Masterclass 'Praktisch Mededingingsrecht'

Transcriptie

1 Masterclass 'Praktisch Mededingingsrecht' 31 mei 2016 Edwin Schotanus advocaat

2 Introductie sancties Europese Cic ACM jaar boete 1.689,50 364,5 2,17 15,2 # zaken # onderneming # feitelijk leidinggevenden 7

3 Introductie Toezichthouders Autoriteit Consument & Markt Mededingingswet Gas- en Elektriciteitswet Postwet Telecommunicatiewet Wet handhaving consumentenbescherming Wet personenvervoer 2000 Spoorwegwet Europese Commissie

4 Introductie Toepasselijke wet- en regelgeving Mededingingswet: Kartelverbod Misbruik economische machtspositie Markt en overheid concentratietoezicht Verdrag betreffend de werking van de Europese Unie Kartelverbod Misbruik economische machtspositie Concentratietoezicht Steunmaatregelen

5 Introductie Begrip ondernemingen: Zonder onderneming(en) geen toepasselijkheid Mw en VwEU Zijnde entiteiten die economische activiteiten ontplooit iedere activiteit die bestaat uit een op de markt leveren van goederen en diensten Uitoefening van overheidsprerogatief Bloemenmarkt Amsterdam Bekostigd onderwijs Sociale zekerheid

6 Introductie Begrip relevante markt Relevante productmarkt Omvat alle producten en/of diensten die (op grond van hun kenmerken, hun prijzen en het gebruik waarvoor zij zijn bedoeld) door de consument als onderling uitwisselbaan of substitueerbaar worden beschouwd Relevante geografische markt Omvat het gebied waarin de communicatievoorwaarden voldoende homogeen zijn en dat van aangrenzende gebieden kan worden onderscheiden (doordat daar duidelijke afwijkende concurrentievoorwaarden heersen).

7 Kartelverbod

8 Elementen definitie Overeenkomsten tussen ondernemingen, besluiten van ondernemingsverenigingen en onderlinge afgestemde feitelijke gedragingen Die de strekking of ten gevolge hebben Dat de mededinging kan worden beperkt Op (een deel van) de Nederlandse markt, of; Op (een deel van) de gemeenschappelijke markt.

9 Verder ontleden definitie Ovk: wilsovereenstemming (schriftelijk, mondeling en/of stilzwijgend) over het commerciële gedrag Oafg: vorm van coördinatie. Die zonder dat het tot een overeenkomst komt de risico s van onderlinge concurrentie bewust vervangt door feitelijke samenwerking Stelling: doel is beperking van de mededinging (bezien in de juridische en economische context) onderzoek naar feitelijke gevolgen niet noodzakelijk Ten gevolge: leidt afspraak tot beperking van de mededinging

10 Uitzonderingen (i) Lid 3: Verbetering van de productie of distributie of bevordering van de technische of economische vooruitgang Billijk aan deel voor afnemers Noodzakelijk en proportioneel Voldoende restconcurrentie Basis voor groepsvrijstellingen

11 Uitzonderingen (ii) De minimis (NL) Artikel 7 Mw Lid 1: < 8 ondernemingen > EUR 5,5 mio omzet voor goederen, of; > EUR 1,1 mio omzet voor diensten Lid 2: < 10% gezamenlijk marktaandeel geen beïnvloeding interstatelijk handelswerken

12 Uitzonderingen (iii) De minimis bekendmaking EU < 10% gezamenlijk marktaandeel in geval van horizontale overeenkomsten < 15% gezamenlijk marktaandeel in geval van verticale overeenkomsten Geen hard-core beperkingen

13 Hard-core beperkingen Prijsafspraken Marktverdelingsafspraken Klanten Geografie Quoteringsafspraken Uitwisseling commercieel gevoelige informatie

14 Generieke vrijstellingen Horizontaal: Onderzoeks- en ontwikkelingsovereenkomsten (EU) Specialistische overeenkomsten (EU) Combinatieovereenkomsten (NL) Verticaal: Distributieovereenkomsten (EU) Motorvoertuigen: reparatie en onderhoud (EU) Samenwerkingsovereenkomsten detailhandel (NL) Combinatie: Technologieoverdracht (EU)

15 Distributieovereenkomsten Verschillende vormen Agentuur Franchising Exclusieve distributie (alleenverkoop) Exclusieve levering Selectieve distributie Toeleveringsovereenkomst

16 Prijsafspraken Absoluut niet toegestaan: Vaste prijzen Minimum prijzen Grijs gebied Verticale prijsbinding Verboden in met name Europa en Duitsland rule of reason toepassing in VS, Australië, Nederland(?) Toegestaan: Adviesprijzen maximumprijzen

17 Marktverdelingsafspraken Absoluut niet toegestaan Beperking passieve verkoop Een uitzondering: niet-wederkerige licentieovereenkomst Toegestaan: Beperking actieve verkoop in exclusief toegewezen gebied of aan exclusief toegewezen klantenkring Beperking verkoop aan niet-erkende distributeurs

18 Quoteringsafspraken Absoluut niet toegestaan: Beperking van de productie en verkoop Toegestaan: In het kader van vorm van O&O en specialisatie: Vaststelling productievolume en capaciteit verkoopdoelstellingen In het kader van niet-wederkerige technologieoverdracht: Productiebeperking In het kader van distributie: Minimale afnameverplichting > 80% : voor een periode van maximaal 5 jaar < 80% : voor een langere periode

19 Non-concurrentiebeding Absoluut niet toegestaan: Indien niet noodzakelijk Na afloop van de overeenkomst Toegestaan: In het kader van O&O-, specialisatie In het kader van distributie: Gedurende de looptijd, met een maximum van 5 jaar 1 jaar na afloop: Beperkt tot concurrerende (contract) productie/diensten Beperkt tot verkoopruimte Onmisbaar om knowhow te beschermen

20 Misbruik van economische machtspositie

21 Economische machtspositie Positie die onderneming in staat stelt zich onafhankelijk van derden te gedragen Vuistregel: 100% monopolist > 90% superdominant > 45% vermoeden van dominantie > 30% bijkomende omstandigheden < 30% dominantie onwaarschijnlijk Kan zowel individueel als collectief

22 Misbruik Hebben van een economische machtspositie is niet verboden Dominante positie noopt tot extra zorgvuldigheid Vormen van misbruik: Uitsluiting ( foreclosure ) Leveringsweigering Koppelverkoop predatory pricing Getrouwheidskortingen Uitbuiting Discriminatie handelsvoorwaarden Onbillijk hoge prijzen

23 Concentraties

24 Concentratie Wijziging in zeggenschap over een onderneming Fusie Overname (verwerking uitsluitende zeggenschap) Joint-venture (verwerking gezamenlijke zeggenschap) Oprichten joint-venture is concentratie Gezamenlijke zeggenschap Duurzame wijziging Zelfstandige economische eenheid Interne component Externe component

25 Totstandbrenging Stand still verplichting indien: NL EU i EU ii gezamenlijke wereldwijde omzet EUR 150mio EUR mio EUR mio individuele omzet EUR 30 mio EUR 250 mio EUR 100 mio gezamenlijke omzet in min. 3 lidstaten EUR 100 mio individuele omzet in die lidstaten EUR 25 mio

26 Beoordeling Toetscriterium: belemmering van de daadwerkelijke mededinging op de (gemeenschappelijke) markt of een deel daarvan op significante wijze, met name door een economische machtspositie in het leven te roepen of te versterken Nevenrestricties: Non-concurrentiebeding Maximaal 2 jaar: goodwill Maximaal 3 jaar: knowhow en goodwill Licentieovereenkomsten Afname- en leveringsbedingen Maximaal 5 jaar

27 Sancties

28 Onderwerpen Procedure overtredingen Niet-meewerken Verstrekken onjuiste en/of onvolledige informatie Niet-melden concentratie Materiële overtredingen Overtreding kartelverbod Overtreding verbod misbruik economische machtspositie Overtreding voorwaarden toezeggingenbesluit Overtreding voorwaarden concentratiebesluit

29 Normadressaten Besloten onderneming Rechtspersoon aan wie overtreding (ultiem) kan worden toegerekend Feitelijk leidinggevenden (in NL)

30 Berekening boete Percentage van de betrokken omzet Voor materiële inbrengen: 10% Voor procedurele inbrengen: verschillende categorieën Ernstfactor (maximaal 5) Duur van de overtreding Boeteverhogende omstandigheid Initiatief nemen Recidive Boeteverlagende omstandigheid Verwaarloosbare bijdrage Geïmplementeerd compliance programma

31 Maximum Betrokken onderneming: Ten hoogste EUR (in NL) Of wanneer dat meer is dan 10% van de geconsolideerde omzet in het voorgaande jaar. Feitelijke leidinggevende: Ten hoogste EUR Wetswijziging per 1 juli a.s.: Verhoging tot EUR Verhoging tot maximaal 40% (10% per jaar) Verhoging tot maximaal 80% (in geval van recidive)

32 Civiele sancties Mededingingsbeperkende afspraak/gedrag is juridisch niet afdwingbaar (nietig) Schadevergoedingsacties Onrechtmatige daad Grondslag: boetebesluit mededingingsautoriteit Implementatie uiterlijk 27 december 2016 Wijziging Boek 6 BW met afdeling schending van mededingingsrecht (artikel 193 k en verder) en wijziging Rechtsvordering om toegang tot documenten krijgen (artikel 844 en verder)

33 Contact Edwin Schotanus Advocaat mededingingsrecht T F M E edwin.schotanus@kienhuishoving.nl Pantheon 25, Postbus 109, 7500 AC Enschede T +31(0) F +31(0)