Prijszetting door ondernemingen met een machtspositie

Transcriptie

1 Prijszetting door ondernemingen met een machtspositie Sarah Jaques 10 maart 2016 Minervastraat 5, 1930 Zaventem, T +32 (0) , F +32 (0) ,

2 Prijszetting door ondernemingen met een machtspositie Ondernemingen met een machtspositie Specifieke spelregels m.b.t. prijszetting 2

3 Dominantie Een onderneming die zich, jegens haar concurrenten, haar afnemers en, uiteindelijk, de consumenten in belangrijke mate onafhankelijk [kan] gedragen (Zaak 85/76, Hoffmann-La Roche & Co v Commissie, ECLI:EU:C:1979:36, para 38) 3

4 Bijzondere spelregels Ratio? Verhinderen dat een dominante onderneming haar positie op de markt gebruikt om de concurrentie in de markt verder te beperken 4

5 Machtspositie STAP 1 - MARKTDEFINITIE Productdimensie Relevant criterium: substitueerbaarheid van de producten Geografische dimensie Het gebied waarbinnen de concurrentievoorwaarden voldoende homogeen zijn en dat van aangrenzende gebieden kan worden onderscheiden doordat daar duidelijk afwijkende concurrentievoorwaarden heersen. 5

6 Zelf-evaluatie in de praktijk - Marktafbakeningen in concentratiebeslissingen - Marktafbakeningen door federaties - Interne analyse gebaseerd op ervaring en kennis van de markt 6

7 Machtspositie STAP 2 - CONCURRENTIEPOSITIE het onderzoek van de vraag of [een onderneming] een machtspositie [heeft] in de relevante markt, [dient] zich allereerst bezig te houden met de structuur van die markt en vervolgens met de daar heersende concurrentieverhoudingen (Zaak 27/76, United Brands, ECLI:EU:C:1978:22, para 67) 7

8 1. Marktaandeel - Nuttige eerste indicatie van de marktstructuur en van het relatieve belang van de ondernemingen die op de markt actief zijn. - Moet geïnterpreteerd worden in het licht van de betrokken marktsituatie. 8

9 Marktaandeel dominante onderneming < 40% vermoeden geen machtspositie 40-50% machtspositie, afhankelijk van de specifieke kenmerken van de markt > 50% vermoeden van machtspositie (weerlegbaar) 9

10 Marktaandelen van concurrenten Verschil tussen het hoogste en eerstvolgende marktaandeel > 20% Indicatie van een machtspositie 10

11 2. Toegangs- en uitbreidingsbarrières Factoren in de markt die de toegang tot of uitbreiding van de markt beperken en zo de mededinging tussen (potentiële) concurrenten verhinderen, belemmeren of uitstellen. 11

12 Zelf-evaluatie in de praktijk In kaart brengen van (i) de concurrenten en hun positie op de markt (ii) toegangs- en uitbreidingsbarrières (iii) de klanten en hun marktmacht 12

13 Speciale verantwoordelijkheid Machtspositie misbruik de onderneming [draagt] de bijzondere verantwoordelijkheid om door haar gedrag geen afbreuk te doen aan een daadwerkelijke en onvervalste mededinging op de interne markt (C- 23/14, Post Danmark, ECLI:EU:C:2015:651, para 71) 13

14 Misbruik gedragingen van een onderneming met een machtspositie die, ten nadele van de consument, de instandhouding of de ontwikkeling van de nog op deze markt aanwezige mededinging verhinderen door het gebruik van andere middelen dan die welke bij een normale, op ondernemersprestaties berustende mededinging gebruikelijk zijn (Zaak C-209/10 Post Danmark I, ECLI:EU:C:2012:172, para 24) 14

15 Prijszetting door ondernemingen met een machtspositie Ondernemingen met een machtspositie Specifieke spelregels m.b.t. prijszetting 15

16 Misbruiken bij de prijszetting kunnen bestaan uit: - Kortingen - Te hoge / te lage prijzen - Prijsdiscriminatie 16

17 Voorwaardelijke kortingen Kortingen die worden toegekend als beloning voor een specifieke vorm van afnamegedrag. 17

18 Drie soorten voorwaardelijke kortingen: - Exclusiviteitskortingen - Getrouwheidskortingen - Volumekortingen 18

19 Exclusiviteitskortingen Korting op voorwaarde dat de klant zich voor zijn behoeften uitsluitend of goeddeels bevoorraadt bij de dominante speler Intel-rechtspraak: - Een beperking welke naar zijn aard de mededinging beperkt - Objectieve rechtvaardiging is mogelijk (T-286/09, Intel, ECLI:EU:T:2014:547, para. 94) 19

20 Drie soorten voorwaardelijke kortingen: - Exclusiviteitskortingen - Getrouwheidskortingen - Volumekortingen 20

21 Getrouwheidskortingen Een korting op voorwaarde dat de aankopen van de afnemer over een vastgestelde referentieperiode een bepaalde drempel overschrijden Post Danmark II- rechtspraak: - Beoordeling van alle omstandigheden 21

22 Marktomstandigheden: Omvang machtspositie Specifieke mededingingsvoorwaarden in de desbetreffende markt Kenmerken en voorwaarden van de toegekende korting: Standaard of selectief? Bv. enkel de klanten van de concurrenten Retroactief of staffelkortingen? Duurtijd vastgestelde referentieperiode? 22

23 Misbruik? Korting die getrouwheid van de klanten bevordert, en zo - de keuze voor de klanten tussen verschillende bevoorradingsbronnen of handelspartners bemoeilijkt of onmogelijk maakt of - de toegang tot de markt voor concurrenten bemoeilijkt of onmogelijk maakt. 23

24 Concurrentieverstorend effect van een voorwaardelijke korting: het niet-betwistbare deel van de vraag (= deel dat sowieso bij de dominante onderneming zou worden afgenomen) wordt gebruikt als hefboom om de prijs te doen dalen van het betwistbare deel van de vraag (= deel waarvoor de afnemer de voorkeur geeft aan producten van andere ondernemingen). 24

25 Drie soorten voorwaardelijke kortingen: - Exclusiviteitskortingen - Getrouwheidskortingen - Volumekortingen 25

26 Volumekortingen [een korting] die enkel afhangt van het volume van de aankopen bij de betrokken producent, voor iedere bestelling afzonderlijk [en die] overeenkomen met de door de dienstverlener bespaarde kosten 26

27 Drie soorten voorwaardelijke kortingen: - Exclusiviteitskortingen - Getrouwheidskortingen - Volumekortingen 27

28 Roofprijzen Scherpe/lage prijzen zijn doorgaans goed voor de consument. Misbruik? Prijzen die op korte termijn op een kunstmatig laag niveau worden gehouden met als doel de concurrenten uit te schakelen, zodat op (middel-) lange termijn de prijzen op een hoger niveau kunnen worden vastgesteld. = Roofprijzen ( predatory pricing ) 28

29 Kunstmatig laag prijzen: Productiekosten: Vaste kosten Variabele kosten 29

30 - Prijzen < gemiddelde variabele kosten misbruik - Prijzen < gemiddelde totale kosten > gemiddelde variabele kosten misbruik, wanneer zij zijn vastgesteld in het kader van een plan dat als doel heeft een concurrent uit te schakelen 30

31 Bewijs van een plan dat als doel heeft een concurrent uit te schakelen Direct bewijs (interne documenten, presentaties waaruit het plan om de concurrentie uit te schakelen blijkt) Indirect bewijs (andere factoren of omstandigheden die aantonen dat het roofprijzen betreft) 31

32 Objectieve rechtvaardiging Redelijke en proportionele maatregelen om de commerciële belangen van de dominante onderneming te beschermen: - Concurrentieel blijven (passief) - Korte promotionele acties - (Schaal-)voordelen gerelateerd aan een groeiende markt 32

33 Excessieve prijszetting Artikel 102 (a) VWEU het rechtstreeks of zijdelings opleggen van onbillijke aan- of verkoopprijzen of van andere onbillijke contractuele voorwaarden 33

34 Misbruik? Een prijs is te hoog prijs wanneer die niet in een redelijke verhouding staat tot de economische waarde van de geleverde prestatie. (Zaak 27/76, United Brands, ECLI:EU:C:1978:22, para 9.) 34

35 Onredelijke prijzen? 1. Is het verschil tussen de kost en de prijs excessief? 2. Is de prijs onredelijk op zichzelf of in vergelijking met concurrerende producten? 3. Wat is de evolutie van de prijs doorheen de tijd? 35

36 Wurgprijzen Wurgprijzen veronderstellen een verticaal geïntegreerde dominante onderneming die niet enkel zichzelf bevoorraadt op een bepaalde downstream markt, maar ook onafhankelijke ondernemingen, die concurreren op dezelfde downstream markt. bv. telecom 36

37 Leverancier Geïntegreerde distributeur Onafhankelijke distributeur 37

38 Misbruik? De dominante onderneming bevoorraadt/geeft toegang aan een concurrent op de downstream markt aan prijzen die de marge van de concurrent dusdanig beperkt zodat het onmogelijk is rendabel te zijn. 38

39 As efficient competitor test Test waarbij de eigen kosten van de dominante onderneming als uitgangspunt worden genomen. 1. Berekening van de kosten die de dominante onderneming draagt voor het produceren/leveren van het product/de dienst aan de eindklant. 2. Beoordeling van rendabiliteit: inkomsten dominante onderneming de kosten + groothandelaarstarief 39

40 Leverancier Groothandelaarstarief Geïntegreerde distributeur Onafhankelijke distributeur Kosten? Marge? Inkomsten dominante onderneming (consumentenprijs) 40

41 As efficient competitor test inkomsten dominante onderneming > kosten + groothandelaarstarief geen misbruik inkomsten dominante onderneming < kosten + groothandelaarstarief misbruik 41

42 Prijsdiscriminatie de toepassing van verschillende prijzen voor verschillende klanten of verschillende categorieën van klanten voor waren of diensten waarvan de kosten dezelfde zijn, of, omgekeerd, de toepassing van een eenheidsprijs op klanten waarvoor de kosten van het aanbod variëren, op zichzelf genomen niet op uitsluitingsmisbruik wijzen (Zaak C-209/10 Post Danmark, ECLI:EU:C:2012:172, para 30) 42

43 Prijsdiscriminatie Artikel 102 (c) VWEU het toepassen ten opzichte van handelspartners van ongelijke voorwaarden bij gelijkwaardige prestaties, hun daarmede nadeel berokkenend bij de mededinging 43

44 Misbruik? De discriminatie berokkent een merkbaar nadeel bij de mededinging tussen de bevoordeelde en de benadeelde handelspartner. 44

45 Gelijkwaardige prestaties - Gelijkaardige producten/diensten - Vergelijkbare commerciële context - In dezelfde periode Ongelijke voorwaarden 45

46 Nadeel bij de mededinging - Bevoordeelde en benadeelde partij zijn concurrenten - Aanzienlijk nadeel - Mededingingsrechtelijk nadeel 46

47 w w w. c o n t r a s t - l a w. b e