen? 35 Hoeveel beleggingsparticipaties koopt Delta Lloyd aan? 35 Maximale premie die de werknemer beschikbaar kan stellen voor nettopensioen als hij kiest voor alleen partnerpensioen voor de pensioendatum 35 Het effect van de premie voor partnerpensioen voor de pensioendatum op de maximale premie voor nettopensioen 36 6 Wilt u meer weten? 37 a Wilt u meer informatie over uw pensioenovereenkomst? 37 b Wilt u algemene pensioeninformatie of advies? 37 c Wilt u een klacht indienen over uw pensioenuitvoerder? 37 De pensioenovereenkomst voor nettopensioen in het kort 38 3/39 Pensioenstartbrief

4 Leeswijzer Uw werkgever, Amsterdam Arena, wil met u een pensioenovereenkomst voor nettopensioen sluiten. Uw pensioengevend salaris bij een voltijddienstverband bedraagt namelijk meer dan de grens voor een pensioen voor de loonbelasting. Op 1 januari 2015 is die grens ,00. Als u de pensioenovereenkomst voor nettopensioen met uw werkgever sluit, zal Delta Lloyd die uitvoeren. In deze Pensioenstartbrief staat alles wat u over de pensioenovereenkomst voor nettopensioen moet weten. In gewone taal, want Delta Lloyd vindt het belangrijk u goed en duidelijk te informeren. Het gaat tenslotte om uw inkomen als u met pensioen gaat. Inhoud In hoofdstuk 1 leest u wat de pensioenovereenkomst voor nettopensioen inhoudt. Wat u zelf moet regelen. Bijvoorbeeld hoeveel premie u kunt laten inhouden op uw salaris en hoe u pensioen voor uw partner kunt regelen voor het geval u overlijdt. Ook leggen we begrippen uit die u verderop in deze Pensioenstartbrief vaker tegenkomt. Uw persoonlijke situatie of uw werksituatie kan veranderen. U kunt bijvoorbeeld scheiden, met verlof gaan of ergens anders gaan werken. Of overlijden. In hoofdstuk 2 en 3 leest u wat de gevolgen zijn voor uw nettopensioen. Bijvoorbeeld of er voor uw partner een uitkering is als u vóór de pensioendatum overlijdt. Wat u precies moet doen als er iets verandert in uw situatie, leest u in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 geven we een aantal rekenvoorbeelden. Hebt u een vraag of een klacht? Of wilt u advies? In hoofdstuk 6 leest u waar u hiervoor terecht kunt. Aan het eind van deze Pensioenstartbrief vindt u een samenvatting van de pensioenovereenkomst voor nettopensioen. Leesadvies Wij adviseren u hoofdstuk 1 direct helemaal te lezen. Dit hoofdstuk bevat de basisinformatie over uw pensioenovereenkomst. In hoofdstuk 2, 3 en 4 leest u wat er met uw pensioen gebeurt als er iets verandert in uw situatie. En wat u dan moet doen. Hiervan hoeft u niet direct alles te lezen. U hoeft alleen de onderwerpen te lezen die voor u van belang zijn. Zo bent u in een kwartier tijd op de hoogte van de pensioenovereenkomst voor nettopensioen. Wilt u alleen de hoofdlijnen van uw pensioenovereenkomst weten? Lees dan de samenvatting aan het eind. Als u alleen deze samenvatting leest, mist u wel belangrijke informatie. Pensioenreglement In deze Pensioenstartbrief staat de belangrijkste informatie over de pensioenovereenkomst voor nettopensioen. Naast de Pensioenstartbrief is er nog een pensioenreglement, dat van toepassing is op het nettopensioen. Hierin staat aanvullende informatie in meer juridische taal. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. Vrijwillige pensioenovereenkomst en deelnemerschap De pensioenovereenkomst voor nettopensioen is een afspraak die slechts geldt tussen u en uw werkgever, als u aangeeft dat u hem wilt. Het is een vrijwillige pensioenovereenkomst die een onderdeel is van de arbeidsovereenkomst. Deelnemer bent u als u een pensioenovereenkomst voor nettopensioen hebt gesloten en voldoet aan de omschrijving in het pensioenreglement van Delta Lloyd. Uniform Pensioenoverzicht Eén keer per jaar krijgt u van Delta Lloyd een Uniform Pensioenoverzicht. Hierin staan onder meer de mogelijke beleggingswaarde voor uw nettopensioen op 67-jarige leeftijd op grond van een voorbeeldrendement en hoeveel pensioen bij uw overlijden vóór uw pensioendatum voor u is verzekerd, als u daarvoor hebt gekozen. 4/39 Pensioenstartbrief

5 Doorgeven van wijzigingen Het is belangrijk dat de pensioenovereenkomst voor nettopensioen aansluit op uw persoonlijke situatie. Daarom vragen wij u om alle belangrijke wijzigingen direct door te geven aan uw werkgever. Bijvoorbeeld als u gaat trouwen of gaat scheiden, arbeidsongeschikt wordt of van baan verandert. Delta Lloyd zorgt er dan voor dat uw verzekering wordt aangepast als dat nodig is. Hoe aanvaardt u het aanbod van uw werkgever? Hebt u kennis genomen van de inhoud van de pensioenstartbrief? Dan kunt u het aanbod van uw werkgever voor het aangaan van een pensioenovereenkomst voor nettopensioen aanvaarden door u via uw werkgever bij ons aan te melden door middel van het Aanvraagformulier. 5/39 Pensioenstartbrief

6 1 Hoe ziet uw pensioenovereenkomst eruit? In dit hoofdstuk geven we uitleg over de pensioenovereenkomst voor nettopensioen. Wat is nettopensioen eigenlijk en hoe ziet de pensioenovereenkomst voor nettopensioen er precies uit? En wat kunt u zelf regelen? a Wat is nettopensioen? Nettopensioen is inkomen. Inkomen dat u krijgt vanaf uw pensioendatum. Of inkomen dat uw partner krijgt als u overlijdt na uw pensioendatum. Of inkomen dat uw partner krijgt als u overlijdt tijdens de arbeidsovereenkomst voor uw pensioendatum. Voor nettopensioen kunt u de werkgever bedragen laten inhouden op uw netto salaris. Voor het nettopensioen geldt een vrijstelling van vermogensrendementsheffing in de Wet inkomstenbelasting Die geldt zowel in de fase waarin u nettopensioen opbouwt, als in de fase dat wij nettopensioen uitkeren. Op de uitkeringen van nettopensioen worden geen loonheffingen ingehouden. Eventuele bijdragen van de werkgever aan de nettopensioenregeling worden tot het bruto salaris gerekend, waarover de werkgever loonheffing in moet houden. Daarin verschilt het nettopensioen van het normale pensioen volgens de loonbelasting. De werkgever betaalt de premies daarvoor. Die worden niet tot uw bruto salaris voor de loonheffing gerekend, als aan de voorwaarden voor de loonbelasting wordt voldaan. Een eventuele eigen bijdrage aan dat pensioen wordt in mindering gebracht op uw brutosalaris voor de loonheffing. Op de uitkeringen van pensioen uit de normale pensioenregeling wordt volgens de loonbelasting loonheffing ingehouden. b Wat houdt het aanbod van uw werkgever in? Uw werkgever heeft u een aanbod gedaan om een pensioenovereenkomst voor nettopensioen te sluiten. Als u het aanbod van uw werkgever aanvaardt, houdt uw werkgever de premie voor nettopensioen in op uw netto salaris. U hebt een pensioenovereenkomst voor nettopensioen met uw werkgever, nadat wij het ingevulde en ondertekende aanvraagformulier hebben ontvangen. De eerste van de maand nadat wij het ingevulde en ondertekende aanvraagformulier hebben ontvangen is de datum waarop de pensioenovereenkomst voor nettopensioen ingaat. De datum waarop de pensioenovereenkomst voor nettopensioen is ingegaan staat op het Uniform Pensioenoverzicht, dat u jaarlijks van ons krijgt. Mogelijke aanwending premie nettopensioen De premie voor nettopensioen kunt u laten aanwenden voor alleen een kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum; alleen partnerpensioen voor de pensioendatum; zowel een kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum als partnerpensioen voor de pensioendatum. Wat deze pensioenen inhouden leest u verderop in dit onderdeel. Let op! Delta Lloyd is van mening dat een keuze voor nettopensioen slechts zinvol is, als de jaarlijkse premie meer dan 1.200,00 bedraagt. Laat u daarom goed adviseren of een nettopensioen voor u zinvol is. Karakter pensioenovereenkomst voor nettopensioen U kiest voor kapitaal Als u de premie voor nettopensioen laat aanwenden voor een kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum, al dan niet met een partnerpensioen voor de pensioendatum, heeft de pensioenovereenkomst voor nettopensioen als karakter een premieovereenkomst met beleggingen. Dat betekent dat de hoogte van het bedrag waarmee u nettopensioen kunt aankopen niet van te voren vaststaat. Dat bedrag hangt af van de waarde van de beleggingen op het moment dat u met pensioen gaat. 6/39 Pensioenstartbrief

7 Ook staat niet vast tegen welke prijs u nettopensioen kunt gaan kopen. Die prijs op het moment van aankoop van uw nettopensioen hangt af van uw verwachte levensduur en de rente. U loopt met andere woorden beleggingsrisico, langlevenrisico en renterisico. De hoogte van het nettopensioen is daarom niet van te voren bekend. U kiest alleen voor partnerpensioen voor de pensioendatum Als u de premie voor nettopensioen laat aanwenden voor partnerpensioen voor de pensioendatum heeft de pensioenovereenkomst voor nettopensioen het karakter van een uitkeringsovereenkomst. Dat betekent dat de hoogte van het bedrag dat Delta Lloyd kan gaan uitkeren van te voren vaststaat. Hoeveel premie kunt u laten inhouden als u kiest voor kapitaal? Als u de premie voor nettopensioen laat aanwenden voor een kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum, al dan niet met een partnerpensioen voor de pensioendatum, is de premie voor nettopensioen een percentage van een deel van uw salaris. Dit deel van uw salaris heet de pensioengrondslag (zie kader). Hoe ouder u bent, hoe meer premie u kunt laten inhouden. U komt namelijk steeds dichter bij uw richtpensioendatum. Er is dan meer geld nodig om ervoor te zorgen dat u op uw 67e voldoende pensioen krijgt. Het maximale premiepercentage voor nettopensioen per leeftijdscategorie: Leeftijd op 1 januari Percentage van de pensioengrondslag 21 tot 25 jaar 4,6 25 tot 30 jaar 5,3 30 tot 35 jaar 6,0 35 tot 40 jaar 6,9 40 tot 45 jaar 8,0 45 tot 50 jaar 9,2 50 tot 55 jaar 10,6 55 tot 60 jaar 12,2 60 tot 65 jaar 14,0 65 tot 67 jaar 15,3 U kunt er ook voor kiezen om een percentage van het maximum premiepercentage in te leggen. U hebt hierbij de keuze uit 50%, 60%, 70%, 80% en 90%. Pensioengrondslag De pensioengrondslag is gelijk aan uw pensioengevend salaris minus de franchise. Delta Lloyd stelt de pensioengrondslag vast op basis van de bedragen die gelden op 1 januari. Pensioengevend salaris Uw pensioengevend salaris bestaat uit salariscomponenten die pensioengevend kunnen zijn en als pensioengevend zijn aangemerkt door de werkgever. Het pensioengevend salaris voor partnerpensioen bij overlijden voor de pensioendatum en voor de vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid is maximaal ,00. Dit bedrag wijzigt niet zolang de overeenkomst van uw werkgever met Delta Lloyd niet wijzigt. Is uw pensioengevend salaris hoger dan dit bedrag? Dan is dit alleen pensioengevend voor partnerpensioen bij overlijden voor de pensioendatum, en voor de vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid, als Delta Lloyd hiermee akkoord gaat. Uw werkgever stelt het pensioengevend salaris vast per 1 januari. Franchise U kunt premies voor nettopensioen door de werkgever laten inhouden, als uw pensioengevend salaris bij een voltijddienstverband meer bedraagt dan de grens voor een pensioen in de zin van de loonbelasting (op 1 januari 2015 is die grens ,00) De franchise wordt jaarlijks aangepast en naar boven afgerond op een veelvoud van 1,00. Uw werkgever betaalt de ingehouden premies aan Delta Lloyd. De premies worden gebruikt als u daarvoor hebt gekozen, voor de verzekering van kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum, en/of, voor partnerpensioen voor de pensioendatum. 7/39 Pensioenstartbrief

8 U kunt de maximale premiebedragen door uw werkgever laten inhouden op uw salaris, maar ook lagere bedragen. Premie voor alleen partnerpensioen voor de pensioendatum Indien u niet hebt gekozen voor kapitaal, maar alleen voor partnerpensioen voor de pensioendatum, is het in te houden bedrag voor nettopensioen gelijk aan de premie voor partnerpensioen voor de pensioendatum. Ouderdomspensioen Als u ervoor hebt gekozen, bouwt u kapitaal op voor ouderdomspensioen. Ouderdomspensioen is een aanvulling op de AOW-uitkering (zie kader). Deze uitkering kunt u van de overheid krijgen als u de AOW-leeftijd bereikt. De AOW-uitkering is in principe 50% van het netto minimumloon per persoon. Hoeveel de AOW-uitkering in uw geval is, hangt af van uw gezinssituatie. De leeftijd waarop iemand recht krijgt op een AOW-uitkering is niet meer 65 jaar. Vanaf 2013 wordt de ingangsdatum van de AOW-uitkering jaarlijks met enkele maanden verhoogd. De AOW-leeftijd komt daardoor uiteindelijk op 67 jaar. De AOW-leeftijd kan verder omhoog gaan. AOW-uitkering Als u de AOW-leeftijd bereikt en in Nederland hebt gewoond of gewerkt, kunt u van de overheid een uitkering krijgen volgens de Algemene Ouderdomswet (AOW). Als uw AOW-leeftijd bijvoorbeeld 66 jaar is krijgt u een volledige AOW-uitkering als u tussen uw 16e en 66e in Nederland hebt gewoond. Voor elk jaar dat u niet in Nederland hebt gewoond, wordt uw uitkering gekort met 2%. In 2015 bedraagt de AOW-uitkering gemiddeld 9.481,32 per persoon per jaar. Kijk voor uw exacte AOW-leeftijd en meer informatie over de AOW op Partnerpensioen vanaf de pensioendatum Het kapitaal dat u opbouwt, is ook voor partnerpensioen vanaf de pensioendatum. Partnerpensioen vanaf de pensioendatum is inkomen voor uw partner (zie kader) als u overlijdt nadat u met pensioen bent gegaan. Uw ouderdomspensioen stopt dan automatisch en uw partner krijgt dan partnerpensioen. De jaarlijkse uitkering van het partnerpensioen is een vast percentage van het ouderdomspensioen. Dit percentage is 70. Partnerpensioen voor de pensioendatum In uw pensioenovereenkomst kunt u zich verzekeren voor partnerpensioen voor de pensioendatum. Dit is inkomen dat uw partner (zie kader) in aanvulling op een mogelijke Anw-uitkering (zie kader), krijgt als u overlijdt tijdens uw arbeidsovereenkomst met uw werkgever, voor uw pensioendatum dus. Anw-uitkering Als u overlijdt en uw partner heeft zijn of haar AOW-leeftijd nog niet bereikt, dan kan hij of zij recht hebben op een uitkering op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw). Uw partner moet geboren zijn voor 1 januari 1950 of op het moment dat u overlijdt voor meer dan 45% arbeidsongeschikt zijn of kinderen hebben die jonger zijn dan 18 jaar. De Anw-uitkering bedraagt maximaal 70% van het netto minimumloon. Hebt u een kind jonger dan 18 jaar, dan bedraagt de Anw-uitkering maximaal 90% van het netto minimumloon. Of uw partner de maximale uitkering krijgt, hangt ook af van zijn of haar inkomen. Partnerpensioen voor de pensioendatum heeft geen invloed op de hoogte van een Anwuitkering. Voor meer informatie over de Anw kunt u terecht op Partner Uw partner is degene met wie u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt. Is dat niet het geval? Dan moet u met uw partner een gezamenlijke huishouding hebben. Dat moet u aantonen met een samenlevingsovereenkomst die een notaris heeft opgesteld en die minimaal enige vermogensrechtelijke aangelegenheden tussen de partners regelt. Of met een uittreksel uit de Gemeentelijke Basisadministratie. Uit dit uittreksel moet blijken dat u ten minste zes maanden samenwoont op één adres. Verder mag u allebei niet getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap met iemand anders hebben. Uw (groot)vader, (groot)moeder, broer, zus of kind kan niet uw partner zijn. Let op! Het partnerpensioen voor de pensioendatum is een risicoverzekering. De premie voor de risicoverzekering van partnerpensioen voor de pensioendatum betaalt u (via uw werkgever) voor elk jaar dat u hiervoor verzekerd bent. De verzekeringen vervallen op het moment dat u uit dienst gaat bij uw werkgever. Wat u kunt doen om een partnerpensioen te behouden als u uit dienst gaat is beschreven in hoofdstuk 3-f Wat gebeurt er met uw pensioen als u uit dienst gaat? van deze Pensioenstartbrief. 8/39 Pensioenstartbrief

9 Delta Lloyd keert geen of minder pensioen uit Er zijn situaties waarbij Delta Lloyd geen of minder partnerpensioen voor de pensioendatum uitkeert. Bijvoorbeeld in geval van overlijden door terrorisme of een oorlog. Of in geval van overlijden in het eerste jaar van de verzekering of van uw huwelijk door een ziekte waarvan te verwachten viel dat u zou overlijden. Alle gevallen waarbij Delta Lloyd niet uitkeert, staan in het pensioenreglement. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. c Hoe wordt kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum opgebouwd? Premie Met de ingehouden premie voor nettopensioen sluit uw werkgever verzekeringen voor u af. Het kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum wordt opgebouwd met premie. Lifecycle-beleggen Uw pensioenovereenkomst voor nettopensioen is een premieovereenkomst met beleggingen. Dit houdt in dat Delta Lloyd de premies belegt in beleggingsfondsen. Op deze manier bouwt Delta Lloyd kapitaal voor u op. De pensioenpremies worden door Delta Lloyd belegd in een Lifecycle; de Neutrale Index Lifecycle. Bij Lifecycle-beleggen ligt de verantwoordelijkheid voor de beleggingshandelingen bij Delta Lloyd. Delta Lloyd zorgt ervoor dat het pensioenkapitaal tijdens de opbouwperiode steeds voorzichtiger wordt belegd. Als u nog ver verwijderd bent van de richtpensioendatum, belegt Delta Lloyd met meer risico dan kort voor de richtpensioendatum. Wanneer u de richtpensioendatum nadert, wordt geleidelijk overgestapt op de Pensioenstabilisator, om de toekomstige pensioenuitkeringen veilig te stellen. Delta Lloyd is niet verantwoordelijk voor het resultaat dat uiteindelijk met de beleggingen wordt behaald. Pensioenstabilisator Met de Pensioenstabilisator houdt Delta Lloyd rekening met de marktrente. De marktrente heeft namelijk invloed op de hoogte van het pensioen dat u aankoopt met het kapitaal. Daalt de marktrente, dan kunt u minder pensioen aankopen. Stijgt de marktrente, dan kunt u meer pensioen aankopen. Door de Pensioenstabilisator voorkomt Delta Lloyd dat u veel minder pensioen kunt aankopen als de marktrente daalt. Stijgt de marktrente, dan kunt u door de Pensioenstabilisator ongeveer evenveel pensioen aankopen. Door de Pensioenstabilisator heeft een stijging of daling van de marktrente geen of weinig invloed op de hoogte van het pensioen dat u kunt aankopen. In het pensioenreglement van Delta Lloyd staat meer informatie. U kunt daarin lezen wat de Neutrale Index Lifecycle en de Pensioenstabilisator inhouden. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. Hoe berekent Delta Lloyd het partnerpensioen voor de pensioendatum? Het partnerpensioen voor de pensioendatum is 0,557% maal de pensioengrondslag maal het aantal dienstjaren. Hoeveel de pensioenen in uw geval bedragen, ziet u op uw Uniform Pensioenoverzicht. Deze krijgt u jaarlijks van Delta Lloyd. In hoofdstuk 5 vindt u een rekenvoorbeeld. Dienstjaren Dienstjaren zijn de jaren vanaf de datum van ingang van de arbeidsovereenkomst met uw werkgever tot de datum waarop u 67 wordt. Delta Lloyd berekent de dienstjaren in hele jaren en hele maanden. Een deel van een maand telt niet mee. Het aantal jaren voor 1 januari 2015 telt echter niet mee. Het aantal jaren waarmee Delta Lloyd rekent is niet meer dan 46. Bent u deeltijdwerker? Kijk in hoofdstuk 3, onder c Wat gebeurt er met uw pensioen als u meer of minder gaat werken?. Wat is uw bijdrage? U draagt in ieder geval de premie voor nettopensioen die de werkgever inhoudt op uw salaris. 9/39 Pensioenstartbrief

10 Wat is de bijdrage van de werkgever? Dat hangt af van de afspraak die uw werkgever met u maakt. Delta Lloyd brengt naast de premie voor kapitaal of partnerpensioen bij overlijden voor de pensioendatum, ook premie voor vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidongeschiktheid in rekening en een vergoeding voor administratiekosten. De werkgever kan met u hebben afgesproken dat hij de betaling van de administratiekosten voor het nettopensioen en de premie voor vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid voor zijn rekening neemt. De werkgever kan ook met u hebben afgesproken dat hij de administratiekosten voor het nettopensioen en de premie voor vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid ook inhoudt op uw netto salaris. Wat zijn de beleggingskosten? Voor de aankoop van beleggingsparticipaties houdt Delta Lloyd 0,5% in op de premie. Voor de verkoop van beleggingsparticipaties houdt Delta Lloyd geen verkoopkosten in op de waarde van de beleggingen. De lifecycles van Delta Lloyd bestaan uit Delta Lloyd Index Mixfondsen en de Pensioenstabilisator Binnen de Delta Lloyd Index Mixfondsen worden jaarlijks lopende kosten in rekening gebracht. Het betreft kosten die de fondsbeheerder maakt en die binnen de beleggingsfondsen worden verrekend zoals beheer-, bank-, accountants-, marketingkosten en bewaarloon. De jaarlijks lopende kosten bedragen 0,48% van het belegd vermogen. De jaarlijks lopende kosten van de Pensioenstabilisator bedragen ook 0,48% van het belegd vermogen. De lopende kosten worden in mindering gebracht op de waarde in het beleggingsfonds en zijn van invloed op de koers. Daarom ziet u deze kosten niet terug op het waardeoverzicht of in Pensioen Services Online, nadat wij dat hebben opengesteld voor nettopensioen. De lopende kosten van de overige beleggingsfondsen kunnen hiervan afwijken. Deze kunt u vinden op Dit is van belang als u zelf het beleggingsbeleid bepaalt. Zie onderdeel i Wat kunt u verder zelf regelen? van dit hoofdstuk. Binnen de Delta Lloyd Index Mixfondsen worden bij aan- en verkoop van beleggingen eenmalig inkoopen afgiftekosten gerekend, ook wel bied- / laatspread genoemd. Zij zijn ook in de koers verwerkt. Op kunt u de actuele informatie vinden. Sommige beleggingsfondsen beleggen in andere beleggingsfondsen. In dat geval worden ook de kosten van deze onderliggende beleggingsfondsen meegenomen in de lopende kosten. Bij sommige beleggingsfondsen met een garantie worden garantiekosten ingehouden. Hierover kunt u meer lezen in het pensioenreglement. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. d Wat gebeurt er als u met pensioen gaat? Met de premies heeft Delta Lloyd kapitaal voor u opgebouwd. Op uw 67 e stelt Delta Lloyd dit kapitaal aan u beschikbaar. Met dit kapitaal kunt u twee soorten pensioen aankopen: ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum. U kunt het pensioen aankopen bij Delta Lloyd of een andere pensioenuitvoerder. Hoe dit aankopen in zijn werk gaat, leest u in hoofdstuk 4, onder k Hoe regelt u pensioenaankoop?. Omdat uw pensioenovereenkomst een premieovereenkomst met beleggingen is, geeft Delta Lloyd het opgebouwde kapitaal weer in beleggingsparticipaties. Een participatie is een deel in een beleggingsfonds. Het aantal participaties dat u opbouwt, ziet u op het waardeoverzicht en in Pensioen Services Online, nadat wij dat hebben opengesteld voor nettopensioen. Hoeveel pensioen krijgt u? Hoeveel pensioen u krijgt, is pas op uw 67 e bekend. Als u met pensioen gaat, worden de beleggingsparticipaties omgezet naar euro s. Dan ziet u hoeveel kapitaal Delta Lloyd heeft opgebouwd. En hoeveel pensioen u hiermee kunt aankopen. Voor uw 67 e kan Delta Lloyd niet zeggen hoeveel pensioen u krijgt. Het is dan namelijk nog niet duidelijk hoeveel de beleggingen waard zijn op uw 67 e. 10/39 Pensioenstartbrief

11 Delta Lloyd belegt volgens een vast beleid. Naarmate uw pensioendatum nadert, belegt Delta Lloyd minder risicovol. Zo stelt Delta Lloyd het kapitaal voor uw pensioen zoveel mogelijk zeker. Uw maximum pensioen U mag van de Belastingdienst niet meer pensioen opbouwen dan een bepaald maximum. Meer hierover leest u dit hoofdstuk onder m, Wat is uw maximum pensioen?. e Kunt u met uw pensioen in de toekomst nog evenveel kopen? Die vraag kunnen we niet beantwoorden. Hoe hoog uw pensioen straks is, weten we nog niet. Hoeveel pensioen u krijgt, hangt namelijk vooral af van - hoeveel pensioenpremie is betaald; - hoeveel kapitaal er is na het beleggen van de pensioenpremies; - hoeveel pensioen u met dat kapitaal kunt kopen. Met het kapitaal kunt u een ouderdomspensioen en partnerpensioen bij overlijden op of na de pensioendatum aankopen dat gelijk blijft of dat met een lager bedrag begint, maar jaarlijks stijgt. Hebt u partnerpensioen voor de pensioendatum verzekerd? Als het partnerpensioen voor de pensioendatum is ingegaan, stijgt het na afloop van het eerste jaar jaarlijks op 1 januari met 2% van het bedrag dat in het voorgaande jaar is uitgekeerd. f Wat kunt u wel en niet doen met het pensioenkapitaal? U kunt met het kapitaal alleen ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum aankopen. U kunt dus niet vrij beschikken over het kapitaal. U kunt het kapitaal daarom niet afkopen, als onderpand gebruiken (behalve aan de Belastingdienst bij emigratie) of aan een ander geven. Dit geldt ook voor eventuele verzekerde pensioenen als die zijn ingegaan. g Wat gebeurt er als u overlijdt voordat u met pensioen gaat? Als u overlijdt tijdens de arbeidsovereenkomst met uw werkgever en u hebt gekozen voor partnerpensioen voor de pensioendatum, krijgt uw partner partnerpensioen. Kijk voor meer informatie hierover in hoofdstuk 2, onder m Wat gebeurt er als u overlijdt?. Als u hebt gekozen voor kapitaal geldt voor dat kapitaal het volgende. Delta Lloyd keert het kapitaal alleen uit als u op uw pensioendatum in leven bent. Voor ieder jaar dat u leeft, geeft Delta Lloyd u een bonus. Deze bonus bestaat uit extra beleggingsparticipaties. Overlijdt u voor uw pensioendatum, dan stelt Delta Lloyd het kapitaal niet ter beschikking. Ook niet aan uw nabestaanden. Het kapitaal vervalt dan aan Delta Lloyd. h Wat kunt u verder zelf regelen? Als u hebt gekozen voor kapitaal bepaalt u de hoogte van de premie voor nettopensioen die u betaalt. In plaats van de maximale premie voor nettopensioen kunt u 50, 60, 70, 80 of 90% van het bedrag van de maximale premie voor nettopensioen laten inhouden. U bepaalt of u partnerpensioen bij overlijden voor de pensioendatum wenst voor uw partner of niet. Daarnaast kunt u nog een aantal zaken regelen. U kunt namelijk - een ander percentage van het bedrag van de maximale premie voor nettopensioen laten inhouden op uw salaris; - partnerpensioen voor de pensioendatum laten vervallen of er later voor kiezen; - premiebetaling voor kapitaal laten vervallen of er later voor kiezen; - voor een andere lifecycle van Delta Lloyd kiezen; - zelf uw beleggingsbeleid bepalen; - het nettopensioen dat u eerder hebt opgebouwd, meenemen naar deze pensioenovereenkomst voor nettopensioen. 11/39 Pensioenstartbrief

12 U kunt een ander percentage van het bedrag van de maximale premie voor nettopensioen laten inhouden Wellicht komt het u beter uit om in bepaalde periodes meer of minder premie te laten inhouden op uw netto salaris. Daarom hebt u de mogelijkheid om tussentijds een ander percentage van het bedrag van de maximale premie te laten inhouden. Dat kan 50, 60, 70, 80, 90 of 100% zijn. U kunt tussentijds voor een ander percentage kiezen. U kunt premiebetaling voor kapitaal laten vervallen of er later voor kiezen Wellicht komt u tot de conclusie dat u geen kapitaal meer wilt opbouwen voor netto ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum. Of vind u het toch nodig, nadat u dat eerst niet vond. U kunt de premiebetaling voor kapitaal laten vervallen. Kiest u later voor premiebetaling voor kapitaal nadat u er eerst niet voor hebt gekozen, of nadat u het hebt laten vervallen, dan dient u een gezondheidsverklaring in te vullen en kunnen wij u laten keuren. U kunt partnerpensioen voor de pensioendatum laten vervallen of er later voor kiezen Wellicht komen u en uw partner tot de conclusie dat er toch geen behoefte is aan partnerpensioen voor de pensioendatum. Of vinden u en uw partner het toch nodig, nadat u dat eerst niet vond. U kunt het partnerpensioen voor de pensioendatum laten vervallen. Uw partner moet daar dan wel mee instemmen. Kiest u later voor verzekering van partnerpensioen voor de pensioendatum, nadat u er eerst niet voor hebt gekozen, of nadat u het hebt laten vervallen, dan dient u een gezondheidsverklaring in te vullen en kunnen wij u laten keuren. U kunt voor een andere Delta Lloyd Lifecycle kiezen Uw pensioenovereenkomst is een premieovereenkomst met beleggingen. Delta Lloyd belegt de premies in de Neutrale Index Lifecycle. Delta Lloyd zorgt ervoor dat het pensioenkapitaal tijdens de opbouwperiode steeds voorzichtiger wordt belegd. Als u nog ver verwijderd bent van de richtpensioendatum, belegt Delta Lloyd met meer risico dan kort voor de richtpensioendatum. Delta Lloyd kent meer Lifecycles waarmee Delta Lloyd het pensioenkapitaal tijdens de opbouwperiode steeds voorzichtiger belegt: de Defensieve Index Lifecycle en de Offensieve Index Lifecycle. In de Defensieve Index Lifecycle belegt Delta Lloyd met minder risico dan in Neutrale Index Lifecycle. In de Offensieve Index Lifecycle belegt Delta Lloyd eerst risicovoller dan in Neutrale Index Lifecycle. Ook in deze twee varianten houdt Delta Lloyd later rekening met de marktrente. Voordat u een keuze maakt, beantwoordt u vragen. Uit de antwoorden blijkt wat uw risicoprofiel is. Aan de hand daarvan adviseert Delta Lloyd of een andere Lifecycle bij u past. Delta Lloyd geeft u elk jaar aan wat de gevolgen van de keuze voor een andere Lifecycle dan de Neutrale Index Lifecycle kunnen zijn. Meer informatie hiervoor vindt u in hoofdstuk 4 onder e Hoe regelt u belegging in een andere Lifecycle?. Voor het switchen tussen Lifecycles rekent Delta Lloyd geen aan- of verkoopkosten. In het pensioenreglement staat meer informatie. U kunt daarin lezen wat de andere Lifecycles inhouden. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. U kunt zelf uw beleggingsbeleid bepalen U kunt er ook voor kiezen zelf uw beleggingsbeleid te bepalen. U kunt dan zelf kiezen in welke verhouding Delta Lloyd uw beleggingsparticipaties in de beleggingsfondsen belegt. U hebt hierbij de keuze uit een aantal vaste beleggingsfondsen. Voordat u een keuze maakt beantwoordt u vragen. Uit de antwoorden blijkt wat uw risicoprofiel is. Aan de hand daarvan zal Delta Lloyd u adviseren een bepaald beleggingsbeleid te volgen. Als u zelf belegt, dan geeft Delta Lloyd elk jaar aan wat de gevolgen hiervan kunnen zijn. Voor het switchen tussen andere beleggingsfondsen dan de Lifecycles rekent Delta Lloyd switchkosten. In het pensioenreglement staat meer informatie. U kunt daarin lezen in welke fondsen u kunt beleggen. En wat de extra mogelijkheden zijn om het rendement zeker te stellen. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. 12/39 Pensioenstartbrief

13 Let op! Delta Lloyd adviseert u om u aan één van de vormen van beleggingsbeleid van Delta Lloyd te houden. Als u zelf uw beleggingsbeleid wilt bepalen, dan vereist dit een gedegen kennis van en ervaring met beleggen. Let op! Wie geld belegt, neemt een financieel risico. Rendementen kunnen hoger, maar ook lager uitvallen. En zullen meer schommelen naarmate het beleggingsrisico hoger is. Rendementen die in het verleden zijn behaald, garanderen niets voor de toekomst. U draagt zelf het risico voor tegenvallende beleggingsresultaten. Dit kan betekenen dat er minder kapitaal wordt opgebouwd dan waarop u had gerekend. Hierdoor kunt u mogelijk lagere pensioenbedragen aankopen. U kunt opgebouwd nettopensioen meenemen naar deze pensioenovereenkomst Als u hebt gekozen voor kapitaal kunt u nettopensioen of kapitaal voor nettopensioen dat u eerder hebt opgebouwd, meenemen naar deze pensioenovereenkomst voor nettopensioen. Dit heet waardeoverdracht. Van de waarde die u overdraagt naar deze pensioenovereenkomst voor nettopensioen koopt Delta Lloyd beleggingsparticipaties voor u aan. Voor het pensioen of kapitaal dat u overdraagt, krijgt u dus extra kapitaal in de vorm van beleggingsparticipaties. De jaren in de vorige pensioenregelingen waaruit u pensioen laat overdragen, tellen ook mee voor de hoogte van partnerpensioen voor de pensioendatum. U kunt alleen nettopensioen meenemen als dat na 1 januari 2015 is achtergebleven in de nettopensioenregeling van een vorige werkgever. In het hoofdstuk 4, onder m Hoe regelt u waardeoverdracht naar deze pensioenovereenkomst voor nettopensioen? staat hoe waardeoverdracht in zijn werk gaat. Ook in het pensioenreglement staat hier meer over. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. Wilt u weten of waardeoverdracht in uw geval aan te raden is? Een financieel adviseur kan u hierover adviseren. i Wat mag uw werkgever wijzigen? Uw werkgever kan de pensioenovereenkomst voor nettopensioen wijzigen zonder dat u hieraan meewerkt. Uw werkgever kan dat echter niet zomaar. Het belang van de wijziging moet zwaarder wegen dan uw belang bij behoud van de pensioenovereenkomst voor nettopensioen. Het kan zijn dat de belastingdienst of de belastingrechter vindt dat de pensioenovereenkomst voor nettopensioen niet aan de belastingwet voldoet. Als daar niets meer tegen gedaan kan worden, dan kan uw werkgever de pensioenovereenkomst voor nettopensioen aanpassen, zodat die wel aan de belastingwet voldoet. Dat kan met terugwerkende kracht. Een wijziging in de pensioenovereenkomst voor nettopensioen kan gevolgen hebben voor uw nettopensioen. Als uw werkgever de pensioenovereenkomst voor nettopensioen wijzigt, dan informeert Delta Lloyd u hierover. j Wat mag Delta Lloyd wijzigen? Delta Lloyd mag de voorwaarden van de pensioenen aanpassen. Dit mag Delta Lloyd niet zomaar doen, maar alleen bij rampen waardoor Delta Lloyd geen risico s meer kan dekken. Ook als de wettelijke regels die gelden voor nettopensioen wijzigen, mag Delta Lloyd de inhoud van deze pensioenstartbrief, het pensioenreglement en de uitvoeringsovereenkomst met de werkgever wijzigen. Delta Lloyd mag beleggingsfondsen vervangen, of de samenstelling van beleggingsfondsen. Delta Lloyd stelt u daarvan uiteraard op de hoogte. Als Delta Lloyd de waarde in een beleggingsfonds overzet naar een ander beleggingsfonds, kunt u Delta Lloyd vragen om de waarde over te laten zetten naar een ander beleggingsfonds. Delta Lloyd mag de lopende kosten van de Delta Lloyd Lifecycles aanpassen. 13/39 Pensioenstartbrief

14 k Wat is uw maximum pensioen? Als u hebt gekozen voor kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum, al dan niet in combinatie met partnerpensioen voor de pensioendatum, geldt het volgende. Over elk jaar dat u werkt, mag u van de Belastingdienst niet meer premie voor pensioen inleggen dan een bepaald maximum. Hiervoor is een wettelijke staffel vastgesteld. De staffel in uw pensioenovereenkomst is hoger. Deze staffel is ook toegestaan door de Belastingdienst, maar alleen als Delta Lloyd een toets voor maximum pensioen uitvoert. Delta Lloyd houdt dit maximum pensioen bij over de periode van uw arbeidsovereenkomst met uw werkgever waarin u de pensioenovereenkomst voor nettopensioen hebt. Delta Lloyd toetst of de waarde van uw kapitaal meer is dan nodig voor het maximum pensioen. Die toets moet plaatsvinden op de volgende momenten: bij elke waardeoverdracht; bij onderlinge uitruil van pensioen; bij uw overlijden; bij echtscheiding, beëindiging van partnerschap, of beëindiging van de gezamenlijke huishouding; bij uw emigratie; bij een relevante wijziging van de fiscale regelgeving; op elke feitelijke ingangsdatum van elk soort pensioen. Op deze momenten kan een deel van het kapitaal aan Delta Lloyd vervallen. Hoe berekent Delta Lloyd het maximum pensioen? Voor de toets stelt Delta Lloyd het maximum vast op basis van 1. het fiscaal maximaal toegestane opbouwpercentage voor ouderdomspensioen in een middelloonregeling (in ,875%). Maar daarbij houden we er rekening mee dat het netto ouderdomspensioen op het netto loon betrekking heeft; daarvoor vermenigvuldigen we dit opbouwpercentage met het tarief voor de gemiddelde loonheffing; 48% (in 2015 hanteren we 0,9% als maximaal opbouwpercentage voor een netto-ouderdomspensioen); 2. de pensioengrondslag. De pensioengrondslag berekent Delta Lloyd als volgt: uw pensioengevend salaris minus de fiscale grens waarboven een werknemer premies voor nettopensioen mag laten inhouden op zijn salaris (in ,00); of u voltijd of deeltijd werkt. Werkt u deeltijd, dan rekent Delta Lloyd de pensioengrondslag eerst uit op basis van het voltijd pensioengevend salaris en vermenigvuldigt die met uw deeltijdpercentage. Het maximum partnerpensioen is 70% van dit bedrag. Delta Lloyd verhoogt dit bedrag na afloop van elk jaar met 3%. Delta Lloyd laat het berekende pensioenbedrag per toekomstig jaar met 3% stijgen vanaf de richtpensioendatum. l Wat gebeurt er in gevallen die niet in deze Pensioenstartbrief staan? In deze Pensioenstartbrief staat veel geschreven. Er kunnen gevallen zijn waarin niet duidelijk is hoe met pensioen moet worden omgegaan. In de gevallen die niet in deze Pensioenstartbrief staan beschreven en uitsluitend betrekking hebben op een individuele (gewezen) deelnemer, beslist uw werkgever wat er moet gebeuren. In de gevallen die niet in deze Pensioenstartbrief staan beschreven en die betrekking kunnen hebben op meer dan één (gewezen) deelnemer, beslist uw werkgever in overleg met de ondernemingsraad wat er moet gebeuren. 14/39 Pensioenstartbrief

15 2 Wat gebeurt er als er iets verandert in uw persoonlijke situatie? Tijdens uw arbeidsovereenkomst met uw werkgever kan uw persoonlijke situatie wijzigen waarbij er gevolgen zijn voor uw pensioen. In hoofdstuk 4 leest u in welke gevallen u actie moet ondernemen en wat u dan moet doen. In dit hoofdstuk behandelen we de volgende situaties Wat gebeurt er als u a (nog) geen partner hebt? b een partner hebt of krijgt? c kinderen hebt of krijgt? d gaat scheiden? e u uw geregistreerd partnerschap beëindigt? f gaat scheiden van tafel en bed? g uw huwelijk ontbindt na scheiding van tafel en bed? h uw samenlevingsovereenkomst beëindigt? i arbeidsongeschikt wordt? j met pensioen gaat op de afgesproken pensioenleeftijd? k eerder of later met pensioen wilt? l alleen achterblijft? m overlijdt? a Wat gebeurt er als u (nog) geen partner hebt? In de pensioenovereenkomst voor nettopensioen kunt u kapitaal opbouwen voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum. Ook als u (nog) geen partner hebt. Hebt u geen partner als u met pensioen gaat? Dan kunt u het opgebouwde kapitaal volledig gebruiken voor ouderdomspensioen voor uzelf (zie kader). Als u een ex-partner hebt, dan heeft hij of zij wel recht op het kapitaal voor partnerpensioen vanaf de pensioendatum of een deel hiervan, dat u hebt opgebouwd totdat u uit elkaar bent gegaan. Kijk voor meer informatie hierover bij onderdeel d, e, f, g of h in dit hoofdstuk. Ouderdomspensioen in plaats van partnerpensioen U moet naast ouderdomspensioen ook partnerpensioen aankopen. Hebt u geen partner als u met pensioen gaat en wilt u het hele opgebouwde kapitaal gebruiken voor ouderdomspensioen voor uzelf? Of hebt u een partner, maar wilt u minder partnerpensioen aankopen? Dan kunt u uw opgebouwde kapitaal geheel of gedeeltelijk gebruiken om ouderdomspensioen voor uzelf mee aan te kopen. De voorwaarden hiervoor zijn: - als u een partner hebt, dan moet hij of zij schriftelijk akkoord gaan; - u kunt maar één keer verzoeken om het kapitaal voor partnerpensioen te gebruiken voor ouderdomspensioen. Dit verzoek kunt u ook niet meer ongedaan maken; - u kunt alleen het kapitaal voor partnerpensioen van uw huidige partner uitruilen. Dus niet dat van een eventuele ex-partner. b Wat gebeurt er als u een partner hebt of krijgt? In deze pensioenovereenkomst kunt u kapitaal opbouwen. Op uw 67 e koopt u hier ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum mee aan. Overlijdt u nadat u met pensioen bent gegaan? Dan stopt uw ouderdomspensioen en krijgt uw partner partnerpensioen. Uw partner krijgt dit partnerpensioen dus alleen als u overlijdt. U kunt ervoor kiezen om het kapitaal voor partnerpensioen volledig of gedeeltelijk te gebruiken voor ouderdomspensioen voor uzelf (zie kader onder a hierboven). Overlijdt u voordat u met pensioen gaat tijdens de arbeidsovereenkomst met uw werkgever? Dan voorziet de pensioenovereenkomst voor nettopensioen alleen in een partnerpensioen voor de pensioendatum, als u daarvoor hebt gekozen. Wilt u een partnerpensioen voor de pensioendatum voor uw partner verzekeren, dan dient u dat binnen vier maanden na uw huwelijk of datum van samenleven via uw werkgever bij Delta Lloyd te melden. Hebt u voor partnerpensioen voor de pensioendatum gekozen en overlijdt u gedurende uw arbeidsovereenkomst? Dan krijgt uw partner dit partnerpensioen zolang hij of zij leeft. Kijk hiervoor in hoofdstuk 1, onder g Wat gebeurt er als u overlijdt voordat u met pensioen gaat?. 15/39 Pensioenstartbrief

16 Let op! Het partnerpensioen voor de pensioendatum is een risicoverzekering. Dit houdt in dat Delta Lloyd alleen pensioen uitkeert aan uw partner als u tijdens de verzekering overlijdt. Dus tijdens uw arbeidsovereenkomst met uw werkgever. Op het moment dat u uit dienst gaat bij uw werkgever stopt de verzekering namelijk. c Wat gebeurt er als u kinderen hebt of krijgt? In de pensioenovereenkomst voor nettopensioen kunt u kapitaal opbouwen voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum. Als u gekozen hebt voor partnerpensioen voor de pensioendatum, voorziet de pensioenovereenkomst voor nettopensioen in een uitkering bij overlijden aan uw partner als u overlijdt gedurende uw arbeidsovereenkomst. De pensioenovereenkomst voor nettopensioen voorziet niet in een uitkering voor uw kinderen als u overlijdt. Wilt u dat uw kinderen inkomen krijgen als u overlijdt? Dan kunt u dat zelf regelen, zonder dat de werkgever daarbij betrokken is. d Wat gebeurt er als u gaat scheiden? Gaan u en uw partner scheiden? En hebt u gekozen voor kapitaal voor ouderdomspensioen en partnerpensioen vanaf de pensioendatum? Dan heeft scheiden een aantal gevolgen, namelijk: - u moet uw ouderdomspensioen delen met uw ex-partner; - het deel van het kapitaal voor partnerpensioen vanaf de pensioendatum, dat u hebt opgebouwd totdat u uit elkaar gaat, zet Delta Lloyd om in bijzonder partnerpensioen voor uw ex-partner. Delen ouderdomspensioen Bij echtscheiding heeft uw ex-partner recht op een deel van het ouderdomspensioen. Of beter gezegd: op de helft van het ouderdomspensioen dat u kunt aankopen met het kapitaal dat u hebt opgebouwd in de periode dat u partners was. Is de helft slechts een klein pensioen (zie kader)? Dan geldt dit niet en krijgt uw ex-partner niets. Is de helft van het ouderdomspensioen groter? Dan kan uw ex-partner het partnerdeel bij u opeisen als u met pensioen gaat. Voor het delen van uw ouderdomspensioen zijn u en uw ex-partner zelf verantwoordelijk. Wilt u of uw ex-partner dat Delta Lloyd de helft van het ouderdomspensioen rechtstreeks uitkeert aan uw ex-partner? Dus zonder uw tussenkomst? Dan moeten u, uw ex-partner of u beiden dit binnen twee jaar aangeven bij Delta Lloyd. In hoofdstuk 4, onder p Hoe regelt u rechtstreekse uitkering van een deel van het ouderdomspensioen aan uw ex-partner? vindt u meer informatie hierover. Klein pensioen Een pensioen is klein als het minder is dan een wettelijk voorgeschreven minimum. Het minimum wordt elk jaar vastgesteld. In 2015 is dit 462,88 per jaar. Verder geldt: - overlijdt uw ex-partner voordat u met pensioen gaat? Dan vervalt zijn of haar recht. Zijn of haar nabestaanden kunnen het deel van het kapitaal waar uw ex-partner recht op had niet meer bij u opeisen. U kunt het hele kapitaal dan voor uw eigen ouderdomspensioen gebruiken. - overlijdt uw ex-partner nadat u met pensioen bent gegaan? Dan vervalt zijn of haar recht. Zijn of haar nabestaanden kunnen het deel van uw ouderdomspensioen waar uw ex-partner recht op had niet meer bij u opeisen. U krijgt het hele ouderdomspensioen, ook het deel waar uw ex-partner recht op had, uitgekeerd. - overlijdt u zelf voordat u met pensioen gaat? Dan vervalt het kapitaal aan Delta Lloyd. Ook het recht van uw ex-partner vervalt dan. - overlijdt u zelf nadat u met pensioen gaat? Dan vervalt uw ouderdomspensioen. Ook het recht van uw ex-partner op een deel daarvan vervalt. - iedere nieuwe partner van wie u scheidt terwijl u kapitaal opbouwt, heeft recht op de helft van het ouderdomspensioen dat u kunt aankopen met het kapitaal dat u hebt opgebouwd in de periode dat u partners was. 16/39 Pensioenstartbrief

17 Partnerpensioen vanaf de pensioendatum is voor uw ex-partner Naast gevolgen voor uw ouderdomspensioen heeft echtscheiding gevolgen voor het partnerpensioen vanaf de pensioendatum. Bij echtscheiding kent Delta Lloyd het kapitaal voor partnerpensioen vanaf de pensioendatum toe aan uw ex-partner. Dit geldt voor het hele kapitaal voor partnerpensioen vanaf de pensioendatum dat u hebt opgebouwd totdat u uit elkaar gaat. Wat de gevolgen precies zijn, hangt af van het moment waarop u scheidt. Voordat u met pensioen gaat of nadat u met pensioen bent gegaan. U gaat scheiden voordat u met pensioen gaat (tijdens uw arbeidsovereenkomst) Gaat u scheiden voordat u met pensioen gaat, tijdens uw arbeidsovereenkomst? En kunt u met het kapitaal slechts een klein partnerpensioen vanaf de pensioendatum (zie kader) aankopen? Dan koopt Delta Lloyd het kapitaal voor dat kleine partnerpensioen af. Uw ex-partner krijgt van Delta Lloyd direct een bedrag uitgekeerd. Dit is de afkoopwaarde. Hoe Delta Lloyd deze afkoopwaarde vaststelt, leest u in het pensioenreglement. Dit reglement kunt u bij ons opvragen, of, als wij dat beschikbaar hebben gesteld, bekijken in Pensioen Services Online. Kunt u met het kapitaal naast ouderdomspensioen een partnerpensioen aankopen dat groter is dan dit kleine pensioen? Dan zet Delta Lloyd het kapitaal voor partnerpensioen vanaf de pensioendatum om in een levenslang partnerpensioen. Dit heet dan een bijzonder partnerpensioen. Delta Lloyd keert dit bijzonder partnerpensioen uit aan uw ex-partner als u overlijdt. Verder geldt: - krijgt u een nieuwe partner? Dan kunt u op uw pensioendatum voor hem of haar partnerpensioen aankopen. U kunt hiervoor het kapitaal gebruiken dat is overgebleven na uw scheiding. Of het kapitaal dat u na de scheiding hebt opgebouwd. - iedere nieuwe partner van wie u scheidt terwijl u kapitaal opbouwt, heeft recht op een bijzonder partnerpensioen. Let op! Uw pensioen is aan een maximum gebonden. Voordat Delta Lloyd uw kapitaal aanpast aan de echtscheiding toetst Delta Lloyd daarop. Meer hierover leest u hoofdstuk 1, onder k: Wat is uw maximum pensioen? Partnerpensioen voor de pensioendatum vervalt Hebt u partnerpensioen voor de pensioendatum verzekerd? Dit pensioen vervalt bij echtscheiding. U kunt geen premie voor alleen partnerpensioen voor de pensioendatum laten inhouden, als u geen partner hebt. Krijgt u een nieuwe partner tijdens uw arbeidsovereenkomst met uw werkgever? Dan kunt u voor hem of haar weer een partnerpensioen voor de pensioendatum verzekeren. Gaat u scheiden na uitdiensttreding en voor de richtpensioendatum? Dan toetst Delta Lloyd eerst of het partnerpensioen meer is dan een klein pensioen. Is er meer dan een klein pensioen? Dan heeft uw ex-partner recht op bijzonder partnerpensioen. Uw ex-partner krijgt dan van Delta Lloyd een levenslange dekking. Deze dekking is afhankelijk van de keuzes die u hebt gemaakt. 17/39 Pensioenstartbrief